# fil/ted2020-1044.xml.gz
# sl/ted2020-1044.xml.gz
(src)="1"> Ang aking malaking ideya ay isang napakaliit na ideya na maaaring buksan ang bilyun-bilyong malalaking ideya na hanggang ngayo 'y nakatago sa ating kamalayan .
(trg)="1"> Moja velika ideja je pravzaprav zelo majhna , vendar lahko odpira vrata milijardi novih idej , ki trenutno mirujejo v nas .
(src)="2"> At ang maliit na ideyang iyon ay ang pagtulog .
(trg)="2"> In moja majhna ideja , ki to povzroči , je spanje .
(src)="3"> ( Tawanan ) ( Palakpakan ) Ang kwartong ito ay puno ng mga kababaihang type-A .
(trg)="3"> ( smeh ) ( aplavz ) To je prostor z ženskami tipa-A .
(src)="4"> Ito ay kwarto ng mga babaeng kulang sa tulog .
(trg)="4"> To je prostor z ženskami s pomanjkanjem spanca .
(src)="5"> Pahirapan ko itong natutunan , ang kahalagahan ng pagtulog .
(trg)="5"> Na težji način sem se naučila , kako pomemben je spanec .
(src)="6"> Dalawa-at-kalahating taon na ang nakakaraan , nahimatay ako sa sobrang pagod .
(trg)="6"> Dve in pol leti nazaj , sem omedlela od izčrpanosti .
(src)="7"> Nauntog ang ulo ko sa mesa .
(trg)="7"> Glava mi je omahnila in zlomila sem si ličnico .
(src)="8"> Nadurog ang aking cheekbone , at may limang tahi malapit sa kanang mata .
(trg)="8"> Dobila sem pet šivov na mojem desnem očesu .
(src)="9"> At sinimulan ko ang paglalakbay sa pagtuklas ng kahalagahan ng pagtulog .
(trg)="9"> In tako sem začela svojo pot ponovnega odkrivanja koristi spanca .
(src)="10"> At sa lahat ng aking pinagdaanan , nag-aral ako , kinausap ang mga doktor , mga siyentipiko , at andito ako ngayon upang sabihin na ang paraan sa mas produktibo , mas masigla , at mas masayang buhay ay ang magkaroon ng sapat na tulog .
(trg)="10.1"> V ta namen sem začela študirati o tem .
(trg)="10.2"> Posvetovala sem se z zdravniki , znanstveniki in prišla sem , da vam povem , da je pot do večje produktivnosti , večje inspirativnosti , večjega zadovoljstva v življenju , dovolj spanja .
(src)="11"> ( Palakpakan ) At tayong mga kababaihan ang mangunguna sa bagong pakikibaka , itong bagong isyung peminista .
(trg)="11"> ( Aplavz ) In prav me ženske bomo sledile tej poti , tej preobrazbi , temu novemu feminističnemu stališču .
(src)="12.1"> Literal tayong matutulog papuntang tagumpay , literal .
(src)="12.2"> ( Tawanan ) ( Palakpakan ) Dahil sa kasamaang-palad para sa mga kalalakihan , ang kakulangan sa tulog ay naging sukatan ng pagiging lalaki .
(trg)="12.1"> Pot do vrha bomo prespale .
(trg)="12.2"> Dobesedno .
(trg)="12.3"> ( Smeh ) ( Aplavz ) Na žalost je moškim pomanjkanje spanja postalo simbol možatosti .
(src)="13"> Kamakailan , nakasama ko sa hapunan ang isang lalaki na ipinagmayabang na apat na oras lang ang tulog niya nung isang gabi .
(trg)="13"> Nedavno sem večerjala z nekim moškim , ki se je bahal , da je sinoči spal samo štiri ure .
(src)="14.1"> At gusto ko sanang sabihin na -- pero hindi ko ginawa -- sasabihin ko na sana , " Alam mo ?
(src)="14.2"> Kung limang oras sana ' yun , mas interesante sana ang hapunang ito . "
(trg)="14.1"> In želela sem mu povedati - pa nisem - želela sem mu reči : " Veš kaj ? ! "
(trg)="14.2"> Če bi ti odspal pet ur , bi bila ta večerja veliko bolj zabavna . "
(src)="15"> ( Tawanan ) Sa kasalukuyan , ang kakulangan sa pagtulog ay nagiging isang kompetisyon .
(trg)="15"> ( Smeh ) Sedaj obstaja nov način pomanjkanja spanca : " vstan 'se ob-enih "
(src)="16"> Tulad dito sa Washington , na kung makikipag-breakfast date ka , at tatanungin mo , " Pwede ba ang 8 : 00 ? "
(trg)="16"> Če se poskušaš dogovoriti za zajtrk z nekom , tukaj v Washingtonu in praviš : " Kako bi šlo ob osmih ? "
(src)="17"> sasabihin nila sa 'yo , " Late na ' yang alas-otso , pero okay lang , makakapag-tennis pa ako at aasikasuhin ang ilang conference calls , bago tayo magkita ng 8 . "
(trg)="17"> bodo verjetno odgovorili : " Ob osmih mi je skoraj že prepozno , ampak v redu , saj lahko pred tem odigram igro tenisa , in naredim nekaj konferenčnih klicev , in se dobiva ob osmih . ”
(src)="18"> At paniwala nila ay napakaproduktibo nito at ang dami ng natatapos , ngunit sa totoo lang ay hindi talaga , dahil sa ngayon , marami tayong matatalinong lider sa negosyo , sa pananalapi , sa pulitika , na gumagawa ng mga maling pagpapasiya .
(trg)="18"> In s tem mislijo , da so tako neverjetno zasedeni in ustvarjalni , resnica pa je , da niso , ker se nam trenutno dogaja , da briljantne vodje v podjetništvu , v financah , v politiki , delajo strašne napake .
(src)="19"> Kaya ang mataas na I.Q. ay hindi sukatan ng pagiging magaling na lider , dahil ang tunay na kahulugan ng pamumuno ay ang kakayahang makita ang tipak ng yelo bago pa nito banggain ang Titanic .
(trg)="19"> Torej visok I.Q. ne pomeni , da si dober vodja , ker je osnova za vodenje da vidiš ledeno goro , še preden zadane Titanik .
(src)="20"> Napakarami na ng mga yelong tumama sa ating mga Titanic .
(trg)="20"> In imamo preveč ledenih gor , ki zadevajo naš Titanik .
(src)="21"> Katunayan , tingin ko na kung ang Lehman Brothers ay naging Lehman Brothers at Sisters , baka andito pa sila ngayon .
(trg)="21"> Pravzaprav imam občutek , da če bi bili Lehman Brothers ( op. p . : Bratje Lehman , znana propadla korporacija v ZDA ) , Bratje in sestre Lehman , bi mogoče še obstajali .
(src)="22"> ( Palakpakan ) Habang ang lahat ng lalaki ay abala sa pagiging hyper-connected 24 / 7 , baka naman mapapansin ng babae ang tipak ng yelo , dahil nanggaling siya sa pito-at-kalahati o walong oras na tulog at makikita niya ang buong larawan .
(trg)="22"> ( Aplavz ) Ko so bili bratje prezasedeni , bili " hiper-povezani " , 24 ur , 7 dni v tednu , bi mogoče sestra opazila ledeno goro , ker bi se vstala ob pol sedmih oz. po osem urnem spancu in bila zmožna oceniti celotno situacijo .
(src)="23"> Kaya habang tayo 'y nahaharap sa napakaraming krisis sa ating mundo sa kasalukuyan , ang bagay na makakabuti sa 'tin sa personal na aspeto , ang bagay na magdudulot ng galak , pasasalamat , kahusayan sa ating buhay upang maging pinakamagaling sa kanya-kanyang karera ay siya ring makakabuti para sa mundo .
(trg)="23.1"> In tako smo soočeni z vse večkratnimi krizami v našem svetu ta trenutek .
(trg)="23.2"> Kar je dobro za nas osebno , kar prinese več veselja , hvaležnosti , učinkovitosti v naših življenjih , in kar je najboljše za naše kariere , je tudi najboljše za cel svet .
(src)="24"> Kaya hinihikayat ko kayo na ipikit ang inyong mga mata at tuklasin ang mahuhusay na mga ideya na nakatago sa kaloob-looban natin , ihinto ang mga makina at tuklasin ang bisa ng pagtulog .
(trg)="24"> Torej vas rotim , zaprite oči in odkrijte super ideje , ki so v nas , izklopite malo in odkrijete moč spanca .
(src)="25"> Salamat .
(trg)="25"> Hvala .
(src)="26"> ( Palakpakan )
(trg)="26"> ( Aplavz )
# fil/ted2020-1106.xml.gz
# sl/ted2020-1106.xml.gz
(src)="1"> Alam ko ang iniisip ninyo .
(trg)="1"> Vem , kaj razmišljate .
(src)="2"> Sa tingin ninyo , nawawala yata ako at maya maya ay may aakyat sa tanghalang ito at magbabalik sa akin sa dapat kong kaupuan .
(trg)="2"> Da sem se izgubila in da bo v kratkem nekdo prišel na oder in me nežno pospremil nazaj do mojega sedeža .
(src)="3"> ( Palakpakan ) Nangyayari sa akin yan madalas sa Dubai
(trg)="3"> ( Aplavz ) To se mi stalno dogaja v Dubaju .
(src)="4"> Narito ka ba para magbakasyon ?
(trg)="4"> » Ste tukaj na počitnicah , gospa ? «
(src)="5"> ( Tawanan ) Binibisita mo ba ang mga anak mo ?
(trg)="5"> ( Smeh ) » Ste prišli obiskat otroke ? «
(src)="6"> Gaano ka katagal dito ?
(trg)="6"> » Kako dolgo boste ostali ? «
(src)="7"> Sa katunayan , ninanais kong magtagal .
(trg)="7"> Pravzaprav upam , da še nekaj časa .
(src)="8"> Nakatira at nagtuturo ako sa lugar ng Gulf nang mahigit 30 taon .
(trg)="8"> V Zalivu živim in poučujem že več kot 30 let .
(src)="9"> ( Palakpakan ) At sa mga panahong iyon , nakita ko ang maraming pagbabago .
(trg)="9"> ( Aplavz ) In v tem času sem videla veliko sprememb .
(src)="10"> At ang bilang ng mga ito ay nakakapangilabot .
(trg)="10"> Ta statistika je precej pretresljiva .
(src)="11"> At nais kong talakayin sa inyo ngayon ay tungkol sa mga wikang namamatay at ang globalisasyon ng Ingles .
(trg)="11"> In danes bi rada govorila z vami o izumiranju jezikov in globalizaciji angleščine .
(src)="12"> Nais kong isalaysay sa inyo ang tungkol sa aking kaibigan na nagtuturo ng Ingles sa mga matatanda sa Abu Dhabi
(trg)="12"> Rada bi vam povedala o prijateljici , ki je poučevala angleščino za odrasle v Abu Dabiju .
(src)="13"> At isang mainam na araw , napagpasyahan nyang dalhin sila sa halamanan para turuan sila ng ilang salita tungkol sa kalikasan .
(trg)="13"> Nekega lepega dne pa se je odločila , da jih odpelje na vrt , da bi se naučili nekaj besedišča o naravi .
(src)="14"> Ngunit sa huli ay siya ang natuto ng lahat ng salitang Arabo para sa mga halaman ng lugar , at kanilang mga gamit -- gamit sa panggagamot , pagpapaganda , pagluluto , at herbal
(trg)="14"> Ampak na koncu se je ona naučila vseh arabskih besed o lokalnih rastlinah in spoznala njihovo rabo ― za medicinske namene , kozmetiko , kuhanje , zelišča .
(src)="15"> Paano natutunan ng mga mag-aaral ang lahat ng iyon ?
(trg)="15"> Kako so oni pridobili vse to znanje ?
(src)="16"> Tiyak , sa kanilang mga ninuno at maging sa ninuno ng kanilang mga ninuno .
(trg)="16.1"> Od svojih starih staršev , seveda .
(trg)="16.2"> In celo od prastaršev .
(src)="17"> HIndi na natin kailangang pag-usapan kung gaano kahalaga ang kakayahang nating makipagtalastasan sa iba 't ibang salinlahi .
(trg)="17"> Ni potrebno razlagati , kako pomembna je zmožnost komunikacije med generacijami .
(src)="18"> Ngunit ang nakakalungkot , ngayon , ang mga wika ay nagkakamatayan sa hindi kapanipaniwalang bilis .
(trg)="18"> Ampak na žalost , dandanes jeziki izumirajo tako hitro , kot še nikoli do zdaj .
(src)="19"> May isang wikang namamatay sa loob ng 14 na araw .
(trg)="19"> En jezik izumre vsakih 14 dni .
(src)="20"> Kasabay nito , ang Ingles ang itinuturing na pandaigdigang wika .
(trg)="20"> Istočasno pa je angleščina nesporno postala svetovni jezik .
(src)="22"> Yan ang hindi ko alam .
(trg)="21.1"> Bi lahko bila tukaj povezava ?
(trg)="21.2"> No , tega ne vem .
(src)="23"> Ang alam ko ay nakakita na ako ng maraming pagbabago .
(trg)="22"> Vem pa , da sem opazila ogromno sprememb .
(src)="24"> Nang una akong makarating sa lugar na ito , nagtungo ako sa Kuwait sa panahong wala pa sa kaayusan ang mga bagay .
(trg)="23"> Ko sem prvič prišla v Zaliv , sem prišla v Kuvajt v časih , ko je bila to še težka destinacija .
(src)="25"> Sa katunayan , hindi pa ito katagalan .
(trg)="24"> V bistvu ne tako dolgo od tega .
(src)="26"> Masyado itong maaga .
(trg)="25"> To je malce prezgodaj .
(src)="27"> Gayunpaman , Kinuha ako ng British Council kasama ng humigit-kumulang 25 ibang guro .
(trg)="26"> Pa vendar , zaposlil me je Britanski svet skupaj s približno 25 učitelji .
(src)="28"> At kami ang mga unang hindi Muslim na nagturo sa mga pampublikong paaralan sa Kuwait .
(trg)="27"> Bili smo prvi nemuslimani , ki so kdajkoli poučevali v državnih šolah v Kuvajtu .
(src)="29"> Pinadala kami para magturo ng Ingles sapagkat nais ng pamahalaan na gawing makabago ang bansang ito at palakasin ang mga mamamayan sa pamamagitan ng edukasyon .
(trg)="28"> Pripeljali so nas , da bi učili angleščino , ker je vlada želela modernizirati državo in okrepiti državljane z izobraževanjem .
(src)="30"> At tiyak , ang U.K. ay nakinabang mula sa malaking kayamanan nito sa langis .
(trg)="29"> Seveda pa je Združeno kraljestvo pridobilo nekaj tega čudovitega naftnega bogastva .
(src)="31"> Okay .
(trg)="30"> Dobro .
(src)="32"> At ito ang pinakamalaking pagbabago na aking nakita -- paanong ang pagtuturo ng Ingles ay marahas na nagbago mula sa pagiging kapaki-pakinabang na adhikain sa pagiging isang malakihang pandaigdigang negosyo ngayon .
(trg)="31"> Glavna sprememba , ki sem jo opazila : kako se je poučevanje angleščine prelevilo iz obojestransko koristne prakse v tako velik mednarodni posel , kot je danes .
(src)="33.1"> Hindi na lamang ito isang banyagang wika sa kurikulum ng mga paaralan .
(src)="33.2"> At hindi na lamang ito pagmamay-ari ng bansang Inglatera .
(src)="33.3"> Ito ay nauso sa lahat ng bansang nagsasalita ng Ingles .
(trg)="32"> Angleščina ni več samo tuji jezik v šolskem učnem načrtu in ne več izključna domena matere Anglije , postala je trend za vse angleško govoreče narode na svetu .
(src)="34"> At bakit hindi ?
(trg)="33"> Zakaj pa ne ?
(src)="35"> Sa huli , and pinakamagandang edukasyon -- ayon sa huling Hanay ng Pinakamagagaling na Pandaigdigang Pamantasan -- ay matatagpuan sa mga pamantasan ng U.K at ng U.S.
(trg)="34"> Konec koncev najboljšo izobrazbo , glede na najnovejšo Svetovno letvico , pridobimo na univerzah v ZK in ZDA .
(src)="36"> Mangyari pa 'y ang lahat ay nag-aasam na magkaroon ng karunugan sa Ingles .
(trg)="35"> Zato si vsi želijo angleške izobrazbe , razumljivo .
(src)="37"> Ngunit kung ikaw ay hindi likas na nagsasalita ng Ingles , kailangan mong pumasa sa pagsusulit .
(trg)="36"> Ampak če nisi rojeni govorec , moraš opraviti preizkus .
(src)="38"> Ngayon , maaari bang tanggihan ang isang mag-aaral ayon sa kakayahan sa pagsasalita lamang ?
(trg)="37"> Ali bi bilo prav zavrniti študenta samo na osnovi njegove jezikovne sposobnosti ?
(src)="39"> Halimbawa , mayroong isang computer scientist na napakatalino .
(trg)="38"> Lahko imaš računalniškega znanstvenika , ki je genij .
(src)="40"> Kailangan ba nyang maging kasinggaling sa pagsasalita kagaya ng isang abogado ?
(trg)="39"> Ali bi on potreboval enako besedišče kot odvetnik , na primer ?
(src)="41.1"> ?
(src)="41.2"> Hindi sa tingin ko .
(trg)="40"> No , mislim , da ne .
(src)="42"> HIndi natin tanggap ang mga tulad nila .
(trg)="41"> Mi , učitelji angleščine , pa jih zavračamo ves čas .
(src)="43"> NIlalagyan natin ng sagabal ang kanilang daanan para sila ay pigilan .
(trg)="42"> Postavimo stop znak in jih zaustavimo na njihovi poti .
(src)="44"> Hindi nila maaaring makamit ang kanilang mga minimithi hangga 't hindi sila natututo ng Ingles .
(trg)="43"> Ne morejo več slediti svojim sanjam , dokler ne obvladajo angleščine .
(src)="45"> Hayaan ninyo akong ipaliwanag ito sa ganitong paraan , kung ako ay makakilala ng isang Olandes na ito lamang ang alam na salita , na mayroon siyang alam na gamot sa kanser , dapat ko ba siyang pigilan sa pagpasok sa aking British University ?
(trg)="44"> Naj povem drugače : če bi spoznala enojezičnega govorca nizozemščine , ki bi poznal zdravilo za raka , ali bi mu preprečila vstop na svojo britansko univerzo ?
(src)="46"> Hindi sa tingin ko .
(trg)="45"> Verjetno ne .
(src)="47"> Ngunit sa katunayan , ito ang ating ginagawa sa kasalukuyan .
(trg)="46"> Ampak to je točno to , kar počnemo .
(src)="48"> Tayong mga guro ng Ingles ay nagiging tanod .
(trg)="47"> Mi , profesorji angleščine , smo vratarji .
(src)="49"> At kailangan muna tayong mapaniwala na ang kanilang kakayahan magsalita ng Ingles ay sapat .
(trg)="48"> In najprej moraš prepričati nas , da je tvoja angleščina dovolj dobra .
(src)="50"> Maaaring maging mapanganib ang pagbibigay ng lubos na kapangyarihan sa isang maliit na bahagi ng lipunan .
(trg)="49"> Mogoče je nevarno , če ozek segment družbe pridobi preveč moči .
(src)="51"> Marahil ang sagabal ay magiging pandaigdigan .
(trg)="50"> Mogoče bi bila prepreka preveč univerzalna .
(src)="52"> Okay .
(trg)="51"> Dobro .
(src)="53"> " Ngunit , " ang sabi ninyo , " paano naman ang mga pananaliksik ?
(trg)="52"> » Ampak , « vas slišim reči , » Kaj pa raziskave ? «
(src)="54"> Lahat ng ito 'y nasa Ingles . "
(trg)="53"> » Vse so v angleščini . «
(src)="55"> Ang mga aklat ay nasa Ingles , ang mga pahayagan ay nasa Ingles , ngunit lahat ng ito 'y katuparan ng kanilang mga pangarap .
(trg)="54"> Vse knjige so v angleščini , časopisi so napisani v angleščini , ampak to je samouresničujoča prerokba .
(src)="56"> Ito ay katupdan ng kailanganing Ingles .
(trg)="55"> To hrani zahteve po angleščini .
(src)="57"> At ngayon ito 'y nagpapatuloy .
(trg)="56"> In tako se vse nadaljuje .
(src)="58"> Ang aking tanong , ano ang nagyari sa pagsasaling-wika ?
(trg)="57"> Naj vas vprašam : » Kaj se je zgodilo s prevajanjem ? «
(src)="59"> Kung inyong iisipin ang Islamic Golden Age , nagkaroon noon ng malawakang pagsasaling-wka .
(trg)="58"> Če pomislite na zlato dobo islama , so takrat ogromno prevajali .
(src)="60"> Nagsaling-wika sila mula sa Latin at Griyego patungo sa Arabe , sa Persyano , at ang mga ito 'y isinaling-wika maging sa wikang Aleman ng Europa , at maging sa wikang Romano .
(trg)="59"> Prevajali so iz latinščine in grščine v arabščino , perzijščino in nato so prevajali dalje v germanske jezike Evrope in tudi romanske jezike .
(src)="61"> At dahil dito , nagliwanag ang Panahon ng Kadiliman sa Europa .
(trg)="60"> In tako je svetloba posijala na evropsko temno dobo .
(src)="62"> Ngayon , huwag ninyo sana akong masamain ; Hindi ako salungat sa pagtuturo ng wikang Ingles , ng lahat ng mga gurong naririto ngayon .
(trg)="61"> Ne razumite me narobe ; ne nasprotujem učenju angleščine , vsi vi učitelji angleščine .
(src)="63"> Sang-ayon ako na mayroon tayong isang pandaigdigang wika .
(trg)="62"> Všeč mi je , da imamo svetovni jezik .
(src)="64"> Kailngan natin ito ngayon higit kailanman .
(trg)="63"> Danes ga potrebujemo bolj kot kdajkoli .
(src)="65"> Ngunit salungat ako sa paggamit nito bilang isang hadlang .
(trg)="64"> Nasprotujem pa temu , da ga uporabljamo kot prepreko .
(src)="66"> Nais ba talaga natin na mauwi sa 600 na wika lamang at may isang pangunahing wika tulad ng Ingles , o Tsino ?
(trg)="65"> Res želimo imeti na koncu 600 jezikov in angleščino ali kitajščino kot glavnega ?
(src)="67.1"> Higit ang kailangan natin .
(src)="67.2"> Hanggang saan ang magiging hangganan ?
(trg)="66"> Potrebujemo več kot to .
(src)="68"> Ang sistemang ito ay tumutumbas sa karunugan sa kaalaman sa wikang Ingles na hindi na makatwiran .
(trg)="67.1"> Kje potegnemo črto ?
(trg)="67.2"> Sistem enači inteligenco z znanjem angleščine , kar je precej arbitrarno .
(src)="69"> ( Palakpakan ) At nais kong ipaalala sa inyo na ang mga naglalakihang pangalan na nagdala ng mga karunungan sa kasalukuyang panahon ay hindi kinailangang magkaroon ng kaalaman sa wikang Ingles , hindi nila kinailangang makapasa sa isang Ingles na pagsusulit .
(trg)="68"> ( Aplavz ) Želim vas opomniti , da gigantom na čigar ramenih stoji današnji sloj inteligence , ni bilo treba opraviti preizkusa iz angleškega jezika .
(src)="70"> Isang halimbawa , si Einstein .
(trg)="69"> Tipičen primer : Einstein .
(src)="71"> Siya , maiba ako , ay itinuring na kakaiba sa kanyang paaralan sapagkat siya , sa katotohanan , ay isang dyslexic .
(trg)="70"> Njega so šteli za učenca z učnimi težavami , saj je bil disleksik .
(src)="72"> Ngunit kabutihang-palad para sa mundo , hindi niya kinailangang pumasa sa isang pagsusulit sa Ingles .
(trg)="71"> Ampak , na srečo celega sveta , mu ni bilo treba opravljati izpita iz angleščine ,
(src)="73"> Sapagkat ito ay nagsimula lamang noong 1964 sa pamamagitan ng TOEFL , ang pagsusulit sa Amerikanong Ingles .
(trg)="72"> kajti niso se začeli pred letom 1964 , ko se je uveljavil TOEFL , ameriški test angleškega jezika .
(src)="74"> Ngayon ito ay lumawak na .
(trg)="73"> Zdaj pa so eksplodirali .
(src)="75"> Laganap na ngayon ang napakaraming uri ng pagsusulit sa Ingles .
(trg)="74"> Ogromno je testov iz angleščine .