# fil/ted2020-1106.xml.gz
# lv/ted2020-1106.xml.gz
(src)="1"> Alam ko ang iniisip ninyo .
(trg)="1"> Es zinu , ko domājat .
(src)="2"> Sa tingin ninyo , nawawala yata ako at maya maya ay may aakyat sa tanghalang ito at magbabalik sa akin sa dapat kong kaupuan .
(trg)="2"> Jūs domājat , ka esmu apmaldījusies , un kāds tūliņ uznāks uz skatuves un mani gādīgi aizvedīs atpakaļ uz sēdvietu .
(src)="3"> ( Palakpakan ) Nangyayari sa akin yan madalas sa Dubai
(trg)="3"> ( Aplausi ) Dubaijā man tā gadās bieži .
(src)="4"> Narito ka ba para magbakasyon ?
(trg)="4"> „ Esat atbraukusi atpūsties ? ”
(src)="5"> ( Tawanan ) Binibisita mo ba ang mga anak mo ?
(trg)="5"> ( Smiekli ) „ Atbraucāt apciemot bērnus ? ”
(src)="6"> Gaano ka katagal dito ?
(trg)="6"> ( Smiekli ) „ Cik ilgi paliksiet ? ”
(src)="7"> Sa katunayan , ninanais kong magtagal .
(trg)="7"> Patiesībā cerams vēl kādu laiciņu .
(src)="8"> Nakatira at nagtuturo ako sa lugar ng Gulf nang mahigit 30 taon .
(trg)="8"> Es dzīvoju un mācu pie Persijas līča jau vairāk kā 30 gadus .
(src)="9"> ( Palakpakan ) At sa mga panahong iyon , nakita ko ang maraming pagbabago .
(trg)="9"> ( Aplausi ) Pa šo laiku esmu pieredzējusi daudz pārmaiņu .
(src)="10"> At ang bilang ng mga ito ay nakakapangilabot .
(trg)="10"> Šī statistika ir gaužām satriecoša .
(src)="11"> At nais kong talakayin sa inyo ngayon ay tungkol sa mga wikang namamatay at ang globalisasyon ng Ingles .
(trg)="11"> Es šodien vēlos ar jums runāt par valodu izzušanu un angļu valodas globalizāciju .
(src)="12"> Nais kong isalaysay sa inyo ang tungkol sa aking kaibigan na nagtuturo ng Ingles sa mga matatanda sa Abu Dhabi
(trg)="12"> Es vēlos pastāstīt par draudzeni , kura Abudabi pieaugušajiem pasniedza angļu valodu .
(src)="13"> At isang mainam na araw , napagpasyahan nyang dalhin sila sa halamanan para turuan sila ng ilang salita tungkol sa kalikasan .
(trg)="13"> Kādā jaukā dienā viņa nolēma aizvest viņus uz dārzu , lai papildinātu viņu vārdu krājumu par dabu .
(src)="14"> Ngunit sa huli ay siya ang natuto ng lahat ng salitang Arabo para sa mga halaman ng lugar , at kanilang mga gamit -- gamit sa panggagamot , pagpapaganda , pagluluto , at herbal
(trg)="14"> Taču galu galā viņa bija tā , kas iemācījās visus vietējo augu arābiskos nosaukumus , kā arī to izmantojumu — medicīnā , kosmētikā , ēdiena gatavošanā , dziedniecībā .
(src)="15"> Paano natutunan ng mga mag-aaral ang lahat ng iyon ?
(trg)="15"> Kā gan skolēni ieguva visas šīs zināšanas ?
(src)="16"> Tiyak , sa kanilang mga ninuno at maging sa ninuno ng kanilang mga ninuno .
(trg)="16"> Protams , no saviem vecvecākiem vai pat vecvecvecākiem .
(src)="17"> HIndi na natin kailangang pag-usapan kung gaano kahalaga ang kakayahang nating makipagtalastasan sa iba 't ibang salinlahi .
(trg)="17"> Nav vajadzības teikt , cik svarīgi ir spēt sazināties starp paaudzēm .
(src)="18"> Ngunit ang nakakalungkot , ngayon , ang mga wika ay nagkakamatayan sa hindi kapanipaniwalang bilis .
(trg)="18"> Mūsdienās diemžēl valodas izmirst nepieredzēti lielā ātrumā .
(src)="19"> May isang wikang namamatay sa loob ng 14 na araw .
(trg)="19"> Ik 14 dienas izmirst pa valodai .
(src)="20"> Kasabay nito , ang Ingles ang itinuturing na pandaigdigang wika .
(trg)="20"> Tajā pat laikā angļu valoda neapstrīdami ir pasaules valoda .
(src)="22"> Yan ang hindi ko alam .
(trg)="21"> Vai tur varētu būt kāda saistība ?
(src)="23"> Ang alam ko ay nakakita na ako ng maraming pagbabago .
(trg)="22.1"> Es nezinu .
(trg)="22.2"> Bet es zinu , ka esmu pieredzējusi daudz pārmaiņu .
(src)="24"> Nang una akong makarating sa lugar na ito , nagtungo ako sa Kuwait sa panahong wala pa sa kaayusan ang mga bagay .
(trg)="23"> Kad pirmo reizi ierados Persijas līcī , es devos uz Kuveitu laikā , kad dzīves apstākļi tur joprojām bija skarbi .
(src)="25"> Sa katunayan , hindi pa ito katagalan .
(trg)="24"> Patiesībā ne tik ļoti sen , tas ir drusku par agru .
(src)="27"> Gayunpaman , Kinuha ako ng British Council kasama ng humigit-kumulang 25 ibang guro .
(trg)="25"> Taču , lai vai kā , mani kopā ar 25 citiem skolotājiem nolīga Britu padome ,
(src)="28"> At kami ang mga unang hindi Muslim na nagturo sa mga pampublikong paaralan sa Kuwait .
(trg)="26"> un mēs bijām pirmie nemusulmaņi , kas pasniedza Kuveitas valsts skolās .
(src)="29"> Pinadala kami para magturo ng Ingles sapagkat nais ng pamahalaan na gawing makabago ang bansang ito at palakasin ang mga mamamayan sa pamamagitan ng edukasyon .
(trg)="27"> Mūs uzaicināja mācīt angļu valodu , jo valdība vēlējās caur izglītību modernizēt valsti un sniegt iespējas tās pilsoņiem .
(src)="30"> At tiyak , ang U.K. ay nakinabang mula sa malaking kayamanan nito sa langis .
(trg)="28"> Un , protams , Apvienotā Karaliste guva labumu no jaukās naftas bagātības .
(src)="32"> At ito ang pinakamalaking pagbabago na aking nakita -- paanong ang pagtuturo ng Ingles ay marahas na nagbago mula sa pagiging kapaki-pakinabang na adhikain sa pagiging isang malakihang pandaigdigang negosyo ngayon .
(trg)="29"> Lielākās pārmaiņas , ko esmu pieredzējusi , ir tas , kā angļu valodas mācīšana ir pārtapusi no abpusēji izdevīgas prakses milzīgā starptautiskā biznesā , kāds tas ir pašlaik .
(src)="33.1"> Hindi na lamang ito isang banyagang wika sa kurikulum ng mga paaralan .
(src)="33.2"> At hindi na lamang ito pagmamay-ari ng bansang Inglatera .
(src)="33.3"> Ito ay nauso sa lahat ng bansang nagsasalita ng Ingles .
(trg)="30.1"> Tā vairs nav tikai svešvaloda skolas mācību programmā , un nu šajā jomā darbojas ne tikai māte Anglija .
(trg)="30.2"> Tā ir kļuvusi par modes lietu visām angliski runājošajām valstīm .
(src)="34"> At bakit hindi ?
(trg)="31"> Un kādēļ gan ne ?
(src)="35"> Sa huli , and pinakamagandang edukasyon -- ayon sa huling Hanay ng Pinakamagagaling na Pandaigdigang Pamantasan -- ay matatagpuan sa mga pamantasan ng U.K at ng U.S.
(trg)="32"> Galu galā vislabākā izglītība , saskaņā ar jaunāko Pasaules universitāšu reitingu , ir Apvienotās Karalistes un ASV universitātēs .
(src)="36"> Mangyari pa 'y ang lahat ay nag-aasam na magkaroon ng karunugan sa Ingles .
(trg)="33"> Tāpēc , protams , visi grib izglītību angļu valodā .
(src)="37"> Ngunit kung ikaw ay hindi likas na nagsasalita ng Ingles , kailangan mong pumasa sa pagsusulit .
(trg)="34"> Taču , ja jums angļu valoda nav dzimtā , jums jānokārto eksāmens .
(src)="38"> Ngayon , maaari bang tanggihan ang isang mag-aaral ayon sa kakayahan sa pagsasalita lamang ?
(trg)="35"> Vai ir pareizi noraidīt studentu vien valodas prasmju dēļ ?
(src)="39"> Halimbawa , mayroong isang computer scientist na napakatalino .
(trg)="36"> Varbūt tas ir ģeniāls datorzinātnieks .
(src)="40"> Kailangan ba nyang maging kasinggaling sa pagsasalita kagaya ng isang abogado ?
(trg)="37"> Vai viņam vajag to pašu valodu ko , piemēram , advokātam ?
(src)="41.1"> ?
(src)="41.2"> Hindi sa tingin ko .
(trg)="38"> Nedomāju vis .
(src)="42"> HIndi natin tanggap ang mga tulad nila .
(trg)="39"> Mēs , angļu valodas skolotāji , viņus nemitīgi noraidām .
(src)="43"> NIlalagyan natin ng sagabal ang kanilang daanan para sila ay pigilan .
(trg)="40"> Mēs uzliekam „ Stop ” zīmi un apturam viņus to ceļā .
(src)="44"> Hindi nila maaaring makamit ang kanilang mga minimithi hangga 't hindi sila natututo ng Ingles .
(trg)="41"> Viņi vairs nevar piepildīt savus sapņus , kamēr neapgūst angļu valodu .
(src)="45"> Hayaan ninyo akong ipaliwanag ito sa ganitong paraan , kung ako ay makakilala ng isang Olandes na ito lamang ang alam na salita , na mayroon siyang alam na gamot sa kanser , dapat ko ba siyang pigilan sa pagpasok sa aking British University ?
(trg)="42"> Teikšu tā : ja es satiktu vienvalodīgu nīderlandieti , kuram būtu zāles vēzim , vai es liegtu viņam iestāties savā britu universitātē ?
(src)="46"> Hindi sa tingin ko .
(trg)="43"> Nedomāju vis .
(src)="47"> Ngunit sa katunayan , ito ang ating ginagawa sa kasalukuyan .
(trg)="44"> Taču nudien — tieši to mēs darām .
(src)="48"> Tayong mga guro ng Ingles ay nagiging tanod .
(trg)="45"> Mēs , angļu valodas skolotāji , esam kā vārtu sargātāji .
(src)="49"> At kailangan muna tayong mapaniwala na ang kanilang kakayahan magsalita ng Ingles ay sapat .
(trg)="46"> Un jums vispirms mūs jāpārliecina , ka jūsu angļu valoda ir gana laba .
(src)="50"> Maaaring maging mapanganib ang pagbibigay ng lubos na kapangyarihan sa isang maliit na bahagi ng lipunan .
(trg)="47"> Dot pārlieku lielu varu šauram sabiedrības lokam var būt bīstami ,
(src)="51"> Marahil ang sagabal ay magiging pandaigdigan .
(trg)="48"> varbūt barjera būs pārlieku vispārēja .
(src)="53"> " Ngunit , " ang sabi ninyo , " paano naman ang mga pananaliksik ?
(trg)="49"> „ Bet , ” es dzirdu jūs sakām , „ kā tad ar pētījumiem ?
(src)="54"> Lahat ng ito 'y nasa Ingles . "
(trg)="50"> Tie visi ir angliski ! ”
(src)="55"> Ang mga aklat ay nasa Ingles , ang mga pahayagan ay nasa Ingles , ngunit lahat ng ito 'y katuparan ng kanilang mga pangarap .
(trg)="51"> Grāmatas ir angliski , žurnālus raksta angliski , taču tas ir pašpiepildīgs paredzējums .
(src)="56"> Ito ay katupdan ng kailanganing Ingles .
(trg)="52"> Tas veicina angļu valodas pieprasījumu , un tā nu tas turpinās .
(src)="58"> Ang aking tanong , ano ang nagyari sa pagsasaling-wika ?
(trg)="53"> Es jautāju — kas notika ar tulkošanu ?
(src)="59"> Kung inyong iisipin ang Islamic Golden Age , nagkaroon noon ng malawakang pagsasaling-wka .
(trg)="54"> Ja atceramies Islāma zelta laikmetu , tolaik tulkoja ļoti daudz .
(src)="60"> Nagsaling-wika sila mula sa Latin at Griyego patungo sa Arabe , sa Persyano , at ang mga ito 'y isinaling-wika maging sa wikang Aleman ng Europa , at maging sa wikang Romano .
(trg)="55"> Viņi tulkoja no latīņu un grieķu valodas uz arābu valodu , persiešu valodu , un tad to tālāk tulkoja Eiropas ģermāņu un romāņu valodās ,
(src)="61"> At dahil dito , nagliwanag ang Panahon ng Kadiliman sa Europa .
(trg)="56"> un Eiropas tumšajos viduslaikos iespīdēja gaisma .
(src)="62"> Ngayon , huwag ninyo sana akong masamain ; Hindi ako salungat sa pagtuturo ng wikang Ingles , ng lahat ng mga gurong naririto ngayon .
(trg)="57"> Nepārprotiet : es neesmu pret angļu valodas mācīšanu , dārgie angļu valodas skolotāji .
(src)="63"> Sang-ayon ako na mayroon tayong isang pandaigdigang wika .
(trg)="58"> Es priecājos , ka mums ir pasaules valoda .
(src)="64"> Kailngan natin ito ngayon higit kailanman .
(trg)="59"> Mums tādu vajag vairāk nekā jebkad .
(src)="65"> Ngunit salungat ako sa paggamit nito bilang isang hadlang .
(trg)="60"> Taču esmu pret tās izmantošanu kā šķērsli .
(src)="66"> Nais ba talaga natin na mauwi sa 600 na wika lamang at may isang pangunahing wika tulad ng Ingles , o Tsino ?
(trg)="61"> Vai mēs tiešām gribam , lai mums paliek vien 600 valodas , no kurām galvenā ir angļu vai ķīniešu valoda ?
(src)="67.1"> Higit ang kailangan natin .
(src)="67.2"> Hanggang saan ang magiging hangganan ?
(trg)="62"> Mums vajag vairāk valodu .
(src)="68"> Ang sistemang ito ay tumutumbas sa karunugan sa kaalaman sa wikang Ingles na hindi na makatwiran .
(trg)="63.1"> Kur novilkt robežu ?
(trg)="63.2"> Šī sistēma pielīdzina intelektu angļu valodas zināšanām , ( Smiekli ) ( Aplausi ) kas ir visai nepamatoti .
(src)="69"> ( Palakpakan ) At nais kong ipaalala sa inyo na ang mga naglalakihang pangalan na nagdala ng mga karunungan sa kasalukuyang panahon ay hindi kinailangang magkaroon ng kaalaman sa wikang Ingles , hindi nila kinailangang makapasa sa isang Ingles na pagsusulit .
(trg)="64"> ( Aplausi ) Es vēlos jums atgādināt , ka milžiem , uz kuru pleciem balstās mūsdienu inteliģence , nevajadzēja angļu valodu , viņiem nebija jākārto angļu valodas eksāmens .
(src)="70"> Isang halimbawa , si Einstein .
(trg)="65"> Konkrēts piemērs : Einšteins .
(src)="71"> Siya , maiba ako , ay itinuring na kakaiba sa kanyang paaralan sapagkat siya , sa katotohanan , ay isang dyslexic .
(trg)="66"> Viņš , starp citu , skolā bija nesekmīgs , jo patiesībā bija dislektiķis .
(src)="72"> Ngunit kabutihang-palad para sa mundo , hindi niya kinailangang pumasa sa isang pagsusulit sa Ingles .
(trg)="67"> Taču par laimi pasaulei viņam nebija jākārto angļu valodas eksāmens ,
(src)="73"> Sapagkat ito ay nagsimula lamang noong 1964 sa pamamagitan ng TOEFL , ang pagsusulit sa Amerikanong Ingles .
(trg)="68"> jo tie parādījās vien 1964 . gadā , sākot ar < i > TOEFL < / i > , amerikāņu angļu valodas eksāmenu .
(src)="74"> Ngayon ito ay lumawak na .
(trg)="69"> Nu tas ir vērsies plašumā .
(src)="75"> Laganap na ngayon ang napakaraming uri ng pagsusulit sa Ingles .
(trg)="70"> Ir daudzi jo daudzi angļu valodas eksāmeni .
(src)="76"> At milyon milyong mag-aaral ang kumukuha nito bawat taon .
(trg)="71"> Miljoniem studentu ik gadu kārto šos eksāmenus .
(src)="77"> At ngayon , maaari mong isipin , ikaw at ako , ang halaga ng mga ito ay hindi masama , sila at nararapat lamang ngunit ito ay nagiging hadlang para sa napakaraming mahihirap na tao .
(trg)="72"> Mums , jums un man , varētu šķist : „ Šīs cenas nav tik trakas , tās ir normālas , ” taču tās ir pārmērīgi augstas daudziem miljoniem nabadzīgu cilvēku ,
(src)="78"> Kaya sa pamamagitan nito , agad nating silang tinatanggihan .
(trg)="73"> tātad viņus mēs jau uzreiz atraidām .
(src)="79"> ( Palakpakan ) Naalala ko ang isang ulo ng balita kamakailan lamang : " Edukasyon : Isang Dakilang Tagapaghati . "
(trg)="74"> ( Aplausi ) Tas atsauc atmiņā nesen redzētu virsrakstu : „ Izglītība : Lielā plaisa . ”
(src)="80"> Ngayon naintindihan ko ito , Naunawaan ko kung bakit ang mga tao ay nakapokus sa Ingles .
(trg)="75"> Es zinu , es saprotu , kāpēc cilvēki gribētu pievērsties angļu valodai .
(src)="81"> Nais nilang ibigay sa kanilang mga anak ang kaginhawahan sa buhay .
(trg)="76"> Viņi vēlas saviem bērniem dzīvē sniegt vislabākās iespējas .
(src)="82"> Para makamit ito , kailangan nila ng isang Kanluraning karunugan .
(trg)="77"> Un lai to paveiktu , viņiem vajag Rietumu izglītību ,
(src)="83"> Sapagkat , syempre , ang pinakamagagandang hanap-buhay ay napupunta sa mga taong galing sa Kanluraning Pamantasan , na akin nang nabanggit kanina .
(trg)="78"> Jo vislabākie darbi , protams , tiek cilvēkiem no Rietumu universitātēm , ko iepriekš rādīju .
(src)="84"> Ito ay paikot-ikot lamang .
(trg)="79"> Tas ir apburtais loks .
(src)="86"> Hayaan ninyo akong isalaysay ang isang kwento tungkol sa dalawang siyentipiko , dalawang siyentipikong Ingles .
(trg)="80"> Ļaujiet pastāstīt par diviem zinātniekiem , diviem angļu zinātniekiem .
(src)="87"> Mayroon silang isang ekperimento sa may kinalaman sa genetika at sa unahan at likurang biyas ng mga hayop .
(trg)="81"> Viņi veica eksperimentu , kas bija saistīts ar ģenētiku un dzīvnieku priekškājām un pakaļkājām .
(src)="88"> Ngunit hindi nila makuha ang nais nilang kahantungan .
(trg)="82"> Taču viņi nespēja gūt vēlamos rezultātus .
(src)="89"> Hindi na nila alam ang dapat gawin , hanggang dumating ang isang siyentipikong Aleman na nakapagtanto na sila ay gumagamit ng dalawang magkaibang salita para sa unahan at likurang biyas ng hayop , samantalang sa genetika ay walang pagkakaiba at maging sa wikang Aleman .
(trg)="83"> Viņi patiešām nezināja , ko lai dara , līdz iesaistījās kāds vācu zinātnieks , kurš ievēroja , ka viņi izmanto divus vārdus priekškājām un pakaļkājām , kamēr ģenētikā tos nenošķir un to nedara arī vācu valodā .
(src)="90"> Kaya ayun , nagkaroon ng kasagutan ang kanilang suliranin .
(trg)="84.1"> Bingo !
(trg)="84.2"> Problēma atrisināta .
(src)="91"> Kung ikaw ay hindi makapag-iisip , ikaw ay hindi na makakagalaw .
(trg)="85"> Ja nespējat kaut ko iedomāties , jūs esat nonācis strupceļā .
(src)="92"> Ngunit kapag ang ibang wika ay maykakayahang maisip ang kaisipang ito , at , sa pagtutulungan , maaaring malawak ang ating makamit at matutuhan .
(trg)="86"> Taču , ja citā valodā to var iedomāties , tad sadarbojoties mēs varam sasniegt un iemācīties daudzkārt vairāk .
(src)="93"> Ang aking anak na babae , ay nagpunta mula Inglatera patungo sa Kuwait
(trg)="87"> Mana meita atbrauca uz Angliju no Kuveitas .
(src)="94"> Nag-aral siya ng agham at aghambilang sa salitang Arabe .
(trg)="88"> Viņa bija apguvusi dabas zinātnes un matemātiku arābiski
(src)="95"> Ito ay isang paaralang Arabe .
(trg)="89"> skolā , kurā izglītības valoda bija arābu .
(src)="96"> Kinailangan niya itong isalin sa Ingles sa kanyang paaralang panggramatika .
(trg)="90"> Ģimnāzijā viņai tas bija jāpārtulko angliski ,
(src)="97"> At siya ang pinakamagaling sa kanyang klase at sa kaniyang mga asignatura .
(trg)="91"> un šajos priekšmetos viņa bija labākā klasē ,
(src)="98"> Na nagsasabi sa atin na , kapag ang isang mag-aaral ang nagtungo sa atin mula sa ibang bansa , maaaring hindi natin sila nabibigyang halaga at ang kanilang mga nalalaman , at ang kaalaman nilang ito ay nasa kanilang sariling wika .
(trg)="92"> kas norāda uz to , ka , studentiem ierodoties no ārzemēm , mēs , iespējams , pienācīgi nenovērtējam to , ko viņi zina , un viņi to zina savā valodā .
(src)="99"> Kapag ang isang wika ay namatay , hindi natin malalaman kung ano ang nawala kasama ng wikang ito .
(trg)="93"> Valodai nomirstot , mēs nezinām , ko ar šo valodu zaudējam .
(src)="100"> Ito ay -- Hindi ko alam kung ito ay napanood ninyo sa CNN kamakailan lamang -- ibinigay nila ang Heroes Award sa isang pastol na batang Kenyan na hindi makapag-aral sa gabi sa kanyang pamayanan tulad ng lahat ng ibang bata , sapagkat ang lamparang de gaas kapag ito ay umuusok ay nakakasakit sa kanyang mata .
(trg)="94"> Nezinu , vai nesen redzējāt < i > CNN < / i > ... viņi pasniedza < i > Heroes < / i > balvu jaunam kenijiešu ganu puikam , kurš nevarēja mācīties pa nakti kā visi ciemata bērni , jo petrolejas lampa kūpēja un bojāja acis .
(src)="101"> At maging ang gaas ay hindi sapat , sapagkat ano ang mabibili ng isang dolyar isang araw ?
(trg)="95"> Un šā vai tā vienmēr trūka petrolejas , jo cik tad par dolāru dienā var nopirkt ?
(src)="102"> Kaya lumikha siya ng isang cost-free solar lamp .
(trg)="96"> Tādēļ viņš izgudroja bezmaksas saules lampu ,
(src)="103"> At ngayon , ang mga kabataan sa kanyang pamayanan ay nakakakuha ng kaparehong marka sa paaralan kagaya ng mga kabataan na mayroong elektrisidad sa kanilang tahanan .
(trg)="97"> un nu ciemata bērniem skolā ir tādas pat atzīmes kā bērniem , kuriem mājās ir elektrība .
(src)="104"> ( Palakpakan ) Nang tanggapin niya ang kanyang parangal , Binanggit niya ang mga wikang ito : " Ang kabataan ay may kakayahang akayin ang Aprika mula sa kalagayan nito ngayon , isang lupain sa kadiliman , patungo sa isang lupain ng kaliwanagan . "
(trg)="98"> ( Aplausi ) Saņemot balvu , viņš teica šos jaukos vārdus : „ Bērni var pārvērst Āfriku no tā , kas tā ir pašlaik — no tumša kontinenta — gaišā kontinentā . ”
(src)="105"> Isang payak ng ideya , ngunit maaari itong magkaron ng isang makabuluhang kahihinatnan .
(trg)="99"> Vienkārša doma , taču tai var būt ārkārtīgi tālejoša ietekme .
(src)="106"> Ang mga taong walang kaliwanagan , maging ito ay pisikal o metaporikal , ay hindi maaaring makapasa sa ating mga pagsusulit , at hindi natin kailanman matutuklasan ang kanilang mga nalalaman .
(trg)="100"> Cilvēki , kuri dzīvo tumsā , vienalga fiziskā vai pārnestā nozīmē , nevar nokārtot mūsu eksāmenus , un mēs nekad nevaram zināt , ko viņi zina .