# fil/ted2020-1016.xml.gz
# pt/ted2020-1016.xml.gz
(src)="1.1"> Hello .
(src)="1.2"> Ako po si Birke Baehr , 11-taong gulang .
(trg)="1.1"> Olá .
(trg)="1.2"> O meu nome é Birke Baehr , e tenho 11 anos .
(src)="2"> Andito ako upang talakayin ang mga problema sa sistema ng produksyon ng pagkain .
(trg)="2"> Vim aqui hoje para vos falar sobre o que está errado com o nosso sistema alimentar .
(src)="3"> Una sa lahat , nais kong sabihin na ako 'y namamangha kung paano tayo napapaniwala ng mga pinapatalastas sa telebisyon at pampublikong paaralan at kahit saan ka man lumingon .
(trg)="3"> Primeiro que tudo , gostaria de dizer que estou espantado como facilmente as crianças são influenciadas por todo o marketing e publicidade na TV , nas escolas públicas e praticamente em todo o lado para onde se olhe .
(src)="4"> Mukha yatang nais ng mga korporasyon na impluwensyahan ang mga batang katulad ko na pilitin ang aming mga magulang na bumili ng mga bagay na hindi nakabubuti para sa amin o sa ating planeta .
(trg)="4"> Parece-me que as empresas estão sempre a tentar fazer com que os miúdos como eu levem os seus pais a comprar coisas que não são boas nem para nós nem para o planeta .
(src)="5"> Lalo na sa mga bata , na naaakit sa makukulay na bagay at mga laruang gawa sa plastik .
(trg)="5"> Os mais pequenos , especialmente , são atraídos pelas embalagens coloridas e brinquedos de plástico .
(src)="6"> Dapat kong aminin na ganoon din ako noon .
(trg)="6"> Tenho que confessar que eu era um deles .
(src)="7"> Naisip ko din na ang lahat ng pagkain ay nagmumula sa malulusog at masasayang sakahan kung saan ang mga baboy ay naglalaro sa putik at ang mga baka ay kumakain ng damo buong araw .
(trg)="7"> Também pensava que toda a nossa comida vinha destas quintas pequenas e felizes onde os porcos rebolavam na lama e as vacas pastavam erva todo o dia .
(src)="8"> Natuklasan ko na hindi ito totoo .
(trg)="8"> Mas descobri que isso não era verdade ,
(src)="9"> Nagsimula akong magsiyasat sa internet , mga libro at dokumentaryo , sa aking paglalakbay kasama ang aking pamilya .
(trg)="9"> Comecei a investigar isto na Internet , em livros e documentários , nas minhas viagens com a minha família .
(src)="10"> Natuklasan ko ang madilim na bahagi ng industriya ng produksyon ng pagkain .
(trg)="10"> Descobri o lado negro da industrialização do nosso sistema alimentar .
(src)="11"> Una , ang artipisyal na paglikha ng mga buto at organismo .
(trg)="11"> Primeiro , temos os organismos e sementes geneticamente modificados .
(src)="12"> Kung saan ang mga buto ay hindi natural na ginagawa sa mga laboratoryo upang magbunga ng mga bagay na hindi natural -- tulad ng pagkuha ng DNA ng isda at ilagay ito sa DNA ng kamatis .
(trg)="12"> Isto é quando uma semente é manipulada em laboratório para fazer algo que não estava na intenção da natureza - como tirar o ADN de um peixe e pô-lo num tomate — iuc !
(src)="13.1"> Nakakapangdiri .
(src)="13.2"> Hindi naman sa ayaw ko ng isda at kamatis , ngunit ito ay sadyang nakakapangilabot .
(trg)="13"> Não me levem a mal , eu adoro peixe e tomates , mas isto é assustador .
(src)="14"> ( Tawanan ) Pagkatapos , ang mga buto ay itinatanim at nagkakabunga .
(trg)="14"> ( Risos ) As sementes são plantadas e crescem .
(src)="15"> Ang mga produkto nito ay napatunayan nang nagdudulot ng sakit na kanser at iba pang karamdaman sa mga hayop sa laboratoryo , at kinakain na ng mga tao ang mga produktong ito mula pa noong 1990s .
(trg)="15.1"> Provou-se que a comida que produzem provoca cancro e outros problemas nos animais de laboratório .
(trg)="15.2"> E as pessoas têm comido alimentos produzidos desta forma desde os anos 90 .
(src)="16"> Karamihan sa atin ay walang malay na may ganitong isyu .
(trg)="16"> A maior parte das pessoas nem sabe que isto existe .
(src)="17"> Alam niyo ba na may mga dagang kumain ng artipisyal na mais at napatunayang nagkasakit sa atay at bato ?
(trg)="17"> Sabiam que ratazanas alimentadas com milho geneticamente modificado desenvolveram sinais de toxicidade hepática e renal ?
(src)="18"> Nagkaroon sila ng pamamaga , pagsusugat , at paglaki ng kanilang bato .
(trg)="18"> Incluindo inflamação renal e lesões que aumentam o peso dos rins .
(src)="19"> Subalit halos lahat ng mais na ating kinakain ay dumaan sa artipisyal na proseso .
(trg)="19"> No entanto , quase todo o milho que comemos é alterado geneticamente de algum modo .
(src)="20"> Higit pa doon , ang mais ay sangkap sa maraming bagay .
(trg)="20"> Deixem-me dizer-vos , o milho é tudo !
(src)="21"> Dapat pa bang banggitin ang mga sakahan na may ka lunos-lunos na kalagayan , ang tinatawag nilang CAFOS ( Confined Animal Feeding Operations ) .
(trg)="21"> Nem quero falar dos parques de engorda chamadas CAFOs .
(src)="22"> ( Tawanan ) Gamit ng mga modernong magsasaka ang mga kemikal mula sa fossil fuels at inihahalo sa lupa upang tumubo ang mga halaman .
(trg)="22"> ( Risos ) Os agricultores convencionais usam fertilizantes químicos feitos a partir de combustíveis fósseis que misturam na terra para fazerem as plantas crescer .
(src)="23"> Ginagawa nila ito dahil naubos na ang sustansya sa lupa dahil sa paulit-ulit na pagtatanim .
(trg)="23"> Fazem-no porque privaram o solo de todos os seus nutrientes por cultivarem a mesma cultura sem parar .
(src)="24"> Sunod ay ginagamitan nila ng kemikal ang mga prutas at gulay , tulad ng pesticides at herbicides , upang tanggalin ang mga masamang dahon at peste .
(trg)="24"> Depois , borrifam as frutas e vegetais com mais químicos nefastos , como pesticidas e herbicidas , para matar infestantes e pragas .
(src)="25"> Sa tuwing umuulan , ang mga kemikal na ito ay nanunuot sa lupa , at nahahalo sa mga katubigan , at nilalason ang ating tubig .
(trg)="25"> Quando chove , esses químicos penetram no solo , ou escorrem para os nossos aquíferos , envenenando também a nossa água .
(src)="26"> Sunod ay ginagamitan nila ng radiation ang pagkain para humaba pa ang buhay nito , at nang maibiyahe pa nila ito ng milya-milya at dinadala sa mga pamilihan .
(trg)="26"> Depois irradiam a nossa comida , para que esta dure mais tempo , para que possa viajar milhares de milhas desde o local de produção até ao supermercado .
(src)="27.1"> Natanong ko rin ang aking sarili , paano ako magbabago ?
(src)="27.2"> Paano ko mababago ang mga ganitong bagay ?
(trg)="27.1"> Então pergunto a mim mesmo : Como posso mudar ?
(trg)="27.2"> Como posso mudar estas coisas ?
(src)="28"> Ito ang aking natuklasan .
(trg)="28"> Eis o que descobri .
(src)="29"> Nadiskubre ko na may kilusan tungo sa mas maayos na pamamaraan .
(trg)="29"> Descobri que existe um movimento pela melhor maneira !
(src)="30"> Parang kailan lang ay ninais kong maglaro sa NFL .
(trg)="30"> Há algum tempo , eu queria ser jogador de futebol .
(src)="31"> Sa halip , nagpasya akong maging magsasaka sa natural na pamamaraan .
(trg)="31"> Decidi que preferia ser um agricultor orgânico .
(src)="32"> ( Palakpakan ) Salamat .
(trg)="32"> ( Aplausos ) Obrigado .
(src)="33"> Sa gayong paraan , mas magiging kapaki-pakinabang ako .
(trg)="33"> E desse modo , posso ter um maior impacto no mundo .
(src)="34"> Si Joel Salatin , kinukutya siyang isang baliw na magsasaka , dahil hindi siya nagpapadala sa sistema .
(trg)="34"> Este homem , Joel Salatin , chamam-lhe um agricultor lunático porque cultiva contra o sistema .
(src)="35"> Dahil ako ay home-schooled , nais ko siyang marinig balang araw .
(trg)="35"> Como tenho aulas em casa , fui ouvi-lo falar um dia .
(src)="36"> Ang lalaking ito , " ang baliw na magsasaka , " na hindi gumagamit ng mga kemikal na pesticides , herbicides , o mga artipisyal na buto .
(trg)="36"> Este homem , este agricultor lunático , não usa pesticidas , herbicidas , ou sementes geneticamente modificadas .
(src)="37"> At dahil doon , siya ay nabansagang " baliw " .
(trg)="37"> Por isso , o sistema diz que ele é maluco !
(src)="38"> Nais kong sabihin na kaya nating lahat na gumawa ng pagbabago sa pamamagitan ng mahusay na pagpili , gaya ng pagbili ng ating pagkain diretso sa mga nakalalapit na magsasaka o sa ating mga kapitbahay .
(trg)="38"> Quero que saibam que podemos fazer a diferença ao fazer escolhas diferentes , ao comprar comida directamente aos agricultores locais , ou aos vizinhos que conhecemos toda a nossa vida .
(src)="39"> May mga taong nagsasabi na ang natural at lokal na mga produkto ay mas mahal , pero totoo nga ba ?
(trg)="39"> Há quem diga que a comida orgânica ou local é mais cara ,
(src)="40"> Sa lahat ng mga bagay na aking natutunan tungkol sa sistema ng produksyon ng pagkain , 2 bagay lang ang ating pinagpipilian : ang bayaran ang magsasaka , o bayaran ang ospital .
(trg)="40.1"> mas será mesmo ?
(trg)="40.2"> Com todas as coisas que tenho aprendido sobre o sistema alimentar , parece-me que ou pagamos ao agricultor ou pagamos ao hospital .
(src)="41"> ( Palakpakan ) Ngayon alam ko na ang aking pipiliin .
(trg)="41"> ( Aplausos ) Eu sei exactamente qual prefiro escolher .
(src)="42"> Nais kong malaman ninyo na mayroong mga sakahan -- tulad ng kay Bill Keener sa Sequatchie Cove Farm sa Tennessee -- kung saan ang kanyang mga baka ay kumakain ng damo at ang kanyang mga baboy na naglalaro sa putik , gaya ng inisip ko dati .
(trg)="42"> Quero que saibam que existem quintas , como a do Bill Keener em Sequachie Cove no Tenessee , cujas vacas comem mesmo erva e onde os porcos realmente rebolam na lama , tal como eu pensava .
(src)="43"> Minsan , ay nagpupunta ako sa sakahan ni Bill upang tumulong , at makita ko sa personal at malapitan kung saan galing ang kinakain kong karne .
(trg)="43"> De vez em quando voluntario-me para a quinta do Bill , para poder ver de perto e pessoalmente de onde vem a carne que como .
(src)="44"> Naniniwala ako na kakain ang mga bata ng mas sariwang gulay at mas masustansiyang pagkain kung alam nila kung saan ito nagmumula .
(trg)="44"> Quero que saibam que acredito que as crianças vão comer vegetais frescos e boa comida se souberem mais acerca dela e de onde realmente vem .
(src)="45"> Marami ng mga palengke ang nagsusulputan sa bawat komunidad .
(trg)="45"> Quero que saibam que estão a aparecer mercados de produtores em todas as comunidades .
(src)="46"> Nais kong malaman ninyo na mahilig ako at ang aking mga kapatid ng masustansyang baked kale chips .
(trg)="46"> Quero que saibam que eu e os meus irmãos gostamos de comer folhas de couve assadas no forno .
(src)="47"> Ibinabahagi ko ito saan man ako magpunta .
(trg)="47"> Tento partilhar isto a todo o lado onde vou .
(src)="48"> Kamakailan lang , ikinuwento ng tiyuhin ko na binigyan niya ng cereal ang 6 na taong gulang kong pinsan .
(trg)="48"> Há pouco tempo , o meu tio disse que ofereceu cereais ao meu primo de seis anos .
(src)="49"> Tinanong niya kung gusto nito ng natural at organic na Toasted O 's o ang sugarcoated na flakes -- yung mga nakakahon na may cartoon character sa harap .
(trg)="49"> Perguntou-lhe se queria uma marca orgânica ou os flocos cheios de açúcar — aqueles com a personagem com riscas na frente .
(src)="50"> Sabi ng aking pinsan sa tatay niya na mas pipiliin nito ang organic Toasted O 's cereal kasi daw sabi ni Birke na hindi siya dapat kumain ng makikintab na cereal .
(trg)="50"> O meu primo disse ao pai que preferia os cereais orgânicos , porque , disse o Birke , eu não devia comer cereais brilhantes !
(src)="51"> At ganoon nga , mga kaibigan ang paraan upang tayo ay maglikha ng pagbabago isang bata bawat pagkakataon .
(trg)="51"> E assim , meus amigos , é como podemos fazer a diferença um miúdo de cada vez .
(src)="52"> Sa susunod na ikaw ay patungo sa pamilihan , isipin ang produktong lokal , piliin ang natural , magkaroon ng sapat na kaalaman tungkol sa iyong magsasaka at sa produksyon ng pagkain .
(trg)="52"> Da próxima vez que forem à mercearia , pensem local , escolham orgânico , conheçam o vosso produtor e a vossa comida .
(src)="54"> ( Palakpakan )
(trg)="53.1"> Obrigado .
(trg)="53.2"> ( Aplausos )
# fil/ted2020-1044.xml.gz
# pt/ted2020-1044.xml.gz
(src)="1"> Ang aking malaking ideya ay isang napakaliit na ideya na maaaring buksan ang bilyun-bilyong malalaking ideya na hanggang ngayo 'y nakatago sa ating kamalayan .
(trg)="1"> A minha grande ideia é uma ideia muito , muito pequena que pode desbloquear milhões de grandes ideias que neste momento estão adormecidas dentro de nós .
(src)="2"> At ang maliit na ideyang iyon ay ang pagtulog .
(trg)="2"> A minha pequena ideia que fará isso é dormir .
(src)="3"> ( Tawanan ) ( Palakpakan ) Ang kwartong ito ay puno ng mga kababaihang type-A .
(trg)="3"> ( Risos ) ( Aplausos ) Esta é uma sala de mulheres de topo .
(src)="4"> Ito ay kwarto ng mga babaeng kulang sa tulog .
(trg)="4"> Esta é uma sala de mulheres privadas de sono .
(src)="5"> Pahirapan ko itong natutunan , ang kahalagahan ng pagtulog .
(trg)="5"> E eu aprendi da maneira mais difícil a importância de dormir .
(src)="6"> Dalawa-at-kalahating taon na ang nakakaraan , nahimatay ako sa sobrang pagod .
(trg)="6"> Há dois anos e meio , eu desmaiei de exaustão .
(src)="7"> Nauntog ang ulo ko sa mesa .
(trg)="7"> Bati com a cabeça na secretária , parti o osso malar ,
(src)="8"> Nadurog ang aking cheekbone , at may limang tahi malapit sa kanang mata .
(trg)="8"> e levei cinco ponto no olho direito .
(src)="9"> At sinimulan ko ang paglalakbay sa pagtuklas ng kahalagahan ng pagtulog .
(trg)="9"> E comecei a jornada da redescoberta da importância de dormir .
(src)="10"> At sa lahat ng aking pinagdaanan , nag-aral ako , kinausap ang mga doktor , mga siyentipiko , at andito ako ngayon upang sabihin na ang paraan sa mas produktibo , mas masigla , at mas masayang buhay ay ang magkaroon ng sapat na tulog .
(trg)="10"> Durante essa jornada , eu estudei , reuni-me com médicos , cientistas , e estou aqui para vos dizer que a forma de ter uma vida mais produtiva mais inspirada e mais alegre é dormir o suficiente .
(src)="11"> ( Palakpakan ) At tayong mga kababaihan ang mangunguna sa bagong pakikibaka , itong bagong isyung peminista .
(trg)="11"> ( Aplausos ) Nós , mulheres , vamos liderar esta nova revolução , esta nova bandeira feminista .
(src)="12.1"> Literal tayong matutulog papuntang tagumpay , literal .
(src)="12.2"> ( Tawanan ) ( Palakpakan ) Dahil sa kasamaang-palad para sa mga kalalakihan , ang kakulangan sa tulog ay naging sukatan ng pagiging lalaki .
(trg)="12.1"> Nós vamos literalmente dormir até ao topo .
(trg)="12.2"> ( Risos ) ( Aplausos ) Porque infelizmente , para os homens a privação do sono tornou-se um símbolo de virilidade .
(src)="13"> Kamakailan , nakasama ko sa hapunan ang isang lalaki na ipinagmayabang na apat na oras lang ang tulog niya nung isang gabi .
(trg)="13"> Recentemente , eu estava a jantar com um tipo que se gabava que só tinha dormido quatro horas na noite anterior .
(src)="14.1"> At gusto ko sanang sabihin na -- pero hindi ko ginawa -- sasabihin ko na sana , " Alam mo ?
(src)="14.2"> Kung limang oras sana ' yun , mas interesante sana ang hapunang ito . "
(trg)="14.1"> Eu tive vontade de lhe dizer — mas não disse — tive vontade de lhe dizer : " Sabes uma coisa ?
(trg)="14.2"> Se tivesses dormido cinco horas " este jantar teria sido muito mais interessante . "
(src)="15"> ( Tawanan ) Sa kasalukuyan , ang kakulangan sa pagtulog ay nagiging isang kompetisyon .
(trg)="15"> ( Risos ) Há agora uma espécie de competição para ver quem dorme menos .
(src)="16"> Tulad dito sa Washington , na kung makikipag-breakfast date ka , at tatanungin mo , " Pwede ba ang 8 : 00 ? "
(trg)="16"> Aqui em Washington , se tentarmos marcar um pequeno-almoço , e dissermos : " Que tal às oito ? "
(src)="17"> sasabihin nila sa 'yo , " Late na ' yang alas-otso , pero okay lang , makakapag-tennis pa ako at aasikasuhin ang ilang conference calls , bago tayo magkita ng 8 . "
(trg)="17"> provavelmente dirão : , " Oito horas é muito tarde para mim , " mas ok , jogo uma partida de ténis " faço algumas audioconferências e vou ter contigo às oito . "
(src)="18"> At paniwala nila ay napakaproduktibo nito at ang dami ng natatapos , ngunit sa totoo lang ay hindi talaga , dahil sa ngayon , marami tayong matatalinong lider sa negosyo , sa pananalapi , sa pulitika , na gumagawa ng mga maling pagpapasiya .
(trg)="18"> Eles pensam que isso significa que eles são incrivelmente ocupados e produtivos , mas a verdade é que não são , porque neste momento temos tido líderes brilhantes nos negócios , na finança , na política , a tomar decisões terríveis .
(src)="19"> Kaya ang mataas na I.Q. ay hindi sukatan ng pagiging magaling na lider , dahil ang tunay na kahulugan ng pamumuno ay ang kakayahang makita ang tipak ng yelo bago pa nito banggain ang Titanic .
(trg)="19"> Mas um QI alto não significa que se é um bom líder , porque a essência da liderança é ser capaz de ver o icebergue antes de embater no Titanic .
(src)="20"> Napakarami na ng mga yelong tumama sa ating mga Titanic .
(trg)="20"> E temos tido muitos icebergues a embater nos nossos Titanics .
(src)="21"> Katunayan , tingin ko na kung ang Lehman Brothers ay naging Lehman Brothers at Sisters , baka andito pa sila ngayon .
(trg)="21"> De facto , eu tenho o pressentimento que , se o Lehman Brothers fosse Lehman Brothers and Sisters talvez ainda andassem por aí .
(src)="22"> ( Palakpakan ) Habang ang lahat ng lalaki ay abala sa pagiging hyper-connected 24 / 7 , baka naman mapapansin ng babae ang tipak ng yelo , dahil nanggaling siya sa pito-at-kalahati o walong oras na tulog at makikita niya ang buong larawan .
(trg)="22"> ( Aplausos ) Porque enquanto os irmãos estavam ocupados a estarem hiperligados 24 horas por dia , talvez uma irmã tivesse noticiado o icebergue , porque ela teria acordado depois de sete horas e meia a oito horas de sono e teria sido capaz de ver o panorama geral .
(src)="23"> Kaya habang tayo 'y nahaharap sa napakaraming krisis sa ating mundo sa kasalukuyan , ang bagay na makakabuti sa 'tin sa personal na aspeto , ang bagay na magdudulot ng galak , pasasalamat , kahusayan sa ating buhay upang maging pinakamagaling sa kanya-kanyang karera ay siya ring makakabuti para sa mundo .
(trg)="23"> Então , ao enfrentarmos todas as múltiplas crises no nosso mundo , neste momento , o que é bom para nós a nível pessoal , que nos vai trazer mais alegria , mais gratidão , mais eficácia à nossa vida e o melhor para as nossas carreiras , é também o que é melhor para o mundo .
(src)="24"> Kaya hinihikayat ko kayo na ipikit ang inyong mga mata at tuklasin ang mahuhusay na mga ideya na nakatago sa kaloob-looban natin , ihinto ang mga makina at tuklasin ang bisa ng pagtulog .
(trg)="24"> Portanto , incito-vos a fecharem os olhos e a descobrirem as grandes ideias que se encontram dentro de nós , a desligar os nossos motores e descobrir o poder do sono .
(src)="25"> Salamat .
(trg)="25"> Obrigada .
(src)="26"> ( Palakpakan )
(trg)="26"> ( Aplausos )
# fil/ted2020-1106.xml.gz
# pt/ted2020-1106.xml.gz
(src)="1"> Alam ko ang iniisip ninyo .
(trg)="1"> Eu sei o que estão a pensar .
(src)="2"> Sa tingin ninyo , nawawala yata ako at maya maya ay may aakyat sa tanghalang ito at magbabalik sa akin sa dapat kong kaupuan .
(trg)="2"> Vocês estão a pensar que eu estou perdida , e que alguém vai entrar no palco dentro de pouco para me guiar cuidadosamente de volta ao meu lugar .
(src)="3"> ( Palakpakan ) Nangyayari sa akin yan madalas sa Dubai
(trg)="3"> ( Aplausos ) As pessoas no Dubai estão sempre a perguntar-me :
(src)="4"> Narito ka ba para magbakasyon ?
(trg)="4"> " Está aqui de férias , minha senhora ? "
(src)="5"> ( Tawanan ) Binibisita mo ba ang mga anak mo ?
(trg)="5"> ( Risos ) " Veio visitar as crianças ?
(src)="6"> Gaano ka katagal dito ?
(trg)="6"> " Quanto tempo vai ficar por cá ? "
(src)="7"> Sa katunayan , ninanais kong magtagal .
(trg)="7"> Na verdade , espero ficar um pouco mais ainda .
(src)="8"> Nakatira at nagtuturo ako sa lugar ng Gulf nang mahigit 30 taon .
(trg)="8"> Eu tenho vivido e ensinado no Golfo há mais de 30 anos .
(src)="9"> ( Palakpakan ) At sa mga panahong iyon , nakita ko ang maraming pagbabago .
(trg)="9"> ( Aplausos ) E durante estes anos , vi muitas mudanças acontecerem .
(src)="10"> At ang bilang ng mga ito ay nakakapangilabot .
(trg)="10"> Esta estatística é muito chocante .
(src)="11"> At nais kong talakayin sa inyo ngayon ay tungkol sa mga wikang namamatay at ang globalisasyon ng Ingles .
(trg)="11"> Eu quero falar convosco hoje sobre a perda das línguas e a globalização do inglês .
(src)="12"> Nais kong isalaysay sa inyo ang tungkol sa aking kaibigan na nagtuturo ng Ingles sa mga matatanda sa Abu Dhabi
(trg)="12"> Eu quero falar-vos sobre uma amiga que ensinava inglês a adultos em Abu Dhabi .
(src)="13"> At isang mainam na araw , napagpasyahan nyang dalhin sila sa halamanan para turuan sila ng ilang salita tungkol sa kalikasan .
(trg)="13"> Um certo dia , ela decidiu levar os alunos ao jardim , para lhes ensinar vocabulário sobre a natureza ,
(src)="14"> Ngunit sa huli ay siya ang natuto ng lahat ng salitang Arabo para sa mga halaman ng lugar , at kanilang mga gamit -- gamit sa panggagamot , pagpapaganda , pagluluto , at herbal
(trg)="14"> mas foi ela que acabou por aprender todas as palavras em árabe sobre aquelas plantas locais , assim como as suas aplicações medicinais , cosméticas , para cozinhar e uso enquanto ervas .
(src)="15"> Paano natutunan ng mga mag-aaral ang lahat ng iyon ?
(trg)="15"> Como é que os alunos conseguiram tais conhecimentos ?
(src)="16"> Tiyak , sa kanilang mga ninuno at maging sa ninuno ng kanilang mga ninuno .
(trg)="16"> É claro , dos seus avós , e até dos seus bisavós .
(src)="17"> HIndi na natin kailangang pag-usapan kung gaano kahalaga ang kakayahang nating makipagtalastasan sa iba 't ibang salinlahi .
(trg)="17"> Não é necessário dizer-vos quão importante é ser-se capaz de comunicar entre gerações .
(src)="18"> Ngunit ang nakakalungkot , ngayon , ang mga wika ay nagkakamatayan sa hindi kapanipaniwalang bilis .
(trg)="18"> Mas infelizmente , hoje , há línguas que estão a morrer a um ritmo sem precedentes .
(src)="19"> May isang wikang namamatay sa loob ng 14 na araw .
(trg)="19"> Morre uma língua a cada 14 dias .
(src)="20"> Kasabay nito , ang Ingles ang itinuturing na pandaigdigang wika .
(trg)="20"> Ao mesmo tempo , o inglês é indiscutivelmente a língua universal .
(src)="21"> Mayroon kaya itong kaugnayan sa isa 't isa ?
(trg)="21"> Haverá aqui alguma conexão ?