# et/ted2020-286.xml.gz
# is/ted2020-286.xml.gz
(src)="1"> Ilmselt paljud teie seast teavad lugu kahest müügimehest , kes läksid 20 . sajandi alguses Aafrikasse .
(trg)="1"> Mörg ykkar þekkja söguna af sölumönnunum tveimur sem fóru til Afríku í upphafi síðustu aldar .
(src)="2.1"> Nad saadeti uurima , kas seal oleks võimalik müüa kingi .
(src)="2.2"> Ja nad saatsid telegramme tagasi Manchesteri .
(trg)="2.1"> Þeir voru sendir þangað til að athuga hvort þar væru tækifæri í skósölu .
(trg)="2.2"> Og þeir sendu skeyti heim til Manchester .
(src)="3.1"> Üks neist kirjutas : " Olukord lootusetu .
(src)="3.2"> Punkt .
(src)="3.3"> Nad ei kanna kingi . "
(trg)="3.1"> Annar þeirra skrifaði : " Vonlaus staða .
(trg)="3.2"> Stopp .
(src)="4.1"> Ja teine kirjutas : " Suurepärane võimalus .
(src)="4.2"> Neil pole veel ühtki kinga . "
(trg)="4.1"> Þeir ganga ekki í skóm . "
(trg)="4.2"> Og hinn skrifaði : " Stórkostleg tækifæri .
(trg)="4.3"> Þeir hafa enn ekki eignast skó . "
(src)="5"> ( Naer ) Sarnane olukord valitseb klassikalise muusika maailmas , sest on inimesi , kes arvavad , et klassikaline muusika on hääbumas .
(trg)="5.1"> Þeir hafa enn ekki eignast skó . "
(trg)="5.2"> Nú er svipuð staða uppi í heimi klassískrar tónlistar , því sumt fólk heldur að klassísk tónlist sé deyjandi .
(src)="6"> Ja on teisi , kes arvavad , et see on alles algus .
(trg)="6"> Og svo eru það sum okkar sem halda að því fari fjarri .
(src)="7"> Ja selmet pöörduda statistika ja trendide poole , ja rääkida teile orkestritest , mida suletakse , ja plaadifirmadest , mis pankrotistuvad , mõtlesin ma , et me võiks täna teha ühe eksperimendi .
(trg)="7"> Og í stað þess að hella okkur út í tölfræði og stefnur og segja ykkur frá öllum hljómsveitunum sem eru að leggja upp laupana og plötuútgáfunum sem eru að fara á hausinn þá datt mér í hug að við myndum gera smá tilraun í kvöld - tilraun .
(src)="8"> Tegelikult see pole päris eksperiment , sest ma tean juba tulemust .
(trg)="8"> Reyndar , er þetta ekki raunveruleg tilraun því ég veit hvernig hún fer .
(src)="9"> ( Naer ) Aga see on eksperimendi moodi .
(trg)="9"> En þetta er svona tilraunalíki .
(src)="10.1"> Nüüd , enne kui ...
(src)="10.2"> ( Naer ) Enne kui alustame , pean ma tegema kaks asja .
(trg)="10.1"> En áður en við En þetta er svona tilraunalíki .
(trg)="10.2"> En áður en við áður en við byrjum þarf ég að gera tvo hluti .
(src)="11"> Esiteks , tahaksin teile meenutada , kuidas seitsme-aastane laps kõlab klaverit mängides .
(trg)="11"> Í fyrsta lagi vil ég minna ykkur á hvernig sjö ára barn hljómar þegar það spilar á píanó .
(src)="12"> Võib-olla teil on selline laps kodus .
(trg)="12"> Kannski eigið þið þetta barn heima .
(src)="13"> Ta kõlab umbes niimoodi .
(trg)="13"> Hann hljómar nokkurn veginn svona .
(src)="14"> ( Muusika ) ( Muusika lõpeb ) Ma näen , et mõned tundsid selle lapse ära .
(trg)="14"> ( Píanóleikur ) Ég sé að einhver ykkur kannast við þetta barn .
(src)="15"> Kui ta nüüd harjutab aastakese ja käib tundides , ta on nüüd kaheksane ja ta kõlab niimoodi .
(trg)="15"> Ef það æfir sig í heilt ár og mætir í tíma , er það núna orðið átta ára gamalt og hljómar svona .
(src)="16"> ( Muusika ) ( Muusika lõpeb ) Siis ta harjutab veel ühe aasta ja võtab tunde - ta on üheksane .
(trg)="16"> ( Píanóleikur ) Svo æfir það sig í annað ár og mætir í tíma , nú er það níu ára gamalt .
(src)="17"> ( Muusika ) ( Muusika lõpeb ) Siis ta harjutab veel ühe aasta käib tundides - nüüd on ta kümnene .
(trg)="17"> -- Svo æfir það sig í annað ár og mætir í tíma , nú er það tíu ára .
(src)="18"> ( Muusika ) ( Muusika lõpeb ) Sellel hetkel ta tavaliselt loobub .
(trg)="18"> ( Píanóleikur ) Á þeim punkti gefast þau venjulega upp .
(src)="19"> ( Naer ) ( Aplaus ) Kui te oleksite veel aasta oodanud , oleksite kuulnud seda .
(trg)="19.1"> Á þessum tímapunkti gefast þau venjulega upp .
(trg)="19.2"> ( Fagnaðarlæti ) En ef þú hefðir beðið , beðið í eitt ár í viðbót ,
(src)="20"> ( Muusika ) ( Muusika lõpeb ) Mis nüüd juhtus polnud see , nagu te võib-olla arvasite , et ta äkitselt muutus kirglikuks , pühendunuks , haaratuks , sai uue õpetaja , jõudis puberteeti või midagi sellist .
(trg)="20"> hefðirðu heyrt þetta : ( Píanóleikur ) Það sem gerðist var kannski ekki það sem þið hélduð , sem er að hann hefði skyndilega orðið ástríðufullur , áhugasamur , æft sig , fengið nýjan kennara , orðið kynþroska eða hvað sem er .
(src)="21"> Mis tegelikult juhtus , oli see , et rõhutamine harvenes .
(trg)="21"> Það sem gerðist í raun var að áherslurnar minnkuðu .
(src)="22"> Esimest korda , mängis ta rõhutades igat nooti .
(trg)="22"> Sjáðu til , fyrsta sinn sem hann spilaði var áhersla á hvern tón .
(src)="23"> ( Muusika ) Teist korda , rõhuga igal teisel noodil .
(trg)="23.1"> var áhersla á hvern tón .
(trg)="23.2"> Og annað árið var áhersla á aðra hverja nótu .
(src)="24"> ( Muusika ) Te märkate seda , kui vaatate mu pead .
(trg)="24.1"> Og annað árið var áhersla á aðra hverja nótu .
(trg)="24.2"> Það sést á hausnum á mér .
(src)="25"> ( Naer ) Üheksa-aastane pani rõhu igale neljandale noodile .
(trg)="25.1"> Það sést á hausnum á mér .
(trg)="25.2"> Níu ára , níu ára setur áherslu á fjórðu hverju nótu .
(src)="26"> ( Muusika ) Kümneaastane igale kaheksandale noodile
(trg)="26.1"> setur áherslu á fjórðu hverju nótu .
(trg)="26.2"> Og sá tíu ára á áttundu hverja nótu .
(src)="27"> ( Muusika ) Ja üheteistaastane ühe rõhu tervele fraasile .
(trg)="27.1"> Og sá tíu ára á áttundu hverja nótu .
(trg)="27.2"> En sá ellefu ára setur áherslu á allan frasann .
(src)="28"> ( Muusika ) Ma ei tea , kuidas ma sattusin sellesse asendisse .
(trg)="28.1"> En sá ellefu ára setur áherslu á allan frasann .
(trg)="28.2"> Ég veit - ég veit ekki hvernig ég komst í þessa stöðu
(src)="29"> ( Naer ) Ma ei mõelnud , et liigutan oma õla ette , liigutan oma keha .
(trg)="29"> Ég veit - ég veit ekki hvernig ég komst í þessa stöðu Ég sagði ekki að ég myndi færa axlirnar yfir , færa líkamann .
(src)="30"> Ei , muusika lükkas mu viltu , mistõttu ma kutsun seda ühe-kannika mänguks .
(trg)="30"> Nei , tónlistin hrinti mér , og þess vegna kalla ég þetta einnar kinnar leik .
(src)="31"> ( Muusika ) See võib olla ka teine kannikas .
(trg)="31.1"> og þess vegna kalla ég þetta einnar kinnar leik .
(trg)="31.2"> Það má vera hin rasskinnin .
(trg)="31.3"> Það má vera hin rasskinnin .
(src)="32"> ( Muusika ) Kord vaatas üks härra ettekannet , mis ma tegin , kus ma töötasin ühe noore pianistiga .
(trg)="32.1"> Vitiði , einu sinni var herra sem sá fyrirlestur hjá mér þegar ég var að vinna með ungum píanista .
(trg)="32.2"> Hann var forstjóri fyrirtækis í Ohio .
(src)="33"> Ta oli ühe korporatsiooni president Ohios .
(trg)="33"> Og ég var að vinna með ungum píanista
(src)="34"> Ma töötasin selle noore pianistiga ja ütlesin : " Sinu viga on selles , et sa oled kahe-kannika mängija .
(trg)="34"> og ég sagði : " Vandinn við þig er að þú ert tveggja-kinna leikari .
(src)="35"> Sa peaksid olema ühe-kannika mängija . "
(trg)="35.1"> þú ætti að vera einnar-kinnar leikari .
(trg)="35.2"> Og ég ýtti við honum svona þegar hann var að spila .
(src)="37"> Ja äkitselt , muusika tõusis lendu .
(trg)="36"> Og allt í einu tók músíkin á loft , hún tók flugið .
(src)="38.1"> See võttis tuule alla .
(src)="38.2"> Publik ahhetas , kui kuulis muutust .
(trg)="37"> Áhorfendur gripu andann á lofti þegar þeir heyrðu muninn .
(src)="39"> Siis sain ma kirja sellelt härrasmehelt .
(trg)="38"> Og svo fékk ég bréf frá þessum herra .
(src)="40"> Ta ütles : " Ma olin nii liigutatud .
(trg)="39.1"> Hann sagði : " Ég var svo hrærður .
(trg)="39.2"> Ég kom heim og umbreytti fyrirtækinu mínu
(src)="41"> Ma läksin tagasi ja muutsin oma firma ühe-kannika firmaks . "
(trg)="40"> í einnar-kinnar fyrirtæki .
(src)="42"> ( Naer ) Teine asi , mis ma tahtsin teha , oli rääkida teile teist .
(trg)="41.1"> í einnar-kinnar fyrirtæki .
(trg)="41.2"> Hitt sem mig langaði að gera er að segja ykkur nokkuð um ykkur sjálf .
(src)="43"> Siin on 1600 inimenest , ma arvan .
(trg)="42"> Það eru 1600 manns hér , held ég .
(src)="44"> Minu hinnangul on arvatavasti 45 inimest teie hulgast üdini kirglikud klassikalise muusika suhtes .
(trg)="43"> Ég hugsa að um líklega 45 ykkar eru mjög ástríðusöm um klassíska tónlist .
(src)="45.1"> Te jumaldate klassikalist muusikat .
(src)="45.2"> Te raadio on alati klassika peal .
(trg)="44.1"> Þið dáið klassíska tónlist .
(trg)="44.2"> Útvarpið er alltaf stillt á klassísku stöðina .
(src)="46"> Teil on CD-d autos ja te käite sümfooniaid kuulamas , teie lapsed mängivad pilli .
(trg)="45.1"> Og þið eruð með geisladiska í bílnum og þið farið á synfóníuna .
(trg)="45.2"> Og börnin ykkar spila á hljóðfæri .
(trg)="45.3"> Þið getið ekki ímyndað ykkur lífið án klassískrar tónlistar .
(src)="48"> See esimene rühm on üsna väike .
(trg)="46"> Það er fyrsti hópurin , hann er frekar smár .
(src)="49"> Siis on järgmine , suurem rühm .
(trg)="47"> Síðan er það annar hópur , mun stærri .
(src)="50"> Inimesed , kes ei pane klassikalist muusikat pahaks .
(trg)="48"> Þetta er fólk sem er alveg sama um klassíska tónlist .
(src)="51"> ( Naer ) Teate , tulete koju peale pikka päeva ja võtate klaasi veini ja panete jalad toolile .
(trg)="49.1"> Þetta er fólk sem er alveg sama um klassíska tónlist .
(trg)="49.2"> Skiljiði , þið komið heim eftir langan dag og þið fáið ykkur vínglas og hallið ykkur .
(src)="52"> Natuke Vivaldit taustal ei sega .
(trg)="50.1"> Smá Vivaldi í bakgrunni spillir ekki .
(trg)="50.2"> Smá Vivaldi í bakgrunni spillir ekki .
(src)="53"> See on teine rühm .
(trg)="51"> Það er annar hópurinn .
(src)="54"> Nüüd on kolmas rühm - inimesed , kes ei kuula kunagi klassikalist muusikat .
(trg)="52.1"> Og þá er það þriðji hópurinn .
(trg)="52.2"> Það er fólk sem hefur aldrei hlustað á klassíska tónlist .
(src)="55"> See pole osa teie elust .
(trg)="53"> Það er bara ekki partur af ykkar lífi .
(src)="56"> Te võite seda kogeda passiivselt , nagu sigaretisuitsu , lennujaamas .
(trg)="54"> Þið kannski heyrið það eins og óbeinar reykingar á flugvelli , en
(src)="57"> ( Naer ) Ja võib-olla üks väike marss " Aidast " kui te sisenete koridori .
(trg)="55.1"> Þið kannski heyrið það eins og óbeinar reykingar á flugvelli , en -- kannski smá mars úr Aídu. þegar þið gangið niður ganginn .
(trg)="55.2"> Annars heyrið þið hana aldrei .
(src)="59"> See on ilmselt kõige suurem rühm .
(trg)="56"> Það er líklega stærsti hópurinn .
(src)="60"> Ja siis on veel üks tilluke rühm .
(trg)="57.1"> Og síðan er það mjög smár hópur .
(trg)="57.2"> Það er fólkið sem heldur að það sé laglaust .
(src)="62"> Hämmastav hulk inimesi arvab , et neil pole " kõrva " .
(trg)="58"> Ótrúlegur fjöldi fólks heldur að það sé laglaust .
(src)="63"> Tegelikult kuulen tihti : " Mu abikaasal pole kuulmist " .
(trg)="59"> Reyndar , heyri ég oft , " Maðurinn minn er laglaus . "
(src)="64"> ( Naer ) Tegelikult , pole see võimalik .
(trg)="60.1"> Reyndar , heyri ég oft , " Maðurinn minn er laglaus . "
(trg)="60.2"> En í raun getið þið ekki verið laglaus .
(src)="65"> Igaühel on " kõrva " .
(trg)="61.1"> Enginn er laglaus .
(trg)="61.2"> Ef þið væruð laglaus þá gætuð þið ekki skipt um gír
(src)="66"> Kui teil poleks , te ei saaks käiku vahetada oma manuaal-käigukastiga autos .
(trg)="62"> á beinskiptum bíl .
(src)="67"> Te ei suudaks eristada inimest Texasest ja inimest Roomast .
(trg)="63.1"> Þið gætuð ekki þekkt muninn á einhverjum frá Texas og einhverjum frá Róm .
(trg)="63.2"> Og síminn .
(src)="68"> Ja telefon .
(trg)="64.1"> Síminn .
(trg)="64.2"> Ef móðir ykkar hringir
(src)="69"> Kui teie ema helistab oma viletsa telefoniga , ta helistab ja ütleb " Halloo " , te mõistate mitte üksnes , kes see on , vaid ka , mis tuju tal on .
(trg)="65"> úr einhverjum ömurlegum síma , hún hringir og segir " Halló , " og þið vitið ekki bara hver þetta er , þið vitið líka í hvaða skapi hún er .
(src)="70.1"> Teil on imeline kuulmine .
(src)="70.2"> Igaühel on imeline kuulmine .
(trg)="66.1"> Þið eruð með frábært eyra .
(trg)="66.2"> Allir eru með frábært eyra .
(src)="71"> Seega kõigil on muusikaline kuulmine .
(trg)="67"> Það er enginn laglaus .
(src)="72"> Aga ma ütlen teile .
(trg)="68"> En vitiði hvað .
(src)="73"> ma pole nõus niimoodi jätkama , sellise suure lõhega nende vahel , kes mõistavad , armastavad ja on kirglikud klassikalise muusika vastu , ja nende vahel , kellel pole sellega mingit suhet .
(trg)="69"> Ég get ekki haldið áfram þar sem er svona stór gjá milli þeirra sem skilja , elska og hafa ástríðu fyrir klassískri tónlist , og þeirra sem hafa ekkert samband við hana .
(src)="74"> Muusikalise kuulmiseta inimesi , neid enam pole .
(trg)="70.1"> Þessi laglausu , þeir eru ekki lengur hér .
(trg)="70.2"> En jafnvel milli þessara þriggja hópa , er of stór gjá .
(src)="76"> Seega ma ei jätka enne , kui iga viimane inimene selles ruumis , all saalis ja kõrgmägedes , ja kõik , kes vaatavad , hakkavad armastama ja mõistma klassikalist muusikat .
(trg)="71"> Svo ég ætla ekki að halda áfram fyrr en hver einasta manneskja í herberginu hérna niðri og í Aspen , og allir aðrir sem á horfa elskar og skilur klassíska tónlist .
(src)="77"> Seda me nüüd teemegi .
(trg)="72"> Þannig að það er það sem við ætlum að gera .
(src)="78"> Nagu näete , pole mul kübetki kõhklust et see tuleb välja , kui te mu nägu vaatate , eks ?
(trg)="73"> Takið eftir að það er ekki nokkur vafi í huga mér að þetta komi til með að ganga , sem þið sjáið framan í mér , ekki satt ?
(src)="79"> See on üks juhi omadustest , et ta ei kahtle hetkeksi nende inimeste võimetes , keda ta juhib. tema visiooni täideviimisel .
(trg)="74"> Það er eitt af einkennum leiðtoga að hann efast ekki í augnablik um getu fólksins sem hann leiðir til að láta drauma hans rætast .
(src)="80"> Kujutlege , kui Martin Luther King oleks öelnud : " Mul on unistus .
(trg)="75"> Hugsið ykkur ef Martin Luther King hefði sagt , " Ég á mér draum .
(src)="81"> Aga ma pole kindel , et nad on selleks valmis . "
(trg)="76"> En ég er bara ekki viss hvort þau geti gert eitthvað í því . "
(src)="82.1"> ( Naer ) Olgu .
(src)="82.2"> Ma võtan ühe Chopini pala .
(trg)="77.1"> En ég er bara ekki viss hvort þau geti gert eitthvað í því . "
(trg)="77.2"> Allt í lagi .
(trg)="77.3"> Þannig að ég ætla að leika stykki eftir Chopin .
(src)="83"> See on kaunis prelüüd Chopinilt .
(trg)="78"> Þetta er fallega prelúdía eftir Chopin .
(src)="84"> Mõned teist teavad seda .
(trg)="79"> Sum ykkar þekkja hana .
(src)="85"> ( Muusika ) Teate , mis ma arvan , et siin juhtus ?
(trg)="80"> -- Vitiði hvað gerðist líklega hérna í herberginu ?
(src)="86"> Kui ma alustasin , te mõtlesite : " Kui kaunilt see kõlab ! "
(trg)="81.1"> Þegar ég byrjaði , hugsuðuð þið , " En hvað þetta hljómar fallega . "
(trg)="81.2"> Þegar ég byrjaði , hugsuðuð þið , " En hvað þetta hljómar fallega . "
(src)="87"> ( Muusika ) " Ma arvan , et me ei peaks järgmisel aastal samasse kohta suvepuhkusele minema . "
(trg)="82"> " Við ættum ekki að fara aftur á sama stað í sumarfrí á næsta ári . " í sumarfrí á næsta ári . "
(src)="88"> ( Naer ) See on naljakas , eks ?
(trg)="83.1"> Merkilegt , finnst ykkur ekki .
(trg)="83.2"> Merkilegt hvernig þessar hugsanir
(src)="89"> See on naljakas , kuidas sellised mõtted hõljuvad teie peadesse .
(trg)="84"> fljóta allt í einu inn í hugann .
(src)="90.1"> Ja muidugi ...
(src)="90.2"> ( Aplaus ) Muidugi , kui lugu on pikk ja teil on pikk päev seljataga , te võite ära vajuda .
(trg)="85.1"> Og auðvitað -- -- auðvitað ef stykkið er langt og þið hafið átt langan dag , er möguleiki á að þið dottið .
(trg)="85.2"> Þá gefur sessunautur ykkar ykkur olnbogaskot
(src)="91.1"> Siis teie kaaslane äsab teile ribidesse ja ütleb : " Ärka üles !
(src)="91.2"> See on kultuur ! "
(src)="91.3"> Ja te tunnete end veelgi halvemini .
(trg)="86.1"> og segir , " Vaknaðu !
(trg)="86.2"> Þetta er menning ! "
(trg)="86.3"> Og lætur ykkur líða enn verr .
(src)="92"> ( Naer ) Kas teile on kunagi tulnud pähe , et põhjus , mis te olete unine klassikalise muusika ajal , ei ole teie , vaid meie pärast ?
(trg)="87"> En hefur ykkur einhverntíman dottið í hug að ástæðan fyrir því að ykkur syfjar undir klassískri tónlistin , er ekki ykkar vegna , heldur okkar vegna ?
(src)="93"> Kas keegi teist mõtles mu mängu ajal : " Miks ta nii palju rõhke kasutab ? "
(trg)="88"> Hugsaði eitthvert ykkar meðan ég lék , " Af hverju notar hann svona margar áherslur ? "
(src)="94"> Kui ma oleks seda koos peaga teinud , oleks te kindlasti seda mõelnud .
(trg)="89"> Ef ég hefði hreyft höfuðið hefðuð þið tekið eftir því .
(src)="95"> ( Muusika ) ( Muusika lõpeb ) Ja kogu ülejäänud elu , alati kui kuulete klassikalist muusikat , olete alati võimelised ära tundma , kas te kuulete neid rõhke .
(trg)="90.1"> Ef ég hefði hreyft höfuðið hefðuð þið tekið eftir því .
(trg)="90.2"> Og það sem eftir lifir , í hvert sinn sem þið heyrið klassíska tónlist munið þið alltaf vita að þið getið heyrt þessar áherslur .
(src)="96"> Vaatame , mis siin tegelikult toimub .
(trg)="91.1"> Við skulum sjá hvað er í raun að gerast hérna .
(trg)="91.2"> Við erum með H. Þetta er H. Næsti tónn er C.
(src)="98"> Järgmine noot on C.
(trg)="92"> Og hlutverk C er að gera H sorgmætt .
(src)="99"> Ja C töö on muuta B kurvaks .
(trg)="93"> Og það virkar , ekki satt ?
(src)="100"> Ja ta teeb seda , kas pole ?
(trg)="94"> Og hlutverk C er að gera H sorgmætt .
(src)="101"> ( Naer ) Heliloojad teavad seda .
(trg)="95.1"> Og það virkar , ekki satt ?
(trg)="95.2"> Tónskáld vita það .
(trg)="95.3"> Ef þeir vilja sorgmædda tónlist
(src)="102"> Kui nad tahavad kurba muusikat , mängitakse lihtsalt neid kahte nooti .
(trg)="96"> leika þeir bara þessa tvo tóna .
(src)="103"> ( Muusika ) Aga põhimõtteliselt on see lihtsalt B , koos nelja kurvaga .
(trg)="97"> -- En í raun er þetta bara H , með fjórum sorgmæddum .
(src)="104"> ( Naer ) Nüüd läheb see A-sse .
(trg)="98.1"> En í raun er þetta bara H , með fjórum sorgmæddum .
(trg)="98.2"> Og nú sígur það niður í A , svo G og að lokum F.
(src)="106"> Ja siis F.
(trg)="99"> Þannig að við erum með H , A , G , F. Og ef við höfum H , A G , F ,
(src)="108"> Ja kui meil on B , A , G , F , mida me ootame järgmisena ?
(trg)="100"> hverju eigum við þá von á næst ?