# fi/ted2020-1183.xml.gz
# ky/ted2020-1183.xml.gz
(src)="1"> Muutama vuosi sitten minusta tuntui kuin olisin jumissa , joten päätin seurata amerikkalaisen filosofi Morgan Spurlockin esimerkkiä ja kokeilla jotakin uutta 30 päivän ajan .
(trg)="1.1"> Бир нече жыл мурун өзүмдү көнүмүш адат жашоомдо токтоп калгандай сездим .
(trg)="1.2"> Ошондо , улуу Америкалык философ - Морган Спарлоктун кылган иштерин туурап , жаңы нерсени 30 күндүн ичинде баштайын деп чечтим .
(src)="2"> Ajatus on hyvin yksinkertainen .
(trg)="2"> Бул ойдун мааниси абдан жөнөкөй .
(src)="3"> Ajattele jotakin , mitä olet aina halunnut lisätä elämääsi ja kokeile sitä seuraavan 30 päivän ajan .
(trg)="3"> Өзүңүздүн жашооңузду байыта турган бир нерсе жөнүндө ойлонуп , ошону 30 күндүн ичинде ишке ашырганга аракет кылыңыз .
(src)="4"> On nimittäin niin , että 30 päivää on juuri sopiva aika lisätä uusi tapa tai päästä jostakin tavasta eroon -- kuten uutisten katselusta -- elämässäsi .
(trg)="4"> Байкап көрсө , 30 күндүн ичиндеги убакыт жаңы адатты уйрөнүүгө же эски адаттан айрылууга туура келген мезгил экен - мисалы , жаңылыктарды көрүүнү жашооңуздан алып салуу .
(src)="5"> Opin muutaman asian toteuttaessani näitä 30 päivän haasteita .
(trg)="5"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүнүн ичинде бир топ нерселерди үйрөндүм .
(src)="6"> Ensimmäinen oli se , että sen sijaan että kuukaudet vilistävät ohi , unohduksiin , ajasta tuli paljon muistettavampaa .
(trg)="6"> Биринчиден , мурда айлар учуп , унутулса , бир айдан кийин , ар бир маал эсте сакталып жатты .
(src)="7"> Tämä on osa haastetta ottaa joka päivä yksi kuva kuukauden ajan .
(trg)="7"> Өзгөрүүнүн жаңы нерсеси катары , мен бир ай боюнча ар күнүмдү сүрөткө тарттым .
(src)="8"> Muistan tarkalleen , missä olin ja mitä tein tuona päivänä .
(trg)="8"> Ырас , кайсы жерде болгонум жана эмне кылганым толугу менен эсимде болду .
(src)="9"> Huomasin myös , että kun aloin tehdä enemmän ja vaikeampia 30-päiväisiä haasteita itsetuntoni koheni .
(trg)="9"> Дагы байкап көрсөм , 30 күндүк өзгөрүүлөрүм канчалык кыйыныраак болгон сайын , өзүмө ишеничим көбөйдү .
(src)="10"> Muutuin toimiston tietokonenörtistä tyypiksi , joka pyöräilee töihin --
(trg)="10"> Компьютерден башы чыкпаган окумуш сөрөйдөн жумушка ыракат алуу үчүн велосипед айдаган
(src)="11"> huvikseen .
(trg)="11"> адамга айландым .
(src)="12"> Viime vuonna päädyin jopa vaeltamaan Kilimanjarolle , Afrikan korkeimmalle vuorelle .
(trg)="12"> Бул аз келгенсип , мен былтыр Килиманджаронун чокусуна чыктым , ал Африкадагы эң бийик тоо болуп эсептелет .
(src)="13"> En olisi koskaan ollut noin seikkailuhenkinen ennen kuin aloitin 30 päivän haasteeni .
(trg)="13"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүлөргө чейин мындай нерселерди такыр кылган эмесмин .
(src)="14"> Huomasin myös , että jos haluaa jotakin tarpeeksi vahvasti , mitä tahansa voi tehdä 30 päivässä .
(trg)="14"> Менин көзүм жетти , эгер бир нерсени абдан катуу кааласаңыз , 30 күндүн ичинде ар нерсени ишке ашырсаңыз болот экен .
(src)="15.1"> Oletko koskaan halunnut kirjoittaa romaanin ?
(src)="15.2"> Joka marraskuu
(trg)="15.1"> Жашооңузда бир көркөм кара сөз жазгыңыз келди беле ?
(trg)="15.2"> Ар жылы ноябрда ,
(src)="16"> kymmenet tuhannet ihmiset yrittävät kirjoittaa oman 50000 sanan romaaninsa alusta loppuun 30 päivässä .
(trg)="16"> он миңдеген адамдар 50 000 сөздөн турган чыгарманы 30 күндүн ичинде башынан баштап жазганга аракет кылышат .
(src)="17"> On nimittäin niin , että täytyy ainoastaan kirjoittaa 1667 sanaa päivässä kuukauden ajan .
(trg)="17"> Ал үчүн бир айдын ичинде күнүнө 1,667 сөз жазыш керек экен .
(src)="18"> Joten tein niin .
(trg)="18"> Мен ошондой кылдым .
(src)="19"> Muuten , salaisuus on siinä , ettei mene nukkumaan ennen kuin päivän sanat on kirjoitettu .
(trg)="19"> Баса , ийгиликтин сыры - баардык сөздөрдү жазып бүтмөйүнчө , уктабаш керек .
(src)="20"> Saattaa kärsiä univajeesta , mutta romaani valmistuu .
(trg)="20"> Балким сиз уйкудан айрыласыз , бирок көркөм кара сөзүңүздү бүтүрөсүз .
(src)="21"> Onko kirjani siis uusi suuri amerikkalainen romaani ?
(trg)="21"> Эми менин китебим Американын улуу көркөм кара сөз чыгармасына киреби ?
(src)="22.1"> Ei .
(src)="22.2"> Kirjoitin sen kuukaudessa .
(trg)="22.1"> Жок .
(trg)="22.2"> Мен аны бир айдын гана ичинде жаздым .
(src)="23"> Se on kamala .
(trg)="23"> Ал абдан начар .
(src)="24"> Mutta koko loppuelämäni ajan , mikäli tapaan John Hodgmanin TEDin juhlassa , minun ei tarvitse sanoa " Olen tietojenkäsittelytieteilijä . "
(trg)="24"> А бирок мындан ары , мисалы , TED кечесинде Джон Ходжманды кезиксем , " Мен компьютер адисимин " деп айткаңга мажбур эмесмин .
(src)="25"> Ehei , voin sen sijaan sanoa , " Olen romaanikirjailija . "
(trg)="25"> Албетте эмесмин , бирок кааласам , " Мен жазуучумун " деп айтсам болот .
(src)="26"> ( Naurua ) Viimeiseksi haluaisin mainita yhden seikan .
(trg)="26"> ( Күлкү ) Дагы сизге айта турган акыркы сөзүм -
(src)="27"> Opin , että kun tein pieniä , pysyviä muutoksia , asioita , joiden tekemistä voisin jatkaa , niillä oli tapana jäädä elämään .
(trg)="27"> мен жаңы , туруктуу өзгөрүүлөрдү кылганда , алар менин күнүмдүк адаттарыма батыраак айланганын түшүндүм .
(src)="28"> Suurissa , hulluissa haasteissa ei ole mitään vikaa .
(trg)="28"> Чоң , шумдук өзгөрүүлөрдүн эч жаман нерсеси жок .
(src)="29"> Itse asiassa ne ovat todella hauskoja .
(trg)="29"> Чынында , алар абдан кызыктуу болушу мүмкүн .
(src)="30"> Mutta niistä ei tule tapaa .
(trg)="30"> Бирок алар ар дайым адаттарга айланаары күмөн .
(src)="31"> Kun luovuin sokerista 30 päiväksi , päivä 31 näytti tältä .
(trg)="31"> Мен 30 күндүн ичинде шекер колдонбой калганда , 31-чи күн ушуга окшош болгон .
(src)="32"> ( Naurua ) Kysymykseni teille on : Mitä odotatte ?
(trg)="32"> ( Күлкү ) Анда эмесе менин суроом сизге мындай : Сиз эмнени күтүп жатасыз ?
(src)="33"> Takaan , että seuraavat 30 päivää tulevat kulumaan pidittepä siitä tai ette , joten miksipä ette ajattelisi jotakin , jota olette aina halunneet kokeilla , ja tarttua siihen
(trg)="33"> Мен сизге кепилдик бере алам , каалайсызбы же каалабайсызбы , келе жаткан 30 күн дагы өтөт. ошондуктан , ар дайым жасагыңыз келген нерсе жөнүндө ойлонуп , эмки 30 күндүн ичинде аны ишке
(src)="34"> seuraavan 30 päivän ajan .
(trg)="34"> ашырганга аракет кылыңыз .
(src)="35"> Kiitos .
(trg)="35"> Ыракмат .
(src)="36"> ( Aplodeja )
(trg)="36"> ( Кол чабуу )
# fi/ted2020-1248.xml.gz
# ky/ted2020-1248.xml.gz
(src)="1"> Haluaisin viedä teidät toiseen maailmaan .
(trg)="1"> Мен сиздерди башка бир дүйнөгө алып барууну каалап турам .
(src)="2"> Ja haluaisin jakaa kanssanne 45-vuotisen rakkaustarinan köyhien kanssa , jotka elävät alle eurolla päivässä .
(trg)="2.1"> Жана дагы сиздерге 45 жылга созулган махабат окуясын бөлүшкүм келип турат .
(trg)="2.2"> Окуя күнүмдүк жашоосуна 1 доллардан кем акча сарптап жашаган кедейлер менен болгон .
(src)="3"> Sain hyvin elitistisen , hienostelevan , kalliin koulutuksen Intiassa , ja se melkein tuhosi minut .
(trg)="3"> Мен Индиядагы тандалгандардын , ак сөөктөрдүн окуу жайынан кымбат баалуу билимди алгам , бирок ал окуу жай мени бузуп коё жаздаган .
(src)="4"> Olin valmis ryhtymään diplomaatiksi , opettajaksi , lääkäriksi -- kaikki suunniteltuna .
(trg)="4"> Мен толук кандуу дипломат , мугалим , доктур болууга чамам жетмек .
(src)="5"> En näytä siltä , mutta olin Intian squash-mestari kolmen vuoden ajan .
(trg)="5"> Кийин мен аны каалабадым , бирок мен индиялык теннис оюну боюнча үч жыл узагында улуттук чемпиону болгом .
(src)="6"> ( Naurua ) Koko maailma oli avoinna minulle .
(trg)="6"> ( Каткырык ) Мен үчүн бүткүл дүйнө ачылган .
(src)="7"> Kaikki oli ulottuvillani .
(trg)="7"> Бардыгы менин кол астымда эле .
(src)="8"> En voinut tehdä mitään väärää .
(trg)="8"> Мен эч бир катачылык кетире алмак эмесмин .
(src)="9"> Ja sitten uteliaisuuttani haluaisin elää ja työskennellä ja nähdä millainen kylä on .
(trg)="9"> Бир күнү мен жеке кызыгуумдан улам Айылга барып , жашап , иштеп деги эле айыл деген эмне экенин көрүүнү кааладым .
(src)="10"> Joten vuonna 1965 menin katsomaan pahaa nälänhätää Biharissa , Intiassa , ja näin nälkiintymistä , kuolemaa , ihmisiä kuolemassa nälkään , ensimmäistä kertaa .
(trg)="10"> Ошентип 1965-жылы , мен Индияда эң запкылуу , ачкачылыкка кабылган Бихар аймагына бардым , ачкачылык , өлүм азабынан кишилердин өлүп жатканын өмүрүмдө биринчи жолу көрдүм .
(src)="11"> Se muutti elämäni .
(trg)="11"> Бул менин турмушумду өзгөрттү .
(src)="12"> Tulin takaisin kotiin , kerroin äidilleni : " Haluaisin elää ja työskennellä kylässä . "
(trg)="12"> Мен үйгө кайтып келип , апама " Мен айылда жашап жана эмгектенгим келет " дедим .
(src)="13"> Äitini vaipui koomaan .
(trg)="13"> Апам эс учун жоготуп койду .
(src)="14"> ( Naurua ) " Mitä ihmettä ?
(trg)="14"> ( Каткырык ) " Бул эмне дегениң ?
(src)="15"> Koko maailma on avoinna sinulle , parhaat työpaikat ovat ulottuvillasi , ja sinä haluat mennä tekemään töitä kylään ?
(trg)="15"> Бүткүл дүйнө сен үчүн ачык , бардык жумуштар сага даяр , сен болсо айылда жашап жана эмгектенем дейсиң ?
(src)="16"> Onko sinussa jotain vialla ?
(trg)="16"> Сенин эс акылың жайындабы деги ? "
(src)="17"> Sanoin : " Ei , sain parhaan koulutuksen .
(trg)="17"> Мен жооп кайтардым , " Жок , мен эң мыкты билим алдым .
(src)="18"> Se sai minut ajattelemaan .
(trg)="18"> Ал билим мени ойлондурду .
(src)="19"> Ja haluaisin antaa jotain takaisin omalla tavallani . "
(trg)="19"> Мен мунун акыбетин кайтарып берүүнү каалайм , өзүмдүн колумдан келишинче " .
(src)="20"> " Mitä haluat tehdä kylässä ?
(trg)="20"> " Сен айылда эмне кылууну каалайсың ?
(src)="21"> Ei töitä , ei rahaa , ei turvallisuutta , ei tulevaisuutta . "
(trg)="21"> Жумуш жок , акча жок , кооптуу , келечексиз жашоо " .
(src)="22"> Sanoin : " Haluan elää ja kaivaa kaivoja viiden vuoden ajan . "
(trg)="22"> " Айылда жаашагым келет жана беш жыл аралыгында кудук казгым келет " деп айткам .
(src)="23"> " Kaivaa kaivoja viisi vuotta ?
(trg)="23"> " Беш жыл кудук казасыңбы ?
(src)="24"> " Menit kaikkein kalleimpaan kouluun ja opistoon Intiassa , ja haluat kaivaa kaivoja viiden vuoden ajan ? "
(trg)="24"> Сен Индиянын эң кымбат мектеби жана колледжине барып , беш жыл кудук казгың келип турабы ? "
(src)="25"> Hän ei puhunut minulle pitkään aikaan , koska hänestä olin pettänyt perheeni .
(trg)="25"> Апам мени менен көпкө сүйлөшпөй жүрдү , анткени ал мени үй-бүлөнүн аброюна шек келтирип жатат деп ойлогон .
(src)="26.1"> Mutta sitten altistuin mitä tavattomimmille tiedolle ja taidoille , joita hyvin köyhillä on .
(src)="26.2"> Ne eivät ikinä pääse valtavirtaan , eikä niitä ikinä tunnisteta , kunnioiteta , tai oteta käyttöön suuressa mittakaavassa .
(trg)="26"> Бирок кийин , мен , кедейлер ээ болгон сейрек кездешчү өзгөчө билим жана жөндөмдөргө туш болдум , булар эч качан маанилүү деп таанылып , өзгөчөлөнүп , урматталып , жана эч бир деңгээлде колдонулбаган .
(src)="27"> Ja ajattelin aloittaa Barefoot Collegen -- opiston vain köyhille .
(trg)="27"> Ошондо мен Бэафуд Жыңайлактар Колледжин ачууну ойлодум -- ал окуу жай кедейлер үчүн гана колледж .
(src)="28"> Mikä köyhien mielestä on tärkeää heijastuisi opistoon .
(trg)="28"> Кедейлер маанилүү деген нерселер бул колледжде окутулмак .
(src)="29"> Menin erääseen kylään ensimmäistä kertaa .
(trg)="29"> Мен бул айылга жаңыдан келгенимде .
(src)="30"> Kylänvanhimmat tulivat luokseni ja sanoivat : " Oletko poliisia paossa ? "
(trg)="30"> Аксакалдар мага келип , " Сен полициядан качып жүрөсүңбү ? "
(src)="31"> Sanoin : " En . "
(trg)="31.1"> деп сурашты .
(trg)="31.2"> Мен " жок " деп жооп бердим .
(src)="32"> ( Naurua ) " Epäonnistuitko tutkinnossasi ? "
(trg)="32"> ( Каткырык ) " Сен экзаменден кулап калдыңбы ? "
(src)="33"> Sanoin : " En . "
(trg)="33"> Мен " жок " деп жооп бердим .
(src)="34"> " Epäonnistuitko viranhaussa ? "
(trg)="34.1"> " Сен бийликтен жумуш таппадыңбы ? "
(trg)="34.2"> Мен " жок " деп жооп бердим .
(src)="35.1"> Sanoin : " En . "
(src)="35.2"> " Mitä oikein teet täällä ?
(trg)="35"> " Сен бул жерде эмне кылып жүрөсүң анда ?
(src)="36"> Miksi olet täällä ?
(trg)="36"> Эмне үчүн бул жакка келдиң ?
(src)="37"> Intian opetusjärjestelmä panee katsomaan Pariisia , New Delhiä ja Zürichiä ; mitä teet tässä kylässä ?
(trg)="37"> Индиядагы билим берүү системасы Париж , Нью Дели жана Цюрих сыяктуу жерлерди эңсеттирет ; сен айылда эмне кылып жүрөсүң ?
(src)="38"> Onko sinussa jotain vialla ? "
(trg)="38"> Сенин бизге айтпаган бир көйгөйүң барбы ? "
(src)="39"> Sanoin : " Ei , haluan perustaa opiston vain köyhille .
(trg)="39"> " Жок , мен колледж ачууну каалайм " кедейлер үчүн гана ,
(src)="40"> Mitä köyhien mielestä on tärkeää heijastuisi opistoon .
(trg)="40"> Кедейлер маанилүү деген нерселер колледжде окутулат " , деп жооп бердим .
(src)="41"> Niinpä kylänvanhimmat antoivat minulle hyvän ja syvällisen neuvon .
(trg)="41"> Ошондо аксакалдар мага маңыздуу жана маанилүү кеңеш беришти .
(src)="42"> He sanoivat : " Ole kiltti , äläkä tuo ketään , jolla on tutkinto tai pätevyys opistoosi . "
(trg)="42"> Алар , " Өтүнөбүз , колледжиңе кандайдыр бир билим даражадагы жана квалификацияга ээ болгон бирөөлөрдү алып келбе " , дешти .
(src)="43"> Joten se on Intian ainoa opisto , johon ne , joilla on tohtorin tai maisterin tutkinto , eivät voi päästä .
(trg)="43"> Эми , бул Индиядагы жалгыз колледж , эгер сиз илим доктору же магистр даражасынын ээси болсоңуз сиз бул колледжде иштөөдөн четтеттилесиз .
(src)="44"> Täytyy olla saamaton , epäonnistuja tai keskeyttäjä päästäkseen tähän opistoon .
(trg)="44"> Сиз же окуй албай калган же окуудан чыгарылган шартта гана биздин колледжде иштөө үчүн келе аласыз .
(src)="45"> Täytyy olla fyysisen työn tekijä .
(trg)="45"> Сиз өз колуңуз менен иштешиңиз керек .
(src)="46"> Täytyy arvostaa työntekoa .
(trg)="46"> Эмгекти сыйлооңуз шарт .
(src)="47"> Täytyy olla taito , jota tarjota yhteisölle , ja jolla palvella yhteisöä .
(trg)="47"> Коомчулукка сунуштай алган кандайдыр бир жөндөмүңүз бар экендигин көрсөтүшүңүз керек жана коомчулукка кызмат өтөшүңүз абзел .
(src)="48"> Joten perustimme Barefoot Collegen ja määrittelimme uudelleen ammattilaisuuden .
(trg)="48"> Ошентип Жыңайлактар Колледжи ишке кирди , биз профессионализм түшүнүгүн кайрадан аныктап чыктык .
(src)="49"> Kuka on ammattilainen ?
(trg)="49"> Профессионал деп кимди айтабыз ?
(src)="50"> Ammattilainen on joku , jolla on kelpoisuutta , luottamusta ja uskoa .
(trg)="50"> Профессионал деп өзүнүн бир шыгы , өзүнө болгон ишеними жана келечеке ишеничи болгон айкалыштыкты камтыган адам .
(src)="51"> Kaivonkatsoja on ammattilainen .
(trg)="51"> Суу издегич адам бул профессионал .
(src)="52"> Perinteinen kätilö on ammattilainen .
(trg)="52"> Элдик аначы бул профессионал .
(src)="53"> Perinteinen luunasettaja on ammattilainen .
(trg)="53"> Элдик сөөк даарыкер бул профессионал .
(src)="54"> Näitä ammattilaisia on
(trg)="54"> Булар дүйнө жүзү боюнча профессионалдар .
(src)="55"> missä tahansa luoksepääsemättömässä kylässä ympäri maailman .
(trg)="55"> Буларды дүйнө жүзүндөгү эң алыскы айылдардан дагы таба аласыздар .
(src)="56"> Ja meistä näiden ihmisten tulisi tulla näkyviin ja näyttää , että heidän tietonsa ja taitonsa ovat yleispäteviä .
(trg)="56"> Мындай адамдар жалпы билим берүү системасына келип алар ээ болгон билим жана жөндөмдөрүн ааламдык экенин көрсөтүшү керек .
(src)="57"> Niitä täytyy käyttää , niitä täytyy soveltaa , täytyy näyttää ulkopuoliselle maailmalle -- että nämä tiedot ja taidot ovat yhä oleellisia .
(trg)="57"> Ал жөндөмдөр колдонулушу керек , иш жүзүндө пайдаланылышы керек алар сырткы дүйнөгө көрсөтүлүшү керек , бул билимдер жана жөндөмдөр бүгүн дагы талапка жооп берээри айкын .
(src)="58"> Joten opisto toimii seuraten Mahatma Gandhin elämäntapaa ja työskentelytapaa .
(trg)="58"> Колледж Махатма Гандинин турмуш жана иш жолунун негизинде иштейт .
(src)="59"> Syömme lattialla , nukumme lattialla , työskentelemme lattialla .
(trg)="59"> Жерде олтуруп тамактанасыз , жерде жатып уктайсыз , жерде иштейсиз .
(src)="60"> Ei ole kirjallisia sopimuksia .
(trg)="60"> Эч бир келишим жок , жазылган келишимдер жок .
(src)="61"> Kanssani voi olla 20 vuotta tai lähteä huomenna .
(trg)="61"> Сиз мени менен 20 жыл бою бирге болсоңуз болот , эртең кетсеңиз дагы болот .
(src)="62"> Ja kukaan ei voi tienata yli 80 € kuukaudessa .
(trg)="62"> Жана дагы эч ким айына 100 доллардан ашык акча ала албайт .
(src)="63"> Kukaan ei tule Barefoot Collegeen rahan vuoksi .
(trg)="63"> Эгер акча табууга кызыктар болсоңуз , анда Жыңайлактар колледжине келип убара болбоңуз .
(src)="64"> Työn ja haasteen vuoksi sinne tullaan .
(trg)="64"> Сиз жумуш жана маселе чечүүнү кааласаңыз , анда Жыңайлактар Колледжине келиңиз .