# es/ted2020-10.xml.gz
# ku/ted2020-10.xml.gz

(src)="1.1"> Con toda la legítima preocupación acerca del SIDA y la fiebre aviar y de ello escucharemos al brillante Dr.
(src)="1.2"> Brillant más tarde hoy , quiero hablar acerca de la otra pandemia formada por las enfermedades cardiovasculares , la diabetes y la hipertensión , las cuales en al menos el 95 % de las personas se pueden prevenir por completo con tan sólo cambiar la dieta y el estilo de vida .
(trg)="1"> لەگەڵ ئەو هەموو گرنگیدانە بە نەخۆشی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە هەندێک زانیاری تر لەو بارەیەوە دەبیستین لە لایەن زانای بلیمەت ، دکتۆر بریلیانت دەمەوێت باس لە چەند نەخۆشی یەکی تریش بکەم ، لەوانە نەخۆشی دڵ و مولولەکانی خوێن ، شەکرە و هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن کە هەموو ئەم نەخۆشیانە دەکرێت ڕیگریان لێ بکرێت لانی کەم لە % ٩٥ ی خەڵکی دا تەنها بە گۆڕینی سیستمی خۆراکیان و شیوازی ژیانیان
(src)="2.1"> Lo que está pasando es que se está dando una globalización de las enfermedades , que la gente empieza a comer como nosotros , a vivir como nosotros y a morir como nosotros .
(src)="2.2"> Por ejemplo , en una sola generación Asia pasó de tener una de las tasas más bajas de enfermedades del corazón , obesidad y diabetes a una de las más altas .
(src)="2.3"> Y en la mayoría de los países de África , las enfermedades cardiovasculares igualan las muertes por VIH y el SIDA .
(trg)="2"> ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە کە نەخۆشییەکان بە جیهانی بوون ، چونکە خەڵکی وەک ئێمە نان دەخۆن ، وەک ئێمە دەژین ، هەروەها وەک ئێمەش دەمرن بە تایبەتی لە نەوەیەکی دیاری کراودا ، بۆ نمونە ئاسیا لە نزمترین ئاستی ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ و قەڵەوی و شەکرەوە گۆڕدرا بۆ بەرزترین ئاست . لە ئەفریقاش ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ یەکسانە بە ڕێژەی قوربانیانی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە لە زۆربەی وڵاتاندا
(src)="3"> Así que tenemos una crítica ventana de oportunidad para marcar una importante diferencia que puede afectar la vida de millones de personas y practicar medicina preventiva a una escala global .
(trg)="3"> کەواتە ئێمە ماوەیەکی کاتی ناسکمان هەیە ، کە پێویستە لەسەرمان گۆڕانکارییەکی گرنگ درووست بکەین کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنەها کەس درووست بکات هەروەها کار بکەین لەسەر شیوازێکی پزیشکی لە پێوەرێکی جیهانی دا
(src)="4"> Las enfermedades cardiacas y cardiovasculares siguen matando a más gente , no sólo en este país sino también en todo el mundo , que cualquier otra combinación de lo demás , sin embargo casi todos podemos prevenirlo por completo .
(trg)="4"> نەخۆشییەکانی دڵ و خوێن ، تا ئێستاش زیاتر و زیاتر خەڵک دەکوژن نەک بەتەنها لەم وڵاتەدا ، بەڵکو لە سەر تا سەری جیهاندا -- لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوونی خەڵکی بەم نەخۆشیانە بکرێت
(src)="5.1"> No sólo lo podemos prevenirlo , también lo podemos revertir .
(src)="5.2"> En los últimos casi 29 años , hemos podido demostrar que con un simple cambio de dieta y estilo de vida , usando estas herramientas de estado de arte y alta tecnología costosa para probar lo poderosas que puede ser estas intervenciones de baja tecnología y costo : la arteriografía cuantitativa , antes y después de un año y escáners cardiacos PET .
(trg)="5"> تەنها هێندە نی یە کە بتوانرێت ڕێگری بکرێن : بەڵکو لە ڕاستیدا دەکرێت پێچەوانەش بکرێنەوە . هەروەها لەم ٢٩ ساڵەی ڕابردوودا توانیمان ئەو ڕاستییە بخەینە ڕوو کە بە گۆڕینی ژەمە خواردنەکان و جۆرێتی ژیانمان دەتوانین ئەو کارە بکەین ، بە بەکارهێنانی ئامێری پێشکەوتووی گران بەها , کە پێوەرێکی تەواوە بۆ سەلماندنی بەهێزی ئەو تاکتیکە ساکارانە ئەو ڕاستیەمان سەلماند ، کە وەک کەمترین بڕی تێچوونی چارەسەر کردن تەماشا دەکرێن -- هەر وەها بە پێوانە کردن و لێکۆڵینەوە لە مولولەکانی خوێن بە ئامێری تایبەت لە ماوەی ساڵێکدا و ڕوانین لە مولولەکانی خوێن بە تیشک
(src)="6"> Lo mostramos hace unos meses , publicamos el primer estudio que muestra cómo uno puede detener o revertir el avance del cáncer de próstata haciendo cambios en la dieta y el estilo de vida , y disminuir en un 70 % el crecimiento del tumor o inhibir el crecimiento del tumor , comparado con sólo 9 % en el grupo de control .
(trg)="6"> چەند مانگێک لەمەوبەر -- هەستاین بە بڵاو کردنەوەی یەکەمین لێکۆڵینەوەمان ، ئەوەی نیشان دەدا کە ئێوە دەتوانن ڕێگری بکەن لە توشبوون بە شیرپەنجەی پڕۆستات بە گۆڕینی جۆرێتی ژیان و ژەمە خواردنەکەکان ، هەروەها لە سەدا ٧٠ ی قەبارەی خانە شێر پەنجەییەکان کەمدەکاتەوە ، یاخود گەشەکردنیان دەوەستێنێت ، بە بەراورد کردنیان لەگەڵ % ٩ ی خانەکانی تر
(src)="7"> Aquí en la espectroscopia de MRI y MR , se muestra la actividad del tumor de próstata en rojo , como ven disminuyó después de un año .
(trg)="7"> هەروەها لەم ( ئێم - ئاڕ-ئای ) یەدا دەبینن کە خانە توشبووەکان بە شێرپەنجە ڕەنگیان سورە -- دەتوانن ببینن کە چۆن پاش ساڵێک کەمبوونەتەوە
(src)="8.1"> Ahora bien , hay una epidemia de obesidad .
(src)="8.2"> Dos terceras partes de adultos y el 15 % de niños .
(src)="8.3"> Lo que en realidad me preocupa es que la diabetes ha crecido en un 70 % en los últimos 10 años y quizá esta sea la primera generación en que nuestros hijos tenga una duración de vida más corta que la nuestra .
(src)="8.4"> Esto es lamentable y prevenible .
(trg)="8"> ئێستا نەخۆشی قەڵەوی لە ئارادایە : دوو لەسەر سێی لاوان و لەسەدا پانزەی منداڵان ئەم نەخۆشیەیان هەیە ، ئەوەی کە زۆر گرنگە بەلای منەوە ئەوەیە کە ڕێژەی نەخۆشی شەکرە بە ڕێژەی % ٧٠ زیادی کردووە لەم ١٠ ساڵەی ڕابردوودا ، کە پێدەچێت ئەمان ببنە یەکەمین جیل کە تێیدا منداڵەکانمان ژیانێکی کورتتریان هەبێت وەک لە ئێمە ، ئەمە جێگەی داخە ، هەروەها ئەمە دەتوانرێت ڕێگری لێ بکرێت
(src)="9.1"> Estos no son resultados electorales , son personas , son el número de personas obesas por estado , empezando en ' 85 , ' 86 , ' 87 que son del sitio de la CDC , ' 88 , ' 89 , ' 90 , ' 91 y aquí hay una nueva categoría , ' 92 , ' 93 , ' 94 , ' 95 , ' 96 , ' 97 , ' 98 , ' 99 , 2000 , 2001 , se pone peor .
(src)="9.2"> Estamos como involucionando .
(src)="9.3"> ( Risas ) ¿ Qué podemos hacer al respecto ?
(src)="9.4"> Bueno , como saben , la dieta que encontramos que puede revertir el cáncer y las enfermedades cardiacas es la dieta asiática .
(trg)="9"> ئەوان تەنها ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نین ، بەڵکو ئەوان مرۆڤن -- ژمارەی تووشبوان بە قەڵەوی لە ویلایەتەکەماندا لە ٨٥ ، ٨٦ ، ، ٨٧-ەوە دەستی پێکردووە ، ئەمانە بە گوێرەی وێب سایتی کۆنترۆڵ کردنی نەخۆشییەکان ، ٨٨ ، ٨٩ ، ٩٠ ، ٩١ --- ئێوە ڕیکخستنێکی نوێ دەبینن -- ٩٢ ، ٩٣ ، ٩٤ . ٩٥ ، ٩٦ ، ٩٧ ، ٩٨ ، ٩٩ ، ٢٠٠٠ ، ٢٠٠١ -- تا بێت خراپتر دەبێت ، ئێمە ( بە سێوەیەک لە شێوەکان گەشە دەکەین ( پێکەنین ئێستا ، ئێما دەتوانین لەو بارەیەوە چی بکەین ؟ لە ڕاستیدا . ئێوە دەزانن کە ئەو شیوازە خواردنەی کە ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە دەتوانێت نەخۆشییەکانی دڵ ە شێرپەنجە پێچەوانە بکاتەوە ، شێوازی خواردنی ئاسیاییە
(src)="10"> Sin embargo , la gente en Asia está empezando a comer como nosotros , por lo cual se están empezando a enfermar como nosotros .
(trg)="10"> بەڵام خەڵکی ئاسیاش ئێستا وەک ئێمە نان دەخۆن ئەمەش هۆکاری ئەوەیە کە ئەوانیش نەخۆش دەکەون وەک ئێمە
(src)="11.1"> Así que he estado trabajando con muchas compañías grandes de alimentos , que pueden hacer que comer alimentos saludables sea divertido , sexy , crujiente , moderno y conveniente .
(src)="11.2"> Presido la junta consultiva de McDonald 's , Pepsico , Conagra y Safeway y pronto la del Del Monte y todos encuentran que es buen negocio .
(trg)="11"> من لەگەڵ چەندین کۆمپانیای گەورەی خواردەمەنیدا کارم کردووە . دەتوانن خۆراکی خۆش و بە تام و هەروەها گونجاو لە ڕووی تەندروستییەوە ئامادە بکەن ، بۆ نمونە ، من بەڕێوبەرایەتی " ماکدۆناڵد و پیپسی و کۆناگرا و سەیف وەی " و هەروەها بەم زووانەش بەڕیوبەرایەتی " دێڵ مۆنت " دەکەم ، ئەوان دەڵێن ئەمە بازرگانییەکی باشە
(src)="12.1"> Las ensaladas que ven en McDonald 's provienen de este trabajo , van a tener una ensalada asiática .
(src)="12.2"> En Pepsi , dos terceras partes del crecimiento de sus ingresos provienen de mejores alimentos .
(trg)="12"> ئەو زەڵاتانەی کە لە ماکدۆناڵد پێشکەش دەکرێن بەرهەمی کار کردنن -- بە نیازن زەڵاتەی ئاسیاییش بهێنن . لە کۆمپانیای پیپسیش ، دوو لەسەر سێی هۆکاری گەشەکردنیان خواردنە باشەکانیانە
(src)="13.1"> Así que si podemos hacer esto , entonces podemos liberar recursos para comprar medicinas que en realidad se necesitan más para tratar el SIDA y el VIH y para prevenir la gripe aviar .
(src)="13.2"> Gracias
(trg)="13"> کەواتە ئەگەر بتوانین بەم شێوەیە کار بکەین ، ئەوکاتە دەتوانین ئەو داهاتانە بپارێزین کە بەکاریان دەهێنین بۆ کڕینی دەرمانی پێویست بۆ چارەسەرکردنی ئایدز و مەلاریا وە هەروەها ئەنفلۆنزای باڵندە . سوپاس

# es/ted2020-1006.xml.gz
# ku/ted2020-1006.xml.gz

(src)="1"> ¿ Se sienten a veces completamente abrumados ... ... frente a un problema complejo ?
(trg)="1"> ئایا هەرگیز هەستت کردووە نقوم بویت کاتێ روبەڕوی کێشەیەکی ئاڵۆز بویتەوە ؟
(src)="2"> Bueno , espero cambiar eso en menos de 3 minutos .
(trg)="2"> باشە ، هیوام وایە لە ماوەی کەمتر لە سێ خۆلەکدا ئەمە بگۆڕین
(src)="3"> Espero convencerlos de que lo complejo no siempre es complicado .
(trg)="3"> هیوادارم قایلت بکەم بەوەی ئاڵۆز هەمیشە مانای ئاڵۆسکاو ناگەیەنێت
(src)="4"> Para mí una baguette bien hecha , recién salida del horno , es compleja , pero un pan de curry , cebolla , aceitunas verdes , semillas de amapola y queso es complicado .
(trg)="4"> بە لای منەوە ، نانێکی باگێتی باش کە تازە لە فڕن دەرهێنرابێت شتێکی ئاڵۆزە بەڵام نانێکی کاری و پیاز و زەیتونی سەوز و پەنیر شتێکی ئاڵۆسکاوە .
(src)="5"> Soy ecologista y estudio la complejidad .
(trg)="5"> من کەسێکی ژینگەناسم و ئاڵۆزی دەخوێنم .
(src)="6.1"> Amo la complejidad .
(src)="6.2"> La estudio en el mundo natural , en la interconexión de las especies .
(trg)="6"> من حەزم لە ئاڵۆزییە . و لێکۆڵینەوە لە ئاڵۆزییەکانی جیهانی سروشتیدا و لە پەیوەندییەکانی نێوان توخمەکاندا دەکەم .
(src)="7"> Esta es una red alimentaria , o un mapa de los vínculos alimentarios entre especies que viven en los lagos alpinos de las montañas de California .
(trg)="7"> ئەمە تۆڕی خۆراکە یاخود نەخشەی خۆراکی نێوان توخمەکان کە لە دەریاچەکانی ئەلپاینی ناو چیاکانی کالیفۆرنیا دەژین .
(src)="8"> Y esto es lo que pasa con esa red alimentaria si está repleta de peces no nativos , que nunca vivieron allí antes .
(trg)="8"> ئەو تۆڕی خۆراکەش بەم جۆرە دەگۆڕێت کاتێ ماسییەکی بۆ زیاد بکرێ کە پێشتر لەو ژینگەیەدا نەبوبێت
(src)="9"> Van a desaparecer todas las especies en gris .
(trg)="9"> ئەو هەمو توخمە خۆڵەمێشییانە لەناودەچن
(src)="10"> Algunas realmente están al borde de la extinción .
(trg)="10"> هەندێکیان لە راستیدا لەسەر لێواری لەناوچونن .
(src)="11"> Y los lagos con peces tienen más mosquitos , a pesar de que los comen .
(trg)="11"> ئەو دەریاچانەی کە ماسییان هەیە مێشولەیان زۆرترە ، هەرچەندە ماسییەکان دەیانخۆن .
(src)="12"> Todos estos efectos fueron imprevistos y sin embargo estamos descubriendo que son predecibles .
(trg)="12"> ئەم کاریگەرییانە هەمویان نەزانراو بون . بەڵام ئێستا بۆمان دەرکەوتووە کە پێشبینیکراون .
(src)="13"> Así que quiero compartir con Uds un par de ideas clave sobre la complejidad , que estamos aprendiendo de la Naturaleza que quizá sean aplicables a otros problemas .
(trg)="13"> ئێستا دەمەوێ چەند تێگەیشتنێکی گرنگتان بدەمێ سەبارەت بەو ئاڵۆزییەی لە ئێمە لە لێکۆڵینەوەی ژینگەدا فێری بوین کە رەنگە بە سەر کێشەکانی تریش دا بچەسپێت .
(src)="14"> La primera es el poder de las herramientas de visualización para ayudar a reducir la complejidad y para animarlos a preguntarse cosas que no habían pensando antes .
(trg)="14"> یەکەمیان بریتییە کە توانا سادەکەی ئامێرە باشەکانی بینین کە یارمەتیمان دەدەن ئاڵۆزییەکە رون بکەینەوە و هانت دەدەن ئەو پرسیارانە بکەیت کە پێشتر نەتکردون
(src)="15"> Por ejemplo : podrían graficar el flujo de carbono de las cadenas de suministro en un ecosistema empresarial , o las interconexiones de las parcelas del hábitat de las especies en extinción del Parque Yosemite .
(trg)="15"> بۆ نمونە ، دەتوانیت بەرنامەی زیادکردنی کاربۆن دابنێیت لە رێگەی زنجیرەی دابینکردنەکانی ناو ژینگەکەوە یاخود پەیوەندیییە ناوەکییەکانی ناو یەکەی ژینگەکانی ئەو رەگەزانەی لەژێر مەترسی لەناوچوندان لە پارکی نەتەوەیی یۆسمیت دا .
(src)="16"> Lo siguiente es que si uno quiere predecir el efecto de una especie sobre otra , si uno se centra sólo en ese vínculo y se abstrae del resto , en realidad es menos predecible que si reconsidera todo el sistema , todas las especies , todos los vínculos , y desde ese lugar refina la esfera de influencia que sea más importante .
(trg)="16"> دوای ئەوە ئەگەر بتەوێت پێشبینی ئەوە بکەیت کە کاریگەریی رەگەزێک چیە لەسەر رەگەزێکی تر تەنیا ئەگەر تەرکیز بکەیتە سەر ئەو پەیوەندییە و پاشان هەمو ئەوانی تر بشاریتەوە ئەوە لە راستیدا کەمتر پێشبینیکراوە وەک لەوەی بگەڕێیتەوە بۆ دواوە ، و هەمو سیستمەکە لەبەرچاو بگریت - واتە هەمو رەگەزەکان و هەمو پەیوەندییەکان و لەو جێگایەوە بایەخەکە لەسەر ئەو بازنەی کاریگەرییە دەبێت کە لە هەموی گرنگترە .
(src)="17"> Y mediante nuestra investigación estamos descubriendo que a menudo se restringe al nodo que nos interesa digamos , uno o dos grados .
(trg)="17"> ئێمەش لە رێگەی لێکۆڵینەوەکانمان بۆمان دەرکەوتووە کە زۆر جار نزیک لەو خاڵەوە کە بایەخی پێ دەدەیت لە ماوەی نێوان یەک یان دو پلە .
(src)="18"> Así , cuanto más se reflexiona y se acepta la complejidad , mayor posibilidad hay de encontrar respuestas sencillas , y a menudo es distinta de la respuesta simple con la que uno empezó .
(trg)="18"> کەواتە تا زیاتر بگەڕێیتەوە دواوە ، ئاڵۆزی لە ئامێز بگریت هەلی زیاتر هەیە کە وەڵامە سادەکان بدۆزیتەوە کە هەمیشە لەو وەڵامە سادەیە جیاوازە کە بەوە دەستت پێ کردبو .
(src)="19"> Cambiemos de marcha y veamos un problema realmente complejo , cortesía del gobierno de EE.UU.
(trg)="19"> با تەماشای کێشەیەکی زۆر ئاڵۆز بکەین لە رێگەی حکومەتی ئەمریکاوە
(src)="20"> : el diagrama de la estrategia de contrainsurgencia de EE.UU.
(trg)="20"> ئەمە نەخشەی ستراتیجی روبەڕوبەنەوەی یاخیبونی ئەمریکایە لە ئەفغانستان
(src)="21.1"> en Afganistán .
(src)="21.2"> Fue portada del New York Times hace un par de meses ,
(trg)="21"> ئەمە چەند مانگێک لەمەوبەر لە لاپەڕەی یەکەمی نیویۆرک تایمزدا بو
(src)="22"> inmediatamente ridiculizado por los medios por ser en extremo complicado .
(trg)="22"> دەستبەجێ راگەیاندنەکان گاڵتەیان پێ کرد بەوەی کە بە شێوەیەکی شێتانە ئاڵۆزە .
(src)="23"> Y el objetivo era aumentar el apoyo popular para el gobierno afgano .
(trg)="23"> و ئامانجەکە وەک باسکرابو بریتی بو لە زیادکردنی پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەتی ئەفغانستان .
(src)="24"> Claramente un problema complejo , pero , ¿ es complicado ?
(trg)="24"> ئاشکرایە کە کێشەیەکی ئاڵۆزە بەڵام ئایا ئالۆسکاوە ؟
(src)="25.1"> Bueno , cuando vi esto en la portada del Times pensé : " Genial .
(src)="25.2"> Al fin algo con lo que me identifico .
(trg)="25"> کاتێ کە ئەمەم لەسەر لاپەڕەی یەکەمی تایمز بینی وتم " زۆر باشە ، دواجار شتێکم بینی کە بتوانم پەیوەندی پێوە ببەستم
(src)="26"> Puedo hincarle el diente a esto " .
(trg)="26"> دەتوانم خۆمی پێوە سەرقاڵ بکەم . "
(src)="27.1"> Hagámoslo .
(src)="27.2"> Aquí vamos , por primera vez , estreno mundial , de una visualización del diagrama espagueti en forma de red ordenada .
(trg)="27"> باشە با دەست پێ بکەین . کەواتە بۆ یەکەمجار با دەستپێبکەین یەکەم تێگەیشتنی جیهان لەسەر نەخشەی سپاگێتی وەک تۆڕێکی رێکخراو
(src)="28"> El nodo marcado es el que estamos tratando de influenciar , apoyo popular al gobierno .
(trg)="28"> ئەو خاڵەی بازنەی بە دەوردا کێشراوە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵ دەدەین کاری تێ بکەین - واتە پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەت .
(src)="29"> Entonces podemos ver un grado , dos grados , tres grados a partir de ese nodo y eliminar tres cuartos del diagrama que queda fuera de esa esfera de influencia .
(trg)="29"> ئێستاش دەتوانین تەماشای بکەین ، پلەیەک ، دو پلە و تا سێ پلە لە خاڵەکە دور بکەوینەوە و سێ بەشی نەخشەکە دەسڕینەوە کە دەکەوێتە دەرەوەی بازنەی کاریگەرییەکەوە
(src)="30"> Dentro de esa esfera la mayoría de los nodos no son modificables , como la dureza del terreno , y una pequeña minoría son acciones militares .
(trg)="30"> لەناو ئەو بازنەیەدا زۆربەی ئەو خاڵانە کاریان لەسەر ناکرێت ، بۆ نمونە نەگونجاوی زەوی ناوچەکە و تەنیا بەشێکی زۆر کەمی لە کردەوەی سەربازی پێکهاتووە .
(src)="31"> La mayoría no son violentas y se dividen en dos grandes categorías : compromiso activo con las rivalidades étnicas y las creencias religiosas y desarrollo económico y provisión de servicios justos y transparentes .
(trg)="31"> زۆربەیان ناتوندوتیژن و بە گشتی دابەش دەکرێن بۆ دو جۆر : بەشداری چالاکانە لە کێبڕکێی رەگەزی و بیروباوەڕی ئایینی و گەشەیەکی رەوا و ئاشکرای ئابوری و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان
(src)="32"> No sé de esto , pero es lo que puedo descifrar a partir de este diagrama en 24 segundos .
(trg)="32"> من نازانم ئەمە چیە ، بەڵام دەتوانم ئەمە لە نەخشەکە تێ بگەم لە ماوەی ٢٤ چرکەدا .
(src)="33"> Cuando vean un diagrama como este no quiero que tengan miedo .
(trg)="33"> کاتێ تۆ نەخشەیەکی لەم جۆرە دەبینیت ، دەمەوێت نەترسیت
(src)="34.1"> Quiero que se entusiasmen .
(src)="34.2"> Quiero que se alivien .
(trg)="34"> دەمەوێت خۆشحاڵ بیت . دەمەوێت ئاسودە بیت .
(src)="35"> Porque pueden surgir respuestas simples .
(trg)="35"> چونکە رەنگە وەڵامی سادە دەربکەون .
(src)="36"> Descubrimos en la Naturaleza que la simplicidad a menudo está al otro lado de la complejidad .
(trg)="36"> ئێمە لە سروشتەوە فێری ئەوە بوین کە زۆر جار سادەیی دیوەکەی تری ئاڵۆزی پێکدەهێنێت .
(src)="37"> Ante cualquier problema , cuanto más puedan alejarse y aceptar la complejidad más oportunidades tendrán de acercarse a los detalles más importantes .
(trg)="37"> کەواتە بۆ هەمو کێشەیەک ، تا زیاتر بگەڕێیتەوە بۆ دواوە و ئاڵۆزی قبوڵ بکەیت هەلێکی باشترت دەبێت بۆ دوبارە نزیکبونەوە بۆ ناو ئەو وردەکارییە سادانە کە زۆرترین گرنگییان هەیە .
(src)="38"> Gracias .
(trg)="38"> سوپاس
(src)="39"> ( Aplausos )
(trg)="39"> -چەپڵە

# es/ted2020-101.xml.gz
# ku/ted2020-101.xml.gz

(src)="1"> Muchas gracias .
(trg)="1"> .زۆر سوپاس
(src)="2"> Tengo una historia que contaros .
(trg)="2"> .ئێستا ، چیرۆکێکتان بۆ دەگێڕمەوە
(src)="3"> Cuando bajé del avión , después de un largo viaje desde el oeste de Inglaterra , mi ordenador , mi querido portátil , se había vuelto loco y había ... ¡ Ah ! ... ¡ Algo así ! y la pantalla ... ... bueno , se rompió todo .
(trg)="3"> ، کاتێک ، بە فڕۆکەکە گەشتم کرد و گەیشتم ، دوای گەشتێکی درێژ لە ڕۆژئاوای ئینگلاند ، کۆمپیتەرەکەم ، لاپتۆپە خۆشەوستەکەم ، تێکچوو .. وەها بوو .. ئۆه .. کەمێک لەوە ئەچوو .. ئەو لە ئەنجامدا .بەهەرحاڵ ، هەموو شتەکان تەقینەوە
(src)="4"> Fuí a ver a los chicos de Tecnologías de la Información y un caballero arregló mi ordenador y me preguntó : " ¿ Qué te ha traído aquí ? "
(trg)="4"> من لێرە چوومە لای پسپۆرانی ئایتی .بەڕێزێک کۆمپیتەرەکەی بۆ چاکردمەوە " گوتیشی ، " تۆ چیدەکەی لێرە ؟
(src)="5"> y le dije : " Vengo a tocar el chelo y a cantar un poco " él dijo : " Yo también toco el chelo "
(trg)="5"> " ، گوتم " چەلۆ دەژەنم و کەمێکیش گۆرانی دەڵێم " .گوتی ، " ئۆە ، منیش لەو جۆرە چەلۆیە دەژەنم
(src)="6"> Y yo le dije : " ¿ En serio ? "
(trg)="6"> " منیش گوتم ، " بەڕاست تۆش ؟
(src)="7.1"> Y aquí está , para pasar un buen rato porque ¡ es fantástico !
(src)="7.2"> Se llama Mark .
(trg)="7"> ، بەهەرحاڵ ، کەواتە بۆ مەشقکردن لێرەی .لەبەرئەوەی ئەو مەزنەوە ، ئەو ناوی مارکە
(src)="8"> ( Aplausos ) Me acompaña también mi cómplice , Thomas Dolby .
(trg)="8"> ( چەپڵە ) هەروەها منیش بەهۆی هاوڕێکەمەوە .ثوماس دولبی خراومەتە ناو ئەو کارەوە
(src)="9"> ( Aplausos ) Esta canción se llama " Más lejos que el sol " .
(trg)="9"> ( چەپڵە ) ئەم گۆرانیە بە ناوی " .دوورتر لە خۆر "
(src)="10"> ( Música ) ♪ Atrapada en el viento , te llamé ♪ pero no me oíste . ♪ Eres una planta que necesita de tierra pobre ♪ y te he tratado demasiado bien ♪ como para que florezcas . ♪ He sido demasiado fértil para tí . ♪ Más lejos de mí que el sol , ♪ más lejos de lo que nunca pensé que estarías . ♪ Al ir hacia el norte , siento tanto frío , ♪ mi corazón es lava bajo piedra . ♪ No mereces la pena , ♪ no mereces la pena . ♪ Con tus ojos calculadores ♪ hilando formas , ♪ no puedes verme , ♪ no puedes verme . ♪ Si me lo repito lo suficiente , ♪ llegaré a creérmelo . ♪ No mereces la pena . ♪ El mar se cubre de hielo ♪ para atrapar la luz ♪ y yo me he enamorado de estar enamorada , ♪ en realidad , nunca fuiste el apropiado . ♪ En los ojos de Gerda ♪ los fragmentos de en lo que te has convertido . ♪ Todas las polillas que vuelan en la oscuridad , ♪ creen que la luz eléctrica es luminosidad . ♪ No mereces la pena , ♪ no mereces la pena . ♪ Con tus ojos calculadores ♪ hilando formas , ♪ no puedes verme , no . ♪ Y si me lo repito lo suficiente , ♪ llegaré a creérmelo . ♪ No mereces la pena . ♪ Más lejos de mí que el sol , ♪ más lejos de lo que nunca pensé que estarías . ♪ Al ir hacia el norte , siento tanto frío , ♪ mi corazón es lava bajo piedra . ♪ No mereces la pena , ♪ no mereces la pena . ♪ Con tus ojos calculadores ♪ hilando formas , ♪ no puedes verme , no . ♪ Si me lo repito lo suficiente , llegaré a creérmelo . ♪ ♪ ( Aplausos ) Muchas gracias .
(trg)="10"> ( مۆسیقا ) ♫ بە زنجیرە بایەکدا بانگم کردیت‌ ♫ ♫ ... بەڵام تۆ نەتبیست‌‌ ♫ ♫ تۆ ئەو ڕووەکەی کە پێویستت بە خاکی هەژارە ♫ ♫ من زۆر باش مامەڵەم لەگەڵ کردوویت ♫ ♫ تا دەستبەرداری گوڵەکان ببم ... ♫ ♫ ئۆهـ من زۆر شت بووم بۆ تۆ ... ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووری خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچم بۆ باکور تا زۆرم سەرمابێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوە دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ دەریاکە لە سەرەوە دەیبەستێ ♫ ♫ تا بەر بە ڕوناکی بگرێت ♫ من لەگەڵ خۆشەویستیدا ♫ ♫ لە خۆشەویستیدام ♫ تۆ هەرگیز ئەو کەسە گونجاوە نیت ♫ لە چاوەکانی گێردا دا ♫ ♫ ( گێردا ناوی کسێکە ) ♫ پریشنگەکانی ئەو شتەی تۆی لێوە هاتیت ♫ ♫ هەموو ئەو پەپوولە بچوکانە شەوان دەفڕن ♫ ♫ تروسکەی ڕووناکی باوەڕ دەدرەوشێتەوە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ تۆ ناتوانی بمبینی ♫ ♫ گەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەر بە خۆم دەکەم ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لە من دووریت وەک دووریی خۆر ♫ ♫ لەوە دوورتریت کە من دەمویست ♫ ♫ دەمەوێت بچمە باکور ، زۆرم سەرمام دەبێ ♫ ♫ دڵم پشکۆی ژێر بەردە ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ تۆ شایەنی ئەوە نیت ♫ ♫ لەگەڵ هەژمارکردنی چاوەکانت ♫ ♫ خولانەوەی دیمەنەکان ♫ ♫ ... تۆ ناتوانی بمبینی ، نا ♫ ئەگەر بە خۆم بڵێم بەسە ♫ ♫ باوەڕ دەکەم ( چەپڵە ) .زۆر سوپاس

# es/ted2020-1012.xml.gz
# ku/ted2020-1012.xml.gz

(src)="1.1"> Me sucedió algo curioso de camino a convertirme en una brillante neuropsicóloga a nivel mundial : Tuve un bebé .
(src)="1.2"> Y con eso no quiero decir
(trg)="1"> شتێکی خۆش ڕوویدا له‌ ڕێگه‌مدا بۆ ئه‌وه‌ی زیره‌ک بم له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان منداڵێکم هه‌بوو ئه‌وه‌ ئەوە نیه‌ کە ده‌مه‌وێت بیڵێم
(src)="2"> que alguna vez llegara a ser una brillante neuropsicóloga a nivel mundial .
(trg)="2"> هه‌تا ئێستا من هه‌وڵم نه‌داوه‌ زیره‌ک ببم ، له‌ناو باشترین ده‌رونناسه‌کان
(src)="3"> Lo siento , TED .
(trg)="3"> ببوره‌ ، تێد
(src)="4"> Pero llegué a ser una aprensiva muy astuta posiblemente a nivel mundial .
(trg)="4"> به‌ڵام ، هه‌وڵمدا تازیره‌ک بم شه‌ڕ که‌رێک ( هه‌وڵ ده‌رێک ) له‌ناو باشترینه‌کان
(src)="5"> Una amiga de la universidad , Marie , me dijo : " Kim , ya sé lo que pasa " .
(trg)="5"> یه‌کێک له‌ هاوڕێ کچه‌کانم له‌ خوێندنگای ماسته‌ردا ، ماری وتی ، کیم من دۆزیمه‌وه‌
(src)="6"> " No eres más neurótica que los demás , simplemente , eres más honesta acerca de lo neurótica que eres " .
(trg)="6"> ئه‌وه‌ نیه‌ که‌ تۆ ده‌ترسی زیاتر له‌ که‌سانی تر ئه‌وه‌یه‌ که‌ تۆ زیاتر ڕاستگۆیت له‌باره‌ی که‌ تۆ چه‌ند ده‌ترسی
(src)="7"> Así que , con intención de admitirlo todo , he traído algunas fotos para compartir .
(trg)="7"> زۆر به‌نهێنی هه‌ندێک وێنه‌م هێناوه‌ تا نیشانی ئێوه‌ی بده‌م
(src)="8"> ¡ Ohhh !
(trg)="8"> واوووو
(src)="9"> Sólo diré : es julio .
(trg)="9"> من ته‌نها ده‌ڵێم ، ته‌مموز
(src)="10"> ( Risas ) Cierrrrre
(trg)="10"> پێکه‌نین بێ ده‌نگی
(src)="11"> de seguridad .
(trg)="11"> بۆ دڵنیایی
(src)="12"> Flotadores ... para 2,5 cm de agua .
(trg)="12"> به‌ڵاکانی ئاو ئینجێک ئاو
(src)="13"> Y finalmente , vestido para la ocasión , para un viaje de 90 min. a Copper Mountain .
(trg)="13"> دواتر ، له‌کۆتایدا هه‌موویان خۆیان کۆکرده‌وه‌ بۆ ( ٩٠ ) خوله‌که‌که‌ی ڕۆشتن بۆ شاخه‌کانی کۆپێر
(src)="14"> Así que podrán hacerse una idea de esto .
(trg)="14"> ئێوه‌ تۆزێک هه‌ست به‌وه‌ ده‌که‌ن
(src)="15"> Mi bebé , Vander , ahora tiene ocho años ,
(trg)="15"> منداڵه‌که‌م ، ڤاندێر ئێستا ( ٨ ) ساڵانه‌
(src)="16"> y a pesar de haber sido maldecido con mi incapacidad para el deporte , juega al fútbol .
(trg)="16"> له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی نه‌فره‌تی لێکراوه‌ له‌گه‌ڵ تواناکانی یاری کردنم ئه‌و یاری تۆپی پێ ده‌کات
(src)="17"> Le interesa jugar al fútbol .
(trg)="17"> ئه‌و حه‌زی له‌یاری تۆپی پێ بوو
(src)="18"> Quiere aprender a montar en monociclo .
(trg)="18"> ده‌یه‌وێت بزانێت چۆن یه‌ک چه‌رخه‌یه‌ک لێ بخوڕێت
(src)="19"> ¿ Por qué me preocupo ?
(trg)="19"> که‌واته‌ بۆچی من خه‌م ده‌خۆم ؟
(src)="20.1"> Porque es lo que hago .
(src)="20.2"> Es lo que enseño .
(trg)="20"> چونکه‌ ئه‌مه‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ من ده‌مویست بیکه‌م ، ئه‌مه‌یه‌ که‌ من ده‌یڵێمه‌وه‌
(src)="21.1"> Es lo que estudio .
(src)="21.2"> Es a lo que me dedico .
(trg)="21"> ئه‌وه‌یه‌ که‌ ده‌یخوێنم ، ئه‌وه‌ که‌ هه‌ڵسوکه‌وتی له‌گه‌ڵ ده‌که‌م
(src)="22"> Los niños sufren conmociones cada año .
(trg)="22"> وه‌ ده‌زانم که‌ منداڵان هه‌موو ساڵێک نه‌خۆش ده‌که‌ون
(src)="23"> Más de 4 millones de personas las sufren , y estos datos son de menores de 14 años atendidos en urgencias .
(trg)="23"> له‌ڕاستیدا ، هه‌موساڵێک زیاتر له‌ ( ٤ ) ملیۆن که‌س نه‌خۆش ده‌که‌ون و به‌ بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه‌ ئه‌و داتایانه‌ له‌ناو منداڵانی خوار ( ١٤ ) ساڵن له‌ژووری فریاگوزاریه‌کاندا ده‌بینرێ
(src)="24"> Cuando los niños sufren una conmoción , decimos que tuvieron una " leve conmoción " , pero , ¿ de qué estamos hablando realmente ?
(trg)="24"> کاتێک منداڵان به‌ بوراوه‌یی ده‌مێننه‌وه‌ ئێمه‌ باسی ئه‌وان ده‌که‌ین کاتێک زه‌نگه‌کان لێده‌دات به‌ڵام ئێمه‌ به‌ڕاستی باسی چی ده‌که‌ین ؟
(src)="25"> Echemos un vistazo .
(trg)="25"> با ته‌ماشا بکه‌ین
(src)="26.1"> Correcto .
(src)="26.2"> " Starsky y Hutch " , sin duda .
(src)="26.3"> Sí .
(src)="26.4"> Un accidente de coche .
(trg)="26"> باشه‌ ، " ستارسکی و هوتچ " به‌بێ هیچ شتێک ، به‌ڵێ که‌واته‌ ، ڕووداوێکی ئوتومبێل
(src)="27"> A 64 km / h contra una valla de protección ...
(trg)="27"> ٤٠ میل له‌ کاتژمێرێکدا بۆ گه‌شتن به‌ به‌ربسته‌ جێگیره‌که‌
(src)="28"> 35 G.
(trg)="28"> ٣٥ جی ئێس
(src)="29.1"> Un peso pesado del boxeo te golpea directamente en la cara .
(src)="29.2"> 58 G.
(trg)="29"> مشته‌ کۆڵێکی به‌رزکردنه‌وه‌ی قورسایی بۆکسێک له‌ ده‌موو چاوت بدات ٥٨ جی ئێس
(src)="30"> Por si se lo han perdido , va de nuevo .
(trg)="30"> ئه‌گه‌ر تێنه‌گه‌یشتویت ، جارێکی تر باسی ده‌که‌ینه‌وه‌
(src)="31"> Ahora miren a la derecha de la pantalla .
(trg)="31"> ته‌ماشای لای ڕاستی شاشه‌که‌وه‌ بکه‌
(src)="32"> ¿ Qué dirían ?
(trg)="32"> چی ده‌ڵێیت ؟
(src)="33"> ¿ Qué cantidad de G ?
(trg)="33"> چه‌ند ( جی ئێس ) هه‌یه‌ ؟
(src)="34.1"> Cerca .
(src)="34.2"> 72 .
(trg)="34"> نزیک ٧٢
(src)="35.1"> Casi mejor no saberlo .
(src)="35.2"> 103 G.
(trg)="35"> شێتانه‌ ده‌بێت ئه‌گه‌ر بزانیت ١٠٣ جی ئێس
(src)="36"> El promedio del impacto de la conmoción es de 95 G.
(trg)="36"> تێکڕای کاریگه‌ری بورانه‌وه‌که‌ ٩٥ جی ئێسه‌
(src)="37.1"> Cuando el chico de la derecha no se levanta , sabemos que sufrió una conmoción cerebral .
(src)="37.2"> Pero , ¿ qué pasa con el chico de la izquierda
(trg)="37"> ئێستا ، کاتێک منداڵه‌که‌ی لای ڕاست هه‌ڵناستێت ده‌زانی که‌ بورانه‌وه‌که‌ ، له‌هۆش چوونە به‌ڵام ، ئه‌ی منداڵه‌که‌ی لای چه‌پ
(src)="38"> o con el atleta que deja el campo de juego ?
(trg)="38"> یان ئه‌و یاریزانه‌ی یاریگا به‌جێ ده‌هێڵێت ؟