# fr/ted2020-1003.xml.gz
# kk/ted2020-1003.xml.gz
(src)="1"> Je souhaiterais aujourd' hui vous parler des conflits ethniques et de la guerre civile .
(trg)="1"> Бүгін мен этностық конфликт және азаматтық соғыс туралы айтамын .
(src)="2"> Ces thèmes ne sont pas parmi les plus réjouissants , et , en général , ils ne sont pas non plus à l' origine des bonnes nouvelles qui font l' objet de cette conférence .
(trg)="2"> Әдетте бұлар қызық тақырып емес , оның үстіне бұлар бұл конференция тақырыбы аясында жағымды жаңалық та тудырмайды .
(src)="3"> Néanmoins , non seulement les nouvelles sur quelques conflits sont aujourd' hui meilleures qu' il y a une vingtaine d' années mais le plus important est peut être que nous sommes également parvenus à une meilleure compréhension de ce qui peut être fait pour réduire le nombre de conflits ethniques et de guerres civiles ainsi que les souffrances qu' ils engendrent .
(trg)="3"> Дегенмен , жағымды жаңалық та жоқ емес , бүгінде мұндай конфликтілер саны жиырма жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз , бірақ , бәлкім ең маңыздысы – біз этностық конфликтілер мен соғыс санын азайтып , олардың тауқыметін жеңілдету үшін не істеу керектігін жақсырақ түсіне бастадық .
(src)="4"> Il faut dégager trois points : le leadership , la diplomatie et le projet institutionnel
(trg)="4"> Үш жайт маңызды : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(src)="5"> Dans mon intervention , je vais expliquer pourquoi et comment ces points sont importants et ce que nous pouvons faire pour nous assurer qu' ils continuent à l' être et ceci dans les meilleures conditions , il s' agit de savoir comment nous pouvons tous aider les dirigeants locaux et mondiaux à développer et affiner leurs compétences dans les processus de paix et ceci de manière durable .
(trg)="5.1"> Баяндамамда бұлардың неге және қаншалық маңызды екенін және олар маңызын жоғалтпауы үшін біздің не істей алатынымызды айтпақпын .
(trg)="5.2"> Яғни , біз бәріміз аймақтық және әлемдік лидерлердің бейбітшілікті орнатып , оны баянды ете алу қабілетін қалай арттыра алатынымызды айтпақпын .
(src)="6"> Mais commençons par le début .
(trg)="6"> Бәрін басынан бастайық .
(src)="7"> Les guerres civiles font les gros titres depuis des dizaines d' années et les conflits ethniques , en particulier , sont sont la source constante d' une grande menace sur la sécurité internationale .
(trg)="7.1"> Азаматтық соғыс ондаған жылдар бойы басты ақпарат болып келеді .
(trg)="7.2"> Әсіресе этностық конфликтілер халықаралық қауіпсіздікке қатер деп сипатталып келеді .
(src)="8"> Depuis près de vingt ans les nouvelles sont mauvaises et les images nous hantent .
(trg)="8"> Осыдан жиырма жыл бұрын жаңалық жағымсыз , ал суреттер сұмдық болатын .
(src)="9"> En Géorgie , après des années de calme nous avons été témoins d' un déchaînement de violence pendant le mois d' août 2008 .
(trg)="9.1"> Жылдар бойғы текетірестен соң Грузияда жаппай зорлық-зомбылық басталды .
(trg)="9.2"> 2008 жылғы тамызда .
(src)="10"> La situation a rapidement dégénéré en un conflit de cinq jours entre la Russie et la Géorgie laissant la Géorgie d' autant plus divisée .
(trg)="10"> Ушығып , Грузия мен Ресей арасындағы бес күндік соғысқа ұласты , бұл Грузияны тіпті бөлшектеп жіберді .
(src)="11"> Au Kenya , la contestation des éléections de 2007 ( nous venons d' en entendre parler ) a immédiatement conduit à d' importantes violences inter-ethniques , au meurtre et au déplacement de milliers de personnes
(trg)="11"> Кенияда 2007 жылғы даулы президент сайлауы бұл туралы тек естігеніміз бар , тез арада этносаралық қақтығысқа , мыңдаған адамның өлімі мен босып кетуіне әкеп соқты .
(src)="12"> Au Sri Lanka une guerre civile de plusieurs décennies entre la minorité tamoule et la majorité cinghalaise s' est soldée par un bain sanglant en 2009 , alors que le bilan des personnes tuées depuis 1983 était sans doute de plus de 100 000 personnes .
(trg)="12"> Шри-Ланкада аз санды тамильдер мен саны көп сингалдар арасындағы ондаған жылға созылған соғыс 2009 жылы қанды қырғынға ұласты , 1983 жылдан бері мұнда 100 мыңға жуық адам опат болған .
(src)="13"> Au Kirghizstan , durant ces dernières semaines , des violences sans précédent ont éclaté entre les Kirghizes et les Ouzbeks .
(trg)="13"> Қырғызстанда соңғы бірер аптаның ішінде қырғыз ұлты мен өзбек ұлтының арасында бұрын болмаған деңгейде қақтығыс болды .
(src)="14"> Des centaines de personnes ont été tués plus de 100 000 déplacées parmi eux de nombreux Ouzbéks partis se réfugier dans l' Ouzbékistan voisin
(trg)="14"> Жүздеген адам өлді , 100 мыңнан астамы босып кетті , соның ішінде көп өзбек көрші орналасқан Өзбекстанға қарай қашты .
(src)="15"> Au Proche Orient le conflit israëlo-palestinien est toujours aussi vivace. et il est même plus difficile d' imaginer comment on pourrait y trouver une solution durable .
(trg)="15"> Таяу Шығыста израиль-палестина конфликтісінің бітетін түрі жоқ , әрі оны түбірімен шешудің жолдарын табу күннен күнге қиындап барады .
(src)="16"> Le Darfour ne fait peut être plus les gros titres mais les massacres et les déplacements y continuent de plus belle et la simple misère humaine qui s' ensuit est très difficile à concevoir .
(trg)="16"> Дарфур басты жаңалық қатарынан түсті , бірақ онда кісі өлтіру , бас сауғалап қашу әлі жалғасып жатыр , ондағы адамдардың ауыр тауқыметін айтып жеткізу қиын .
(src)="17"> Pour finir , en Irak les violences s' accentuent le pays doit désormais former un gouvernement quatre mois après les dernières élections parlementaires .
(trg)="17"> Ал , Иракта қантөгіс қайта өршіді , ал соңғы парламент сайлауынан бері төрт-ақ ай өткен бұл ел әлі үкіметін жасақтаған да жоқ .
(src)="18"> Mais au fait , ma conférence porte sur les bonnes nouvelles .
(trg)="18"> Бірақ , мұнда жақсы жаңалық айтуға келдім ,
(src)="19"> Sont-ce alors des images du passé ?
(trg)="19"> Сонымен , бұлар – бұрынғының суреттері ме ?
(src)="20"> En effet , malgré les images sinistres nous parvenant du Proche Orient , du Darfour d' Irak ou d' ailleurs on constate une tendance à long terme qui constitue une bonne nouvelle .
(trg)="20"> Иә , Таяу Шығыс пен Ирактың , Дарфурдың және басқалардың сұрықсыз суреттерін қоспағанда , ұзақмерзімді тренд тұрғысынан жақсы жаңалықтар бар .
(src)="21"> Ces vingt dernières années , depuis la fin de la Guerre Froide , on enregistre une baisse générale du nombre de guerres civiles .
(trg)="21"> Қырғиқабақ соғыс біткен жиырма жыл ішінде азаматтық соғыстардың жалпы саны азайып келеді .
(src)="22"> Depuis le pic du début des années 80 , avec près de 50 guerres civiles , il y a aujourd' hui une baisse de 30 % de ce genre de conflits .
(trg)="22"> 1990-жылдардың басында 50 шақты соғыс жүріп жатқан болса , қазір мұндай конфликтілер саны 30 пайызға азайған .
(src)="23"> Le nombre de personnes tuées dans une guerre civile a sensiblement diminué par rapport à dix ou vingt ans auparavant .
(trg)="23"> Азамат соғыстарында қаза тапқандар саны да он , жиырма жыл бұрынғымен салыстырғанда едәуір азайған .
(src)="24"> Mais cette tendance n' est pas aussi évidente .
(trg)="24"> Бірақ бұл трендтің екі қыры бар .
(src)="25"> Le plus grand nombre de morts sur les champs de bataille a été enregistré entre 1988 et 2001 avec environ 80 000 soldats , policiers et rebelles tués chaque année .
(trg)="25.1"> Майдан даласында ең көп адам шығыны 1998-2001 жылдар аралығында тіркелген .
(trg)="25.2"> Ол кезде жылына 80 мыңдай солдат , полицей мен жасақ қырылған .
(src)="26"> Le nombre le plus faible de pertes liées aux combats a été atteint en 2003 . avec seulement 20 000 personnes tuées .
(trg)="26"> Жауынгерлер ең аз өлген жыл – 2003 жыл , сол жылы 20 мың адам қаза тапты .
(src)="27"> Malgré les baisses et les hausses survenues depuis la tendance générale - et c' est le point important - est celle d' une baisse depuis les deux dernières décennies .
(trg)="27"> Содан бері жоғары-төмен құбылғанымен , жалпы тренд және ең маңызды жайт соңғы жиырма жылда көрсеткіштер төмендеп келеді .
(src)="28"> Les nouvelles concernant les pertes civiles sont moins mauvaises qu' elles ne l' étaient .
(trg)="28"> Бейбіт адамдар шығыны туралы ақпарлар да бұрынғыдай өте нашар емес .
(src)="29"> De 12 000 civils tués intentionnellement lors de guerres civiles en 1997 et 1998 on est passé à 4 000 une dizaine d' années plus tard .
(trg)="29"> 1997-1998 жылдары 12 мың бейбіт тұрғын қасақана өлтірілген болса , он жылдан кейін бұл сан 4 мыңға дейін азайған .
(src)="30"> C' est deux tiers de moins .
(trg)="30"> Яғни , үштен екіге азайған .
(src)="31"> Cette baisse serait encore plus évidente si nous tenions compte du génocide rwandais en 1994 .
(trg)="31"> Егер 1994 жылғы Руандадағы геноцидті есепке алсақ , бұл сан тіпті аз боп көрінеді .
(src)="32"> 800 000 civils furent alors massacrés en l' espace de quelques mois
(trg)="32"> Ол кезде бірнеше айдың ішінде 800 мыңға жуық бейбіт тұрғын қырылған .
(src)="33"> C' est à coup sûr un chiffre qui ne devra jamais être dépassé .
(trg)="33"> Бұл – сөзсіз үлкен жетістік , енді бұл сандарға ешқашан оралмау керек .
(src)="34"> Il est également important de souligner que ces chiffres ne révèlent qu' une partie de l' histoire .
(trg)="34"> Мұнда тағы бір маңызды мәселе – бұл сандар оқиғаның бір жағын ғана айтады .
(src)="35"> Ils excluent les personnes qui sont mortes des conséquences d' une guerre civile , de faim ou de maladie , par exemple
(trg)="35"> Бұл санаққа азамат соғысы салдарынан , мәселен , аштық пен аурудан өлгендер кірмеген .
(src)="36"> Et ils ne tiennent pas non plus compte des civils qui souffrent de façon plus générale .
(trg)="36"> Сонымен қатар , олар жалпы жапа шеккендерді толық есепке алмайды .
(src)="37"> La torture , le viol et l' épuration ethnique sont devenus des armes de guerre civile extrêmement efficaces même si elles ne sont pas toujours mortelles .
(trg)="37"> Ұрып-соғу , зорлау , этностық тазалау – адамдарды өлтірмеген күннің өзінде , азамат соғысындағы ең тиімді құрал болған .
(src)="38"> Autrement dit , pour les civils qui souffrent des conséquences d' un conflit ethnique ou d' une guerre civile il n' y a pas de bonne guerre et il n' y a pas de mauvaise paix .
(trg)="38"> Басқаша айтсақ , этностық конфликт пен азамат соғысынан жапа шеккен бейбіт тұрғындар үшін жақсы соғыс не жаман бейбітшілік деген ұғымдар жоқ .
(src)="39"> Ainsi , même si chaque civil tué mutilé , violé ou torturé est toujours un civil de trop , le fait que le nombre de pertes civiles a nettement diminué aujourd' hui comparé à une dizaine d' années plus tôt constitue une bonne nouvelle .
(trg)="39"> Сондықтан , өлтірілген , жарақаттанған , зорланған , азапталған әр адам – қасірет , десе де , бүгінде бейбіт тұрғындар арасында адам шығынының он жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз болуы – жақсы жаңалық .
(src)="40"> Nous avons donc moins de conflits causant la mort de moins de personnes .
(trg)="40.1"> Бүгін бізде конфликтілер аз болады .
(trg)="40.2"> Адам өлімі де аз .
(src)="41"> Et la grande question est évidemment pourquoi ?
(trg)="41"> Мұндағы ең басты сұрақ : мұның себебі неде ?
(src)="42"> Dans certains cas , Il y a la victoire militaire d' un camp
(trg)="42"> Кей жағдайларда бір жақ соғыста жеңіске жетеді .
(src)="43"> C' est un genre de solution , mais c' est rarement celle qui n' engendre ni coût humain ni conséquences humanitaires .
(trg)="43"> Түрлі шешімдері болуы мүмкін , бірақ адам шығынсыз , гуманитарлық салдарсыз шешілетіндері өте аз .
(src)="44"> La défaite des Tigres Tamouls au Sri Lanka en est sans doute l' exemple le plus récent mais nous avons déjà connu des " résolutions " de conflits similaires dans les Balkans , le Sud du Caucase et dans quasiment toute l' Afrique .
(trg)="44"> Шри-Ланкадағы " Тамиль жолбарыстарының " жеңілуі – осының ең жаңа мысалы дер едім , бірақ біз , сондай-ақ , Балқанда , Солтүстік Кавказда , Африканың көп бөлігінде әскери жолмен шешілгендерін де көрдік .
(src)="45"> Elles sont parfois reconnues par des accords de négociations ou tout au moins un cessez-le-feu puis on déploie des forces de maintien de la paix .
(trg)="45"> Кей кездері оларға келіссөз арқылы реттеу немесе атысты тоқтату келісімдері қосылып , бітімгерлер жіберіледі .
(src)="46"> Mais ceci consititue rarement un franc succès ce fut le cas pour la Bosnie-Herzégovine sûrement plus que pour la Géorgie .
(trg)="46"> Бірақ бұлар ешқашан да толық сәтті болған емес : Босния мен Герцеговина , бәлкім Грузия .
(src)="47"> Mais pour de nombreuses parties de l' Afrique , un de mes collègues l' exprima un jour ainsi , " Le cessez-le-feu de mardi soir est arrivé juste à temps pour que le génocide débute le mercredi matin . "
(trg)="47"> Бірақ Африканың көп бөлігінде жағдайды әріптесім былай сипаттайды : " Сәрсенбі таңда геноцид болғалы тұрғанда сейсенбінің кешінде атысты уақытша тоқтату келісіміне келді " .
(src)="48"> Mais jetons à nouveau un coup d' oeil aux bonnes nouvelles .
(trg)="48"> Бірақ қайтадан жақсы жаңалыққа оралайық .
(src)="49"> Si aucune solution n' est trouvée sur le champ de bataille on peut considérer trois facteurs pour éviter les conflits ethniques et les guerres civiles ou pour garantir une paix durable : le leadership , la diplomatie et le projet institutionnel
(trg)="49"> Майдан алаңында шешімі болмағанымен , этностық конфликт пен азамат соғысының алдын алуға я тұрақты бейбітшілік орнатуға үш фактор әсер етуі мүмкін : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(src)="50"> Prenons l' exemple de l' Irlande du Nord
(trg)="50"> Солтүстік Ирландияның мысалын алайық .
(src)="51"> Malgré des siècles d' animosité , des décennies de violence et des milliers de personnes tuées 1998 a vu naître un accord hisorique .
(trg)="51"> Ғасырларға созылған жаушылдыққа , ондаған жылға созылған соғысқа , мыңдаған адамның қазасына қарамастан , 1998 жылы тарихи келісімге қол жетті .
(src)="52"> Sa version initiale était le fruit de son habile médiateur , le Sénateur George Mitchell .
(trg)="52"> Оның бірінші нұсқасын сенатор Митчелл асқан шеберлікпен әзірледі .
(src)="53"> Afin de garantir sur le long terme le processus de paix en Irlande du Nord il a imposé des conditions claires pour la participation et les négociations
(trg)="53"> Солтүстік Ирландиядағы бейбіт процесс ұзақ әрі сәтті болуы үшін қатысу мен келіссөзге байланысты нақты шарттар қоя білді .
(src)="54"> Parmi elles , un engagement au recours exclusif de moyens pacifiques .
(trg)="54"> Ең маңыздысы – бейбітшілікті толық сақтауға деген міндеттеме .
(src)="55"> Les révisions effectuées après l' accord furent facilitées par les gouvernements britannique et irlandais qui se montrèrent fermes dans leur détermination d' apporter la paix et la stabilité à l' Irlande du Nord .
(trg)="55"> Британ және ирланд үкіметтері келісімді қайта електен өткізіп отырғанымен , Солтүстік Ирландияда бейбітшілік пен тұрақтылық орнату райынан еш қайтқан емес .
(src)="56"> Les institutions-clé mises en place en 1998 et leurs modifications en 2006 et 2008 étaient clairement innovantes et répondaient àux préoccupations et aux demandes de tous les acteurs du conflit
(trg)="56"> 1998 жылы құрылған негізгі институттар мен олардың 2006 , 2008 жылдардағы жетілген формалары инновациялық болғаны сондай , кикілжің тараптарының мәселелерін шешіп , талаптарын орындады .
(src)="57"> Cet accord combine un accord de partage du pouvoir en Irlande du Nord avec des institutions transfrontalières qui relient Belfast et Dublin et par là même reconnaissent la dimension irlandaise du conflit .
(trg)="57"> Келісімнің ішінде Солтүстік Ирландияда трансшекаралық институттармен билікті бөлісу шарттары пысықталған , Белфаст пен Дублинді жалғаған бұл шарттар " конфликтінің ирландиялық өлшемі " деген атқа ие болған .
(src)="58"> On y trouve également une mise en évidence significative des droits des individus ainsi que ceux des communautés
(trg)="58"> Тағы бір маңыздысы – мұнда , сондай-ақ , жеке адамдардың да , қоғамдардың да құқықтарына көп көңіл бөлген .
(src)="59"> Les termes de cet accord semblent complexes mais ils le sont tout autant que le conflit .
(trg)="59"> Келісімнің талаптары күрделі болуы мүмкін , себебі , конфликтінің өзі де күрделі .
(src)="60"> Le point le plus important est peut être que les responsables ont relevé le défi du compromis , avec lenteur et réticence parfois , mais ils y sont parvenu .
(trg)="60"> Бәлкім , ең басты жетістік – жергілікті басшылар ымыраласу деңгейіне дейін өсті , әрдайым жылдам болмаса да , әрдайым шын жүректен болмаса да , ақыр соңында биіктік танытты .
(src)="61"> Qui aurait pu imaginer voir Ian Paisley et Martin McGuinness gouverner conjointement l' Irlande du Nord en tant que premier ministre et vice-premier ministre ?
(trg)="61"> Ян Пейсли мен Мартин Макгиннес Бірінші министрі және оның орынбасары Солтүстік Ирландияны бірге басқарады деп кім ойлаған ?
(src)="62"> Mais l' Irlande du Nord est-elle un exemple unique ou ce genre d' explications ne valent-elles en général que pour les pays démocratiques et développés ?
(trg)="62"> Сосын , Солтүстік Ирландия ерекше мысал ма , әлде ол көбіне демократиялық және дамыған елдерде болатын құбылыс па ?
(src)="63"> En aucun cas .
(trg)="63"> Жоқ , мүлде олай емес .
(src)="64"> La fin de la longue guerre civile au LIbéria en 2003 démontre l' importance du leadership , de la diplomatie et du projet institutionnel tout comme l' arrêt réussi d' une guerre civile de grande ampleur en Macédonie en 2001 ou encore la fin heureuse du conflit d' Aceh en Indonésie en 2005 .
(trg)="64"> 2003 жылғы Либериядағы ұзаққа созылған соғыстың аяқталуы басшылықтың , дипломатияның және институттық құрылымның қаншалық маңызды екенін көрсетті , Македониядағы 2001 жылғы толыққанды азамат соғысының сәтті түрде алдын алу да , Индонезияның Ачех аймағында 2005 жылы қақтығыстың сәтті аяқталуы да сол сияқты .
(src)="65"> Dans ces trois cas , les responsables locaux étaient prêts et capables de faire la paix la communauté internationale était prête à les aider dans les négociations et la mise en application d' un accord et les insittutions ont tenu les promesses faites le jour de l' accord .
(trg)="65"> Осылардың барлығында жергілікті басшылар бейбітшілік орнатуға құлықты әрі қауқарлы болды , халықаралық қауымдастық келісімді талқылап , іске асыруда әзір тұрды , институттар да келісілген кездегі уәделерінде тұра білді .
(src)="66"> Mettre l' accent sur le leadership , la diplomatie et le projet insitutionnel permet également d' expliquer les échecs pour aboutir à la paix , ou pour la faire durer
(trg)="66"> Басшылыққа , дипломатияға және институттық құрылымдауға көз салу арқылы бейбітшілікке қол жеткізе алмаудың , не оны баянды ете алмаудың себептерін түсінеміз .
(src)="67"> Les espoirs nourris par les accords d' Oslo n' ont pas conduit à la fin du conflit israelo-palestinien .
(trg)="67"> Осло келісімдеріне артылған үміт Израиль-Палестина конфликтін аяқтауға жол аша алмады .
(src)="68"> Tous les problèmes qui devaient être résolus n' étaient en fait pas mentionnés dans les accords .
(trg)="68"> Келісім шешілуі тиіс мәселелердің барлығын толық қамти алмады .
(src)="69"> Les responsables se sont plutôt engagés à les revoir par la suite .
(trg)="69"> Бірақ жергілікті басшылар оларды кейін қарастырамыз деп уәде берген .
(src)="70"> Au lieu de saisir cette chance les responsables locaux et internationaux se sont rapidement désengagés et laissé distraire par la seconde Intifada , les évènements du 11 septembre et les guerres en Afghanistan et en Irak .
(trg)="70"> Алайда мүмкіндікті пайдаланудың орнына , жергілікті және халықаралық басшылар артынша бөлектеніп кетті , оның үстіне екінші Интифада , 11 қыркүйек , Ауғанстан мен Ирактағы соғыс сияқты мәселелерге назар аударып кетті .
(src)="71"> L' accord global de paix signé pour le Soudan en 2005 a fini par être moins global qu' il ne le prévoyait , et les termes de cet accord portent sans doute les germes d' un retour à une guerre entre le Nord et le Sud .
(trg)="71"> 2005 жылы қол қойылған Суданға қатысты жан-жақты келісім күткендегідей жан-жақты болмай шықты , оның кейбір шарттары солтүстік пен оңтүстік арасында ашық соғысқа жол ашуы мүмкін .
(src)="72"> Des changements et des défauts de leaderhsip une diplomatie internationale plutôt absente et des défauts institutionnels sont la cause de ces problèmes et ceci dans des proportions égales .
(trg)="72"> Халықаралық дипломатия мен институттық олқылықтарға қарағанда басшылықтағы өзгерістер мен кемшіліктер бұған шамамен бірдей деңгейде кінәлі .
(src)="73"> Des problèmes de frontières non résolus , des querelles sur les revenus du pétrole , le conflit persistant au Darfour conduisirent à l' escalade d' une violence tribale dans le Sud et la faible présence étatique dans tout le Soudan a complété l' image désastreuse de la situation dans laquelle se trouve le plus grand pays africain .
(trg)="73"> Шешілмеген шекара мәселелері , мұнай үшін талас , Дарфур қақтығысы , оңтүстіктегі тайпалар арасындағы қантөгіс және бүкіл Судан аумағында мемлекет мүмкіндіктерінің шектеулілігі Африканың ең ірі елінде тым сұрқай картинаны сомдап тұрған сияқты .
(src)="74"> Un dernier exemple est celui du Kosovo .
(trg)="74"> Соңғы мысал – Косово .
(src)="75"> L' échec de l' aboutissement vers une négociation au Kosovo et la violence , les tensions ainsi que la séparattion qui en ont résulté trouve ses raisons dans de très nombreux facteurs .
(trg)="75"> Косово мәселесін шешуде ортақ тоқтамға келе алмау , зорлық-зомбылық пен қақтығыс , соның кесірінен аймақтың де-факто бөлінуі көптеген факторлардың әсерінен болды .
(src)="76"> Trois d' entre eux sont déterminantes .
(trg)="76"> Ең бастылары – үшеу .
(src)="77"> Primo , l ’ intransigeance des responsables locaux ne voulant concéder rien de moins que le maximum de leurs exigences .
(trg)="77"> Бірінші , жергілікті басшылардың өз талаптарын толық орындатудан басқаны ойламайтын өркөкіректігі .
(src)="78"> Secundo , des efforts diplomatiques internationaux entravés dès le début par le soutien occidental à l' indépendance du Kosovo .
(trg)="78"> Екінші , Батыс Косовоның тәуелсіздігін қолдаған кезден-ақ кібіртіктеп қалған халықаралық дипломатиялық әрекеттер .
(src)="79"> Et tertio , un manque d' imagination quand il s' est agi d' élaborer les institutions qui auraient pu répondre aux inquiétudes aussi bien des Serbes que des Albanais .
(trg)="79"> Үшіншіден , сербтер мен албандардың қажеттіліктерін толық өтеуге тиіс болған институттарды құрылымдауда қиялдың жетіспеуі .
(src)="80"> Mais à nouveau nous avons également une bonne nouvelle : le fait qu' il y ait une présence internationale de haut niveau et dotée de moyens au Kosovo et dans les Balkans en général et le fait que les responsables locaux des deux parties ont fait preuve d' une relative retenue expliquent pourquoi les choses n' ont pas empiré dans les deux années qui ont suivi 2008 .
(trg)="80"> Дәл сол сияқты , мұнда да жақсы жаңалық бар : Косовода , және жалпы Балқан аймағында жоғары деңгейдегі , ресурсқа бай халықаралық өкілдіктің болуы және екі тараптағы жергілікті лидерлердің салыстырмалы түрде тізгінді тартуы 2008-ден бергі екі жылда жағдайдың неге тіпті нашарлап кетпегенін түсіндіреді .
(src)="81"> Donc même dans les situations où les conditions préalables ne sont pas optimales , les responsables locaux et internationaux ont le choix et ils peuvent opter pour la meilleure solution .
(trg)="81"> Демек , нәтижесі ойдағыдай шықпаған кездердің өзінде де жергілікті лидерлер мен халықаралық қауымдастықтың таңдау еркі бар және олар бұдан да жақсы ете алады .
(src)="82"> Une guerre froide est moins bonne qu' une paix tiède mais une paix tiède est toujours mieux qu' une guerre explosive .
(trg)="82"> Қырғиқабақ соғыс қырғиқабақ бейбітшілік сияқты жақсы бола қоймас , бірақ қырғиқабақ бейбітшілік шын соғыстан әлдеқайда жақсы .
(src)="83"> Les bonnes nouvelles proviennent aussi du fait que l' on tire les bonnes leçons .
(trg)="83"> Әрнеден дұрыс сабақ алу да – жақсылық .
(src)="84"> Qu' est-ce qui distingue le conflit israelo-palestinien du conflit en Irlande du Nord ou la guerre civile au Soudan de celle au Libéria ?
(trg)="84"> Сонымен , Израиль-Палестина жанжалының Солтүстік Ирландиядан , Судандағы азамат соғысынан , не Либериядан қандай айырмашылығы бар ?
(src)="85"> Les réussites et les échecs permettent de tirer des leçons importantes que nous devons garder à l' esprit si nous voulons que les bonnes nouvelles perdurent .
(trg)="85.1"> Сәтсіздіктер де , жеңістер де бізге бірнеше маңызды жайтты үйретеді .
(trg)="85.2"> Егер біз жақсы жаңалықтар көп болсын десек осыларды көкейден шығармауымыз керек .
(src)="86"> Premier point : le leadership
(trg)="86"> Біріншіден , басшылық .
(src)="87"> tout comme les conflits ethniques ou la guerre civile ne sont pas des phénomènes naturels , mais des désastres causés par l' homme , leur fin et leur arrangement ne sont pas non plus automatiques .
(trg)="87"> Адам қолымен жасалған апаттар сияқты этностық конфликті мен азамат соғысы да табиғи нәрсе емес , сондықтан олардың алдын алу және реттеу өздігінен бола қалмайды .
(src)="88"> Le leadership doit être compétent , déterminé et visionnaire dans son engagement pour la paix .
(trg)="88"> Басшылық бейбітшілікті сақтауға келгенде қауқарлы , батыл әрі көреген болуы керек .
(src)="89"> Les responsables doivent être en accord l' un avec l' autre ainsi qu' avec leurs sympathisants et ils doivent les amener vers la voie souvent ardue d' un avenir pacifique .
(trg)="89"> Лидерлер өз арасында , қолдаушылар арасында байланыс орнатып , оларды бейбіт болашаққа бастайтын бұралаң да ауыр жолмен бірге алып өтуі керек .
(src)="90"> Deuxième point : la diplomatie .
(trg)="90"> Екінші – дипломатия .
(src)="91"> La diplomatie doit disposer de moyens , elle doit être durable et doit appliquer un savant dosage de mesures incitatives et coercitives sur les responsables et leurs sympathisants .
(trg)="91"> Дипломатияға үлкен ресурс пен сенімділік қажет , әрі лидерлер мен қолдаушыларды бір мезетте қолпаштап әрі қысымға алып отыру керек .
(src)="92"> Elle doit les aider à trouver un compromis équitable et doit s' assurer qu' une large coalition de responsables locaux , régionaux et de responsables internationaux les aident dans l' application des accords .
(trg)="92.1"> Дипломатия оларға әділ компромиске келу үшін керек .
(trg)="92.2"> Бұл оларға жергілікті , аймақтық және халықаралық араағайындардың үлкен коалициясы келісімді жүзеге асыру үшін қажет .
(src)="93"> Troisième point : le projet insitutionnel
(trg)="93"> Үшінші – институттық құрылым .
(src)="94"> Le projet institutionnel doit se concentrer sur les problèmes , les idées innovantes et sur une mise en application souple reposant sur de bonnes bases .
(trg)="94"> Институттық құрылымдау мәселелерге мұқият қарап , инновацияшыл ойлауды , икемді түрде , мол қаржымен орындауды қажет етеді .
(src)="95"> Les parties en conflit doivent abondonner leurs demandes les plus extrèmes et tendre vers un compromis qui reconnaisse les besoins de chacun .
(trg)="95"> Ұрысушы тараптар өз айтқандарын орындауды талап етпей , бір-бірінің қажеттіліктерін ескеретін компромиске ұмтылуы тиіс .
(src)="96"> Et ils doivent penser à la nature de leur accord plutôt qu' aux concepts qu' ils veulent y voir accolés .
(trg)="96"> Және олар бір-біріне таңған пікірден гөрі , келісімдерінің түп негізін көбірек ойлауы керек .
(src)="97"> Les deux parties doivent également être préparées à revenir à la table des négociations si l' application des accords échoue .
(trg)="97"> Сондай-ақ ұрысушы тараптар келісімді орындау тоқтап қалған жағдайда келіссөз үстеліне қайтуға әзір болуы тиіс .
(src)="98"> Je dirai que la leçon la plus importante est celle-ci : l' engagement local à faire la paix est crucial mais cela n' est souvent pas suffisant pour éviter ou mettre fin à la violence .
(trg)="98"> Менің өз басым үшін осылардың ішіндегі ең басты сабақ – жергілікті халықтың бейбітшілікке ұмтылысы өте маңызды , бірақ ол зорлық-зомбылықты тоқтату немесе оның алдын алу үшін жеткіліксіз .
(src)="99"> Cependant , de grand efforts dans la diplomatie ou le projet institutionnel ne peuvent masquer des échecs locaux et leurs conséquences .
(trg)="99"> Бірақ ешқандай дипломатия да , институттық құрылымдау да жергілікті халықтың қателіктері мен оның салдарын жоя алмайды .
(src)="100"> Nous devons donc contribuer à former des leaders , des leaders dotés des compétences , de la vision et de la détermination nécessaires à la paix .
(trg)="100"> Сондықтан , біз бейбітшілік орнатуға деген қабілет-қарымы , ерік-жігері мен көрегендігі бар жергілікті лидерлерді тәрбиелеуге күш салуымыз керек .