# eo/ted2020-1736.xml.gz
# srp/ted2020-1736.xml.gz
(src)="1.1"> Mi kreskis en Tajvano kie mia patro estis kaligrafo .
(src)="1.2"> Unu el miaj plej ŝatataj memoraĵoj estas pri mia patrino montrante la formon kaj belecon de la ĉinaj ideogramoj .
(trg)="1"> Odrastajuči na Tajvanu kao ćerka kaligrafa , jedno od mojih najdragocjenih sjećanja bilo je kako mi majka pokazuje ljepotu , oblik i formu kineskih znakova .
(src)="2.1"> De tiam , tiu nekredebla lingvo fascinas min .
(src)="2.2"> Bedaŭrinde ,
(trg)="2"> Čak i tada sam bila fascinirana ovim nevjerovatnim jezikom .
(src)="3"> por fremduloj , ĝi ŝajnas tiel nepenetrebla kiel la Ĉinia Murego .
(trg)="3"> Ali nekom sa strane , to izgleda da je neprobojno kao veliki Kineski zid .
(src)="4"> Dum kelkaj jaroj , mi demandis min , ĉu mi eblus disfaligi tiun muregon , por ke kiu ajn volas kompreni kaj ĝui la belecon de tiu rafinita lingvo povu tion fari .
(trg)="4"> Tokom proteklih godina sam razmišljala da kad ja mogu da probijem ovaj zid , bilo ko , ko želi da razumije i cijeni ljepotu ovog sofisticiranog jezika mogao bi učiniti to isto .
(src)="5"> Mi ekpripensis kiel nova , rapida metodo por lerni la ĉina povus utili .
(trg)="5"> Počela sam da razmišljam kako bi novi , brži način učenja kineskog jezika bio koristan .
(src)="6"> Je mia kvina jaro , mi eklernis kiel desegni ĉiun individuan strekon por ĉiu ideogramo laŭ la taŭga ordo .
(trg)="6"> Od svoje pete godine počela sam da učim kako da crtam , svaki zamah za svaki znak u tačnom redosljedu .
(src)="7"> Mi lernis novajn ideogramojn ĉiutage dum la sekvantaj 15 jaroj .
(trg)="7"> Učila sam nove znakove svakog dana tokom narednih 15 godina .
(src)="8"> Sed ni havas nur kvin minutojn , do prefere ni volas pli rapidan metodon .
(trg)="8"> S obzirom da imamo samo pet minuta , dobro je da imamo brži i jednostavniji način .
(src)="9"> Ĉinia klerulo kutime eblas kompreni 20 000 ideogramojn .
(trg)="9"> Kineski učenjak bi razumio 20000 znakova .
(src)="10"> Por baza legadpovo , oni bezonas nur 1000 .
(trg)="10"> Potrebno je samo 1000 da razumijete osnovnu pismenost .
(src)="11"> La ĉefa 200 ebligas onin kompreni 40 elcenton de la baza legaĵaro -- sufiĉe por vojsignaloj , manĝokartoj , por la bazaj ideoj de retpaĝaroj aŭ gazetoj .
(trg)="11"> 200 najvažnih će vam dozvoliti da obuhvatite 40 procenata osnovne literature -- dovoljno da čitate znakove na putu , menije u restoranu , da razumijete osnovnu ideju veb stranica ili novina .
(src)="12"> Hodiaŭ , mi komencos per ok por demonstri kiel funckias la metodo .
(trg)="12"> Danas ću početi sa osam da vam pokažem kako metod funkcioniše .
(src)="13"> Ĉu vi pretas ?
(trg)="13"> Da li ste spremni ?
(src)="14"> Malfermu la buŝon kiel eble plej grande -- igu ĝin kvadrato .
(trg)="14"> Otvorite usta što je šire moguće dok ne budu kvadrat .
(src)="15"> Jen buŝo .
(trg)="15"> Dobili ste usta .
(src)="16"> Jen iu , kiu piediras .
(trg)="16"> Ovo je osoba koja ide u šetnju .
(src)="17"> Homo .
(trg)="17"> Osoba .
(src)="18.1"> La ideogramo por fajro montras homon levantan ambaŭ brakojn , kvazaŭ li freneze kriegus , " Helpu !
(src)="18.2"> Brulas mi ! " -- Origine , ĝi devenas el la formo de flamoj , sed mi preferas mian vidmanieron .
(trg)="18.1"> Ako je oblik vatre osoba sa dvije ruke na obje strane , kao da pomahnitalo viče " Upomoć !
(trg)="18.2"> Gorim ! "
(trg)="18.3"> Ovaj simbol je zapravo porijeklom iz oblika plamena , ali ja volim da mislim tako .
(trg)="18.4"> Šta god vam odgovara .
(src)="19.1"> Elektu .
(src)="19.2"> Jen arbo .
(trg)="19"> Ovo je drvo .
(src)="20"> Arbo .
(trg)="20"> Drvo .
(src)="21"> Jen monto .
(trg)="21"> Ovo je planina .
(src)="22"> La suno .
(trg)="22"> Sunce .
(src)="23"> La luno .
(trg)="23"> Mjesec .
(src)="24"> La simbolo pri pordo similas al pordoj de drinkejoj en kinaĵoj pri la fora okcidento .
(trg)="24"> Znak vrata izgleda kao par vrata krčme iz divljeg zapada .
(src)="25"> Mi nomas tiujn ok radikvortoj .
(trg)="25"> Ovih osam znakova zovem korijenima .
(src)="26"> Ili estas ilvortoj , kiuj ebligas krei multajn aliajn ideogramojn .
(trg)="26"> Oni su blokovi za građenje za vas da kreirate još mnogo znakova .
(src)="27"> Homo .
(trg)="27"> Osoba .
(src)="28"> Kun alia malantaŭ , ĝi signifas " sekvi " .
(trg)="28"> Ako neko šeta iza , to je " da slijedi . "
(src)="29"> Kiel asertas la proverbo , du estas kunuleco , sed tri , amaso .
(trg)="29"> Kao što stara izreka kaže dvoje je društvo , troje je gužva
(src)="30"> Etendante la brakojn ambaŭflanke , tiu homo diras : " Tiel grande " .
(trg)="30"> Ako osoba raširi svije ruke široko , ova osoba govori : " To je ovoliko veliko " .
(src)="31"> Ene de buŝo , tiu homo estas malliberulo ,
(trg)="31"> Osoba unutar usta , osoba je zarobljena .
(src)="32"> ĝuste kiel Jona en la baleno .
(trg)="32"> On je zatvorenik , isto kao Jov unutar kita .
(src)="33.1"> Unu arbo estas arbo .
(src)="33.2"> Du estas arbareto .
(trg)="33.1"> Jedno drvo je drvo .
(trg)="33.2"> Dva drveta zajedno , imamo drva .
(src)="34"> Per tri , oni kreas arbaron .
(trg)="34"> Tri drveta zajedno , stvaramo šumu .
(src)="35"> Metu tabulon sub arbo ... jen fondaĵo .
(trg)="35"> Postavi dasku ispod drveta , imamo temelj .
(src)="36"> Buŝo super arbo ... jen " stultulo " ( Ridoj ) Facile memoreblas , ĉar parolpova arbo -- kia stultaĵo .
(trg)="36.1"> Postavi usta na vrh drveta , to je " idiot . "
(trg)="36.2"> ( Smijeh ) Lako je da se zapamti , jer drvo koje govori je prilično idiotski .
(src)="37"> Ĉu vi memoras pri la fajro ?
(trg)="37"> Sjećate li se vatre ?
(src)="38"> Du fajroj kune , kaj mi tre varmas .
(trg)="38"> Dvije vatre zajedno , veoma mi je vruće .
(src)="39"> Tri kune , estas multe da flamoj .
(trg)="39"> Tri vatre zajedno , to je mnogo plamena .
(src)="40.1"> Metu fajron sub du arboj ...
(src)="40.2"> " Brulado " .
(trg)="40"> Postavite plamen ispod dva drveta , to je spaljivanje .
(src)="41"> Por ni , la suno estas fonto de prospero .
(trg)="41"> Za nas , sunce je znak prosperiteta .
(src)="42"> Du sunoj kune signifas " Prospera " .
(trg)="42"> Dva sunca zajedno , napredak .
(src)="43"> Tri kune , " Fajreroj " .
(trg)="43"> Tri zajedno , to blista .
(src)="44"> Kunigu la sunon kaj la lunon , jen " Klareco " ,
(trg)="44"> Postavite da sunce i mjesec sijaju zajedno to je svjetlost .
(src)="45"> sed ankaŭ " Morgaŭ " , post tago kaj nokto .
(trg)="45"> To takođe znači sjutra , poslije dana i noći .
(src)="46"> Leviĝas la suno ĉe la hozironto .
(trg)="46"> Sunce izlazi iznad horizonta .
(src)="47.1"> Sunleviĝo .
(src)="47.2"> Pordo .
(src)="47.3"> Metu lignopecon malantaŭ , kaj jen bartrabo .
(trg)="47.1"> Sunčev izlazak .
(trg)="47.2"> Vrata .
(trg)="47.3"> Postavite dasku unutar vrata , to je kvaka .
(src)="48"> Ĉi-flanke de la pordo , jen buŝo farante demandojn .
(trg)="48"> Postavite usta u vrata , postavljanje pitanja .
(src)="49.1"> Frap-frap ...
(src)="49.2"> Ĉu iu ĉeestas ?
(trg)="49.1"> Kuc , kuc .
(trg)="49.2"> Ima li koga ?
(src)="50.1"> Tiu ĉi ulo ŝtelpaŝe eliras tra pordo .
(src)="50.2"> Li eskapas .
(trg)="50"> Ova osoba se šunja kroz vrata , bježanje , izbjegavanje .
(src)="51"> Maldekstre estas virino .
(trg)="51"> Lijevo je žena .
(src)="52"> Du virinoj signifas " Disputo " .
(trg)="52"> Dvije žene zajedno , raspravljaju se .
(src)="53"> ( Ridoj ) Tri virinoj , atentu , tio signifas " Adulto " .
(trg)="53"> ( Smijeh ) Tri žene zajedno , budite oprezni , to je preljuba
(src)="54"> Nu , ni ĵus vidis preskaŭ 30 ideogramojn .
(trg)="54"> Prošli smo kroz skoro 30 znakova .
(src)="55"> Per tiu ĉi metodo , la unuaj ok radikoj ebligos vin konstrui 32 .
(trg)="55"> Koristeći ovu metodu , prvih osam korijena će vam dozvoliti da kreirate 32 .
(src)="56"> La sekvanta aro de ok ideogramoj rezultigas 32 aldonajn .
(trg)="56"> Sljedeća grupa od osam znakova moći ćete još 32 .
(src)="57"> Do sen tro granda strebo vi povas lerni kelkcentojn da simboloj , same kiel faras okjaruloj en Ĉinio .
(trg)="57"> Pa , sa malo truda , moći ćete da naučite nekoliko stotine znakova , što je isto kao osmogodišnja Kineskinja .
(src)="58"> Poste , per kunmetado de simboloj , oni faras frazojn .
(trg)="58"> Nakon što znamo znakove , počinjemo da gradimo rečenice .
(src)="59"> Ekzemple , kunmetante " Monton " kaj " Fajron " , oni kreas " Fajrmonton " , aŭ " Vulkanon " .
(trg)="59.1"> Na primjer , planina i vatra zajedno , imamo vatrenu planinu .
(trg)="59.2"> To je vulkan .
(src)="60"> Japanio estas la lando de la leviĝanta suno .
(trg)="60"> Znamo da je Japan zemlja izlazećeg sunca .
(src)="61"> Jen " Suno " kaj " Deveno " kunmetitaj , ĉar Japanio kuŝas oriente de Ĉinio .
(trg)="61"> Ovo je sunce postavljeno sa temeljom , jer Japan leži na istoku Kine .
(src)="62"> Do , de kie ekaperas la suno ?
(trg)="62"> Sunce i temelj zajedno , kreirali smo Japan .
(src)="63.1"> De Japanio .
(src)="63.2"> Kaj kio signifas " Homo " kaj Japanio " ?
(trg)="63"> Osoba iza Japana , šta dobijamo ?
(src)="64"> " Japano " .
(trg)="64"> Osobu iz Japana .
(src)="65"> La simbolo maldekstre estas " Du montoj " stakigitaj unu sur la alian .
(trg)="65"> Znak lijevo je dvije planine postavljene jedna na drugu .
(src)="66"> En praa Ĉinio , ĝi signifis " Ekzilo " , ĉar la imperiestroj kutimis ekzili siajn politikajn malamikojn transmontare .
(trg)="66"> U drevnoj Kini to znači u izgnanstvu , jer su kineski carevi stavljali njihove političke neprijatelje u izgnanstvo iza planina .
(src)="67"> Hodiaŭ , " Ekzilo " fariĝis " Eliri " .
(trg)="67"> Sada , izgnanstva su se pretvorila u izlazak .
(src)="68"> Buŝo dirante kien eliri estas " Elirejo " .
(trg)="68"> Usta koja vam govore gdje da izadjete je " Izlaz "
(src)="69"> Kaj tiu ĉi bildo estas signalo por mi silenti kaj eliri tutsimple .
(trg)="69"> Ovaj slajd je trebalo da me podsjeti da treba da prestanem da pričam i da se maknem sa scene .
(src)="70.1"> Dankon .
(src)="70.2"> ( Aplaŭdoj )
(trg)="70.1"> Hvala Vam .
(trg)="70.2"> ( Aplauz )
# eo/ted2020-201.xml.gz
# srp/ted2020-201.xml.gz
(src)="1"> Unue , mi pensis : " Mi parolos pri morto " ,
(trg)="1"> Pa , mislila sam : " Govoriću o smrti . "
(src)="2"> ŝajne , furora temo , hodiaŭ .
(trg)="2"> To je , izgleda strast danas .
(src)="3"> Fakte , ne pri morto mi parolos ,
(trg)="3"> Ustvari , govor nije o smrti .
(src)="4"> ja neevitebla temo , sed antaŭ ĉio , mi deziras priparoli mian fascinon pri tio kion oni postlasas mortinte .
(trg)="4"> Ona je neizbježna , užasna , ali ono o čemu zaista želim da govorim je , fascinirana sam onim što ljudi ostave za sobom kada umru .
(src)="5"> Jen mia vera temo .
(trg)="5"> To je ono o čemu želim da govorim .
(src)="6.1"> Art Buchwald postlasis eron de lia humuro en video aperinta tuj post lia morto , en kiu li diris : " Saluton !
(src)="6.2"> Mi estas Art Buchwald , kaj mi ĵus mortis . "
(trg)="6"> Tako je Art Bahvald ostavio za sobom duhoviti video koji se pojavio ubrzo nakon što je umro , u kojem kaže , " Zdravo , ja sam Art Bahvald , i upravo sam umro . "
(src)="7"> Kaj Mike , kiun mi renkontis en la Galapagoj , vojaĝo gajnita dank 'al TED , alŝutas notojn al la Reto , kroniklon pri lia sperto rilate al kancero .
(trg)="7"> A Majk , koga sam upoznala na Galapagosu , na putovanju koje sam osvojila na TED-u , ostavlja poruke na sajber prostoru na kojem piše hroniku o njegovom životu sa rakom .
(src)="8"> Mia patro postlasis al mi eron de lia manskribado per liaj leteroj kaj notujo .
(trg)="8"> A moj otac mi je ostavio svoje rukopise , pisma i sveske .
(src)="9"> Dum liaj du lastaj jaroj , kiam li estis malsana , li plenigis notujon per siaj pensoj pri mi .
(trg)="9"> Za poslednje dvije godine svog života , dok je bio bolestan , ispisao je svesku svojih misli o meni .
(src)="10.1"> Li skribis pri miaj fortoj kaj malfortoj , kaj delikate faris sugestojn pri mia pliboniĝo .
(src)="10.2"> Memorigante specifajn incidentojn , li vidigis mian vivon al mi .
(trg)="10"> Pisao je o mojoj snazi , slabostima , i blagim savjetima o napretku , navodeći specifične događaje , i pružajući mi ogledalo mog života .
(src)="11"> Post lia morto , mi konstatis , ke neniu plu skribas al mi , hodiaŭ .
(trg)="11"> Nakon njegove smrti , shvatila sam da mi niko više ne piše .
(src)="12"> Manskribado estas malaperonta arto .
(trg)="12"> Pisanje je umjetnost koja nestaje .
(src)="13"> Ja rekomendas mi retmesaĝojn , kaj pripensadon tajpante , sed kial forlasi kutimojn malnovajn favore al novalvenantaj ?
(trg)="13"> Ja sam za e-mail i razmišljam dok kucam , ali zašto zbog novih navika odustajemo od starih ?
(src)="14"> Kial ne kaj retmesaĝoj kaj manskribado en niaj vivoj ?
(trg)="14"> Zašto ne bismo imali pisma i razmjenjivali e-mail-ove ?
(src)="15"> Foje , mi ŝatus interŝanĝi ĉiujn tiujn jarojn kiam mi estis tro okupata por iom babiladi kun mia patro kontraŭ tenera brakumo .
(trg)="15"> Ponekad želim da mijenjam sve godine kada sam bila isuviše zauzeta da sjedim i ćaskam sa svojim ocem , i mijenjam sve te godine za jedan njegov zagrljaj .
(src)="16"> Ve ! tro malfruas .
(trg)="16"> Ali , prekasno .
(src)="17.1"> Konsole , mi revenas al liaj leteroj .
(src)="17.2"> Kiam la folio tuŝita de lia mano estas en la mia , mi sentas min kunigita kun li .
(trg)="17"> Ali tada , izvadim njegova pisma i pročitam ih , i papir koji je dotakao njegovu ruku je u mojoj , i osjetim se povezanim sa njim .
(src)="18"> Eble ni ĉiuj bezonas postlasi al niaj infanoj heredaĵon altvaloran , kvankam ne financan .
(trg)="18"> Tako da , možda svi treba da ostavimo našoj djeci vrijednu zaostavštinu , ali ne onu finansijsku .
(src)="19"> Altvaloran pro ia persona tuŝo -- manskribitan notujon , signifoplenan leteron .
(trg)="19"> Vrijednu stvar sa ličnim dodirom - autobiografsku knjigu , pismo u kojem tražimo dušu .
(src)="20"> Se nur ero de tiu ĉi potenca TED-aŭskultantaro estus trafita de inspiro aĉeti belan folion -- recikligita , se vi deziras , John -- por verki mirfrapantan leteron al iu amata , ni povus ja starigi revolucion kaj igi niajn geinfanojn sekvi manskribado-kursojn .
(trg)="20"> Ako bi mali dio ove moćne TED publike želio da kupi lijep papir - Džone , biće reciklirani papir -- i napisao lijepo pismo nekome koga voli , mi bismo , ustvari započeli revoluciju koja bi natjerala našu djecu da odu na časove lijepog pisanja .
(src)="21"> Do , kion mi intencas postlasi al mia filo ?
(trg)="21"> Šta ja planiram da ostavim svom sinu ?
(src)="22"> Mi kolektas aŭtografitajn librojn -- estu singardaj la verkistoj en la aŭskultantaro -- kaj ankaŭ aŭtografitajn KD-ojn , Tracy .
(trg)="22"> Skupljam autobiografske knjige , a autori tih knjiga koji su u publici , znaju da sam ih uznemiravala za knjige -- i CD-ove takođe , Trejsi .
(src)="23"> Mi intencas publikigi mian propran notujon .
(trg)="23"> Planiram da objavim svoju knjigu .
(src)="24"> Dum mi vidis flamojn vori la korpon de mia patro , sidinte apud lia funebra ŝtiparo , mi skribis .
(trg)="24"> Dok sam gledala kako tijelo moga oca guta plamen , na sahrani sam sjela na lomaču i zapisala .
(src)="25"> Mi tute nescias kiel mi elturniĝos , sed devontigita mi estas kompili liajn kaj miajn pensojn por postlasi la aperigontan libron al mia filo .
(trg)="25"> Nemam ideju kako ću to da uradim , ali posvećena sam da sastavim negove misli sa svojima u knjizi , i da ostavim tu objavljenu knjigu svom sinu .
(src)="26"> Mi ŝatus konkludi per kelkaj versoj fare de mi dum la kremacio de mia patro .
(trg)="26"> Voljela bih da završim sa nekoliko stihova koje sam zapisala kada su kremirali mog oca .
(src)="27"> La lingvistoj indulgu la gramatikerarojn ; mi revidas ĝin unuafoje post la lastaj 10 jaroj .
(trg)="27"> A vi lingvisti , oprostite na gramatici , zato što to nisam čitala deset godina .
(src)="28"> Mi reprenis ĝin por mia parolado hodiaŭ .
(trg)="28"> Po prvi put ih čitam ovdje .
(src)="29"> " Foto enkadrigita , enboteligitaj cindroj , senliman energion enfermitan en botelo , devigante min alfronti realecon , devigante min alfronti maturecon .
(trg)="29"> " Slika u okviru , pepeo u boci , bezgranična energija zatvorena u boci , tjera me da se izborim sa stvarnošću , tjera me da se izborim sa tim da sam odrasla .
(src)="30.1"> Mi aŭdas vin ; vi volas , ke mi estu forta , sed ĝuste nun , mi estas englutita , ĉirkaŭita kaj sufokigita de rabiaj emociegoj .
(src)="30.2"> Mi baraktas por purigi mian animon kaj emerĝi , retrovi starejon ankoraŭfoje , daŭrigi la lukton kiel vi montris al mi .
(trg)="30"> Čujem te i znam da želiš da budem jaka , ali sada sam usisana dolje , okružena i ugušena ovim razjarenim talasima emocija , žudeći da pročistim svoju dušu , pokušavajući da se ispenjem na čvrstoj osnovi još jednom , da nastavim da se borim i cvjetam kao što si me naučio .