# eo/ted2020-1019.xml.gz
# lt/ted2020-1019.xml.gz
(src)="1"> Mi estas ĉi tie hodiaŭ por dividi kun vi eksterordinaran vojaĝon -- fakte eksterordinare rekompencantan vojaĝon -- kiu kondukis min al trejnado de ratoj por savi homajn vivojn per malkovro de kontraŭpersonaj minoj kaj tuberkulozo .
(trg)="1"> Šiandien esu čia , kad pasidalinčiau su Jumis neįprasta kelione -- tiesą sakant , neįprastai praturtinančią kelionę -- kuri mane atvedė iki žiurkių mokymo gelbėti žmonėms gyvybes surandant žemės minas ir tuberkuliozę .
(src)="2"> En mia junaĝo mi havis du pasiojn .
(trg)="2"> Būdamas vaikas , turėjau dvi aistras .
(src)="3"> Unu el ambaŭ estis pasio por ronĝuloj .
(trg)="3"> Viena iš jų buvo aistra graužikams .
(src)="4"> Mi havis ĉiajn ratojn , musojn , hamstrojn , gerbilojn , sciurojn .
(trg)="4"> Aš turėjau visokiausių rūšių žiurkių , pelių , žiurkėnų , smiltpelių , voverių .
(src)="5"> Nomu iujn ajn , mi bredis ilin , kaj mi vendis ilin al dorlotbestejoj .
(trg)="5"> Bet kurią rūšį kokią tik galite sugalvoti , aš augindavau ir parduodavau gyvūnėlių parduotuvėms .
(src)="6"> ( Ridado ) Mi ankaŭ havis pasion por Afriko .
(trg)="6"> ( Juokas ) Taip pat turėjau aistrą Afrikai .
(src)="7"> Pasigante mian junaĝon en multkultura medio , ni havis afrikajn studentojn hejme , kaj mi eksciis pri iliaj rakontoj , tiel malsamaj fonoj , dependeco de importita scipovo , varoj , servoj , gajega kultura diverseco .
(trg)="7"> Užaugau daugiakultūrinėje aplinkoje , namie turėjom Afrikos studentų ir aš mokiausi iš jų istorijų , ir skirtingų biografijų , priklausomybės nuo importuotų techninių žinių , daiktų , paslaugų , energingos kultūrų įvairovės .
(src)="8"> Afriko vere fascinis min .
(trg)="8"> Afrika mane tikrai žavėjo .
(src)="9"> Mi fariĝis industria inĝeniero -- inĝeniero pri produktevoluigo -- kaj mi koncentriĝis pri konvenaj malkovraj teknologioj , fakte la unuaj taŭgaj teknikoj por evolulandoj .
(trg)="9"> Aš tapau pramonės inžinieriumi -- produktų vystymo inžinieriumi -- aš sutelkiau dėmesį į atitinkamas susekimo technologijas , iš tiesų pirmąsias tinkamas technologijas besivystančioms šalims .
(src)="10"> Mi eklaboris en la industrio , sed mi ne vere feliĉis per kontribuo al materialon konsumanta socio per ekstraktado kaj fabrikado .
(trg)="10"> Pradėjau dirbti industrijoje , tačiau nebuvau labai laimingas prisidėdamas prie materialinės vartotojų visuomenės tiesiniu , išgavimo ir gaminimo būdu .
(src)="11"> Mi forlasis mian laboron por koncentriĝi pri la vera monda problemo : kontraŭpersonaj minoj .
(trg)="11"> Išėjau iš darbo , kad galėčiau sutelkti dėmesį i tikrą pasaulio problemą : žemės minas .
(src)="12"> Mi parolas nun pri 1995 .
(trg)="12"> Dabar kalbėsiu apie 1995 metus .
(src)="13"> Princino Diana televide anoncas , ke kontraŭpersonaj minoj estigas strukturan malhelpon al iu ajn evoluo , kio fakte veras .
(trg)="13"> Princesė Diana per TV skelbia , kad žemės minos formuoja struktūrinį barjerą bet kokiam vystymuisi , kas yra tiesa .
(src)="14"> Tiom longe , ke tiuj aĵoj kuŝas tie , aŭ ke estas suspekto pri kontraŭpersonaj minoj , vi ne povas vere eniri en la kampon .
(trg)="14"> Kol tie prietaisai yra arba yra įtarimai dėl jų būvimo , negalima įžengti į tą teritoriją .
(src)="15"> Fakte okazis tutmonda pledo produkti novajn detektilojn daŭrigeblajn en medioj , kie ili necesas , tio estas precipe en la evolulandoj .
(trg)="15"> Iš tiesų , buvo pateiktas pasaulinio masto prašymas sukurti naujas tvarias detektorių terpes ten , kur jų labiausiai reikia , daugiausiai besivystančiose šalyse .
(src)="16"> Ni elektis ratojn .
(trg)="16"> Mes pasirinkome žiurkes .
(src)="17"> Kial oni elektus ratojn ?
(trg)="17"> Kodėl rinktis žiurkes ?
(src)="18"> Ĉar , ĉu ili ne estas fibestoj ?
(trg)="18"> Nes , ar jos ne parazitai ?
(src)="19"> Nu , efektive ratoj estas -- male al tio , kion la plej multaj homoj opinias pri ili -- ratoj estas tre sociemaj bestoj .
(trg)="19"> Na , iš tiesų , žiurkės yra -- priešingai nei dauguma žmonių mano -- žiurkės yra labai socialūs padarai .
(src)="20"> Kaj jen nia produkto -- kion vi vidas ĉi tie .
(trg)="20"> Ir išties mūsų produktas -- ką Jūs matote čia .
(src)="21"> Estas celo ie ĉi tie .
(trg)="21"> Kažkur ties čia yra taikinys .
(src)="22"> Vi vidas kunlaboranton , trejnitan afrikanon , kun siaj ratoj antaŭ si , kiuj efektive estas maldekstre kaj dekstre .
(trg)="22"> Jūs matote operatorių , apmokytą afrikietį su jo žiurkėmis priekyje , kurios išties yra kairėj ir dešinėj .
(src)="23"> Jen la besto trovas minon .
(trg)="23"> Gyvūnas randa miną .
(src)="24"> Ĝi gratas sur la grundo .
(trg)="24"> Jis pakapsto dirvą .
(src)="25"> Kaj la besto revenas por manĝa rekompenco .
(trg)="25"> Ir gyvūnas sugrįžta apdovanojimo - maisto .
(src)="26"> Tre , tre simple .
(trg)="26"> Labai , labai paprasta .
(src)="27"> Tre daŭrigeble en ĉi tiu medio .
(trg)="27"> Labai tvaru tokioje aplinkoje .
(src)="28"> Ĉi tie la besto ricevas sian manĝan rekompencon .
(trg)="28"> Štai čia gyvūnas gauna maistą , kaip apdovanojimą .
(src)="29"> Kaj jen kiel tio funkcias .
(trg)="29"> Taip viskas ir veikia .
(src)="30"> Tre , tre simple .
(trg)="30"> Labai labai paprastai .
(src)="31"> Nun , kial oni uzas ratojn ?
(trg)="31"> Taigi kodėl naudojome žiurkes ?
(src)="32"> Ratoj estas uzitaj ekde la 50aj jaroj de la pasinta jarcento en ĉiaj eksperimentoj .
(trg)="32"> Žiurkės įvairiuose eksperimentuose naudojamos nuo 1940 metų .
(src)="33"> Ratoj havas pli da genetika materialo asignita al flaro ol ajna alia mamula specio .
(trg)="33"> Žiurkės turi daugiau genetinės medžiagos lokalizuotos uoslės organuose nei visos kitos žinduolių rūšys .
(src)="34"> Ili estas ekstreme sentemaj pri odoro .
(trg)="34"> Jos ypatingai jautrios kvapams .
(src)="35"> Cetere , ili havas la mekanismojn memori ĉiujn tiujn odorojn kaj komuniki pri tio .
(trg)="35"> Dar daugiau , jos turi mechanizmus , kurie iš tų kvapų tarsi sudaro žemėlapį , ir informuoja apie tai .
(src)="36"> Kiel ni povas komuniki kun ratoj ?
(trg)="36"> Kaip mes bendraujame su žiurkėmis ?
(src)="37"> Nu , ni ne parolas rate , sed ni uzas klakilon , kiu estas normala metodo por trejnado de bestoj , kiun vi vidas tie .
(trg)="37"> Mes nekalbame žiurkių kalba , tačiau mes turime " klikerį " , standartinį metodą gyvūnų treniravimui , kurį Jūs matote štai ten .
(src)="38"> Klakilo , kiu estigas iun specialan sonon , per kiu vi povas plifortigi apartajn kondutojn .
(trg)="38"> " Klikeris " , kuris skleidžia tam tikrą garsą , kurio pagalba galima skatinti tam tikrus poelgius .
(src)="39"> Unue ni asocias la klak-sonon kun manĝa rekompenco , kiu konsistas el pistitaj banano kaj arakidoj en injektilo .
(trg)="39"> Pirmiausia , mes susiejame garsą su maisto apdovanojimu , kuris yra sutrintas bananas ir riešutai kartu švirkšte .
(src)="40"> De kiam la besto scias , klako - manĝaĵo , klako - manĝaĵo , klako - manĝaĵo -- do , ke klako signifas manĝaĵon -- ni metas ĝin en kaĝon kun truo , kaj efektive la besto lernas meti la nazon en la truon , sub kiu troviĝas la celodoro , kaj fari tion dum kvin sekundoj -- kvin sekundoj , tio estas longa por rato .
(trg)="40"> Kai gyvūnas supranta paspaudimas - maistas , paspaudimas - maistas , paspaudimas - maistas -- taigi paspaudimas yra maistas -- mes patalpiname jį į narvą su skyle , ir iš tiesų gyvūnas išmoksta kišti nosį į skylę , po kuria padedamas taikinio kvapas , ir tokioje padėtyje išbūti penkias sekundes -- penkios sekundės yra ilgas laiko tarpas žurkėms .
(src)="41"> Kiam la besto scias tion , ni igas la taskon iom pli malfacila .
(trg)="41"> Kai gyvūnas to išmoksta , mes užduotį pasunkiname .
(src)="42"> Ĝi lernas kiel trovi la celodoron en kaĝo kun pluraj truoj , ĝis 10 .
(trg)="42"> jis išmoksta surasti taikinio kvapą narve su keliomis skylėmis , iki dešimt skylių .
(src)="43"> Tiam la besto lernas esti kondukata per ŝnuro subĉiele kaj trovi celojn .
(trg)="43"> Tada gyvūnas išmoksta vaikščioti su pavadėliu atvirai , ne narve ir ieškoti taikinių .
(src)="44"> En posta paŝo , la bestoj lernas trovi verajn minojn en veraj minkampoj .
(trg)="44"> Kitame žingsnyje gyvūnas išmoksta surasti tikras minas tikrame minų lauke .
(src)="45"> Oni ekzamenas kaj akreditas ilin laŭ internaciaj minforprenaj normoj , same kiel hundoj devas submetiĝi al testo .
(trg)="45"> Jos testuojamos ir akredituojamos pagal tarptautinius prieš minas nukreiptų veiksmų standartus , panašiai kaip praeiti testą turi ir šunys .
(src)="46"> Ĉi tio konsistas el 400 kvadratmetroj .
(trg)="46"> Visa tai sudaro 400 kvadratinių metrų plotas .
(src)="47.1"> Estas kelkaj minoj lokitaj hazarde .
(src)="47.2"> Kaj la teamo de trejnisto kaj ties rato devas trovi ĉiujn celojn .
(trg)="47.1"> Yra tam tikras skaičius aklai išdėliotų minų .
(trg)="47.2"> Ir trenerio su žiurkėmis komanda turi rasti visus taikinius .
(src)="48"> Se la besto sukcese faras tion , ĝi akiras licencon kaj iĝas akreditita besto uzebla en la kampo -- same kiel hundoj , parenteze .
(trg)="48"> Jei gyvūnas tai atlieka , gauna licenziją ir gali būti akredituotas operaciniu gyvūnu lauke -- tarp kitko , kaip ir šunys .
(src)="49"> Eble kun unu eta diferenco : ni povas trejni ratojn por kvinono de la prezo de trejnado de senminiga hundo .
(trg)="49"> Galbūt vienas nežymus skirtumas : mes galime ištreniruoti žiurkes už penktadalį sumos , už kurią treniruojami rasti minas šunys .
(src)="50.1"> Jen nia teamo en Mozambiko .
(src)="50.2"> Unu tanzania trejnisto , kiu transdonas la kompetentojn al tiuj tri mozambikaj lernantoj .
(trg)="50.1"> Čia mūsų komanda Mozambike .
(trg)="50.2"> Vienas tanzanietis treneris , kuris perdavė įgūdžius šiems trims Mozambiko vyrukams .
(src)="51"> Vi devus vidi la fieron en la okuloj de tiuj homoj .
(trg)="51"> Ir Jūs turėtumėte matyti pasididžiavimą šių žmonių akyse .
(src)="52"> Ili havas kapablon , kiu igas ilin multe malpli dependaj de fremda helpo .
(trg)="52"> Jie turi įgūdį , kuris daro juos žymiai mažiau priklausomais nuo užsienio pagalbos .
(src)="53"> Cetere , kun tiu malgranda teamo oni kompreneble bezonas la pezajn veturilojn kaj la permanajn senminigistojn por plutraktado .
(trg)="53"> Dar daugiau , ši maža komanda kartu su , aišku , reikia ir sunkių transporto priemonių ir vadovų išminuotojų , kurie po to patikrintų viską .
(src)="54"> Sed per tiu malgranda investo en ratan kapablon , ni montris en Mozambiko , ke ni povas redukti la koston por unu kvadratmetro ĝis al 60 procentoj de tio kio estas aktuale normala -- du dolaroj por kvadratmetro , ni faras ĝin por 1,18 kaj ni povas ankoraŭ malplialtigi tiun prezon .
(trg)="54.1"> Tačiau su šia maža investicija į žiurkių našumą mes parodėme , kad Mozambike mes galime sumažinti kvadratinio metro kainą daugiau nei 60 % .
(trg)="54.2"> Dabar normali kaina -- du doleriai kvadratiniam metrui , mes darome tai už 1.18 ir toliau galime mažinti šią kainą .
(src)="55"> Se ni produktas grandskale .
(trg)="55"> Masto klausimas .
(src)="56"> Se oni povas venigi pli da ratoj , oni povas efektive eĉ plialtigi la produktadon .
(trg)="56"> Jei įtrauktume daugiau žiurkių mes išties galime padaryti išeigą dar didesnę .
(src)="57"> Ni havas demonstraciejon en Mozambiko .
(trg)="57"> Mes turime demonstracijų aiskštelę Mozambike .
(src)="58"> 11 afrikaj registaroj vidis , ke ili povas fariĝi malpli dependaj per tiu tekniko .
(trg)="58"> 11 Afrikos valdžių matė , kad gali tapti mažiau priklausomos naudodamos šią technologiją .
(src)="59.1"> Ili subskribis la pakton por paco kaj traktaton en la regiono de Grandaj Lagoj .
(src)="59.2"> Kaj ili aprobas , ke heroaj ratoj forigos la kontraŭpersonajn minojn de iliaj komunaj landlimoj .
(trg)="59.1"> Jie pasirašė taikos ir susitarimo paktą Great Lake regione .
(trg)="59.2"> Ir jie patvirtino , kad žiurkės didvyrės gali išvalyti jų bendras ribas nuo žemės minų .
(src)="60"> Sed permesu al mi konduki vin al tute alia problemo .
(trg)="60"> Leiskite Jums pristatyti kitą labai sudėtingą problemą .
(src)="61"> Estis proksimume 6000 homoj pasintjare , kiuj paŝis sur kontraŭpersonan minon , sed tutmonde pasintjare preskaŭ 1,9 milionoj da homoj mortis pro tuberkulozo kiel unua kaŭzo de infekto .
(trg)="61"> Apie 6000 žmonių praeitais metais užmynė ant minos , tačiau praeitais metais pasauliniu mastu nuo tuberkuliozės , kaip pirmo infekcijos požymio , mirė beveik 1.9 milijono žmonių .
(src)="62"> Precipe en Afriko , kie tuberkulozo kaj aidoso estas forte interligitaj , ekzistas grandega ofta problemo .
(trg)="62"> Ypatingai Afrikoje , kur tuberkuliozė ir ŽIV glaudžiai susiję , vyrauja didžiulė bendra problema .
(src)="63"> Mikroskopio , la norma procedo de la monda sanorganizo , atingis 40 ĝis 60 procentojn de fidindeco .
(trg)="63"> Mikroskopijos , standartinės Pasaulio Sveikatos Organizacijos procedūros , patikimumas pakilo nuo 40 iki 60 % .
(src)="64"> En Tanzanio -- la nombroj ne mensogas -- 45 procentoj de homoj -- tuberkulozo-pacientoj -- estas diagnozataj kun tuberkulozo antaŭ ol ili mortas .
(trg)="64"> Tanzanijoje -- skaičiai nemeluoja -- 45 % žmonių -- tuberkulioze sergantiems pacientams -- prieš mirtį buvo diagnozuota tuberkuliozė .
(src)="65"> Tio signifas , ke , se vi havas tuberkulozon , vi havas pli da ŝancoj ne esti trovata , sed mortos pro kromaj infektoj sekve de tuberkulozo ktp .
(trg)="65"> Tai reiškia , kad jei Jūs sergate tuberkulioze , didesnė tikimybė , kad Jums jos neaptiks , tačiau Jūs tiesiog mirsite nuo antrinės infekcijos ir taip toliau .
(src)="66.1"> Kaj se vi ja estas trovita tre frue , diagnozita frue , kuracado povas komenciĝi .
(src)="66.2"> Kaj ankaŭ por HIV-pozitivuloj , estas sencoplene .
(trg)="66.1"> Ir jei , visgi , Jums anksti diagnozuos tuberkuliozę , galėsite pradėti gydymą .
(trg)="66.2"> Tai logiška , net užkrėstiesiams ŽIV .
(src)="67"> Oni povas efektive sanigi tuberkulozon , eĉ ĉe HIV-pozitivuloj .
(trg)="67"> Iš tiesų galima išgydyti tuberkuliozę , netgi jei sergama ir ŽIV .
(src)="68"> Nu , en nia komuna lingvo , la nederlanda , la nomo por tuberkulozo
(trg)="68"> Taigi , jūsų kalba , olandų tuberkuliozė vadinasi
(src)="69"> estas " tering " , kiu etimologie rilatas al la odoro de gudro .
(trg)="69"> " tering " , kas etimologiškai susijęs su dervos kvapu .
(src)="70"> Jam la antikvaj ĉinoj kaj la greko Hipokrato efektive publikigis , dokumentite , ke TB povas esti diagnozata surbaze de vaporaĵoj eliĝantaj el pacientoj .
(trg)="70"> Jau senieji kinai ir graikai , Hipokratas viešai pateikė , dokumentavo , kad tuberkuliozė gali būti diagnozuojama remiantis iš paciento trykštančiomis lakiosiomis medžiagomis .
(src)="71"> Kion ni do faris , estas ke ni kolektis iujn specimenojn -- nur por elprovi -- de malsanulejoj , trejnis ratojn pri ili kaj kontrolis , ĉu tio funkcias , kaj miris , nu , ke ni povas atingi 89-procentan sentemon , 86-procentan specifecon uzante plurajn laŭvicajn ratojn .
(trg)="71"> Taigi mes surinkome keletą mėginių -- tiesiog kaip testavimo būdą -- iš ligoninių , su jais treniravome žiurkes norėdami pamatyti , ar tai veikia , ir galvodami , na , mes galime pasiekti 89 % jautrumą , 86 % specifiškumą naudodami keletą eilėje išrikiuotų žiurkių .
(src)="72.1"> Jen kiel ĝi funkcias .
(src)="72.2"> Kaj vere , ĉi tio estas taŭga tekniko .
(trg)="72.1"> Štai kaip tai veikia .
(trg)="72.2"> Ir tikrai , tai technologija .
(src)="73"> Ni parolas pri eksplodiloj , tuberkulozo , sed vi povas imagi , ke vi povas efektive meti ion ajn tien .
(trg)="73"> Mes kalbame apie sprogmenis , tuberkuliozę , bet ar Jūs galite įsivaizduoti , kad ten gali būti bet kas.
(src)="74"> Kiel oni do laboras ?
(trg)="74"> Taigi kaip tai veikia ?
(src)="75"> Oni havas kasedon kun 10 specimenoj .
(trg)="75"> Turite kasetę su dešimt mėginių .
(src)="76"> Oni metas tiujn 10 specimenojn kune en la kaĝon .
(trg)="76"> Padedate visus dešimt mėginių vienu metu į narvą .
(src)="77"> Besto bezonas nur du centonojn de sekundo por distingi la odoron , tio do iras ekstreme rapide .
(trg)="77"> Gyvūnui tereikia dviejų šimtųjų sekundės , kad atskirtų kvapą , taigi viskas vyksta labai greitai .
(src)="78"> Tie ĉi ĝi estas jam ĉe la tria specimeno .
(trg)="78"> Štai jis jau prie trečio mėginio .
(src)="79"> Ĉi tiu estas pozitiva specimeno .
(trg)="79"> Tai teigiamas mėginys .
(src)="80"> Ĝi ricevas klak-sonon kaj venas por la manĝa rekompenco .
(trg)="80"> Gyvūnas išgirsta " klik " garsą ir ateina maisto apdovanojimo .
(src)="81"> Kaj tiel farante ni povas tre rapide akiri duavican opinion por scii , kiuj pacientoj estas pozitivaj , kaj kiuj estas negativaj .
(trg)="81"> Ir taip darant , labai greitai , mes galime turėti antrinę nuomonę tirdami , ar pacientas serga ar ne .
(src)="82"> Nur kiel indiko , dum mikroskopistoj povas procezi 40 specimenojn tage , rato povas procezi la saman kvanton da specimenoj en nur sep minutoj .
(trg)="82"> Tiesiog kaip indikacija , kai mikroskopu įmanoma ištirti 40 mėginių per dieną , žiurkė gali tiek mėginių ištirti per septynias minutes .
(src)="83"> Kaĝo , kia ĉi tiu -- ( Aplaŭdo ) Kaĝo , kia ĉi tiu -- kondiĉe , ke vi havas ratojn , . kaj ni aktuale havas 25 prituberkulozajn ratojn -- kaĝo , kia ĉi tiu , funkcianta tuttage , povas procezi 1680 specimenojn .
(trg)="83"> Narvas kaip šis -- ( Plojimai ) Narvas kaip šis -- su sąlyga , kad turite žiurkių , ir dabar mes turime 25 tuberkuliozės žiurkes -- narvas kaip šis , dirbdamas per dieną gali ištirti 1,680 mėginius .
(src)="84"> Vi povas imagi la potencialajn pluajn aplikojn -- ekologia serĉo de poluaĵoj en grundoj , doganaj aplikoj , malkaŝo de kontraŭleĝaj varoj en ujoj kaj tiel plu .
(trg)="84"> Ar galite įsivaizduoti galimus palikuonių pritaikymus -- teršalų aptikimas aplinkos dirvoje , pritaikymas muitinėse , neteisėtų daiktų aptikimas konteineriuose ir taip toliau .
(src)="85"> Sed ni unue koncentriĝu pri tuberkulozo .
(trg)="85"> Tačiau pirmiausia pasilikime prie tuberkuliozės .
(src)="86"> Mi volas koncize prilumi , ke la bluaj stangoj estas la rezultoj de mikroskopio ĉe la kvin kuracistejoj en Dar es Salaam kun loĝantaro de 500 000 homoj , el kiuj 15 000 anonciĝis por testiĝi .
(trg)="86"> Norėčiau trumpai pabrėžti , mėlynos lazdelės yra tik mikroskopijos rezultatai penkiose Dar es Salaam klinikose , kur yra 500,000 žmonių populiacija , iš kurių 15,000 atliko testą .
(src)="87"> Mikroskopio por 1800 pacientoj .
(trg)="87"> Mikroskopija 1,8000 pacientams .
(src)="88"> Kaj nur prezentante la specimenojn refoje al la ratoj kaj reirigante tiujn rezultojn ni povis plialtigi la indicojn de malkovro per pli ol 30 procentoj .
(trg)="88"> Ir tiesiog duodami ištirti mėginius dar kartą žiurkėms ir grąžindami rezultatus , mes sugebėjome padidinti darbo greitį daugiau nei 30 % .
(src)="89"> Tra la tuta pasinta jaro -- depende de la intertempoj kiujn oni prenas -- ni konstante plialtigis la indicojn de malkovritaj kazoj en kvin malsanulejoj en Dar es Salaam per 30 ĝis 40 procentoj .
(trg)="89"> Per paskutinius metus mes -- priklausomai nuo intervalų -- mes pastoviai didinome aptikimo atvejų greitį penkiose Dar es Salaam ligoninėse 30-40 % .
(src)="90"> Tio ja estas vere konsiderinda .
(trg)="90"> Taigi tai pakankamai svarstytina .
(src)="91"> Sciante , ke paciento ne trovita de iu per mikroskopio infektas ĝis 15 homojn -- sanaj homoj -- ĉiujare , vi povas esti certa , ke ni savis multajn vivojn .
(trg)="91"> Žinant , kad mikroskopijos būdu praleidus vieną pacientą gali būti užkrėsti dar 15 -- sveikų žmonių -- per metus , galite būti tikri , mes išgelbėjome daug gyvybių .
(src)="92"> Nu , fakte niaj herooj , la ratoj , savis multajn vivojn .
(trg)="92"> Bent jau mūsų žiurkės didvyrės tai padarė .
(src)="93"> La sekvenda vojo por ni nun estas normigi ĉi tiun teknikon .
(trg)="93"> Tolimesnis mūsų kelias yra standartizuoti šią technologiją .
(src)="94"> Kaj estas simplaj aĵoj , kia ekzemple instalo de eta lasero en la flartruon , kie la besto devas resti kvin sekundojn .
(trg)="94"> Ir yra paprastų dalykų , pavyzdžiui , mes uostomoje skylėje , kur gyvūnas turi kišti nosį penkioms sekundėms , turime mažą lazerį .
(src)="95"> Do por normigi ĉi tion .
(trg)="95"> Taigi , standartizuoti tai .
(src)="96"> Ankaŭ , por normigi la buletojn , la manĝajn rekompencojn , kaj duonaŭtomatigi ĉi tiujn por reprodukti tion multe pli grandskale kaj efiki al la vivo de multe pli da homoj .
(trg)="96"> Taip pat , standartizuoti granules , maisto apdovanojimus , ir visa tai padaryti pusiau automatika tam , kad replikuoti visa tai didesniais mastais ir paveikti dar daugiau žmonių gyvenimų .
(src)="97"> Konklude , venos ankaŭ aliaj aplikoj estonte .
(trg)="97"> Pabaigiant , horizonte matosi ir kitų pritaikymo sferų .
(src)="98"> Jen unua prototipo de nia fotista rato , kiu estas rato kun rata tornistro kun fotilo , kiu povas iri sub rubon por trovi viktimojn post tertremo kaj simila katastrofo .
(trg)="98"> Štai pirmasis mūsų kameros žiurkės prototipas , kas yra žiurkė su žiurkės kuprine su kamera , kuri gali patekti po nuolaužomis ir aptikti Žemės drebėjimų aukas ir panašiai .
(src)="99"> Ĉi tio estas en prototipa stadio .
(trg)="99"> Tai dar prototipo lygis .
(src)="100"> Ni ankoraŭ ne havas tian funkciantan sistemon .
(trg)="100"> Dar neturime tokios dirbančios sistemos .