# eo/ted2020-1150.xml.gz
# szl/ted2020-1150.xml.gz

(src)="1"> Mi kutimas konsideri la TED-spetkantaron kiel mirinda aron de kelkaj el la plej diligentaj , inteligentaj , intelektaj , saĝaj , spertaj kaj novigantaj homoj en la mondo .
(trg)="1"> Tak se myśla , że sōm z wōs mondre , szprytne , pochytane , rozumne a akuratne ludziska .
(src)="2"> Kaj mi kredas , ke tio veras .
(trg)="2"> Możno mōm recht ,
(src)="3"> Tamen mi ankaŭ havas motivojn kredi , ke multaj inter vi , se ne la plejparto , envere malĝuste laĉas siajn ŝuojn .
(trg)="3"> ale tyż wōntpia , czy znōcie sie na akuratnym wiōnzaniu szczewików .
(src)="4"> ( Ridoj ) Nu , mi scias , ke tio ŝajnas ridinda .
(trg)="4"> ( Lachanie ) A to nie ma takie gupie ,
(src)="5"> Mi scias , ke tio ŝajnas ridinda .
(trg)="5"> jak wom sie zdo !
(src)="6"> Kaj kredu min , mi travivis la saman malĝojan vivon ĝis ĉirkaŭ tri jaroj antaŭe .
(trg)="6"> Tak to je w życiu , że niy wiysz , co cie czeko , czamu ci tesno .
(src)="7"> Kaj tio , kio okazis al mi estas la aĉeto de paro da ŝuoj , por mi tre kostaj .
(trg)="7.1"> I naroz dzieje sie coś , co ci zmienio żywot .
(trg)="7.2"> A bōło tak : kupiołżech szczewiki , ôgrōmnie drogie .
(src)="8"> Sed tiujn ŝuojn oni vendis kun rondaj nilonaj laĉoj , kaj mi ne sukcesis teni ilin daŭre ligitaj .
(trg)="8.1"> A sznurki miały rube , sztuczne pierońsko !
(trg)="8.2"> Cołki czos sie rozmatlały .
(src)="9"> Mi do reiris al la vendejo kaj diris al la mastro : " Mi ŝategas la ŝuojn , sed malamas ĝiajn laĉojn . "
(trg)="9"> Poszołżech nazod do geszeftu i nazdoł tymu chopu : " Te szczewiki som gryfne , ale sznurki som ô dupa rozczaś " .
(src)="10"> Li ĵetis rigardon kaj diris " Ho , vi malĝuste laĉas ilin . "
(trg)="10"> A on mi pedzioł : " Chopie , dyć je naôpak wiōnżesz !
(src)="11"> Nu , ĝis tiam mi estus kredinta , ke atinginte mian 50-an jaron unu el la gravaj kapabloj , pri kiuj mi kompetentus estus laĉi ŝuojn .
(trg)="11.1"> I wiecie , pinznoł mi Abraham , a ôn mi pado , że niy poradza wiōnzać sznurków ?
(trg)="11.2"> A jo myśloł cołki czos , że to umia robić blank dobrze .
(src)="12"> Tamen ne -- lasu min elmontri .
(trg)="12"> ( Lachanie ) A tyn chop mi gôdo , że jo je mamlas .
(src)="13"> Jen la maniero kiun ni plejparte lernis laĉi ŝuojn .
(trg)="13"> Ôd bajtla nos uczom tak wionzać szczewiki .
(src)="14"> Nu , fakte -- dankon .
(trg)="14"> Dziynki .
(src)="15"> Atendu , estas pli .
(trg)="15"> ( Klackanie ) Dejcie pozōr a słuchejcie .
(src)="16.1"> Nu , fakte , estas forta kaj malforta versioj de tiu nodo , kaj ni lernis laĉi laŭ la malforta .
(src)="16.2"> Kaj jen kiel diferencigi .
(trg)="16.1"> Wychodzi na to , ( Lachanie ) że maszki idzie wiōnzać słabo abo mocno .
(trg)="16.2"> Nos uczom tych słabych maszek .
(src)="17"> Se oni tiras la laĉon je la bazo de la nodo , oni vidas , ke la nodo orientiĝas laŭlonge de la akso de la ŝuo .
(trg)="18.1"> Sznurki wiōnżecie , tak jak wom pokazuja .
(trg)="18.2"> Jak ôwiniecie maszka sznurkiem ôd dołu , to sie wynzeł ôbróci z wierchu na dōł .
(src)="18"> Tio karakterizas la malfortan version .
(trg)="19"> To je ta słabszo maszka .
(src)="19"> Sed ne maltrankviliĝu .
(trg)="20"> Nic się niy starejcie .
(src)="20"> Se ni rekomencas kaj simple iras laŭ la alia direkto ĉirkaŭ la buklo , rezultas tio , la forta versio de la nodo .
(trg)="21.1"> I tera robiemy to tak : wiōnżecie na ôdwrót i sztram trzymiecie szlajfka .
(trg)="21.2"> Trzymie ?
(src)="21"> Kaj se oni tiras la laĉon sub la nodo , oni vidas , ke la nodo orientiĝas laŭ la transversa akso de la ŝuo .
(trg)="22.1"> To je isto ta mocno maszka .
(trg)="22.2"> Jak zaciōngniecie sznurki pod wynzłym , ta maszka sie ôbróci na krzyż szczewika .
(src)="22"> Tiu ĉi estas pli forta nodo .
(trg)="23"> Tera je gryfnie ,
(src)="23.1"> Ĝi pli malofte malnodiĝas .
(src)="23.2"> Ĝi malpli malefikos ,
(trg)="24"> bo sztram trzymie , nie matlo sie i sie nie łobalicie .
(src)="24"> kaj krome , ĝi pli bonaspektas .
(trg)="25"> No , tera je richtik doporzondku zawiōnzane .
(src)="25"> Ni faru ĝin denove .
(trg)="26"> Moga to pokōzać jeszcze roz .
(src)="26"> ( Aplaŭdoj ) Komencu kiel kutime , iru laŭ la alia maniero ĉirkaŭ la buklo .
(trg)="27.1"> ( Klackanie ) Zaczynosz normalnie .
(trg)="27.2"> Wiōnżecie naôpak , dokoła pyntli .
(src)="27"> Estas iom malfacile por infanoj , sed mi kredas , ke vi povos elturniĝi .
(trg)="28"> Dziecka to poradzom zrobić , a wy niy ?
(src)="28"> Tiru la nodon .
(trg)="29.1"> !
(trg)="29.2"> Zaciōngosz wynzeł .
(src)="29"> Jen : la forta versio de ŝunodo .
(trg)="30"> Jak to to uczynicie , to sie maszka nie rozwiōnże .
(src)="30"> Nun , konforme al la hodiaŭa temo , mi ŝatus montri -- kaj iuj inter vi jam scias -- ke foje malgranda avantaĝo iam en la vivo povas doni grandegajn rezultojn en alia loko .
(trg)="31"> ( Klackanie ) Cobyście co z tyj godki spamiyntali , to na koniec wōm powiem , że cołki czas musicie sztudirować , co by szprytnym być a szprymy chytać .
(src)="31"> Longan vivon kaj prosperon al vi .
(trg)="32"> ( Lachanie ) Żyjcie a kwitnijcie .
(src)="32"> ( Aplaŭdoj )
(trg)="33"> ( Klackanie )

# eo/ted2020-1183.xml.gz
# szl/ted2020-1183.xml.gz

(src)="1"> Antaŭ kelkaj jaroj , mi sentis , ke mi estis rutiniĝinta , kaj decidis sekvi la spurojn de la granda usona filozofo Morgan Spurlock kaj mi provis ion novan dum 30 tagoj .
(trg)="1"> Niy tak downo tymu poczuł żech , że mi żywot zmierznōł , i żech se spomniōł na to , co gōdoł wielki amerykański filozof , Morgan Spurlock , coby kożdy miesiōnc cosik nowego sprōbować .
(src)="2"> La ideo estas fakte tre simpla .
(trg)="2"> Ideja bōła prosto .
(src)="3"> Pensu pri io , kion vi ĉiam volis aldoni al via vivo kaj provu ĝin dum la venontaj 30 tagoj .
(trg)="3"> Spomnij se , cożeś dycki chciōł robić , a rōb to ciyngiem bez 30 dni .
(src)="4"> Okazas , ke 30 tagoj estas la ĝusta kvanto de tempo por aldoni novan kutimon aŭ forigi kutimon -- kiel spekti la televidnovaĵojn -- el via vivo .
(trg)="4"> Wychodzi na to , że miesiōnc to je akurat tela czasu , coby zaczonć jakie nowe hobby , abo jaki nawyk pociepać , na tyn przikład , choby ôglondanie dziennika .
(src)="5"> Kelkajn aferojn mi lernis dum tiuj 30-tagaj defioj .
(trg)="5"> A przy tym żech sie tyż trocha nauczył .
(src)="6"> La unua estis , la tempo estis multe pli memorinda , ol la nura pasado de monatoj , tuj forgesita .
(trg)="6"> Najprzōd to , że jak co nowego zaczinosz , to ci sie żywot tak nie mierznie , ino se lepszy pamientosz , co żeś robiōł .
(src)="7"> Tio estis parto de defio , kiun mi faris al mi mem : preni unu foton ĉiutage dum monato .
(trg)="7"> Jo se kożdy dzień w tym miesiōncu robiōł zdjyncie ,
(src)="8"> Kaj mi memoras precize kie mi estis kaj kion mi faris en tiu tago .
(trg)="8"> cobych pamientoł , kaj żech bōł i co żech robił .
(src)="9"> Mi ankaŭ rimarkis , ke dum mi komencis fari pliajn kaj pli malfacilajn 30-tagajn defiojn , mia memfido kreskis .
(trg)="9.1"> I ôroz mie napadło , że co roz to ciyższe se zadania wymyślom .
(trg)="9.2"> Wiym , że moga wiyncyj , jak mi sie zdo .
(src)="10"> Mi pasis de komputila nerdo vivanta ĉe skribotablo al la tipo de ulo , kiu biciklas ĝis la laborejo --
(trg)="10"> Bōłżech dupa w kraglu , co przy biurku siedzi , a tera jeżdża do roboty na kole .
(src)="11"> pro amuziĝo .
(trg)="11"> I mōm z tego radość !
(src)="12"> Eĉ lastjare mi fine grimpis Monton Kilimanĵaron , la plej altan monton en Afriko .
(trg)="12"> ( Lachanie ) A łońskigo roku to żech nawet wloz na Kilimandżaro , nojwyższo góra we Afryce .
(src)="13"> Mi neniam estis tiel aventurema antaŭ ol mi startis miajn 30-tagajn defiojn .
(trg)="13"> I nigdy bych na to nie przyszōł , kieby nie te zadania kożdy miesiōnc .
(src)="14"> Mi ankaŭ konstatis , ke se oni vere volas , oni povas fari kion ajn dum 30 tagoj .
(trg)="14"> I też se zdołech sprawa , że jak co naprowda chcesz , to bele co możesz robić bez 30 dni .
(src)="15.1"> Ĉu vi iam volis verki romanon ?
(src)="15.2"> Ĉiunovembre ,
(trg)="15"> Ôd bajtla żeś chcioł naszkryflać ksiōnżka ?
(src)="16"> plurdekmiloj da homoj provas verki siajn 50-mil-vortajn romanojn de nulo dum 30 tagoj .
(trg)="16"> W kożdy listopad mocka ludzi próbuje naszkryflać piyrsze 50 000 słów swoji ksiōnżki , za miesiōnc .
(src)="17"> Nu , sufiĉas , ke vi verku 1 667 vortojn ĉiutage dum unu monato .
(trg)="17"> Wychodzi na to , że trza naszkryflać ino 1667 słów za dziyń bez cołki miesiōnc .
(src)="18"> Tiel mi faris .
(trg)="18"> To żech tak zrobiōł !
(src)="19"> Parenteze , la sekreto estas ne enlitiĝi ĝis atingi la vortkvanton por tiu tago .
(trg)="19"> Ino nie śmisz iść spać , aż nie naszkryflosz tego , co mōsz .
(src)="20"> Vi povas esti dormo-senigita sed vi finos vian romanon .
(trg)="20"> Możno bydzieś niewyspany , ale ksiōnżka skōńczysz .
(src)="21"> Nun , ĉu mia libro estas la venonta granda usona novelo ?
(trg)="21"> Prowda , że za ta moja ksiōnżka Nobla mi nie dadzōm .
(src)="22.1"> Ne .
(src)="22.2"> Mi verkis ĝin en unu monato .
(trg)="22"> Bez miesionc żech jōm szrajbnōł .
(src)="23"> Ĝi estas aĉa .
(trg)="23"> Je richtik żadno !
(src)="24"> Sed por la cetero de mia vivo se iam mi renkontas John Hodgman en TED-festo , mi ne estos devigita diri : " Mi estas komputil-sciencisto " .
(trg)="24"> ( Lachanie ) Ale tera jak sie trefimy ze Johnem Hodgmanem na TEDzie , nie byda godoł : " Jeżech fachman ôd komputerów " .
(src)="25"> Ne , ne , se mi volas mi povas diri " Mi estas verkisto " .
(trg)="25"> Ino jak byda chcioł , to moga pedzieć : " jeżech pisorz " .
(src)="26"> ( Ridoj ) Do jen lasta afero , kiun mi ŝatus mencii .
(trg)="26"> ( Lachanie ) A na ôstatek chca wom jeszcze pedzieć ,
(src)="27"> Mi lernis , ke kiam mi faris etajn , daŭripovajn ŝanĝojn , aferojn , kiujn mi povus plu fari poste , estas pli probable , ke ili restu .
(trg)="27"> że jak żech wprowadzōł małe zmiany krok po kroku , to mi to szło , a żarło , i mi sie udowało to robić ciyngiem .
(src)="28"> Nenio malbona rilate al grandaj , frenezaj defioj .
(trg)="28"> Wielkie wyzwania sōm richtik gryfne
(src)="29"> Fakte ili estas ege amuzaj .
(trg)="29"> i je z nich kupa radości .
(src)="30"> Sed ili malpli verŝajne restos .
(trg)="30"> Ino mosz meńsze szanse , że ci sie udo .
(src)="31"> Kiam mi rezignis sukeron dum 30 tagoj , la tago 31-a aspektis jene .
(trg)="31"> Kiej żech nie jod cukru bez 30 dni , dzień 31 wyglondoł tak .
(src)="32"> ( Ridoj ) Do jen mia demando al vi : Kion vi atendas ?
(trg)="32"> ( Lachanie ) Zatym pytom sie wos : na co czekocie ?
(src)="33"> Mi garantias al vi , ke la sekvaj 30 tagoj pasos ĉu vi ŝatas tion aŭ ne , do kial ne pensi pri io , kion vi ĉiam volis provi kaj starti ĝin
(trg)="33.1"> Gwarantuja wom , że 30 dni przejdzie , czy sie wōm to podobo czy nie .
(trg)="33.2"> To co wōm szkodzi spróbować robić coś , coście dycki chcieli ?
(trg)="33.3"> Biercie sie za to !
(src)="34"> por la venontaj 30 tagoj ?
(trg)="34"> Bez nastympne 30 dni .
(src)="35"> Dankon .
(trg)="35"> Dziynka .
(src)="36"> ( Aplaŭdoj )
(trg)="36"> ( Klackanie )

# eo/ted2020-814.xml.gz
# szl/ted2020-814.xml.gz

(src)="1"> Do , sinjorinoj kaj sinjoroj ĉe TED ni multe parolas pri gvidado kaj kiel krei movadon .
(trg)="1"> Na naradach TED rozprŏwio sie ło bele czym , na przikłŏd ło tym , jakŏ sie rŏbi firer a czelŏtka .
(src)="2"> Do ni spektu kiel movado kreiĝas , komenco ĝis fino , en malpli ol tri minutoj kaj eltiru kelkajn lecionojn el tio .
(trg)="2"> Przedstŏwiã wōm drapko , jako sie to rŏbi , a niskorzyj zbierã to do kupy .
(src)="3"> Unue , certe vi scias , gvidanto bezonas la kuraĝon montri sin kaj esti priridata .
(trg)="3"> Nŏjsōmpiyrw taki chop musi mieć opŏwŏgã , kejby mu gańba niy było , kej stŏnie przed ludkami .
(src)="4"> Sed tio , kion li faras , tion sekvi estas tiel facile .
(trg)="4"> Rŏbi cosik , co inksi letko zmałpujŏm .
(src)="5"> Do jen la unua sekvanto kun ŝlosila rolo ; li montras al ĉiuj ceteraj kiel sekvi .
(trg)="5.1"> Gibko za nim przidzie drugi .
(trg)="5.2"> Łōn je ważny .
(trg)="5.3"> Pokŏże inkszym , jako rŏbić to , co łōn .
(src)="6"> Nun , atentu , ke la gvidanto akceptas lin kiel egalulon .
(trg)="6"> Firer bydzie go miŏł za kamrata .
(src)="7"> Do nun temas ne plu pri la gvidanto ; temas pri ili , plurale .
(trg)="7.1"> Tyn kamrat hnet sie zrŏbi taki ważny kej tyn firer .
(trg)="7.2"> Tyn kamrat hnet sie zrŏbi taki ważny kej tyn firer .
(src)="8"> Nun li alvokas siajn geamikon .
(trg)="8"> Kamrat wŏło swŏich kamratōw .
(src)="9"> Nun , se vi rimarkis , la unua sekvanto estas fakte subtaksata formo de gvidanteco mem .
(trg)="9.1"> Po prŏwdzie , bez niygo nic by sie niy dziŏło .
(trg)="9.2"> Beztŏż zŏwżdy kery musi sie przekŏzać przed inkszymi .
(src)="10"> Necesas kuraĝo por montri sin tiel .
(trg)="10"> A małowiela je tych , co sie wyrychlōm przed inkszymi .
(src)="11"> La unua sekvanto estas tio , kio faras el sola stultulo gvidanton .
(trg)="11"> Zŏwdy jak jedyn sie wyrychli , to ze pofyrtańca mŏmy firera .
(src)="12"> ( Ridado ) ( Aplaŭdoj ) Kaj jen venas dua sekvanto .
(trg)="12"> ( Śmiych ) ( Klackanie ) Potym mōmy nŏwego chyntnego .
(src)="13"> Nun ne temas pri sola stultulo , ne estas du stultuloj -- tri estas amaso kaj amaso estas novaĵo .
(trg)="13.1"> Tera to niy yno dwa gupielŏki .
(trg)="13.2"> Kej ich je trzech , to już je czelŏtka , a tam kŏżdy sie ciśnie .
(src)="14"> Do movado devas esti publika .
(trg)="14"> Jak sie cŏsik dzieje , to trza ło tym gŏdać .
(src)="15"> Gravas montri ne nur la gvidanton , sed la sekvantojn , ĉar vi malkovras , ke novaj sekvantoj imitas la sekvantojn , ne la gvidanton .
(trg)="15"> Yno trza pokŏzać niy yno firera , yno tyż tych , co mu wierzōm , bo nŏwi rŏbić to , co inksi pofyrtańcy , a niy to , co firer. bo nŏwi robiōm to , co inksi pofyrtańcy , a niy to , co firer .
(src)="16"> Jen venas du pliaj homoj kaj tuj poste tri pliaj .
(trg)="16"> Narŏz mŏmy cŏłkie nŏwe persōny , dali zaś trzi nŏwe ludziska .
(src)="17.1"> Nun ni ekhavis movokvanton .
(src)="17.2"> Tio estas la turnopunkto .
(trg)="17"> I narŏz mŏmy wielkŏ czelŏtka .
(src)="18"> Nun ni ekhavis movadon .
(trg)="18"> Tako kupa lutkŏw , co rŏbiōm tako samo .
(src)="19"> Do rimarku , ke ju pli da homoj aliĝas , des malpli riske .
(trg)="19"> I kej mŏmy w czelŏtce wincy ludzi , to sie niy bojymy .
(src)="20"> Do tiuj , kiuj antaŭe sidadis sur la barilo , nun ne plu havas kialon ne aliĝi .
(trg)="20"> A ci , co yno brelali , tyż przidōm do nŏs .
(src)="21"> Ili ne elstariĝos , ili ne estos priridataj , sed ili estos parto de ŝika grupo , se ili hastos .
(trg)="21.1"> Bo w kupie kŏżdy je taki sōm i niy wadzi to inkszym .
(trg)="21.2"> I bier sie chopie do rŏbŏty , bo bydziesz po zadku .
(src)="22"> ( Ridoj ) Do ene de la venonta minuto vi vidos ĉiujn tiujn , kiuj preferas resti kun la amaso , ĉar en la fino ili estus priridataj pro tio , ke ili ne aliĝis .
(trg)="22.1"> ( Śmiych ) Bo za chwila przilecōm ci , co im je żŏl .
(trg)="22.2"> Bo kŏżdy kce być we czelŏtce keby ło nim niy klachali , że z nimi niy ma .
(src)="23"> Kaj tiel estas , kiel oni kreas movadon .
(trg)="23"> I mŏmy kupa kamratōw .
(src)="24"> Sed ni analizu kelkajn lecionojn el tio .
(trg)="24"> A na co to było ?
(src)="25"> Do unue , se vi estas ulo kiel la senĉemiza dancanto , kiu staras sola , memoru la gravecon zorgi pri viaj unuaj sekvantoj kiel egaluloj , do ĉio rilatas al la movado , ne al vi .
(trg)="25"> Jedyn gŏły gupielŏk abo pofyrtaniec , co przaje kamratōm , dŏwŏ im fŏry , pokŏzŏł , że kce być z kamratami , a niy reskirŏwać .
(src)="26"> Bone , sed ni eble maltrafis la veran lecionon en tio .
(trg)="26"> Jeszcze wōm porozprŏwiōm .
(src)="27"> La plej granda leciono , se vi rimarkis -- ĉu vi komprenis ? -- estas tio , ke gvidado estas trolaŭdata .
(trg)="27"> Po prŏwdzie powiym wŏm , iże to niy firer je nŏjważniyjszy. iże to niy firer je nŏjważniyjszy .
(src)="28"> Jes , la senĉemizulo estis la unua kaj li ricevos la tutan honoron , sed estis fakte lia unua sekvanto kiu transformis la solan stultulon al gvidanto .
(trg)="28.1"> To tyn sagi gupielŏk wyrychlił sie piyrszy i łōn zbiere szprymy .
(trg)="28.2"> Yno dejcie se pozōr , bo to tyn drugi kamrat z pofyrtańca zrobiŏł firera Yno dejcie se pozōr , bo to tyn drugi kamrat z pofyrtańca zrobiŏł firera
(src)="29"> Do , dum oni diras al ni , ke ni ĉiuj devus esti gvidantoj , tio estus vere neefika .
(trg)="29.1"> A kŏżdy je mōndry , kŏżdy kce reskirować .
(trg)="29.2"> Yno z tego nic niy przidzie .
(src)="30"> Se vi vere volas startigi movadon , havu la kuraĝon sekvi kaj montru al aliaj kiel sekvi .
(trg)="30"> Co by we waszi czelŏtce wszistko pasŏwało do kupy , niy mŏgecie sie bŏć , yno trza sie przekŏzać i pokŏzać inkszym , jak to trza rŏbić ,
(src)="31"> Kaj se vi trovos solan stultulon faranta ion grandiozan , havu la kuraĝon esti la unua kiu ekstaras kaj aliĝas .
(trg)="31.1"> bo kej jedyn gupielŏk błŏznuje , to niy siedź , ino gibko rōb to , co łŏn .
(trg)="31.2"> Niy szkamrej , yno łŏnacz s nim .
(src)="32"> Kaj kiel perfekta loko por fari tion , ĉe TED .
(trg)="32"> TED jes richtig łŏd tego .