# eo/ted2020-1183.xml.gz
# ky/ted2020-1183.xml.gz
(src)="1"> Antaŭ kelkaj jaroj , mi sentis , ke mi estis rutiniĝinta , kaj decidis sekvi la spurojn de la granda usona filozofo Morgan Spurlock kaj mi provis ion novan dum 30 tagoj .
(trg)="1.1"> Бир нече жыл мурун өзүмдү көнүмүш адат жашоомдо токтоп калгандай сездим .
(trg)="1.2"> Ошондо , улуу Америкалык философ - Морган Спарлоктун кылган иштерин туурап , жаңы нерсени 30 күндүн ичинде баштайын деп чечтим .
(src)="2"> La ideo estas fakte tre simpla .
(trg)="2"> Бул ойдун мааниси абдан жөнөкөй .
(src)="3"> Pensu pri io , kion vi ĉiam volis aldoni al via vivo kaj provu ĝin dum la venontaj 30 tagoj .
(trg)="3"> Өзүңүздүн жашооңузду байыта турган бир нерсе жөнүндө ойлонуп , ошону 30 күндүн ичинде ишке ашырганга аракет кылыңыз .
(src)="4"> Okazas , ke 30 tagoj estas la ĝusta kvanto de tempo por aldoni novan kutimon aŭ forigi kutimon -- kiel spekti la televidnovaĵojn -- el via vivo .
(trg)="4"> Байкап көрсө , 30 күндүн ичиндеги убакыт жаңы адатты уйрөнүүгө же эски адаттан айрылууга туура келген мезгил экен - мисалы , жаңылыктарды көрүүнү жашооңуздан алып салуу .
(src)="5"> Kelkajn aferojn mi lernis dum tiuj 30-tagaj defioj .
(trg)="5"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүнүн ичинде бир топ нерселерди үйрөндүм .
(src)="6"> La unua estis , la tempo estis multe pli memorinda , ol la nura pasado de monatoj , tuj forgesita .
(trg)="6"> Биринчиден , мурда айлар учуп , унутулса , бир айдан кийин , ар бир маал эсте сакталып жатты .
(src)="7"> Tio estis parto de defio , kiun mi faris al mi mem : preni unu foton ĉiutage dum monato .
(trg)="7"> Өзгөрүүнүн жаңы нерсеси катары , мен бир ай боюнча ар күнүмдү сүрөткө тарттым .
(src)="8"> Kaj mi memoras precize kie mi estis kaj kion mi faris en tiu tago .
(trg)="8"> Ырас , кайсы жерде болгонум жана эмне кылганым толугу менен эсимде болду .
(src)="9"> Mi ankaŭ rimarkis , ke dum mi komencis fari pliajn kaj pli malfacilajn 30-tagajn defiojn , mia memfido kreskis .
(trg)="9"> Дагы байкап көрсөм , 30 күндүк өзгөрүүлөрүм канчалык кыйыныраак болгон сайын , өзүмө ишеничим көбөйдү .
(src)="10"> Mi pasis de komputila nerdo vivanta ĉe skribotablo al la tipo de ulo , kiu biciklas ĝis la laborejo --
(trg)="10"> Компьютерден башы чыкпаган окумуш сөрөйдөн жумушка ыракат алуу үчүн велосипед айдаган
(src)="11"> pro amuziĝo .
(trg)="11"> адамга айландым .
(src)="12"> Eĉ lastjare mi fine grimpis Monton Kilimanĵaron , la plej altan monton en Afriko .
(trg)="12"> Бул аз келгенсип , мен былтыр Килиманджаронун чокусуна чыктым , ал Африкадагы эң бийик тоо болуп эсептелет .
(src)="13"> Mi neniam estis tiel aventurema antaŭ ol mi startis miajn 30-tagajn defiojn .
(trg)="13"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүлөргө чейин мындай нерселерди такыр кылган эмесмин .
(src)="14"> Mi ankaŭ konstatis , ke se oni vere volas , oni povas fari kion ajn dum 30 tagoj .
(trg)="14"> Менин көзүм жетти , эгер бир нерсени абдан катуу кааласаңыз , 30 күндүн ичинде ар нерсени ишке ашырсаңыз болот экен .
(src)="15.1"> Ĉu vi iam volis verki romanon ?
(src)="15.2"> Ĉiunovembre ,
(trg)="15.1"> Жашооңузда бир көркөм кара сөз жазгыңыз келди беле ?
(trg)="15.2"> Ар жылы ноябрда ,
(src)="16"> plurdekmiloj da homoj provas verki siajn 50-mil-vortajn romanojn de nulo dum 30 tagoj .
(trg)="16"> он миңдеген адамдар 50 000 сөздөн турган чыгарманы 30 күндүн ичинде башынан баштап жазганга аракет кылышат .
(src)="17"> Nu , sufiĉas , ke vi verku 1 667 vortojn ĉiutage dum unu monato .
(trg)="17"> Ал үчүн бир айдын ичинде күнүнө 1,667 сөз жазыш керек экен .
(src)="18"> Tiel mi faris .
(trg)="18"> Мен ошондой кылдым .
(src)="19"> Parenteze , la sekreto estas ne enlitiĝi ĝis atingi la vortkvanton por tiu tago .
(trg)="19"> Баса , ийгиликтин сыры - баардык сөздөрдү жазып бүтмөйүнчө , уктабаш керек .
(src)="20"> Vi povas esti dormo-senigita sed vi finos vian romanon .
(trg)="20"> Балким сиз уйкудан айрыласыз , бирок көркөм кара сөзүңүздү бүтүрөсүз .
(src)="21"> Nun , ĉu mia libro estas la venonta granda usona novelo ?
(trg)="21"> Эми менин китебим Американын улуу көркөм кара сөз чыгармасына киреби ?
(src)="22.1"> Ne .
(src)="22.2"> Mi verkis ĝin en unu monato .
(trg)="22.1"> Жок .
(trg)="22.2"> Мен аны бир айдын гана ичинде жаздым .
(src)="23"> Ĝi estas aĉa .
(trg)="23"> Ал абдан начар .
(src)="24"> Sed por la cetero de mia vivo se iam mi renkontas John Hodgman en TED-festo , mi ne estos devigita diri : " Mi estas komputil-sciencisto " .
(trg)="24"> А бирок мындан ары , мисалы , TED кечесинде Джон Ходжманды кезиксем , " Мен компьютер адисимин " деп айткаңга мажбур эмесмин .
(src)="25"> Ne , ne , se mi volas mi povas diri " Mi estas verkisto " .
(trg)="25"> Албетте эмесмин , бирок кааласам , " Мен жазуучумун " деп айтсам болот .
(src)="26"> ( Ridoj ) Do jen lasta afero , kiun mi ŝatus mencii .
(trg)="26"> ( Күлкү ) Дагы сизге айта турган акыркы сөзүм -
(src)="27"> Mi lernis , ke kiam mi faris etajn , daŭripovajn ŝanĝojn , aferojn , kiujn mi povus plu fari poste , estas pli probable , ke ili restu .
(trg)="27"> мен жаңы , туруктуу өзгөрүүлөрдү кылганда , алар менин күнүмдүк адаттарыма батыраак айланганын түшүндүм .
(src)="28"> Nenio malbona rilate al grandaj , frenezaj defioj .
(trg)="28"> Чоң , шумдук өзгөрүүлөрдүн эч жаман нерсеси жок .
(src)="29"> Fakte ili estas ege amuzaj .
(trg)="29"> Чынында , алар абдан кызыктуу болушу мүмкүн .
(src)="30"> Sed ili malpli verŝajne restos .
(trg)="30"> Бирок алар ар дайым адаттарга айланаары күмөн .
(src)="31"> Kiam mi rezignis sukeron dum 30 tagoj , la tago 31-a aspektis jene .
(trg)="31"> Мен 30 күндүн ичинде шекер колдонбой калганда , 31-чи күн ушуга окшош болгон .
(src)="32"> ( Ridoj ) Do jen mia demando al vi : Kion vi atendas ?
(trg)="32"> ( Күлкү ) Анда эмесе менин суроом сизге мындай : Сиз эмнени күтүп жатасыз ?
(src)="33"> Mi garantias al vi , ke la sekvaj 30 tagoj pasos ĉu vi ŝatas tion aŭ ne , do kial ne pensi pri io , kion vi ĉiam volis provi kaj starti ĝin
(trg)="33"> Мен сизге кепилдик бере алам , каалайсызбы же каалабайсызбы , келе жаткан 30 күн дагы өтөт. ошондуктан , ар дайым жасагыңыз келген нерсе жөнүндө ойлонуп , эмки 30 күндүн ичинде аны ишке
(src)="34"> por la venontaj 30 tagoj ?
(trg)="34"> ашырганга аракет кылыңыз .
(src)="35"> Dankon .
(trg)="35"> Ыракмат .
(src)="36"> ( Aplaŭdoj )
(trg)="36"> ( Кол чабуу )
# eo/ted2020-1248.xml.gz
# ky/ted2020-1248.xml.gz
(src)="1"> Mi volas konduki vin en alian mondon .
(trg)="1"> Мен сиздерди башка бир дүйнөгө алып барууну каалап турам .
(src)="2"> Mi volas paroli pri 45-jara historio pri amo kun la malriĉuloj , vivantaj per malpli ol dolaro tage .
(trg)="2.1"> Жана дагы сиздерге 45 жылга созулган махабат окуясын бөлүшкүм келип турат .
(trg)="2.2"> Окуя күнүмдүк жашоосуна 1 доллардан кем акча сарптап жашаган кедейлер менен болгон .
(src)="3"> Mi iris al elitisma , klaskonscia , multekosta lernejo en Hindujo , kiu preskaŭ fuŝis min .
(trg)="3"> Мен Индиядагы тандалгандардын , ак сөөктөрдүн окуу жайынан кымбат баалуу билимди алгам , бирок ал окуу жай мени бузуп коё жаздаган .
(src)="4"> Mi estis tute pretigita por iĝi diplomato , instruisto , kuracisto ... mi povis elekti .
(trg)="4"> Мен толук кандуу дипломат , мугалим , доктур болууга чамам жетмек .
(src)="5"> Mi ne aspektas tia , sed mi dum tri jaroj estis la nacia ĉampiono de Hindujo pri kvarmurpilkado .
(trg)="5"> Кийин мен аны каалабадым , бирок мен индиялык теннис оюну боюнча үч жыл узагында улуттук чемпиону болгом .
(src)="6"> ( Ridado ) La tuta mondo sterniĝis antaŭ mi .
(trg)="6"> ( Каткырык ) Мен үчүн бүткүл дүйнө ачылган .
(src)="7"> Ĉio estis ĉe miaj piedoj .
(trg)="7"> Бардыгы менин кол астымда эле .
(src)="8"> Mi ne povis misfari ion .
(trg)="8"> Мен эч бир катачылык кетире алмак эмесмин .
(src)="9"> Kaj tiam pro scivolemo mi volis iri kaj vivi kaj labori en vilaĝo .
(trg)="9"> Бир күнү мен жеке кызыгуумдан улам Айылга барып , жашап , иштеп деги эле айыл деген эмне экенин көрүүнү кааладым .
(src)="10"> En 1965 mi iris al Biharo , kie en Hindujo regis la plej grava malsatego kaj mi unuafoje vidis malsategon , morton , homojn mortantajn pro malsatego .
(trg)="10"> Ошентип 1965-жылы , мен Индияда эң запкылуу , ачкачылыкка кабылган Бихар аймагына бардым , ачкачылык , өлүм азабынан кишилердин өлүп жатканын өмүрүмдө биринчи жолу көрдүм .
(src)="11"> Tio ŝanĝis mian vivon .
(trg)="11"> Бул менин турмушумду өзгөрттү .
(src)="12"> Mi revenis hejmen kaj diris al mia patrino : " Mi volas loĝi kaj labori en vilaĝo . "
(trg)="12"> Мен үйгө кайтып келип , апама " Мен айылда жашап жана эмгектенгим келет " дедим .
(src)="13"> Mia patrino preskaŭ svenis .
(trg)="13"> Апам эс учун жоготуп койду .
(src)="14"> ( Ridado ) " Kio ? "
(trg)="14"> ( Каткырык ) " Бул эмне дегениң ?
(src)="15"> La tuta mondo sterniĝas antaŭ vi , la plej bonaj postenoj estas je via dispono , kaj vi volas iri labori en vilaĝo ?
(trg)="15"> Бүткүл дүйнө сен үчүн ачык , бардык жумуштар сага даяр , сен болсо айылда жашап жана эмгектенем дейсиң ?
(src)="16"> Ĉu vi fartas malbone ? "
(trg)="16"> Сенин эс акылың жайындабы деги ? "
(src)="17"> Mi diris : " Ne , mi ricevis la plej bonan edukon .
(trg)="17"> Мен жооп кайтардым , " Жок , мен эң мыкты билим алдым .
(src)="18"> Ĝi pensigis min .
(trg)="18"> Ал билим мени ойлондурду .
(src)="19"> Mi volis redoni ion laŭ mia propra maniero . "
(trg)="19"> Мен мунун акыбетин кайтарып берүүнү каалайм , өзүмдүн колумдан келишинче " .
(src)="20"> " Kion vi volas fari en vilaĝo ? "
(trg)="20"> " Сен айылда эмне кылууну каалайсың ?
(src)="21"> Sen posteno , sen mono , sen sekureco , sen perspektivoj . "
(trg)="21"> Жумуш жок , акча жок , кооптуу , келечексиз жашоо " .
(src)="22"> Mi diris : " Mi volas vivi tie kvin jarojn kaj fosi akvoputojn . "
(trg)="22"> " Айылда жаашагым келет жана беш жыл аралыгында кудук казгым келет " деп айткам .
(src)="23"> " Ĉu fosi akvoputojn dum kvin jaroj ?
(trg)="23"> " Беш жыл кудук казасыңбы ?
(src)="24"> Vi iris al la plej multekostaj lernejo kaj fakultato en Hindujo , kaj vi volas fosi akvoputojn dum kvin jaroj ? "
(trg)="24"> Сен Индиянын эң кымбат мектеби жана колледжине барып , беш жыл кудук казгың келип турабы ? "
(src)="25"> Ŝi longe ne plu parolis kun mi , ĉar ŝi pensis , ke mi trompas la esperojn de mia familio .
(trg)="25"> Апам мени менен көпкө сүйлөшпөй жүрдү , анткени ал мени үй-бүлөнүн аброюна шек келтирип жатат деп ойлогон .
(src)="26"> Sed tiam mi interesiĝis pri la eksterordinaraj scipovo kaj kapabloj de tiuj tre malriĉaj homoj , pri kio oni neniam aŭdas -- Tio neniam konstatata , respektata , aŭ grandskale aplikata .
(trg)="26"> Бирок кийин , мен , кедейлер ээ болгон сейрек кездешчү өзгөчө билим жана жөндөмдөргө туш болдум , булар эч качан маанилүү деп таанылып , өзгөчөлөнүп , урматталып , жана эч бир деңгээлде колдонулбаган .
(src)="27"> Kaj mi ekpensis komenci Nudpiedulan Fakultaton , fakultaton nur por la malriĉuloj .
(trg)="27"> Ошондо мен Бэафуд Жыңайлактар Колледжин ачууну ойлодум -- ал окуу жай кедейлер үчүн гана колледж .
(src)="28"> Tio , kion malriĉuloj konsideris grava , kaj estus respegulata en la lecionoj .
(trg)="28"> Кедейлер маанилүү деген нерселер бул колледжде окутулмак .
(src)="29"> Mi iris unuan fojon en tiun vilaĝon .
(trg)="29"> Мен бул айылга жаңыдан келгенимде .
(src)="30"> La pliaĝuloj venis al mi kaj demandis : " Ĉu vi fuĝis pro la polico ? "
(trg)="30"> Аксакалдар мага келип , " Сен полициядан качып жүрөсүңбү ? "
(src)="31"> Mi diris " Ne . "
(trg)="31.1"> деп сурашты .
(trg)="31.2"> Мен " жок " деп жооп бердим .
(src)="32"> ( Ridado ) " Ĉu vi malsukcesis en via ekzameno ? "
(trg)="32"> ( Каткырык ) " Сен экзаменден кулап калдыңбы ? "
(src)="33"> Mi diris " Ne . "
(trg)="33"> Мен " жок " деп жооп бердим .
(src)="34"> " Ĉu pro nericevo de registara posteno ? " .
(trg)="34.1"> " Сен бийликтен жумуш таппадыңбы ? "
(trg)="34.2"> Мен " жок " деп жооп бердим .
(src)="35.1"> Mi diris " Ne . "
(src)="35.2"> " Kion vi do faras ĉi tie ? "
(trg)="35"> " Сен бул жерде эмне кылып жүрөсүң анда ?
(src)="36"> Kial vi estas ĉi tie ?
(trg)="36"> Эмне үчүн бул жакка келдиң ?
(src)="37.1"> La eduka sistemo en Hindujo ebligas al vi iri al Parizo , Nov-Delhio aŭ Zuriko .
(src)="37.2"> Kion vi faras en ĉi tiu vilaĝo ?
(trg)="37"> Индиядагы билим берүү системасы Париж , Нью Дели жана Цюрих сыяктуу жерлерди эңсеттирет ; сен айылда эмне кылып жүрөсүң ?
(src)="38"> Ĉu misiris al vi io , kion vi ne volas diri al ni ? "
(trg)="38"> Сенин бизге айтпаган бир көйгөйүң барбы ? "
(src)="39"> Mi diris " Ne , mi vere volas komenci fakultaton nur por malriĉuloj .
(trg)="39"> " Жок , мен колледж ачууну каалайм " кедейлер үчүн гана ,
(src)="40"> Kion malriĉuloj konsiderus grava , tio estus pritraktata en la fakultato . "
(trg)="40"> Кедейлер маанилүү деген нерселер колледжде окутулат " , деп жооп бердим .
(src)="41"> Tial la plejaĝuloj donis min ege prudentajn kaj profundajn konsilojn .
(trg)="41"> Ошондо аксакалдар мага маңыздуу жана маанилүү кеңеш беришти .
(src)="42"> Ili diris : " Ni petas , ne venigu iun kun grado kaj kvalifiko en vian fakultaton . "
(trg)="42"> Алар , " Өтүнөбүз , колледжиңе кандайдыр бир билим даражадагы жана квалификацияга ээ болгон бирөөлөрдү алып келбе " , дешти .
(src)="43"> Ĝi do estas la sola fakultato en Hindujo , kie oni kun doktora aŭ magistra grado estus malkvalifata .
(trg)="43"> Эми , бул Индиядагы жалгыз колледж , эгер сиз илим доктору же магистр даражасынын ээси болсоңуз сиз бул колледжде иштөөдөн четтеттилесиз .
(src)="44"> Vi devas esti strangulo aŭ elĵetito aŭ marĝenigito por veni al nia fakultato .
(trg)="44"> Сиз же окуй албай калган же окуудан чыгарылган шартта гана биздин колледжде иштөө үчүн келе аласыз .
(src)="45"> Vi devas labori per viaj manoj .
(trg)="45"> Сиз өз колуңуз менен иштешиңиз керек .
(src)="46"> Vi komprenu la dignecon de laboro .
(trg)="46"> Эмгекти сыйлооңуз шарт .
(src)="47"> Vi montru , ke vi havas kapablon , kiun vi povas oferi al la komunumo , kaj kiu liveras servon al la komunumo .
(trg)="47"> Коомчулукка сунуштай алган кандайдыр бир жөндөмүңүз бар экендигин көрсөтүшүңүз керек жана коомчулукка кызмат өтөшүңүз абзел .
(src)="48"> Ni do komencis la Nudpiedulan Fakultaton , kaj ni redifinis profesiecon .
(trg)="48"> Ошентип Жыңайлактар Колледжи ишке кирди , биз профессионализм түшүнүгүн кайрадан аныктап чыктык .
(src)="49"> Kio estas profesiulo ?
(trg)="49"> Профессионал деп кимди айтабыз ?
(src)="50"> Profesiulo estas iu , kiu havas kombinaĵon de kompetento , konfido kaj kredo .
(trg)="50"> Профессионал деп өзүнүн бир шыгы , өзүнө болгон ишеними жана келечеке ишеничи болгон айкалыштыкты камтыган адам .
(src)="51"> Fontoserĉanto estas profesiulo .
(trg)="51"> Суу издегич адам бул профессионал .
(src)="52"> Tradicia akuŝistino estas profesiulino .
(trg)="52"> Элдик аначы бул профессионал .
(src)="53"> Tradicia potfaranto estas profesiulo .
(trg)="53"> Элдик сөөк даарыкер бул профессионал .
(src)="54"> Tiuj tutmonde estas profesiuloj .
(trg)="54"> Булар дүйнө жүзү боюнча профессионалдар .
(src)="55"> Vi trovas ilin tutmonde en ajna nealirebla vilaĝo .
(trg)="55"> Буларды дүйнө жүзүндөгү эң алыскы айылдардан дагы таба аласыздар .
(src)="56"> Kaj ni pensis , ke tiuj homoj estu antaŭenigataj kaj montru , ke la scipovo kaj kompetentoj , kiujn ili havas , estas universalaj .
(trg)="56"> Мындай адамдар жалпы билим берүү системасына келип алар ээ болгон билим жана жөндөмдөрүн ааламдык экенин көрсөтүшү керек .
(src)="57"> Tiu scipovo estu uzata , aplikata , kaj montrata al la ekstera mondo - tiuj scipovo kaj kompetentoj havas praktikan utilon , eĉ hodiaŭ .
(trg)="57"> Ал жөндөмдөр колдонулушу керек , иш жүзүндө пайдаланылышы керек алар сырткы дүйнөгө көрсөтүлүшү керек , бул билимдер жана жөндөмдөр бүгүн дагы талапка жооп берээри айкын .
(src)="58"> La fakultato funkcias laŭ la vivostilo kaj laborstilo de Mahatmo Gandhi .
(trg)="58"> Колледж Махатма Гандинин турмуш жана иш жолунун негизинде иштейт .
(src)="59"> Oni manĝas surplanke , dormas surplanke , laboras surplanke .
(trg)="59"> Жерде олтуруп тамактанасыз , жерде жатып уктайсыз , жерде иштейсиз .
(src)="60"> Ne estas kontraktoj , ne kontraktoj skribitaj .
(trg)="60"> Эч бир келишим жок , жазылган келишимдер жок .
(src)="61"> Oni povas resti ĉe mi dum 20 jaroj , aŭ foriri morgaŭ .
(trg)="61"> Сиз мени менен 20 жыл бою бирге болсоңуз болот , эртең кетсеңиз дагы болот .
(src)="62"> Neniu povas gajni pli ol 100 dolarojn monate .
(trg)="62"> Жана дагы эч ким айына 100 доллардан ашык акча ала албайт .
(src)="63"> Kiu volas monon , ne venu al Nudpiedula Fakultato .
(trg)="63"> Эгер акча табууга кызыктар болсоңуз , анда Жыңайлактар колледжине келип убара болбоңуз .
(src)="64"> Sed se oni venas por la laboro kaj la defio , oni venu al Nudpiedula Fakultato .
(trg)="64"> Сиз жумуш жана маселе чечүүнү кааласаңыз , анда Жыңайлактар Колледжине келиңиз .