# eo/ted2020-10.xml.gz
# pt/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> Malgraŭ la pravaj zorgoj pri aidoso kaj la birda gripo -- kaj ni aŭskultos pli poste la brilan D-ron Brillant paroli pri tio -- mi volas paroli pri aliaj pandemioj , kiuj estas la korvaskula malsano , diabeto , hipertensio -- ĉiuj plene preventeblaj por almenaŭ 95 procentoj de la homoj nur per ŝanĝo de dieto kaj vivo-stilo .
(trg)="1"> Com todas as preocupações legítimas sobre a SIDA e a gripe das aves — e vamos o Dr. Brillant falar disso daqui a bocado — eu quero falar-vos sobre outra pandemia , as doenças cardiovasculares , a diabetes , a hipertensão , todas elas totalmente evitáveis , pelo menos , em 95 % das pessoas , mudando a dieta e o estilo de vida .
(src)="2.1"> Okazas , ke nuntempe estas tutmondiĝo de la malsano , ke homoj ĉie ekmanĝas kiel ni , kaj vivas kiel ni , kaj mortas kiel ni .
(src)="2.2"> Post unu generacio , ekzemple , Azio , kiu havis unu el la plej malaltaj proporcioj de kormalsano , trodikeco kaj diabeto , atingis unu el la plej altaj .
(src)="2.3"> Kaj en Afriko , kormalsano samrangas kun mortoj pro HIV kaj aidoso en la plejmulton de la landoj .
(trg)="2.1"> Assistimos à globalização das doenças .
(trg)="2.2"> Toda a gente está a começar a comer como nós , a viver como nós , e a morrer como nós .
(trg)="2.3"> Numa geração , a Ásia que tinha uma das taxas mais baixas taxas de doenças do coração , obesidade e diabetes , passou para as maiores taxas .
(trg)="2.4"> Em África , as mortes por doenças cardiovasculares já igualam as provocadas pelo VIH e a SIDA na maioria dos países .
(src)="3"> Do jen estas urĝa momento de oportuno , kiun ni profitu por fari gravan ŝanĝon , kiu povas influi la vivojn de ja milionoj da homoj kaj praktiki preventan medicinon laŭ tutmonda skalo .
(trg)="3"> Temos que aproveitar uma janela de oportunidade critica para fazer a diferença que pode afetar a vida de milhões de pessoas , e praticar medicina preventiva a uma escala global .
(src)="4"> Kor- kaj sangvaskulaj malsanoj mortigas pli da homoj -- ne nur ĉi-lande , sed ankaŭ tutmonde -- ol ĉiuj aliaj kialoj kune , kvankam ĝi estas plene preventebla por preskaŭ ĉiuj .
(trg)="4.1"> As doenças cardiovasculares matam mais pessoas — não só neste pais , mas também a nível mundial — que todas as outras doenças juntas .
(trg)="4.2"> No entanto , são totalmente evitáveis para quase toda a gente .
(src)="5.1"> Ĝi ne nur estas preventebla ; ĝi fakte estas inversigebla .
(src)="5.2"> Kaj dum la lastaj 29 jaroj , preskaŭ , ni sukcesis montri , ke per simpla ŝanĝo en la dieto kaj vivo-stilo , uzante tiujn tre altteknikajn , kostajn , modernegajn mezurojn por pruvi kiel potencaj estas la tre simplaj malaltteknikaj kaj malmultekostaj intervenoj -- kvanta arteriografio , antaŭ kaj post unu jaro , kaj koraj PET-tomografioj .
(trg)="5.1"> Não só são evitáveis , como também são reversíveis .
(trg)="5.2"> Nos últimos 29 anos , pudemos prová-lo , mudando apenas a dieta e os hábitos diários utilizando medidas de alta tecnologia , dispendiosas , para provar até que ponto essas intervenções simples e de baixo preço podiam ser poderosas .
(trg)="5.3"> Uma arteriografia quantitativa um ano antes e um ano depois , e os exames cardíacos PET .
(src)="6"> Ni montris antaŭ kelkaj monatoj -- ni publikigis la unuan studaĵon montrantan , ke oni povas ja haltigi aŭ malprogresigi prostatan kanceron farante ŝanĝojn en dieto kaj vivostilo kaj 70-procenta malprogreso en la tumoro aŭ haltigo de la tumor-kreskiĝo , kompare al nur naŭ procentoj de la kompara grupo .
(trg)="6"> Publicámos há meses o primeiro estudo mostrando que é possível deter ou inverter a progressão do cancro da próstata , alterando a dieta e o estilo de vida e obter uma regressão de 70 % no crescimento do tumor , ou a inibição do crescimento do tumor , em comparação com os 9 % do grupo de controlo .
(src)="7"> Kaj en tiu ĉi MRI- kaj MR-spektroskopio la aktiveco de prostata tumoro montriĝas ruĝe -- vi povas vidi ĝian reduktiĝon post unu jaro .
(trg)="7"> Na ressonância magnética e na espetroscopia de MR — a atividade do tumor está a vermelho —
(src)="8.1"> Nun estas epidemio de trodikeco : du trionoj el la plenkreskuloj kaj 15 procentoj el la infanoj .
(src)="8.2"> Vere zorgigas min , ke diabeto kreskis 70-procente dum la lastaj 10 jaroj kaj tiu ĉi povas esti la unua generacio en kiu niaj infanoj vivas malpli longe ol ni .
(src)="8.3"> Estas bedaŭrinde kaj preventeble .
(trg)="8.1"> podemos vê-la a diminuir passado um ano .
(trg)="8.2"> Há hoje uma epidemia de obesidade .
(trg)="8.3"> Dois terços dos adultos e 15 % das crianças são obesos .
(trg)="8.4"> O que me inquieta é que os casos de diabetes aumentaram 70 % nos últimos 10 anos e esta pode ser a primeira geração em que os nossos filhos vão viver menos que nós .
(trg)="8.5"> Isto é lamentável e é evitável .
(src)="9.1"> Tio ĉi ne estas balotrezultoj , sed homoj -- la nombro da trodikaj homoj laŭ ŝtato , komencante en 1985 - 87 -- kaj tio ĉi el CDC-retejo -- 1988 ĝis 1991 -- vi ekhavas novan kategorion -- 1992 ĝis 96 , 1997 ĝis 2001 - ĝi plimalboniĝas .
(src)="9.2"> Ni iel malevoluas .
(src)="9.3"> ( Ridoj ) Nu , kion ni povas fari pri tio ?
(src)="9.4"> Bone , la dieto , kiun ni trovis kaj povas malevoluigi kormalsanon kaj kanceron estas azia dieto .
(trg)="9.1"> Estes números não são resultados eleitorais , são o número de pessoas que são obesas , por estado , a começar nos anos 85 ...
(trg)="9.2"> 86 ...
(trg)="9.3"> 87 ...
(trg)="9.4"> 88 ...
(trg)="9.5"> 89 ...
(trg)="9.6"> 90 ...
(trg)="9.7"> 91 , vemos uma nova categoria .
(trg)="9.8"> Em 92 ...
(trg)="9.9"> 93 ...
(trg)="9.10"> 94 ...
(trg)="9.11"> 95 ...
(trg)="9.12"> 96 ...
(trg)="9.13"> 97 ...
(trg)="9.14"> 98 ...
(trg)="9.15"> 99 ...
(trg)="9.16"> 2000 ...
(trg)="9.17"> 2001 , cada vez piora mais .
(trg)="9.18"> Estamos a andar para trás .
(trg)="9.19"> ( Aplausos ) O que é que podemos fazer ?
(trg)="9.20"> Usamos uma dieta asiática que pode fazer regredir as doenças cardíacas e o cancro .
(src)="10"> Sed en Azio , oni ekmanĝas kiel ni kaj tio klarigas kial ili ekmalsaniĝas kiel ni .
(trg)="10.1"> Mas os asiáticos passaram a comer como nós .
(trg)="10.2"> É por isso que estão a adoecer , como nós .
(src)="11.1"> Do mi eklaboris kun pluraj grandaj manĝaĵo-entreprenoj .
(src)="11.2"> Ili povas igi alloge kaj amuze kaj plaĉe kaj konvene manĝi pli sanigajn manĝaĵojn , -- mi prezidas la rekomendkonsilantarojn de McDonald 's kaj Pepsico , kaj ConAgra , kaj Safeway kaj baldaŭ Del Monte , kaj ili malkovras , ke tio estas favora al negoco .
(trg)="11.1"> Tenho trabalhado com muitas empresas alimentares .
(trg)="11.2"> Elas podem fazer coisas saborosas , e práticas de comer , comida mais saudável .
(trg)="11.3"> Presido às comissões consultivas da McDonald 's , da PepsiCo , da ConAgra e da SafeWay e , mais recentemente , Del Monte e eles descobriram que é um bom negócio .
(src)="12.1"> La salatoj , kiujn vi vidas ĉe McDonald 's venis el la studo -- ĝi ofertos azian salaton .
(src)="12.2"> Ĉe Pepsi , du trionoj el ĝia malneta enspezo venas el ĝiaj pli bonaj manĝaĵoj .
(trg)="12.1"> As saladas da McDonald 's são fruto desse trabalho — vão lançar uma salada asiática .
(trg)="12.2"> Na Pepsi , 2 / 3 do aumento das receitas
(src)="13.1"> Se ni povas agi tiel , ni povos liberigi rimedojn por aĉeti medikamentojn , kiujn oni vere bezonas por zorgi pri aidoso , HIV , malario kaj preventi birdan gripon .
(src)="13.2"> Dankon .
(trg)="13.1"> provêm dos alimentos saudáveis .
(trg)="13.2"> Se conseguirmos fazer isso , podemos libertar recursos para comprar medicamentos que são precisos para tratar a SIDA , o VIH e a malária e para evitar a gripe asiática .
(trg)="13.3"> Obrigado .
# eo/ted2020-1018.xml.gz
# pt/ted2020-1018.xml.gz
(src)="1"> Okej , mi tuj montros al vi denove ion pri niaj dietoj .
(trg)="1"> Vou mostrar-vos algo sobre os nossos hábitos alimentares .
(src)="2.1"> Kaj mi ŝatus koni la spektantaron .
(src)="2.2"> Kiuj el vi jam manĝis insektojn ?
(trg)="2"> Gostava de conhecer-vos melhor , quantos de vocês já comeram insectos ?
(src)="3"> Estas vere multe .
(trg)="3"> Até são muitos .
(src)="4"> & lt ; ridoj & gt ; Eĉ tiel , vi ne reprezentas la tutan loĝantaron de la Tero .
(trg)="4"> ( Risos ) Contudo , estão longe de representar a generalidade da população mundial .
(src)="5"> & lt ; ridoj & gt ; Ĉar fakte 80 % de la homaro manĝas insektojn .
(trg)="5"> ( Risos ) Tendo em conta que 80 % da população come insectos .
(src)="6"> Sed tio estas tre bona .
(trg)="6"> Mas isto é bastante bom .
(src)="7.1"> Kial ne manĝi insektojn ?
(src)="7.2"> Bone , unue , kio estas insektoj ?
(trg)="7.1"> Porque não comer insectos ?
(trg)="7.2"> Mas antes disso , o que são insectos ?
(src)="8"> Bestoj , kiuj moviĝas sur ses kruroj .
(trg)="8"> Os insectos são animais que andam sobre seis patas .
(src)="9"> Kaj jen nur kelkaj el ili .
(trg)="9"> Aqui podem ver alguns exemplos .
(src)="10"> Estas ses milionoj da insekto-specioj sur tiu ĉi planedo , ses milionoj da specioj .
(trg)="10"> Existem seis milhões de espécies de insectos no planeta , seis milhões de espécies .
(src)="11"> Estas kelkaj centoj da mamuloj - kaj ses milionoj da insekto-specioj .
(trg)="11"> Existem algumas centenas de espécies de mamíferos e seis milhões de espécies de insectos .
(src)="12"> Fakte , kalkulante ĉiujn individuajn organismojn , ni alvenus al multe pli granda nombro .
(trg)="12"> De facto , se contássemos todos os organismos , chegaríamos a valores muito mais elevados .
(src)="13"> El ĉiuj bestoj sur la Tero , el ĉiuj bestospecioj , 80 elcentoj paŝas sur ses kruroj .
(trg)="13"> Na verdade , de todos os animais na Terra , de todas as espécies animais , 80 % anda sobre seis patas .
(src)="14"> Sed se ni kalkulus ĉiujn individuojn kaj ties averaĝan pezon , ni atingus ion inter 200 kaj 2 mil kilogramoj por ĉiu el ni sur la Tero .
(trg)="14"> Mas se os contássemos individualmente , e usássemos uma média de peso , daria algo como 200 a 2 000 kg para cada um de nós na Terra .
(src)="15.1"> Tio signifas , ke laŭ biomaso insektoj estas pli abundaj ol ni .
(src)="15.2"> Kaj ni ne estas sur planedo de homoj , sed sur planedo de insektoj .
(trg)="15"> O que significa que em termos de biomassa , os insectos são mais abundantes que nós , não estamos , por isso , num planeta de homens , mas sim de insectos .
(src)="16"> Insektoj ne troviĝas nur en la naturo , ili estas ankaŭ parto de nia ekonomio , kutime senkonscie de ni .
(trg)="16"> Os insectos não se encontram apenas na Natureza , fazem também parte da nossa economia , geralmente sem nos apercebermos .
(src)="17"> Oni faris kalkulon , moderan kalkulon , antaŭ kelkaj jaroj : la usona ekonomio profitas je 57 miliardojn da dolaroj ĉiujare pro insektoj .
(trg)="17"> Calculou-se uma estimativa , uma estimativa prudente , há cerca de dois anos , que a economia americana lucra 57 mil milhões de dólares por ano .
(src)="18"> Tio estas nombro tre granda , kaj grava kontribuo senpaga al la ekonomio de Usono ,
(trg)="18"> É um número muito elevado , uma contribuição gratuita para a economia dos EUA .
(src)="19"> kaj mi komparis ĝin kun la kosto de la milito en Irako en la sama jaro :
(trg)="19"> Foi então que pesquisei quanto é que a economia estava a pagar pela guerra no Iraque no mesmo ano .
(src)="20"> 80 miliardoj da dolaroj .
(trg)="20"> 80 mil milhões de dólares americanos .
(src)="21"> Nu , ni scias , ke tio ne estis malmultekosta milito .
(trg)="21"> Todos sabemos que esta não foi uma guerra barata .
(src)="22"> Do insektoj , simple senpage , kontribuas al la ekonomio de Usono kun proksimume samranga kvanto simple senpage , sciate de neniu ajn .
(trg)="22"> Os insectos contribuem , portanto , gratuitamente para a economia dos EUA com a mesma ordem de grandeza , gratuitamente e sem ninguém saber .
(src)="23"> Kaj ne nur en Usono , sed en iu ajn lando , iu ajn ekonomio .
(trg)="23"> E isto não se verifica apenas nos EUA , mas em qualquer país , em qualquer economia .
(src)="24"> Kion ili faras ?
(trg)="24"> O que fazem ?
(src)="25"> Ili forigas ekskrementojn , polenumas kampojn .
(trg)="25"> Removem os excrementos , polinizam as nossas colheitas .
(src)="26"> Unu triono de la fruktoj , kiujn ni manĝas ni ŝuldas al insektoj kiuj zorgas pri la reproduktado de la plantoj .
(trg)="26"> Um terço da fruta que comemos resulta do envolvimento dos insectos no processo de reprodução das plantas .
(src)="27.1"> Ili ĉasas trudbestojn .
(src)="27.2"> Kaj estas manĝaĵo por predantoj .
(trg)="27"> Controlam as pragas e são alimento para outros animais .
(src)="28"> Ili situas ĉe la komenco de la manĝo-ĉeno .
(trg)="28"> Eles estão na base da cadeia alimentar .
(src)="29"> Bestetoj manĝas insektojn .
(trg)="29"> Os animais pequenos comem insectos .
(src)="30"> Eĉ grandaj bestoj manĝas insektojn .
(trg)="30"> Até animais de maior porte comem insectos .
(src)="31"> Sed la bestetoj , kiuj manĝas insektojn estas manĝataj de pli grandaj bestoj , de eĉ pli grandaj bestoj .
(trg)="31"> Mas os animais pequenos que comem insectos são depois comidos por animais maiores , e esses por animais ainda maiores .
(src)="32"> Kaj ĉe la fino de la manĝo-ĉeno , ankaŭ de ni .
(trg)="32"> E , no topo da cadeia , estamos nós a comê-los também .
(src)="33"> Ja multaj homoj manĝas insektojn .
(trg)="33"> Há muita gente que come insectos .
(src)="34"> Kaj jen vi vidas min en provinca urbeto de Ĉinio , Lijiang -- ĉirkaŭ du milionoj da loĝantoj .
(trg)="34"> Aqui vêem-me numa povoação provinciana chinesa , Lijiang - com cerca de dois milhões de habitantes .
(src)="35"> Kiam vi manĝas eksterhejme , en fiŝa restoracio , ekz. vi povas elekti kiun fiŝon vi volas manĝi , Tie , vi povas elekti kiujn insektojn .
(trg)="35"> Se forem jantar fora , peixe por exemplo , na mesma carta onde podem escolher o peixe que querem comer , podem escolher também de entre uma selecção de insectos .
(src)="36"> Kaj oni pretigas ilin mirinde .
(trg)="36"> E eles preparam-nos de uma maneira fantástica .
(src)="37"> Jen mi estas ĝuanta manĝon kun raŭpoj , akridoj , abeloj , delikataĵoj .
(trg)="37"> Aqui vêem-me a desfrutar de uma refeição que inclui lagartas , gafanhotos , abelhas , e outras iguarias .
(src)="38"> Oni povas manĝi ion novan ĉiutage .
(trg)="38"> Podem comer algo novo todos os dias .
(src)="39"> Estas pli ol mil specioj da insektoj manĝataj ĉirkaŭ la terglobo .
(trg)="39"> Existem mais de mil espécies de insectos comestíveis em todo o mundo .
(src)="40"> Tio estas multe pli ol la kelkaj mamuloj , kiujn ni manĝas : bovinoj , porkoj aŭ ŝafoj .
(trg)="40"> Uma diferença substancial em relação ao número de mamíferos que comemos , como vacas , porcos ou ovelhas .
(src)="41"> Pli ol 1 000 specioj -- grandega diverseco .
(trg)="41"> Mais de mil espécies - imensa variedade .
(src)="42"> Kaj nun vi eble pensas , okej , en tiu ĉina urbeto tiel oni faras , sed ne tie ĉi .
(trg)="42"> E agora podem pensar , ok , nesta povoação provinciana chinesa eles fazem isso , mas nós não .
(src)="43.1"> Nu , ni jam vidis , ke pluraj el vi jam manĝis insektojn , eĉ se nur okaze .
(src)="43.2"> Sed mi povas aserti , ke ĉiu el vi manĝas insektojn , senescepte .
(trg)="43"> Já constatámos que bastantes de vocês já comeram insectos uma vez ou outra , mas posso-vos dizer que todos vocês , sem excepção , já o fizeram .
(src)="44"> Vi manĝas minimume 500 gramojn ĉiun jaron .
(trg)="44"> Ingerem pelo menos 500 gramas por ano .
(src)="45"> Kion vi manĝas ?
(trg)="45"> O que comem ?
(src)="46.1"> Tomato-supon , arakidan kremon , ĉokoladon , nudelojn -- ĉiu prilaborita manĝaĵo , konsumita de vi enhavas insektojn , ĉar insektoj estas ĉie ĉirkaŭ ni .
(src)="46.2"> Ili troviĝas en la naturo , sekve ankaŭ en niaj plantejoj .
(trg)="46"> Sopa de tomate , manteiga de amendoim , chocolate , noodles - qualquer comida processada que comam contém insectos , porque os insectos estão por toda a parte , e quando estão na natureza estão também nas nossas colheitas .
(src)="47"> Kelkaj insektoj damaĝas fruktojn .
(trg)="47"> Alguns frutos são danificados pelos insectos .
(src)="48"> Kun la tiel difektitaj tomatoj , ekz. oni faras tomato-supon .
(trg)="48"> São esses , no caso de serem tomates , que vão para a sopa de tomate .
(src)="49"> La nedifektitajn vendas la legomvendejo .
(trg)="49"> Se não tiverem qualquer dano , então vão para o supermercado .
(src)="50"> Jen la tomatoj , kiujn ni vidas ,
(trg)="50"> E é essa a vossa imagem de um tomate .
(src)="51.1"> sed la cetero iras en la supo .
(src)="51.2"> Kaj se ili kongruas kun la postuloj de la manĝaĵo-inspektejo , povas esti ĉiaj aĵoj en ili , senprobleme .
(trg)="51"> Mas existem tomates que vão parar à sopa , e desde que cumpram com os requisitos das agências de segurança alimentar , podem conter todo o tipo de coisas lá dentro , que não há problema .
(src)="52"> Fakte kial meti tiujn bulojn en la supon , se estas viando en ĝi ĉiuokaze ?
(trg)="52"> Pensando bem , porque é que acrescentamos almôndegas à sopa , quando já lá há carne ?
(src)="53"> & lt ; ridoj & gt ; Niaj tutaj prilaboritaj manĝaĵoj enhavas pli da proteino ol ni povus prikonscii .
(trg)="53"> ( Risos ) De facto , todas as comidas processadas contêm mais proteínas do que aquilo que sabemos .
(src)="54"> Do ĉio jam estas proteino-fonto .
(trg)="54"> Por isso , hoje qualquer coisa é uma boa fonte de proteína .
(src)="55"> Nu vi povas diri : " Okej , ni do manĝas 500 gramojn nur hazarde " .
(trg)="55"> Agora podem pensar " Ok , comemos 500 gramas de insectos inconscientemente . "
(src)="56"> Tamen , ankaŭ intence ni tion faras ,
(trg)="56"> Mas até o fazemos propositadamente
(src)="57.1"> kun multaj bonkonataj manĝaĵoj .
(src)="57.2"> Jen nur du ekzemploj en tiu bildo -- rozkoloraj biskvitoj kaj surimio-bastonoj aŭ , se vi preferas , Campari .
(src)="57.3"> Arego da manĝeblaj produktoj ruĝkoloraj estas kolorigitaj per natura kolorigilo .
(trg)="57.1"> em muitos artigos alimentares .
(trg)="57.2"> Mostro apenas dois exemplos neste diapositivo : bolachas cor-de-rosa ou delícias do mar ou , se preferirem , Campari .
(trg)="57.3"> Muitos dos nossos produtos alimentares que têm uma cor vermelha são tingidos com um corante natural .
(src)="58"> La surimio-bastonoj , el krabo-viando , aŭ ŝajna krabo-viando , estas fakte blanka fiŝaĵo kolorigita per koĉinelaĵo .
(trg)="58"> As delícias do mar são feitas de carne de caranguejo , ou melhor , são vendidas como carne de caranguejo , no entanto , não passam de peixe branco tingido com cochonilha .
(src)="59"> Koĉinelaĵo estas produkto de insekto , kiu vivas en kaktoj .
(trg)="59"> A cochonilha é um produto de um insecto que habita nestes cactos .
(src)="60"> Ĝi estas produktata grandkvante je 150 ĝis 180 tunoj jare , en la Kanariaj Insuloj , en Peruo , kaj estas granda negoco .
(trg)="60"> É produzida em grandes quantidades , 150 a 180 toneladas por ano , nas Canárias , no Peru , e é um negócio altamente lucrativo .
(src)="61"> Unu gramo da koĉinelaĵo kostas ĉirkaŭ 30 eŭroj .
(trg)="61"> Um grama de cochonilha custa cerca de 30 euros .
(src)="62"> Unu gramo da oro valoras 30 eŭrojn .
(trg)="62"> Um grama de ouro são 30 euros .
(src)="63"> Do ĝi estas tre altvalora varo , uzata por kolorigi niajn manĝaĵojn .
(trg)="63"> Trata-se , portanto , de uma coisa muito valiosa que está a ser utilizada para tingir alimentos .
(src)="64"> Nun la situacio en la mondo estas ŝanĝiĝonta por vi kaj por mi kaj por ĉiu sur la Tero .
(trg)="64"> A situação mundial está a mudar para vocês e para mim , para toda a gente no planeta .
(src)="65"> La homa loĝantaro kreskas tre rapide kaj kreskas eksponenciale .
(trg)="65"> A população mundial está a aumentar muito rapidamente e a uma velocidade exponencial .
(src)="66"> Se nun estas inter ses kaj sep miliardojn da homoj , tiu nombro kreskos ĝis proks. naŭ miliardoj en 2050 .
(trg)="66"> Enquanto que neste momento somos cerca de 6 a 7 mil milhões de pessoas , passaremos a algo como 9 mil milhões em 2050 .
(src)="67.1"> Tio signifas , ke ni havos multe pli da buŝoj por manĝigi .
(src)="67.2"> Kaj tio malkvietigas pli kaj pli da homoj .
(trg)="67"> O que significa que teremos muito mais bocas para alimentar , e isto é algo que preocupa cada vez mais pessoas .
(src)="68"> Okazis konferenco de MAO ( Manĝaĵ- kaj Agrikultur-Organizo ) en Oktobro tute dediĉita al tio .
(trg)="68"> Em Outubro passado a FAO deu uma conferência inteiramente dedicada a este assunto .
(src)="69"> Kiel ni manĝigos tiun mondon ?
(trg)="69"> Como vamos alimentar o mundo ?
(src)="70"> Kaj la nombroj sur l 'ekrano montras , ke ni havas unu trionon pli da buŝoj por manĝigi , sed ni bezonas kreskigi la agrikulturan produktadon je 70 elcentoj .
(trg)="70"> Se observarem os números ali , vêem que teremos um terço mais de bocas para alimentar , mas precisaremos que a produção agrícola aumente 70 % .
(src)="71"> Kaj tio des pli , ke la mondoloĝantaro kreskas kaj ĝi kreskas ne nur laŭnombre , Ni ankaŭ fariĝas pli bonhavaj , kaj kiu fariĝas bonhava , tiu ekmanĝas pli kaj ankaŭ ekmanĝas pli da viando .
(trg)="71.1"> E isso deve-se ao facto de a população mundial estar a crescer , não apenas em número , mas em riqueza também .
(trg)="71.2"> Quem enriquece começa a comer mais e começa comer mais carne .
(src)="72"> Kaj viando , fakte , estas io , kio kostas multe al nia agrikultura produktado .
(trg)="72"> E a carne , na verdade , é algo que custa grande parte da nossa produção agrícola .
(src)="73"> Nia dieto konsistas iagrade el bestaj proteinoj , kaj nuntempe ni plejmulte obtenas tion el la brutaro , fiŝoj kaj ĉasaĵoj .
(trg)="73"> A nossa dieta consiste , em parte , em proteína animal , que , de momento , a maioria de nós obtém da pecuária , da pesca , da caça .
(src)="74"> Kaj ni manĝas multon da tio .
(trg)="74"> E comemos muito disto .
(src)="75"> En la evoluinta landaro konsumiĝas averaĝe 80 kilogramoj po kapo ĉiujare , kaj tio atingas 120 en Usono kaj iomete malpli en kelkaj aliaj landoj , sed averaĝe 80 kilogramoj po homo ĉiujare .
(trg)="75"> Nos países desenvolvidos consomem-se em média 80 kg por pessoa por ano , o que chega a 120 kg nos Estados Unidos , um pouco menos em alguns países , mas em média consomem-se 80 kg por pessoa por ano .
(src)="76"> En la evolulandoj estas multe malpli .
(trg)="76"> Nos países em vias de desenvolvimento o número é muito mais baixo :
(src)="77"> Temas pri 25 kilogramoj .
(trg)="77"> 25 kg por pessoa por ano .
(src)="78"> Sed tio ege kreskas .
(trg)="78"> Número esse que aumenta a passos largos .
(src)="79"> En Ĉinio dum la lastaj 20 jaroj , tio kreskis de 20 al 50 kaj plu kreskas .
(trg)="79"> Na China , nos últimos 20 anos , verificou-se um aumento de 20 kg para 50 kg , e continua a aumentar .
(src)="80"> Do se unu triono de la mondoloĝantaro kreskigas sian viando-konsumadon de 25 al 80 kilogramoj , averaĝe , kaj unu triono de la mondo vivas en Ĉinio kaj en Barato , ni havas grandegan postulon por viando .
(trg)="80"> Por isso , se um terço da população mundial aumentar o seu consumo de carne de 25 kg para 80 kg em média , e um terço da população mundial vive na China e na Índia , verificar-se-á uma enorme procura de carne .
(src)="81"> Kaj certe ni ne povas diri : ĝi estas nur por ni , ne por ili .
(trg)="81"> E , obviamente , não poderemos dizer que é tudo para nós e não para eles .
(src)="82"> Ili havas la saman rajton kiel ni .
(trg)="82"> Eles têm direito a tanto quanto nós .
(src)="83"> Nun , antaŭ ĉio , mi devus specifi ke ni manĝas ja tro da viando en la okcidenta mondo .
(trg)="83"> Para começar , deixem-me dizer-vos que se come carne a mais no mundo ocidental .
(src)="84.1"> Ni povus vivi per multe , multe malpli -- kaj mi , delonga vegetarano , pri tio certas .
(src)="84.2"> Oni ja povas facile vivi sen iu ajn viando .
(trg)="84"> Ficaríamos bem com muito , muito menos - e sei disso , porque sendo vegetariano desde há muito tempo , sei que ficaríamos bem sem carne nenhuma até .
(src)="85"> Vi akiros proteinojn en ia ajn manĝaĵo ĉiuokaze .
(trg)="85"> As proteínas conseguem-se a partir de qualquer outro tipo de alimentos .
(src)="86"> Sed ankaŭ , amason da problemoj kaŭzas viando-produktado kaj ni alfrontas ilin pli kaj pli ofte .
(trg)="86"> Existem muitos problemas associados à produção de carne , e cada vez mais nos vamos apercebendo disso .
(src)="87"> La unua rilatas al la homa sano .
(trg)="87"> O primeiro problema que enfrentamos é a saúde humana .