# fa/ted2020-10.xml.gz
# ku/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> با همه نگرانیهای مشروع نسبت به ایدز و آنفولانزا مرغی -- و ما درباره اش میشنویم از دکتر بريليانت مشعشع اواخر امروز -- میخواهم درباره دیگر همه گیریها صحبت کنم که هست بیماری های قلبی عروقی ، دیابت و فشار خون که همه شان کاملا قابل پیشگیرند برای حداقل 95 درصد مردم فقط با تغییر رژیم و طرز زندگی .
(trg)="1"> لەگەڵ ئەو هەموو گرنگیدانە بە نەخۆشی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە هەندێک زانیاری تر لەو بارەیەوە دەبیستین لە لایەن زانای بلیمەت ، دکتۆر بریلیانت دەمەوێت باس لە چەند نەخۆشی یەکی تریش بکەم ، لەوانە نەخۆشی دڵ و مولولەکانی خوێن ، شەکرە و هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن کە هەموو ئەم نەخۆشیانە دەکرێت ڕیگریان لێ بکرێت لانی کەم لە % ٩٥ ی خەڵکی دا تەنها بە گۆڕینی سیستمی خۆراکیان و شیوازی ژیانیان
(src)="2"> و چیزی که رخ داده این است که یک جهانی گیری بیماری ها رخ داده که مردم دارند مثل ما غذا میخورند و مثل ما زندگی میکنند و مثل ما میمیرند . و در یک نسل ، مثلا ، آسیا از کمترین میزان بیماری قللی ، چاقی و دیابت رفته به بیشترین ها . و در آفریقل بیماریهای قلبی عروقی با میزان مرگ اچ آی وی و ایدز برابری میکند در اکثر کشورها .
(trg)="2"> ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە کە نەخۆشییەکان بە جیهانی بوون ، چونکە خەڵکی وەک ئێمە نان دەخۆن ، وەک ئێمە دەژین ، هەروەها وەک ئێمەش دەمرن بە تایبەتی لە نەوەیەکی دیاری کراودا ، بۆ نمونە ئاسیا لە نزمترین ئاستی ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ و قەڵەوی و شەکرەوە گۆڕدرا بۆ بەرزترین ئاست . لە ئەفریقاش ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ یەکسانە بە ڕێژەی قوربانیانی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە لە زۆربەی وڵاتاندا
(src)="3"> پس یک پنجره بحرانی فرصت وجود دارد ما باید فرق مهمی قائل شویم که میتواند درحقیقت زندگی میلیونها نفر را تغییر دهد و طب پیشگیری را امتحان کنیم در یک مقیاس جهانی .
(trg)="3"> کەواتە ئێمە ماوەیەکی کاتی ناسکمان هەیە ، کە پێویستە لەسەرمان گۆڕانکارییەکی گرنگ درووست بکەین کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنەها کەس درووست بکات هەروەها کار بکەین لەسەر شیوازێکی پزیشکی لە پێوەرێکی جیهانی دا
(src)="4"> بیماری های قلب و عروق خونی هنوز مردم بیشتری را می کشد -- نه تنها در این کشور ولی همینطور در سرتاسر جهان -- اگر همه چیز دیگر با هم مخلوط شود و درحالیکه برای تفریبا همه افراد کاملا قابل پیشگیریست .
(trg)="4"> نەخۆشییەکانی دڵ و خوێن ، تا ئێستاش زیاتر و زیاتر خەڵک دەکوژن نەک بەتەنها لەم وڵاتەدا ، بەڵکو لە سەر تا سەری جیهاندا -- لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوونی خەڵکی بەم نەخۆشیانە بکرێت
(src)="5"> نه تنها قابل پیشگیری است ؛ درحقیقت برگشت پذیر است . و برای حداقل 29 سال ما توانستیم نشان دهیم که با یک تغییر ساده در رژیم و طرز زندگی ، بااستفاده از وسائل خیلی هایتک گران ، اندازه گیری های مدرن تا ثابت کنیم چه میزان قدرتمند میتوانند باشند این اختراعات ساده و تکنولوژی پایین و کم هزینه میتوانند باشند . نبض نگاری کمی ، یک سال قبل و بعد ، و اسکن های قلبی .
(trg)="5"> تەنها هێندە نی یە کە بتوانرێت ڕێگری بکرێن : بەڵکو لە ڕاستیدا دەکرێت پێچەوانەش بکرێنەوە . هەروەها لەم ٢٩ ساڵەی ڕابردوودا توانیمان ئەو ڕاستییە بخەینە ڕوو کە بە گۆڕینی ژەمە خواردنەکان و جۆرێتی ژیانمان دەتوانین ئەو کارە بکەین ، بە بەکارهێنانی ئامێری پێشکەوتووی گران بەها , کە پێوەرێکی تەواوە بۆ سەلماندنی بەهێزی ئەو تاکتیکە ساکارانە ئەو ڕاستیەمان سەلماند ، کە وەک کەمترین بڕی تێچوونی چارەسەر کردن تەماشا دەکرێن -- هەر وەها بە پێوانە کردن و لێکۆڵینەوە لە مولولەکانی خوێن بە ئامێری تایبەت لە ماوەی ساڵێکدا و ڕوانین لە مولولەکانی خوێن بە تیشک
(src)="6"> ما چندماه پیش نشان دادیم -- منتشر کردیم نخستین پژوهش را که شما حقیقتا میتوانید نگه دارید یا پیشرفت سرطان پروستات را برگردانید با تغییردر رژیم و طرز زندگی ، و 70 درصد پسرفت در رشد تومور یا جلوگیری از رشد تومور ، در مقایسه با تنها 9 درصد در گروه آزمایشی .
(trg)="6"> چەند مانگێک لەمەوبەر -- هەستاین بە بڵاو کردنەوەی یەکەمین لێکۆڵینەوەمان ، ئەوەی نیشان دەدا کە ئێوە دەتوانن ڕێگری بکەن لە توشبوون بە شیرپەنجەی پڕۆستات بە گۆڕینی جۆرێتی ژیان و ژەمە خواردنەکەکان ، هەروەها لە سەدا ٧٠ ی قەبارەی خانە شێر پەنجەییەکان کەمدەکاتەوە ، یاخود گەشەکردنیان دەوەستێنێت ، بە بەراورد کردنیان لەگەڵ % ٩ ی خانەکانی تر
(src)="7"> طیف بینی MRI یا MR اینجا فعالیت تومور پروستات با رنگ قرمز نشان داده شده -- میشود ببینید که پس از یک سال کوچک شده استک
(trg)="7"> هەروەها لەم ( ئێم - ئاڕ-ئای ) یەدا دەبینن کە خانە توشبووەکان بە شێرپەنجە ڕەنگیان سورە -- دەتوانن ببینن کە چۆن پاش ساڵێک کەمبوونەتەوە
(src)="8"> حال یک همه گیری مرض چاقی شده است . دو سوم بزرگسالان و 15 درصد کودکان . چیزیکه واقعا نگرانکننده است برای من اینستکه دیابتها 70 درصد افزایش یافته اند در 10 سال گذشته و این شاید اولین نسلی باشد که کودکانمان کمتر عمر میکنند نسبت به ما . رقت انگیز است و قابل پیشگیریست .
(trg)="8"> ئێستا نەخۆشی قەڵەوی لە ئارادایە : دوو لەسەر سێی لاوان و لەسەدا پانزەی منداڵان ئەم نەخۆشیەیان هەیە ، ئەوەی کە زۆر گرنگە بەلای منەوە ئەوەیە کە ڕێژەی نەخۆشی شەکرە بە ڕێژەی % ٧٠ زیادی کردووە لەم ١٠ ساڵەی ڕابردوودا ، کە پێدەچێت ئەمان ببنە یەکەمین جیل کە تێیدا منداڵەکانمان ژیانێکی کورتتریان هەبێت وەک لە ئێمە ، ئەمە جێگەی داخە ، هەروەها ئەمە دەتوانرێت ڕێگری لێ بکرێت
(src)="9"> حالا اینها نتیجه انتخابات نیستند ، اینها مردمند -- تعداد مردمی که چاقند در ایالاتهای مختلف ، از سالهای 85 ، 86 ، 87 -- اینها از سایت CDC هستند -- 88 ، 89 ، 90 ، 91 -- شما به یک طبقه جدید بر می خورید -- 92 ، 93 ، 94 ، 95 ، 96 ، 97 ، 98 ، 99 ، 2000 ، 2001 -- بدتر می شود . ما به نحوی تکامل منفی پیدا میکنیم . حالا درمورد این چه میتوانیم بکنیم ؟ خوب میدانید برنامه غذاییی که ما یافتیم که بیماریهای قلبی و سرطان را از بین می برد ، یک برنامه غذایی آسیایی است .
(trg)="9"> ئەوان تەنها ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نین ، بەڵکو ئەوان مرۆڤن -- ژمارەی تووشبوان بە قەڵەوی لە ویلایەتەکەماندا لە ٨٥ ، ٨٦ ، ، ٨٧-ەوە دەستی پێکردووە ، ئەمانە بە گوێرەی وێب سایتی کۆنترۆڵ کردنی نەخۆشییەکان ، ٨٨ ، ٨٩ ، ٩٠ ، ٩١ --- ئێوە ڕیکخستنێکی نوێ دەبینن -- ٩٢ ، ٩٣ ، ٩٤ . ٩٥ ، ٩٦ ، ٩٧ ، ٩٨ ، ٩٩ ، ٢٠٠٠ ، ٢٠٠١ -- تا بێت خراپتر دەبێت ، ئێمە ( بە سێوەیەک لە شێوەکان گەشە دەکەین ( پێکەنین ئێستا ، ئێما دەتوانین لەو بارەیەوە چی بکەین ؟ لە ڕاستیدا . ئێوە دەزانن کە ئەو شیوازە خواردنەی کە ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە دەتوانێت نەخۆشییەکانی دڵ ە شێرپەنجە پێچەوانە بکاتەوە ، شێوازی خواردنی ئاسیاییە
(src)="10"> ولی مردم آسیا درحال غذاخوردن به نحو ما هستند که دلیل آنستکه چرا دارند مریض میشوند مثل ما .
(trg)="10"> بەڵام خەڵکی ئاسیاش ئێستا وەک ئێمە نان دەخۆن ئەمەش هۆکاری ئەوەیە کە ئەوانیش نەخۆش دەکەون وەک ئێمە
(src)="11"> پس من با خیلی از شرکتهای بزرگ غذایی کار کردم . آنها میتوانند آنرا خوشایند و سکسی و مدروز و ترد و راحت کنند تا غذاهای سالمتر بخوریم مثل -- من هیات مشورتی مکدونالذز را برعهده دارم و پپسیکو ، و کونآرگا ، و سیفوی و به زودی دلمونته ، آنها آن را میابند تجارت خوبیه .
(trg)="11"> من لەگەڵ چەندین کۆمپانیای گەورەی خواردەمەنیدا کارم کردووە . دەتوانن خۆراکی خۆش و بە تام و هەروەها گونجاو لە ڕووی تەندروستییەوە ئامادە بکەن ، بۆ نمونە ، من بەڕێوبەرایەتی " ماکدۆناڵد و پیپسی و کۆناگرا و سەیف وەی " و هەروەها بەم زووانەش بەڕیوبەرایەتی " دێڵ مۆنت " دەکەم ، ئەوان دەڵێن ئەمە بازرگانییەکی باشە
(src)="12"> سالاد هایی که در مکدونالدز میبینید از این کار میایند -- آنها سالاد آسیایی میاورند . در پپسی ، دو سوم رشد عایی آنها از غذاهای بهترشان میاید .
(trg)="12"> ئەو زەڵاتانەی کە لە ماکدۆناڵد پێشکەش دەکرێن بەرهەمی کار کردنن -- بە نیازن زەڵاتەی ئاسیاییش بهێنن . لە کۆمپانیای پیپسیش ، دوو لەسەر سێی هۆکاری گەشەکردنیان خواردنە باشەکانیانە
(src)="13"> و پس اگر میتوانیم چنین کنیم ، بعدش میشود آزاد کنیم منابع را برای خرید داروهایی که واقعا نیاز دارید برای درمان ایدز و اچ آی وی و مالاریا و برای جلوگیری از آنفولانزای مرغی . تشکر .
(trg)="13"> کەواتە ئەگەر بتوانین بەم شێوەیە کار بکەین ، ئەوکاتە دەتوانین ئەو داهاتانە بپارێزین کە بەکاریان دەهێنین بۆ کڕینی دەرمانی پێویست بۆ چارەسەرکردنی ئایدز و مەلاریا وە هەروەها ئەنفلۆنزای باڵندە . سوپاس
# fa/ted2020-1006.xml.gz
# ku/ted2020-1006.xml.gz
(src)="1"> آیا شما هرگز احساس سردرگمی کردید ؟ هنگامی که شما با یک مشکل پیچیده روبروشدید ؟
(trg)="1"> ئایا هەرگیز هەستت کردووە نقوم بویت کاتێ روبەڕوی کێشەیەکی ئاڵۆز بویتەوە ؟
(src)="2"> خوب ، من امیدوارم که اونو در کمتر از سه دقیقه تغییر بدم .
(trg)="2"> باشە ، هیوام وایە لە ماوەی کەمتر لە سێ خۆلەکدا ئەمە بگۆڕین
(src)="3"> بنابراین ، من امیدوارم که شما را متقاعد کنم که " پیچیدگی " همیشه برابر " سختی " نیست .
(trg)="3"> هیوادارم قایلت بکەم بەوەی ئاڵۆز هەمیشە مانای ئاڵۆسکاو ناگەیەنێت
(src)="4"> برای من ، نون باگت خوب ، تازه از تنور در اومده ، " پیچیده " است ، اما زیتون سبز با پیاز و نان پنیر خشخاشی " سخت " است .
(trg)="4"> بە لای منەوە ، نانێکی باگێتی باش کە تازە لە فڕن دەرهێنرابێت شتێکی ئاڵۆزە بەڵام نانێکی کاری و پیاز و زەیتونی سەوز و پەنیر شتێکی ئاڵۆسکاوە .
(src)="5"> من اکولوژیست ( بوم شناس ) هستم ، و پیچیدگی را مطالعه میکنم .
(trg)="5"> من کەسێکی ژینگەناسم و ئاڵۆزی دەخوێنم .
(src)="6"> من عاشق پیچیدگی ام . و من در جهان طبیعی ، درهم تنیدگی گونه ها را مطالعه میکنم .
(trg)="6"> من حەزم لە ئاڵۆزییە . و لێکۆڵینەوە لە ئاڵۆزییەکانی جیهانی سروشتیدا و لە پەیوەندییەکانی نێوان توخمەکاندا دەکەم .
(src)="7"> در اینجا یک شبکه مواد غذایی ، یا یک نقشه از ارتباط بین تغذیه گونه های مختلف است که در دریاچه های کوهستانی در کوههای کالیفرنیا زندگی می کنند .
(trg)="7"> ئەمە تۆڕی خۆراکە یاخود نەخشەی خۆراکی نێوان توخمەکان کە لە دەریاچەکانی ئەلپاینی ناو چیاکانی کالیفۆرنیا دەژین .
(src)="8"> و این همان چیزی است که در شبکه مواد غذایی اتفاق می افتد زمانیکه آن را با ماهیهای غیربومی که هرگز قبلا انجا زندگی نکرده اند پرکنند .
(trg)="8"> ئەو تۆڕی خۆراکەش بەم جۆرە دەگۆڕێت کاتێ ماسییەکی بۆ زیاد بکرێ کە پێشتر لەو ژینگەیەدا نەبوبێت
(src)="9"> همه گونه های خاکستری ناپدید می شوند .
(trg)="9"> ئەو هەمو توخمە خۆڵەمێشییانە لەناودەچن
(src)="10"> بعضی از آنها در واقع در آستانه انقراض قرار میگیرند .
(trg)="10"> هەندێکیان لە راستیدا لەسەر لێواری لەناوچونن .
(src)="11"> و دریاچه ها با ماهی , پشه بیشتری دارند ، حتی اگر آنها را بخورند .
(trg)="11"> ئەو دەریاچانەی کە ماسییان هەیە مێشولەیان زۆرترە ، هەرچەندە ماسییەکان دەیانخۆن .
(src)="12"> این اثرات تمام پیش بینی نشده بودند ، و هنوز ما داریم به نتیجه میرسیم که آنها قابل پیش بینی اند .
(trg)="12"> ئەم کاریگەرییانە هەمویان نەزانراو بون . بەڵام ئێستا بۆمان دەرکەوتووە کە پێشبینیکراون .
(src)="13"> پس من می خواهم کلید فن بینش را با شما در میان بگذارم در مورد پیچیدگی که ما از مطالعه طبیعت میآموزیم که شاید قابل اعمال به دیگر مشکلات نیز باشد .
(trg)="13"> ئێستا دەمەوێ چەند تێگەیشتنێکی گرنگتان بدەمێ سەبارەت بەو ئاڵۆزییەی لە ئێمە لە لێکۆڵینەوەی ژینگەدا فێری بوین کە رەنگە بە سەر کێشەکانی تریش دا بچەسپێت .
(src)="14"> اول قدرت ابزار ساده برای تجسم کردن برای کمک به حل پیچیدگی است که شما را به پاسخ به سئوالاتی که قبلا به آن فکر نکردید تشویق کنند .
(trg)="14"> یەکەمیان بریتییە کە توانا سادەکەی ئامێرە باشەکانی بینین کە یارمەتیمان دەدەن ئاڵۆزییەکە رون بکەینەوە و هانت دەدەن ئەو پرسیارانە بکەیت کە پێشتر نەتکردون
(src)="15"> به عنوان مثال ، شما می توانید جریان کربن را با زنجیره های غذای متعامل در یک اکوسیستم متعامل ، یا ارتباطات متقابل در زیستگاه مشترکشان بهم وصل کنید برای گونه های در خطر انقراض در پارک ملی یوسیمیت .
(trg)="15"> بۆ نمونە ، دەتوانیت بەرنامەی زیادکردنی کاربۆن دابنێیت لە رێگەی زنجیرەی دابینکردنەکانی ناو ژینگەکەوە یاخود پەیوەندیییە ناوەکییەکانی ناو یەکەی ژینگەکانی ئەو رەگەزانەی لەژێر مەترسی لەناوچوندان لە پارکی نەتەوەیی یۆسمیت دا .
(src)="16"> نکته بعدی این است که ، اگر می خواهید اثر یک گونه را بر دیگری پیش بینی کنید ، کافیست شما فقط بر روی این پیوند تمرکز کنید ، و مابقی را تاریک کنید ، این در واقع کمتر قابل پیش بینیست نسبت به اینکه شما یک گام به عقب برداشته ، کل سیستم را در نظر بگیرید -- همه گونه ها ، همه پیوندها را -- و از آن محل ، به حوزه نفوذی که مهم تر از همه است پل بزنید .
(trg)="16"> دوای ئەوە ئەگەر بتەوێت پێشبینی ئەوە بکەیت کە کاریگەریی رەگەزێک چیە لەسەر رەگەزێکی تر تەنیا ئەگەر تەرکیز بکەیتە سەر ئەو پەیوەندییە و پاشان هەمو ئەوانی تر بشاریتەوە ئەوە لە راستیدا کەمتر پێشبینیکراوە وەک لەوەی بگەڕێیتەوە بۆ دواوە ، و هەمو سیستمەکە لەبەرچاو بگریت - واتە هەمو رەگەزەکان و هەمو پەیوەندییەکان و لەو جێگایەوە بایەخەکە لەسەر ئەو بازنەی کاریگەرییە دەبێت کە لە هەموی گرنگترە .
(src)="17"> ما با تحقیقات به نتیجه رسیدیم که اغلب بسیار نزدیک به گره ایی که برای شما مهمه . در حد 1 یا 2 درجه اختلاف .
(trg)="17"> ئێمەش لە رێگەی لێکۆڵینەوەکانمان بۆمان دەرکەوتووە کە زۆر جار نزیک لەو خاڵەوە کە بایەخی پێ دەدەیت لە ماوەی نێوان یەک یان دو پلە .
(src)="18"> پس هر چه که پیچیدگی ها را ساده تر کنید , شانس بیشتری برای یافتن جوابهای ساده دارید , واغلب جوابی غیر از آنچه که در ابتدا به ان فکر میکردید هست .
(trg)="18"> کەواتە تا زیاتر بگەڕێیتەوە دواوە ، ئاڵۆزی لە ئامێز بگریت هەلی زیاتر هەیە کە وەڵامە سادەکان بدۆزیتەوە کە هەمیشە لەو وەڵامە سادەیە جیاوازە کە بەوە دەستت پێ کردبو .
(src)="19"> حالا به یک مشکل بغرنج و واقعی نگاه میکنیم تواضع ارتش امریکا
(trg)="19"> با تەماشای کێشەیەکی زۆر ئاڵۆز بکەین لە رێگەی حکومەتی ئەمریکاوە
(src)="20"> دیاگرام استراتژی ضد شورش امریکا در افغانستان .
(trg)="20"> ئەمە نەخشەی ستراتیجی روبەڕوبەنەوەی یاخیبونی ئەمریکایە لە ئەفغانستان
(src)="21"> این روی صفحه اول نیویورک تایمز هم اخیرا بوده --
(trg)="21"> ئەمە چەند مانگێک لەمەوبەر لە لاپەڕەی یەکەمی نیویۆرک تایمزدا بو
(src)="22"> بلافاصله توسط رسانه ها بخاطر این پیچیدگی احمقانه اش مورد تمسخر قرار گرفت .
(trg)="22"> دەستبەجێ راگەیاندنەکان گاڵتەیان پێ کرد بەوەی کە بە شێوەیەکی شێتانە ئاڵۆزە .
(src)="23"> و هدفش افزایش حمایت مردمی برای دولت افغانستان بود .
(trg)="23"> و ئامانجەکە وەک باسکرابو بریتی بو لە زیادکردنی پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەتی ئەفغانستان .
(src)="24"> بطور واضح یه مشکل پیچیده , اما آیا واقعا پیچیده است ؟
(trg)="24"> ئاشکرایە کە کێشەیەکی ئاڵۆزە بەڵام ئایا ئالۆسکاوە ؟
(src)="25"> وقتی این رو دیدم گفتم , " عالیه .بالاخره یه موضوع که میتونه به من ربط داشته باشه .
(trg)="25"> کاتێ کە ئەمەم لەسەر لاپەڕەی یەکەمی تایمز بینی وتم " زۆر باشە ، دواجار شتێکم بینی کە بتوانم پەیوەندی پێوە ببەستم
(src)="26"> من خوب از عهده اش بر میام . "
(trg)="26"> دەتوانم خۆمی پێوە سەرقاڵ بکەم . "
(src)="27"> پس شروع میکنیم . ما برای اولین بار جهان را از منظری والاتر از این نمودار ماکارونی شکل و بصورت یک شبکه منظم نگاه میکنیم .
(trg)="27"> باشە با دەست پێ بکەین . کەواتە بۆ یەکەمجار با دەستپێبکەین یەکەم تێگەیشتنی جیهان لەسەر نەخشەی سپاگێتی وەک تۆڕێکی رێکخراو
(src)="28"> این گره دایروی مرکز تمرکز ما خواهد بود -- حمایت مردمی از دولت .
(trg)="28"> ئەو خاڵەی بازنەی بە دەوردا کێشراوە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵ دەدەین کاری تێ بکەین - واتە پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەت .
(src)="29"> ما شروع میکنیم به ترتیب 1 درجه ,2 درجه الی 3 درجه دورتر از آن گره و سه چهارم نمودار که در خارج از حوزه نفوذ است را از بین میبریم .
(trg)="29"> ئێستاش دەتوانین تەماشای بکەین ، پلەیەک ، دو پلە و تا سێ پلە لە خاڵەکە دور بکەوینەوە و سێ بەشی نەخشەکە دەسڕینەوە کە دەکەوێتە دەرەوەی بازنەی کاریگەرییەکەوە
(src)="30"> در این فضای کروی , بسیاری از گره ها عملی نیستند ، مانند خشونت زمین ، و اقدامات نظامی یک اقلیت بسیار کوچک هستند .
(trg)="30"> لەناو ئەو بازنەیەدا زۆربەی ئەو خاڵانە کاریان لەسەر ناکرێت ، بۆ نمونە نەگونجاوی زەوی ناوچەکە و تەنیا بەشێکی زۆر کەمی لە کردەوەی سەربازی پێکهاتووە .
(src)="31"> بسیاری از آنها صلح آمیزند و آنها در دو گروه عمده قرار میگیرند : تعامل فعال با رقابت های قومی و باورهای دینی و توسعه اقتصادی عادلانه و شفاف و تأمین خدمات .
(trg)="31"> زۆربەیان ناتوندوتیژن و بە گشتی دابەش دەکرێن بۆ دو جۆر : بەشداری چالاکانە لە کێبڕکێی رەگەزی و بیروباوەڕی ئایینی و گەشەیەکی رەوا و ئاشکرای ئابوری و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان
(src)="32"> من در مورد این نمی دانم ، اما این همان چیزی است که من می توانم از این نمودار کشف کنم در 24 ثانیه .
(trg)="32"> من نازانم ئەمە چیە ، بەڵام دەتوانم ئەمە لە نەخشەکە تێ بگەم لە ماوەی ٢٤ چرکەدا .
(src)="33"> وقتی یک نمودار مثل این میبینید ، من نمی خواهم شما بترسید .
(trg)="33"> کاتێ تۆ نەخشەیەکی لەم جۆرە دەبینیت ، دەمەوێت نەترسیت
(src)="34"> من می خواهم شما هیجان زده بشوید . می خواهم شما رها باشید .
(trg)="34"> دەمەوێت خۆشحاڵ بیت . دەمەوێت ئاسودە بیت .
(src)="35"> از آنجا که پاسخ های ساده ممکن است پدیدار شود .
(trg)="35"> چونکە رەنگە وەڵامی سادە دەربکەون .
(src)="36"> ما درطبیعت کشف میکنیم که اغلب سادگی در سمت دیگر پیچیدگی قرار گرفته است .
(trg)="36"> ئێمە لە سروشتەوە فێری ئەوە بوین کە زۆر جار سادەیی دیوەکەی تری ئاڵۆزی پێکدەهێنێت .
(src)="37"> پس برای هر مشکل ، هرچه بیشتر از بیرون به پیچیدگی نگاه کنید ، شانس بیشتری برای دیدن چیزهای مهم پیدا خواهید کرد .
(trg)="37"> کەواتە بۆ هەمو کێشەیەک ، تا زیاتر بگەڕێیتەوە بۆ دواوە و ئاڵۆزی قبوڵ بکەیت هەلێکی باشترت دەبێت بۆ دوبارە نزیکبونەوە بۆ ناو ئەو وردەکارییە سادانە کە زۆرترین گرنگییان هەیە .
(src)="38"> سپاسگزارم .
(trg)="38"> سوپاس
(src)="39"> ( تشویق )
(trg)="39"> -چەپڵە
# fa/ted2020-101.xml.gz
# ku/ted2020-101.xml.gz
(src)="1"> بسیار متشکرم .
(trg)="1"> .زۆر سوپاس
(src)="2"> اکنون داستانی برایتان دارم .
(trg)="2"> .ئێستا ، چیرۆکێکتان بۆ دەگێڕمەوە
(src)="3"> وقتی که از هواپیما پیاده شدم ، بعد از سفری طولانی از غرب انگلیس ، کامپیوترم ، لپتاپ عزیزم ، خراب شده بود ، و آن -- اوه ! -- کمی اینگونه ! -- و صفحه روی آن -- به هر حال ، همه چیز گیر کرده بود .
(trg)="3"> ، کاتێک ، بە فڕۆکەکە گەشتم کرد و گەیشتم ، دوای گەشتێکی درێژ لە ڕۆژئاوای ئینگلاند ، کۆمپیتەرەکەم ، لاپتۆپە خۆشەوستەکەم ، تێکچوو .. وەها بوو .. ئۆه .. کەمێک لەوە ئەچوو .. ئەو لە ئەنجامدا .بەهەرحاڵ ، هەموو شتەکان تەقینەوە
(src)="4"> و من اینجا پیش بچه های آی تی آمدم و آقایی محترم کامپیوترم را درست کرد ، و سپس گفت : « شما اینجا چه می کنید ؟ »
(trg)="4"> من لێرە چوومە لای پسپۆرانی ئایتی .بەڕێزێک کۆمپیتەرەکەی بۆ چاکردمەوە " گوتیشی ، " تۆ چیدەکەی لێرە ؟
(src)="5"> و من گفتم « ویلن سل می زنم و کمی هم آواز می خوانم ، » و او گفت ، « اوه ، من هم یک جورایی ویلن سل می زنم . »
(trg)="5"> " ، گوتم " چەلۆ دەژەنم و کەمێکیش گۆرانی دەڵێم " .گوتی ، " ئۆە ، منیش لەو جۆرە چەلۆیە دەژەنم
(src)="6"> و من گفتم ، « واقعا می زنید ؟ »
(trg)="6"> " منیش گوتم ، " بەڕاست تۆش ؟
(src)="7"> به هر حال ، شما برای لذت بردن اینجایید ، چون او شگفت انگیز است ، و نامش مارک است .
(trg)="7"> ، بەهەرحاڵ ، کەواتە بۆ مەشقکردن لێرەی .لەبەرئەوەی ئەو مەزنەوە ، ئەو ناوی مارکە
(src)="8"> ( تشویق ) و همچنین من با همکارم توماس دالبی همراه شده ام .
(trg)="8"> ( چەپڵە ) هەروەها منیش بەهۆی هاوڕێکەمەوە .ثوماس دولبی خراومەتە ناو ئەو کارەوە
(src)="9"> ( تشویق ) نام این ترانه « دورتر از خورشید » است .
(trg)="9"> ( چەپڵە ) ئەم گۆرانیە بە ناوی " .دوورتر لە خۆر "
(src)="10"> ( موسیقی ) ♫ رها در باد تو را صدا زدم ♫ ♫ ولی تو نشنیدی ... ♫ ♫ و تو خیشی هستی که نیازمند خاک بیچاره ای ♫ ♫ و من با تو به نیکی رفتار کرده ام ♫ ♫ تا گل ها را ترک گویم ... ♫ ♫ آه ، من برایت خیلی زیاد بوده ام ... ♫ ♫ دورتر از خورشید از من ♫ ♫ دورتر از آنچه که تو برایم باشی ♫ ♫ آنگاه که به شمال می روم سردم می شود ♫ ♫ قلب من گداخته است زیر سنگ ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری ... ♫ ♫ با چشمان حسابگرت ♫ ♫ اعداد را به هم می ریزی ♫ ♫ و تو نمی توانی مرا ببینی . ♫ ♫ و تو نمی توانی مرا ببینی ... ♫ ♫ و اگر به قدر کافی با خود بگویم ♫ ♫ باورش خواهم کرد . ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری . ♫ ♫ دریا ، یخ می زند ... ♫ ♫ تا نور را به دام افکند ♫ ♫ و من عاشق عاشق بودنم ♫ ♫ و تو هرگز همانی نبودی که می خواستم ♫ ♫ در چشمان گردا ♫ ♫ تکه تکه های آنچه که شده ای ♫ ♫ و تمام حشراتی که در شب پرواز می کنند ♫ ♫ براین باورند که چراغ برقی روشن است ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری ♫ ♫ با چشمان حسابگریت ♫ ♫ اعداد را به هم می ریزی ♫ ♫ نه ، تو نمی توانی مرا ببینی ♫ ♫ و اگر به قدر کافی با خود بگویم ♫ ♫ باورش خواهم کرد . ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری . ♫ ♫ دورتر از خورشید از من ♫ ♫ دورتر از آنچه که تو برایم باشی ♫ ♫ آنگاه که به شمال می روم سردم می شود ♫ ♫ قلب من گذاخته است زیر سنگ ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری ♫ ♫ تو ارزش آن را نداری ♫ ♫ با چشمان حسابگرت ♫ ♫ اعداد را به هم می ریزی ♫ ♫ نه ... ، تو نمی توانی مرا ببینی . ♫ ♫ و اگر به قدر کافی با خود بگویم ، باورش خواهم کرد . ♫ ( تشویق ) بسیار ممنونم .
(trg)="10"> ( مۆسیقا ) ♫ بە زنجیرە بایەکدا بانگم کردیت ♫ ♫ ... بەڵام تۆ نەتبیست ♫ ♫ تۆ ئەو ڕووەکەی کە پێویستت بە خاکی هەژارە ♫ ♫ من زۆر باش مامەڵەم لەگەڵ کردوویت ♫ ♫ تا دەستبەرداری گوڵەکان ببم ... ♫ ♫ ئۆهـ من زۆر شت بووم بۆ تۆ ... ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووری خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچم بۆ باکور تا زۆرم سەرمابێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوە دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ دەریاکە لە سەرەوە دەیبەستێ ♫ ♫ تا بەر بە ڕوناکی بگرێت ♫ من لەگەڵ خۆشەویستیدا ♫ ♫ لە خۆشەویستیدام ♫ تۆ هەرگیز ئەو کەسە گونجاوە نیت ♫ لە چاوەکانی گێردا دا ♫ ♫ ( گێردا ناوی کسێکە ) ♫ پریشنگەکانی ئەو شتەی تۆی لێوە هاتیت ♫ ♫ هەموو ئەو پەپوولە بچوکانە شەوان دەفڕن ♫ ♫ تروسکەی ڕووناکی باوەڕ دەدرەوشێتەوە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووریی خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچمە باکور ، زۆرم سەرمام دەبێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ ... تۆ ناتوانی بمبینی ، نا ♫ ئەگەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەڕ دەکەم ( چەپڵە ) .زۆر سوپاس
# fa/ted2020-1012.xml.gz
# ku/ted2020-1012.xml.gz
(src)="1"> خوب , در مسیر زندگی من در راهی که می رفتم که تبدیل به یک روانشناس مغز و اعصاب برجسته بشوم چیز جالبی اتفاق افتاد : بچه دار شدم . البته باید بگویم که
(trg)="1"> شتێکی خۆش ڕوویدا له ڕێگه‌مدا بۆ ئه‌وه‌ی زیره‌ک بم له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان منداڵێکم هه‌بوو ئه‌وه ئەوە نیه کە ده‌مه‌وێت بیڵێم
(src)="2"> هدف من هرگز این نبود که یک روانشناس برجسته اعصاب و روان بشم
(trg)="2"> هه‌تا ئێستا من هه‌وڵم نه‌داوه زیره‌ک ببم ، له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان
(src)="3"> متاسفم TED .
(trg)="3"> ببوره ، تێد
(src)="4"> اما من همیشه به طور قابل ملاحظه ای موشکاف و به طور قطع یک آدم همیشه نگران در مورد همه چیز بودم .
(trg)="4"> به‌ڵام ، هه‌وڵمدا تازیره‌ک بم شه‌ڕ که‌رێک ( هه‌وڵ ده‌رێک ) له‌ناو باشترینه‌کان
(src)="5"> یکی از دوستام در دانشگاه به نام مری یه روز گفت : " کیم , من فهمیدم
(trg)="5"> یه‌کێک له هاوڕێ کچه‌کانم له خوێندنگای ماسته‌ردا ، ماری وتی ، کیم من دۆزیمه‌وه
(src)="6"> این طور نیست که تو از دیگران عصبی تر هستی بلکه تو فقط در مورد این که چه قدر عصبی هستی صادق تری "
(trg)="6"> ئه‌وه نیه که تۆ ده‌ترسی زیاتر له که‌سانی تر ئه‌وه‌یه که تۆ زیاتر ڕاستگۆیت له‌باره‌ی که تۆ چه‌ند ده‌ترسی
(src)="7"> خب برای فاش کردن ماجرا چند تا عکس آوردم که نشونتون بدم
(trg)="7"> زۆر به‌نهێنی هه‌ندێک وێنه‌م هێناوه تا نیشانی ئێوه‌ی بده‌م
(src)="8"> اووو
(trg)="8"> واوووو
(src)="9"> بهتره بگم جولای
(trg)="9"> من ته‌نها ده‌ڵێم ، ته‌مموز
(src)="10"> ( خنده ) زییییپ
(trg)="10"> پێکه‌نین بێ ده‌نگی
(src)="11"> برای امنیت
(trg)="11"> بۆ دڵنیایی
(src)="12"> کمربند ایمنی شنا -- وقتی فقط یک اینچ آب هست
(trg)="12"> به‌ڵاکانی ئاو ئینجێک ئاو
(src)="13"> و در آخر کاملا شال و کلاه کرده برای 90 دقیقه رانندگی تا کوپر مونتین
(trg)="13"> دواتر ، له‌کۆتایدا هه‌موویان خۆیان کۆکرده‌وه بۆ ( ٩٠ ) خوله‌که‌که‌ی ڕۆشتن بۆ شاخه‌کانی کۆپێر
(src)="14"> خب می تونید حس کنید چه وضعیتی بود .
(trg)="14"> ئێوه تۆزێک هه‌ست به‌وه ده‌که‌ن
(src)="15"> پسر من , وندر الان 8 سالشه
(trg)="15"> منداڵه‌که‌م ، ڤاندێر ئێستا ( ٨ ) ساڵانه
(src)="16"> و علی رغم ناتوانی مادرش در ورزش او علاقه زیادی به ورزش دارد او فوتبال بازی می کنه
(trg)="16"> له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نه‌فره‌تی لێکراوه له‌گه‌ڵ تواناکانی یاری کردنم ئه‌و یاری تۆپی پێ ده‌کات
(src)="17"> و فوتبال آمریکایی رو دوست داره
(trg)="17"> ئه‌و حه‌زی له‌یاری تۆپی پێ بوو
(src)="18"> او می خواهد یاد بگیرد که چگونه یک تک چرخه را براند
(trg)="18"> ده‌یه‌وێت بزانێت چۆن یه‌ک چه‌رخه‌یه‌ک لێ بخوڕێت
(src)="19"> خوب چرا من باید نگران باشم ؟
(trg)="19"> که‌واته بۆچی من خه‌م ده‌خۆم ؟
(src)="20"> به این خاطر که این شغل من است .این چیزی است که به دیگران آموزش می دهم
(trg)="20"> چونکه ئه‌مه ئه‌وه‌یه که من ده‌مویست بیکه‌م ، ئه‌مه‌یه که من ده‌یڵێمه‌وه
(src)="21"> آن چیزی است که مطالعه اش کرده ام .چیزی است که آن را درمان می کنم .
(trg)="21"> ئه‌وه‌یه که ده‌یخوێنم ، ئه‌وه که هه‌ڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵ ده‌که‌م
(src)="22"> و من میدانم که هرساله بچه هایی هستند که ضربه مغزی می شوند
(trg)="22"> وه ده‌زانم که منداڵان هه‌موو ساڵێک نه‌خۆش ده‌که‌ون
(src)="23"> در واقع , بیشتر از 4 میلیون نفر در سال متحمل ضربه مغزی می شوند و این آمار فقط منحصر به کودکان زیر 14 سال است که در اتاق های اورژانس دیده شده اند
(trg)="23"> له‌ڕاستیدا ، هه‌موساڵێک زیاتر له ( ٤ ) ملیۆن که‌س نه‌خۆش ده‌که‌ون و به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئه‌و داتایانه له‌ناو منداڵانی خوار ( ١٤ ) ساڵن له‌ژووری فریاگوزاریه‌کاندا ده‌بینرێ
(src)="24"> و زمانی که این کودکان ضربه مغزی می شوند ما در مورد ضربه شدیدی که به سر آنها خورده صحبت می کنیم اما آیا این همان چیزی است که باید در موردش صحبت می کنیم ؟
(trg)="24"> کاتێک منداڵان به بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه ئێمه باسی ئه‌وان ده‌که‌ین کاتێک زه‌نگه‌کان لێده‌دات به‌ڵام ئێمه به‌ڕاستی باسی چی ده‌که‌ین ؟
(src)="25"> بیایید نگاهی بیندازیم
(trg)="25"> با ته‌ماشا بکه‌ین
(src)="26"> خوب . شوخی نیست یک تصادف رانندگی
(trg)="26"> باشه ، " ستارسکی و هوتچ " به‌بێ هیچ شتێک ، به‌ڵێ که‌واته ، ڕووداوێکی ئوتومبێل
(src)="27"> ماشینی با سرعت 40 مایل در ساعت و یک مانع ثابت
(trg)="27"> ٤٠ میل له کاتژمێرێکدا بۆ گه‌شتن به به‌ربسته جێگیره‌که
(src)="28"> 35 گرم .
(trg)="28"> ٣٥ جی ئێس
(src)="29"> یک بوکسور سنگین وزن که مستقیم به صورت شما مشت می زنه 58 گرم .
(trg)="29"> مشته کۆڵێکی به‌رزکردنه‌وه‌ی قورسایی بۆکسێک له ده‌موو چاوت بدات ٥٨ جی ئێس
(src)="30"> اگر منظور من را نفهمیدید , دوباره نگاه می کنیم
(trg)="30"> ئه‌گه‌ر تێنه‌گه‌یشتویت ، جارێکی تر باسی ده‌که‌ینه‌وه
(src)="31"> خوب به سمت راست صفحه نگاه کنید
(trg)="31"> ته‌ماشای لای ڕاستی شاشه‌که‌وه بکه
(src)="32"> چه خواهید گفت ؟
(trg)="32"> چی ده‌ڵێیت ؟
(src)="33"> چند گرم ؟
(trg)="33"> چه‌ند ( جی ئێس ) هه‌یه ؟
(src)="34.1"> نزدیک شدی ...
(src)="34.2"> 72 .
(trg)="34"> نزیک ٧٢
(src)="35"> مخ آدم سوت می کشه وقتی بدونه واقعاً هست 103 گرم .
(trg)="35"> شێتانه ده‌بێت ئه‌گه‌ر بزانیت ١٠٣ جی ئێس
(src)="36"> متوسط تاثیر یک ضربه مغزی 95 گرم است .
(trg)="36"> تێکڕای کاریگه‌ری بورانه‌وه‌که ٩٥ جی ئێسه
(src)="37"> حالا وقتی آن کودکی که سمت راسته بلند نمی شود ما می دانیم که او ضربه مغزی شده . اما درباره کودک سمت چپی
(trg)="37"> ئێستا ، کاتێک منداڵه‌که‌ی لای ڕاست هه‌ڵناستێت ده‌زانی که بورانه‌وه‌که ، له‌هۆش چوونە به‌ڵام ، ئه‌ی منداڵه‌که‌ی لای چه‌پ
(src)="38"> یا ورزشکاری که به ظاهر با سلامت زمین را ترک می کند ؟
(trg)="38"> یان ئه‌و یاریزانه‌ی یاریگا به‌جێ ده‌هێڵێت ؟