# fi/ted2020-10.xml.gz
# pl/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> Näiden oikeutettujen AIDS- ja lintuinfluenssahuolien -- ja kuulemme näistä lisää myöhemmin loistavalta tohtori Brilliantilta -- tahdon puhua teille muista pandemioista , joita ovat sydän- ja verisuonitaudit , diabetes , verenpainetauti -- kaikki täysin ehkäistävissä ainakin 95 prosentissa ihmisistä vain muuttamalla ruokailutottumuksia ja elämäntapaa .
(trg)="1"> Pomimo uzasadnionych obaw o AIDS i ptasią grypę -- usłyszymy jeszcze o tym od błyskotliwego Dr Brillianta -- usłyszymy jeszcze o tym od błyskotliwego Dr Brillianta -- chcę opowiedzieć o innych pandemiach , takich jak choroby układu krwionośnego , cukrzyca , nadciśnienie -- wszystkie są całkowicie do uniknięcia dla co najmniej 95 % ludzi , poprzez zmianę diety i stylu życia. wszystkie są całkowicie do uniknięcia dla co najmniej 95 % ludzi , poprzez zmianę diety i stylu życia. wszystkie są całkowicie do uniknięcia dla co najmniej 95 % ludzi , poprzez zmianę diety i stylu życia .
(src)="2.1"> On käymässä niin , että sairaudet globalisoituvat , että ihmiset alkavat syödä kuin me , elää kuin me ja kuolla kuin me .
(src)="2.2"> Yhdessä sukupolvessa , esimerkiksi Aasia on muuttunut yhdestä alhaisimpien sydäntautien ja ylipainon ja diabeteksen alueista yhdeksi korkeimmista .
(src)="2.3"> Ja Afrikassa sydän- ja verisuonitaudit pääsevät tasoihin HIV- ja AIDS-kuolemien kanssa useimmissa maissa .
(trg)="2.1"> Obecnie występuje globalizacja chorób , gdzie ludzie Obecnie występuje globalizacja chorób , gdzie ludzie zaczynają jeść , żyć i umierać jak my .
(trg)="2.2"> W ciągu jednego pokolenia , Azja mając jeden z najniższych wskaźników W ciągu jednego pokolenia , Azja mając jeden z najniższych wskaźników chorób serca , otyłości i cukrzycy , doszła do najwyższych .
(trg)="2.3"> W Afryce , choroby układu krążenia chorób serca , otyłości i cukrzycy , doszła do najwyższych .
(trg)="2.4"> W Afryce , choroby układu krążenia powodują tyle samo zgonów co HIV i AIDS w większości krajów. powodują tyle samo zgonów co HIV i AIDS w większości krajów .
(src)="3.1"> Joten tässä on kriittinen mahdollisuuksien ikkuna .
(src)="3.2"> Meidän on tehtävä suuri vaikutus , joka voi vaikuttaa kirjaimellisesti miljoonien ihmisten elämään , ja harjoittaa ennaltaehkäisevää lääkitystä maailmanlaajuisella skaalalla .
(trg)="3"> Tak więc mamy wgląd w to , co co należy zrobić , aby wpłynąć na życie milionów ludzi , Tak więc mamy wgląd w to , co co należy zrobić , aby wpłynąć na życie milionów ludzi , Tak więc mamy wgląd w to , co co należy zrobić , aby wpłynąć na życie milionów ludzi , wdrażając medycynę zapobiegawczą na skalę globalną. wdrażając medycynę zapobiegawczą na skalę globalną .
(src)="4"> Sydän- ja verisuonitaudit tappavat yhä enemmän ihmisiä -- ei ainoastaan tässä maassa , mutta myös maailmanlaajuisesti -- kuin muut asiat yhteenlaskettuina , ja se on täysin ehkäistävissä lähes kaikkien kohdalla .
(trg)="4"> Choroby serca i naczyń krwionośnych wciąż zabijają więcej ludzi Choroby serca i naczyń krwionośnych wciąż zabijają więcej ludzi niż wszystkie inne choroby razem wzięte , lecz można im zapobiec prawie w każdym przypadku. niż wszystkie inne choroby razem wzięte , lecz można im zapobiec prawie w każdym przypadku .
(src)="5.1"> Eikä ainoastaan ehkäistävissä ; se on oikeastaan peruutettavissa oleva .
(src)="5.2"> Ja lähes 29 vuoden ajan , olemme pystyneet osoittamaan kuinka vain muuttamalla ruokailutottumuksia ja elämäntapaa , käyttämällä näitä high-tech , kalliita , huipputoimenpiteitä voimme todistaa , kuinka voimakkaita nämä yksinkertaiset ja edulliset väliintulot voivat olla -- kvantitatiivinen arteriografia , ennen ja vuoden jälkeen , ja sydämen PET-skannaus .
(trg)="5.1"> Nie tylko można im zapobiec , ale nawet można je odwrócić .
(trg)="5.2"> Nie tylko można im zapobiec , ale nawet można je odwrócić .
(trg)="5.3"> Dziś w wyniku prostej zmiany diety i stylu życia , Dziś w wyniku prostej zmiany diety i stylu życia , opierając się o najnowsze osiągnięcia techniki badawczej , jesteśmy w stanie udowodnić jak proste i tanie jest to działanie .
(trg)="5.4"> Arteriografia ilościowa , przed i po roku , oraz tomograficzny obraz serca ( PET ) .
(trg)="5.5"> Arteriografia ilościowa , przed i po roku , oraz tomograficzny obraz serca ( PET ) .
(trg)="5.6"> Arteriografia ilościowa , przed i po roku , oraz tomograficzny obraz serca ( PET ) .
(src)="6"> Osoitimme muutama kuukausi sitten -- julkaisimme ensimmäisen tutkimuksen siitä , kuinka tosiaan voi pysäyttää tai peruuttaa eturauhassyövän etenemisen tekemällä muutoksia ruokailutottumuksiin ja elämäntapaan , ja 70 prosentin regressio kasvaimen kasvussa tai kasvun esto , verrattuna vain yhdeksään prosenttiin vertaisryhmässä .
(trg)="6"> Kilka miesięcy temu opublikowaliśmy pierwsze studium pokazujące , że można zatrzymać Kilka miesięcy temu opublikowaliśmy pierwsze studium pokazujące , że można zatrzymać lub odwrócić rozwój raka prostaty przez zmiany w diecie i stylu życia , lub odwrócić rozwój raka prostaty przez zmiany w diecie i stylu życia , oraz w 70 % zredukować rozrost guza w porównaniu do jedynie 9 % w grupie kontrolnej. w porównaniu do jedynie 9 % w grupie kontrolnej .
(src)="7"> Tässä MRI- ja MR-spektroskopiassa eturauhaskasvaimen toiminta on näytetty punaisella -- voitte nähdä sen vähenevän vuoden jälkeen .
(trg)="7"> W spektroskopiach MRI i MR , aktywność guza prostaty pokazana jest na czerwono , W spektroskopiach MRI i MR , aktywność guza prostaty pokazana jest na czerwono , można zobaczyć , że zanika po roku .
(src)="8.1"> Nykyään on ylipainoepidemia : kaksi kolmasosaa aikuisista ja 15 prosenttia lapsista .
(src)="8.2"> Mikä minusta on todella huolestuttavaa , on diabeteksen 70 prosentin kasvu viimeisen 10 vuoden aikana , ja tämä voi olla ensimmäinen sukupolvi jolloin lastemme elinikä on lyhyempi kuin meidän .
(src)="8.3"> Se on säälittävää , ja se on estettävissä .
(trg)="8.1"> Obecnie mamy epidemię otyłości , na którą choruje 65 % dorosłych i 15 % dzieci .
(trg)="8.2"> Obecnie mamy epidemię otyłości , na którą choruje 65 % dorosłych i 15 % dzieci .
(trg)="8.3"> Liczba chorych na cukrzycę powiększyła się o 70 % w ciągu ostatnich 10 lat , i obecne pokolenie może żyć krócej niż my. w ciągu ostatnich 10 lat , i obecne pokolenie może żyć krócej niż my .
(trg)="8.4"> Jest to niestety smutne , ale można temu zapobiec .
(trg)="8.5"> Jest to niestety smutne , ale można temu zapobiec .
(src)="9.1"> Nämä eivät ole äänestystuloksia , nämä ovat ihmisiä -- ylipainoisten ihmisten määrä osavaltioittain , alkaen vuodelta ' 85 , ' 86 , ' 87 -- nämä ovat CDC:n nettisivuilta -- ' 88 , ' ,89 , ' 90 , ' 91 -- uusi kategoria -- ' 92 , ' 93 , ' 94 , ' 95 , ' 96 , ' 97 , ' 98 , ' 99 , 2000 , 2001 -- tämä huononee .
(src)="9.2"> Me tavallaan taannumme .
(src)="9.3"> ( Naurua . )
(src)="9.4"> Mitä voimme tehdä asialle ?
(src)="9.5"> Löytämämme dieetti , joka voi peruuttaa sydäntaudit ja syövän , on aasialainen dieetti .
(trg)="9.1"> To nie są wyniki wyborcze , to jest liczba ludzi , którzy są otyli To nie są wyniki wyborcze , to jest liczba ludzi , którzy są otyli w poszczególnych stanach , zaczynając od lat 85 , 86 , 87 dane pochodzą ze strony CDC - lata ' 88 , '89 , '90 , '91 nowa kategoria - ' 92 , ' 93 , ' 94 , ' 95 , ' 96 , ' 97 , ' 98 , ' 99 , 2000 , 2001 - jest coraz gorzej .
(trg)="9.2"> Cofamy się w ewolucji .
(trg)="9.3"> Co możemy z tym zrobić ?
(trg)="9.4"> Dieta , którą odkryliśmy odwracająca choroby serca i raka , jest dietą azjatycką. odwracająca choroby serca i raka , jest dietą azjatycką .
(src)="10"> Mutta ihmiset Aasiassa ovat alkaneet syödä kuin me , minkä takia he ovat alkaneet sairastua kuten me .
(trg)="10.1"> Ale ludzie w Azji zaczynają jeść jak my , dlatego zaczynają chorować tak jak my .
(trg)="10.2"> Ale ludzie w Azji zaczynają jeść jak my , dlatego zaczynają chorować tak jak my .
(trg)="10.3"> Ale ludzie w Azji zaczynają jeść jak my , dlatego zaczynają chorować tak jak my .
(src)="11.1"> Olen työskennellyt monien isojen ruokayhtiöiden kanssa .
(src)="11.2"> He voivat tehdä terveellisen ruuan syömisestä hauskaa , seksikästä , muodikasta ja rapeaa , kuten -- olen puhemies McDonald ' sin neuvottelukunnassa , ja PepsiCo , ConAgra ja Safeway ja pian myös Del Monte , ja he ovat huomanneet kuinka tämä on hyvää bisnestä .
(trg)="11.1"> Pracowałem z wielkimi koncernami spożywczymi .
(trg)="11.2"> Można tę dietę wylansować , tak aby okazała się modna .
(trg)="11.3"> Można tę dietę wylansować , tak aby okazała się modna .
(trg)="11.4"> Zasiadam w komitetach doradczych McDonalda Pepsico , Conagra , Safeway i Del Monte , wszyscy doszli do wniosku , że może to być dobry interes. wszyscy doszli do wniosku , że może to być dobry interes .
(src)="12.1"> Salaatit , jotka näette McDonald ' sissa , ovat tämän työn hedelmiä -- heiltä on tulossa aasialainen salaatti .
(src)="12.2"> Pepsillä kaksi kolmasosaa tuloskasvusta tuli heidän paremmista ruuistaan .
(trg)="12.1"> Sałatki , które są w McDonaldach , pojawiły się dzięki tej pracy .
(trg)="12.2"> Sałatki , które są w McDonaldach , pojawiły się dzięki tej pracy .
(trg)="12.3"> Dwie trzecie dochodów Pepsi pochodzi z ich lepszej żywności .
(trg)="12.4"> Dwie trzecie dochodów Pepsi pochodzi z ich lepszej żywności .
(src)="13.1"> Ja jos voimme tehdä tämän , voimme vapauttaa resursseja todella tarpeellisten lääkkeiden ostoon hoitaaksemme AIDSia , HIViä ja malariaa ja estääksemme lintuinfluenssaa .
(src)="13.2"> Kiitos .
(trg)="13.1"> Więc jeśli to zrobimy , uwolnimy wtedy środki na zakupy leków , które naprawdę potrzebujemy , Więc jeśli to zrobimy , uwolnimy wtedy środki na zakupy leków , które naprawdę potrzebujemy , na kurację AIDS , HIV , malarii i dla zapobiegania ptasiej grypie .
(trg)="13.2"> Dziękuję. na kurację AIDS , HIV , malarii i dla zapobiegania ptasiej grypie .
(trg)="13.3"> Dziękuję .
# fi/ted2020-1016.xml.gz
# pl/ted2020-1016.xml.gz
(src)="1.1"> Hei .
(src)="1.2"> Minun nimeni on Birke Baehr , ja olen 11 vuotta vanha .
(trg)="1"> Cześć , nazywam się Birke Baehr i mam 11 lat .
(src)="2"> Tulin tänne puhumaan siitä , mikä ruokajärjestelmässämme on vialla .
(trg)="2"> Chcę opowiedzieć o problemach systemu żywienia .
(src)="3"> Ensinnäkin haluaisin sanoa , että olen todella hämmästynyt siitä , kuinka helposti lapsia johdatellaan uskomaan kaikki markkinointi ja mainonta TV:ssä , valtion kouluissa ja oikeastaan kaikkialla ympärillämme .
(trg)="3"> Na początek chciałbym powiedzieć , że naprawdę dziwi mnie to , jak łatwo dzieci wierzą w kampanie marketingowe i reklamy w telewizji , w szkołach , gdziekolwiek nie spojrzymy .
(src)="4"> Minusta näyttää , että yritykset yrittävät jatkuvasti yllyttää kaltaisiani lapsia pyytämään vanhempiaan ostamaan tuotteita , jotka eivät ole lainkaan hyväksi meille eivätkä tälle planeetalle .
(trg)="4"> Odnoszę wrażenie , że korporacje chcą tak wpływać na dzieci , żeby zachęcały rodziców do kupowania rzeczy , które szkodzą nam i Ziemi .
(src)="5"> Etenkin pieniä lapsia houkuttelevat värikkäät pakkaukset ja muovilelut .
(trg)="5"> Zwłaszcza małe dzieci są kuszone kolorowymi opakowaniami i plastikowymi zabawkami .
(src)="6"> Täytyy myöntää , että minäkin olin yksi heistä .
(trg)="6"> Przyznaję , że kiedyś sam byłem takim dzieckiem .
(src)="7"> Minäkin ajattelin , että kaikki ruokamme tulee iloisilta pikku maatiloilta , joilla porsaat kierivät mudassa ja lehmät laiduntavat nurmella kaiket päivät .
(trg)="7"> Wydawało mi się też , że cała żywność pochodzi z małych , radosnych farm , gdzie świnki tarzają się w błocie , a krówki cały dzień skubią trawę .
(src)="8"> Sain selville , että se ei pidä paikkaansa .
(trg)="8"> Odkryłem , że to wcale tak nie wygląda .
(src)="9"> Aloin perehtyä näihin asioihin Internetin , kirjojen ja dokumenttielokuvien kautta sekä matkoilla perheeni kanssa .
(trg)="9"> Zacząłem szukać na ten temat informacji w Internecie , książkach , filmach dokumentalnych i w czasie podróży z moją rodziną .
(src)="10"> Löysin teollisen ruokajärjestelmän pimeän puolen .
(trg)="10"> Odkryłem ciemną stronę przemysłowej produkcji żywności .
(src)="11"> Ensinnäkin on olemassa geenimuunneltuja siemeniä ja eliöitä .
(trg)="11"> Po pierwsze , genetycznie modyfikowane nasiona i organizmy .
(src)="12"> Siementä käsitellään laboratoriossa tekemään jotain , mitä luonto ei ollut tarkoittanut – esimerkiksi otetaan kalan DNA:ta ja laitetaan sitä tomaatin DNA:han – yök .
(trg)="12.1"> W laboratoriach manipuluje się nasionami , żeby stworzyć coś , co jest sprzeczne z naturą .
(trg)="12.2"> Bierze się DNA ryby i łączy się go z DNA pomidora - fuj !
(src)="13"> Älkää ymmärtäkö väärin , pidän kyllä kalasta ja tomaatista , mutta tämä on karmaisevaa .
(trg)="13"> ( Śmiech ) Nie zrozumcie mnie źle , lubię ryby i pomidory , ale to jest po prostu przerażające .
(src)="14"> [ Naurua ] Sitten siemenet istutetaan , ja ne kasvavat .
(trg)="14"> ( Śmiech ) Takie nasiona się sadzi i powstają z nich rośliny .
(src)="15.1"> Niistä syntyvän ruoan on osoitettu aiheuttavan koe-eläimille syöpää ja muita vaivoja .
(src)="15.2"> Ja ihmiset ovat syöneet tällä tavoin tuotettua ruokaa 1990-luvulta lähtien .
(trg)="15"> Udowodniono , że taka żywność powoduje raka i inne choroby u zwierząt laboratoryjnych , a my ją spożywamy od lat 90 .
(src)="16"> Useimmat eivät edes tiedä , että sellaista on olemassa .
(trg)="16"> Większość nawet nie wie , że taka żywność istnieje .
(src)="17"> Tiesittekö , että geenimuunneltua maissia syöneissä rotissa havaittiin merkkejä maksa- ja munuaismyrkytyksestä ?
(trg)="17"> Szczury karmione genetycznie zmodyfikowaną kukurydzą cierpią na objawy zatrucia wątroby i nerek , wiedzieliście o tym ?
(src)="18"> Sellaisia olivat mm. munuaistulehdus ja -vammat sekä munuaisten painon kasvu .
(trg)="18"> Objawy to zapalenie i uszkodzenie nerek oraz ich zwiększona masa .
(src)="19"> Silti lähes kaikki syömämme maissi on jollain tapaa geneettisesti muunneltua .
(trg)="19"> Mimo tego , prawie cała kukurydza , którą spożywamy jest zmodyfikowana .
(src)="20"> Ja minäpä kerron teille : maissia on kaikkialla .
(trg)="20"> Powiem nawet więcej , kukurydza to nie wszystko .
(src)="21"> Puhumattakaan teljettyjen eläinten ruokintalaitoksista eli CAFOista .
(trg)="21"> Nawet nie chcę zaczynać o przemysłowej hodowli zwierząt zwanej CAFO .
(src)="22"> [ Naurua ] Tavalliset viljelijät käyttävät fossiilisista polttoaineista tehtyjä kemiallisia lannoitteita , jotka sekoitetaan maahan , jotta kasvit kasvaisivat .
(trg)="22.1"> ( Śmiech ) Tradycyjni rolnicy używają chemicznych nawozów produkowanych z paliw kopalnianych .
(trg)="22.2"> Mieszają je z glebą , żeby rośliny mogły rosnąć .
(src)="23"> He ovat nimittäin hävittäneet maaperästä kaikki ravintoaineet kasvattamalla samaa viljelykasvia yhä uudelleen ja uudelleen .
(trg)="23"> Dzięki temu nie pozbawiają gleby składników odżywczych , mimo ciągłej uprawy tej samej rośliny .
(src)="24"> Sitten hedelmille ja vihanneksille ruiskutetaan lisää haitallisia kemikaaleja , kuten rikkaruoho- ja hyönteismyrkkyjä. haitallisten kasvien ja ötököiden hävittämiseksi .
(trg)="24"> Potem opryskuje się rośliny kolejnymi szkodliwymi chemikaliami , jak pestycydy i herbicydy , żeby zabić wszystkie chwasty i szkodniki .
(src)="25"> Sateen tullessa kemikaalit tihkuvat maahan tai valuvat vesistöihin ja myrkyttävät vetemmekin .
(trg)="25"> Deszcz spłukuje je wszystkie do gleby albo do rzek , zatruwając również wodę .
(src)="26"> Sitten ruokamme säteilytetään sen säilymisen parantamiseksi , jotta se voisi matkustaa tuhansia kilometrejä viljelypaikalta ruokakauppoihin .
(trg)="26"> Następnie naświetla się żywność , żeby dłużej wytrzymała i przetrwała daleki transport z miejsca produkcji do supermarketów .
(src)="27.1"> Siksi kysyin itseltäni : Miten voin muuttua ?
(src)="27.2"> Miten voin muuttaa näitä asioita ?
(trg)="27.1"> A więc pytam , jak mogę to zmienić ?
(trg)="27.2"> Jak mogę na to wpłynąć ?
(src)="28"> Ja tämän sain selville .
(trg)="28"> Oto czego się dowiedziałem .
(src)="29"> Huomasin , että on olemassa liike , joka pyrkii parempaan .
(trg)="29"> Odkryłem , że ludzie chcą zmian .
(src)="30"> Jonkin aikaa sitten halusin ryhtyä jenkkifutisammatilaiseksi .
(trg)="30"> Kilka lat temu chciałem zostać zawodnikiem ligi futbolu amerykańskiego NFL .
(src)="31"> Olen päättänyt , että haluan mieluummin ryhtyä luomuviljelijäksi .
(trg)="31"> Teraz zdecydowanie wolałbym zostać ekologicznym rolnikiem .
(src)="32"> [ Aplodeja ] Kiitos .
(trg)="32"> ( Brawa ) Dziękuję .
(src)="33"> Ja sillä tavoin voin vaikuttaa maailmaan enemmän .
(trg)="33"> W ten sposób mogę mieć wpływ na świat .
(src)="34.1"> Tämä mies on Joel Salatin .
(src)="34.2"> Sanotaan , että hän on mielipuoli maanviljelijä , koska hän ei viljele järjestelmän mukaisesti .
(trg)="34"> Tego pana , Joela Salatina , nazywają szalonym rolnikiem , ponieważ uprawia wbrew systemowi .
(src)="35"> Koska käyn kotikoulua , menin kerran kuulemaan häntä .
(trg)="35"> Ponieważ uczę się w domu , poszedłem go kiedyś wysłuchać .
(src)="36"> Tämä mies , " mielipuoli maanviljelijä " , ei käytä rikkaruoho- eikä hyönteismyrkkyjä eikä geenimuunneltuja siemeniä .
(trg)="36"> Ten szalony rolnik nie używa pestycydów i herbicydów ani genetycznie modyfikowanych nasion .
(src)="37"> Ja sen ansiosta järjestelmä kutsuu häntä hulluksi .
(trg)="37"> Dlatego system określił go " szalonym " .
(src)="38"> Haluan teidän tietävän , että voimme muuttaa asioita tekemällä erilaisia valintoja , ostamalla ruokamme suoraan lähiseudun viljelijöiltä tai meille tutuilta naapureilta .
(trg)="38"> Chcę , żebyście wiedzieli , że możemy to zmienić dokonując innych wyborów , kupując jedzenie od lokalnych dostawców lub sąsiadów , których znamy całe życie .
(src)="39"> Jotkut väittävät luomu- tai lähiruoan olevan kalliimpaa , mutta onko se todella sitä ?
(trg)="39"> Podobno jedzenie organiczne jest droższe , ale czy rzeczywiście ?
(src)="40"> Kun ajattelen kaikkea , mitä ruokajärjestelmästä olen oppinut , tuntuu siltä , että me maksamme joko viljelijälle tai sitten sairaalalle .
(trg)="40"> Wszystko , czego się dowiedziałem o systemie żywienia mówi mi , że albo zapłacimy rolnikowi albo szpitalowi .
(src)="41"> [ Aplodeja ] Nyt tiedän varmasti , kumman niistä valitsisin .
(trg)="41.1"> Wiem ...
(trg)="41.2"> ( Brawa ) Ja wiem , co bym wybrał .
(src)="42"> Haluan teidän tietävän , että on olemassa viljelijöitä , kuten Bill Keener Sequatchie Coven tilalta Tennesseestä , joiden lehmät oikeasti syövät ruohoa , ja joiden porsaat oikeasti kieriskelevät mudassa , aivan kuten kuvittelin .
(trg)="42"> Musicie wiedzieć , że są gospodarstwa , jak należące do Billa Keenera " Sequatchie Cove " w Tennessee , gdzie krowy faktycznie jedzą trawę a świnie tarzają się w błocie , tak jak powinny .
(src)="43"> Toisinaan teen vapaaehtoistyötä Billin tilalla , jotta näen läheltä ja omin silmin , mistä syömäni liha on peräisin .
(trg)="43"> Czasem odwiedzam Billa i mu pomagam , więc mogę osobiście i z bliska zobaczyć , skąd się bierze mięso , które jem .
(src)="44"> Haluan teidän tietävän , että uskon lasten syövän tuoreita vihanneksia ja hyvää ruokaa , jos he tietävät siitä ja sen todellisesta alkuperästä enemmän .
(trg)="44"> Wierzę , że kiedyś dzieci będą jeść świeże warzywa i dobrą żywność , jeśli tylko będą więcej wiedzieć na ten temat .
(src)="45"> Haluan teidän tietävän , että kaikkialle perustetaan viljelijöiden toreja .
(trg)="45"> Powinniście wiedzieć , że coraz więcej jest rolniczych targów
(src)="46"> Haluan teidän tietävän , että minä , veljeni ja sisareni itse asiassa pidämme paistetuista kaalilastuista .
(trg)="46"> oraz że ja , mój brat i siostra lubimy chipsy z kapusty włoskiej .
(src)="47"> Tämän haluan kertoa joka paikassa .
(trg)="47"> Opowiadam o tym wszędzie , gdzie jestem .
(src)="48"> Äskettäin setäni sanoi , että hän oli tarjonnut kuusivuotiaalle serkulleni muroja .
(trg)="48"> Wujek opowiadał mi , jak chciał dać mojemu 6-letniemu kuzynowi płatki śniadaniowe .
(src)="49"> Hän oli kysynyt , ottaisiko tämä luomurinkuloita vai sokerikuorrutettuja hiutaleita – tiedättehän , niitä joiden paketin kyljessä on iso raidallinen sarjakuvahahmo .
(trg)="49"> Zapytał , czy chce organiczne " Toasted O 's " czy płatki pokryte cukrem , wiecie , te z wielką , pasiastą postacią z kreskówki na pudełku .
(src)="50"> Minun pieni serkkuni sanoi isälleen , että hän söisi mieluummin luomurinkulamuroja , koska Birke oli sanonut , ettei kimaltavia muroja pitäisi syödä .
(trg)="50"> Mój mały kuzyn powiedział tacie , że woli organiczne " Toasted O 's " , bo Birke mówi , że nie powinno się jeść połyskujących płatków .
(src)="51"> Ystäväni , tällä tavoin voimme tehdä muutoksen yksi lapsi kerrallaan .
(trg)="51"> I tak , moi drodzy , zmienia się świat dziecko po dziecku .
(src)="52"> Kun olet seuraavan kerran kaupassa , muista lähiruoka , valitse luomua , tunne viljelijäsi ja tunne ruokasi .
(trg)="52"> Kiedy znów będziecie w sklepie spożywczym , myślcie lokalnie , wybierajcie organiczne produkty ,
(src)="53"> Kiitos .
(trg)="53"> wiedzcie , co kupujecie i od kogo .
(src)="54"> [ Aplodeja ]
(trg)="54.1"> Dziękuję .
(trg)="54.2"> ( Brawa )
# fi/ted2020-1018.xml.gz
# pl/ted2020-1018.xml.gz
(src)="1"> OK , kerron taas jotakin ruokavaliostamme .
(trg)="1"> Chciałbym zwrócić waszą uwagę na niektóre aspekty naszego żywienia .
(src)="2"> Haluaisin tietää , millainen kuulijakuntani on ja kuinka moni on syönyt hyönteisiä ?
(trg)="2.1"> Ale najpierw pytanie do publiczności .
(trg)="2.2"> Kto z was jadł owady ?
(src)="3"> Aika moni .
(trg)="3"> To całkiem sporo .
(src)="4"> ( Naurua ) Ette kuitenkaan edusta koko maailman väestöä .
(trg)="4"> ( Śmiech ) Mimo wszystko nie jesteście grupą reprezentatywną dla ogółu ludzkości .
(src)="5"> ( Naurua ) Koska 80 % ihmisistä tosiaan syö hyönteisiä .
(trg)="5"> ( Śmiech ) A to dlatego , że 80 procent ludzi naprawdę żywi się owadami .
(src)="6"> Se on ihan hyvä juttu .
(trg)="6"> Ale i tak jest was całkiem sporo .
(src)="7.1"> Miksi emme söisi hyönteisiä ?
(src)="7.2"> Ensinnä , mitä hyönteiset ovat ?
(trg)="7.1"> Dlaczego właściwie mielibyśmy nie jeść owadów ?
(trg)="7.2"> Najpierw zastanówmy się , czym one są .
(src)="8"> Ne ovat kuudella jalalla käveleviä eläimiä .
(trg)="8"> Owady to zwierzęta , które chodzą na sześciu nogach .
(src)="9"> Tässä näkyy vain pieni otos .
(trg)="9"> Tu widzicie tylko niektóre .
(src)="10"> Planeetallamme on kuusi miljoonaa hyönteislajia , kuusi miljoonaa lajia .
(trg)="10"> Na Ziemi istnieje 6 milionów gatunków owadów , sześć milionów gatunków .
(src)="11"> Nisäkkäitä on muutama sata -- hyönteisiä kuusi miljoonaa lajia .
(trg)="11"> Jest kilkaset gatunków ssaków i aż 6 milionów gatunków owadów .
(src)="12"> Itse asiassa , jos otamme mukaan kaikki organismit , pääsemme paljon suurempiin lukuihin .
(trg)="12"> Jeżeli policzymy każdy organizm z osobna , osiągniemy dużo większy wynik .
(src)="13"> Tosiasiassa pallomme kaikista eläimistä , kaikista eläinlajeista , 80 % kävelee kuudella jalalla .
(trg)="13"> Tak naprawdę , ze wszystkich zwierząt na Ziemi , ze wszystkich gatunków , 80 procent chodzi na sześciu nogach .
(src)="14"> Jos laskettaisiin mukaan kaikki yksilöt ja niiden keskimääräinen paino , tulokseksi saataisiin noin 200 - 2000 kg jokaista ihmistä kohti maailmassa .
(trg)="14"> Ale jeśli zsumowalibyśmy wszystkie osobniki i obliczyli ich średnią wagę , na każdego z nas przypadłoby od 200 do 2000 kg owadów .
(src)="15"> Näin ollen biomassana hyönteisiä on meitä paljon enemmän , emmekä ole ihmisten planeetalla vaan hyönteisten planeetalla .
(trg)="15.1"> To oznacza , że biomasa owadów jest większa niż nasza .
(trg)="15.2"> Czyli nie żyjemy na planecie ludzi , ale na planecie owadów .
(src)="16"> Hyönteisiä ei ole ainoastaan luonnossa , ne ovat mukana talouselämässämmekin , tavallisesti tietämättämme .
(trg)="16"> Owady nie są jedynie częścią przyrody , ale mają również wpływ na gospodarkę - zazwyczaj bez naszej wiedzy .
(src)="17"> Parin vuoden takaisen varovaisen arvion mukaan Yhdysvaltain talous hyötyi 57 miljardia dollaria vuodessa .
(trg)="17"> Według danych szacunkowych sprzed kilku lat gospodarka USA osiągnęła zyski rzędu co najmniej 57 miliardów dolarów rocznie .
(src)="18"> Se on hyvin suuri luku , ilmainen lisä Yhdysvaltain talouteen .
(trg)="18"> To bardzo duży darmowy wkład w amerykańską gospodarkę .
(src)="19"> Niinpä tarkistin , kuinka suuret kustannukset Irakin sota aiheutti samana vuonna .
(trg)="19"> Sprawdziłem więc , ile w tym samym roku wydano na prowadzenie wojny w Iraku .
(src)="20"> 80 miljardia dollaria .
(trg)="20"> 80 miliardów dolarów .
(src)="21"> Tiedämme , ettei sota ollut halpa .
(trg)="21"> Dobrze wiemy , że ta wojna kosztowała sporo .
(src)="22"> Joten hyönteiset , ihan ilmaiseksi , hyödyttävät Yhdysvaltain taloutta suunnilleen saman verran , täysin ilmaiseksi , kenenkään tietämättä .
(trg)="22.1"> Owady wnoszą w gospodarkę Stanów Zjednoczonych podobną kwotę .
(trg)="22.2"> Za darmo i bez naszej wiedzy .
(src)="23"> Eikä ainoastaan USA:ssa , vaan jokaisessa maassa , kaikissa talouksissa .
(trg)="23"> I dzieje się tak nie tylko w Stanach , ale w każdym państwie i każdej gospodarce .
(src)="24"> Mitä ne tekevät ?
(trg)="24"> Co robią owady ?
(src)="25"> Ne poistavat lantaa , ne pölyttävät viljelykasvimme .
(trg)="25"> Usuwają odchody , zapylają uprawy .
(src)="26"> Kolmannes kaikista syömistämme hedelmistä on tulosta hyönteisten avustamasta kasvien lisääntymisestä .
(trg)="26"> Jedna trzecia owoców , które spożywamy , powstaje dzięki wpływowi owadów na rozmnażanie roślin .
(src)="27"> Ne pitävät tuholaiset aisoissa ja ovat eläinten ruokaa .
(trg)="27.1"> Owady zwalczają szkodniki .
(trg)="27.2"> Są pożywieniem dla zwierząt .
(src)="28"> Ne ovat ravintoketjun alussa .
(trg)="28"> Stanowią początek łańcuchów pokarmowych .
(src)="29"> Pienet eläimet syövät hyönteisiä .
(trg)="29"> Są pożywieniem dla małych zwierząt .
(src)="30"> Suuremmatkin eläimet syövät hyönteisiä .
(trg)="30"> Żywią się nimi też duże .
(src)="31"> Hyönteisiä syövät pikku eläimet joutuvat yhä suurempien ja suurempien eläinten suihin .
(trg)="31"> Małe zwierzęta , które żywią się owadami , są z kolei zjadane przez te duże , a te przez jeszcze większe .
(src)="32"> Ravintoketjun loppupäässä myös me syömme niitä .
(trg)="32"> A na końcu łańcucha pokarmowego , zjadamy je również my .
(src)="33"> Aika monet ihmiset syövät hyönteisiä .
(trg)="33"> Bardzo wielu ludzi je owady .