# eo/ted2020-10.xml.gz
# gl/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> Malgraŭ la pravaj zorgoj pri aidoso kaj la birda gripo -- kaj ni aŭskultos pli poste la brilan D-ron Brillant paroli pri tio -- mi volas paroli pri aliaj pandemioj , kiuj estas la korvaskula malsano , diabeto , hipertensio -- ĉiuj plene preventeblaj por almenaŭ 95 procentoj de la homoj nur per ŝanĝo de dieto kaj vivo-stilo .
(trg)="1"> A pesar da lexítima preocupación pola sida e a gripe aviaria -- da que máis tarde nos falará o brillante Dr. Brilliant -- quérolles falar doutra pandemia : as enfermidades cardiovasculares , a diabetes e a hipertensión , todas as cales se poden previr polo menos no 95 % dos casos só cambiando a dieta e o estilo de vida .
(src)="2.1"> Okazas , ke nuntempe estas tutmondiĝo de la malsano , ke homoj ĉie ekmanĝas kiel ni , kaj vivas kiel ni , kaj mortas kiel ni .
(src)="2.2"> Post unu generacio , ekzemple , Azio , kiu havis unu el la plej malaltaj proporcioj de kormalsano , trodikeco kaj diabeto , atingis unu el la plej altaj .
(src)="2.3"> Kaj en Afriko , kormalsano samrangas kun mortoj pro HIV kaj aidoso en la plejmulton de la landoj .
(trg)="2.1"> Estamos vivindo unha ' globalización das doenzas ' , porque a xente está comezando a comer , vivir e morrer coma os americanos , Por exemplo , nunha soa xeración , Asia pasou das taxas máis baixas do mundo en enfermidades do corazón , obesidade e diabetes ás máis altas .
(trg)="2.2"> E en África , as enfermidades cardiovasculares igualan as mortes por VIH e SIDA en moitos países .
(src)="3"> Do jen estas urĝa momento de oportuno , kiun ni profitu por fari gravan ŝanĝon , kiu povas influi la vivojn de ja milionoj da homoj kaj praktiki preventan medicinon laŭ tutmonda skalo .
(trg)="3"> Así pois , temos unha decisiva xanela de oportunidade para facer un cambio importante que pode afectar a vida de millóns de persoas e practicar a medicina preventiva a escala global .
(src)="4"> Kor- kaj sangvaskulaj malsanoj mortigas pli da homoj -- ne nur ĉi-lande , sed ankaŭ tutmonde -- ol ĉiuj aliaj kialoj kune , kvankam ĝi estas plene preventebla por preskaŭ ĉiuj .
(trg)="4"> As enfermidades cardiovasculares seguen matando máis xente -- tanto nos Estados Unidos como no resto do mundo -- que todas as outras xuntas , a pesar de que case sempre se poden previr .
(src)="5.1"> Ĝi ne nur estas preventebla ; ĝi fakte estas inversigebla .
(src)="5.2"> Kaj dum la lastaj 29 jaroj , preskaŭ , ni sukcesis montri , ke per simpla ŝanĝo en la dieto kaj vivo-stilo , uzante tiujn tre altteknikajn , kostajn , modernegajn mezurojn por pruvi kiel potencaj estas la tre simplaj malaltteknikaj kaj malmultekostaj intervenoj -- kvanta arteriografio , antaŭ kaj post unu jaro , kaj koraj PET-tomografioj .
(trg)="5.1"> E non só podemos previlas , senón tamén revertelas .
(trg)="5.2"> Nos últimos case 29 anos , puidemos demostralo cun simple cambio de dieta e estilo de vida , usando estas ferramentas sofisticadas , tecnolóxicas e custosas para demostrar o poderosas que poden accións simples e baratas .
(trg)="5.3"> Isto é unha arteriografía cuantitativa , antes e despois dun ano , e tomografías PET do corazón .
(src)="6"> Ni montris antaŭ kelkaj monatoj -- ni publikigis la unuan studaĵon montrantan , ke oni povas ja haltigi aŭ malprogresigi prostatan kanceron farante ŝanĝojn en dieto kaj vivostilo kaj 70-procenta malprogreso en la tumoro aŭ haltigo de la tumor-kreskiĝo , kompare al nur naŭ procentoj de la kompara grupo .
(trg)="6"> Amosámolo hai uns meses , cando publicamos o primeiro estudo que demostra que se pode deter ou reverter o avance do cancro de próstata con cambios na dieta e no estilo de vida ; e unha regresión do 70 % ou unha inhibición no crecemento do tumor , comparado con só un 9 % no grupo de control .
(src)="7"> Kaj en tiu ĉi MRI- kaj MR-spektroskopio la aktiveco de prostata tumoro montriĝas ruĝe -- vi povas vidi ĝian reduktiĝon post unu jaro .
(trg)="7"> Na resonancia magnética e na espectroscopia de RM amósase que a actividade do tumor de próstata - en vermello- diminuíu despois dun ano , como poden ver .
(src)="8.1"> Nun estas epidemio de trodikeco : du trionoj el la plenkreskuloj kaj 15 procentoj el la infanoj .
(src)="8.2"> Vere zorgigas min , ke diabeto kreskis 70-procente dum la lastaj 10 jaroj kaj tiu ĉi povas esti la unua generacio en kiu niaj infanoj vivas malpli longe ol ni .
(src)="8.3"> Estas bedaŭrinde kaj preventeble .
(trg)="8.1"> Agora ben , hai unha epidemia de obesidade : os dous terzos dos adultos e o 15 % de nenos .
(trg)="8.2"> O que en realidade me preocupa é que a diabetes creceu nun 70 % nos últimos 10 anos , e esta pode ser a primeira xeración en que os fillos vivan menos ca os pais .
(trg)="8.3"> Isto é lamentable e pódese previr .
(src)="9.1"> Tio ĉi ne estas balotrezultoj , sed homoj -- la nombro da trodikaj homoj laŭ ŝtato , komencante en 1985 - 87 -- kaj tio ĉi el CDC-retejo -- 1988 ĝis 1991 -- vi ekhavas novan kategorion -- 1992 ĝis 96 , 1997 ĝis 2001 - ĝi plimalboniĝas .
(src)="9.2"> Ni iel malevoluas .
(src)="9.3"> ( Ridoj ) Nu , kion ni povas fari pri tio ?
(src)="9.4"> Bone , la dieto , kiun ni trovis kaj povas malevoluigi kormalsanon kaj kanceron estas azia dieto .
(trg)="9.1"> Estes non son resultados electorais , son persoas : o número de persoas obesas por estado comezando en 1985 , 86 , 87 -- son do web dos CDC -- 88 , 89 , 90 , 91 -- aparece unha nova categoría -- 92 , 93 , 94 , 95 , 96 , 97 , 98 , 99 , 2000 , 2001 , e empeora .
(trg)="9.2"> Estamos involucionando .
(trg)="9.3"> ( Risos ) Que podemos facer con isto ?
(trg)="9.4"> Ben , descubrimos que a dieta asiática pode reverter o cancro e as enfermidades cardíacas .
(src)="10"> Sed en Azio , oni ekmanĝas kiel ni kaj tio klarigas kial ili ekmalsaniĝas kiel ni .
(trg)="10"> Pero como en Asia están comezando a comer coma nós están enfermando coma nós .
(src)="11.1"> Do mi eklaboris kun pluraj grandaj manĝaĵo-entreprenoj .
(src)="11.2"> Ili povas igi alloge kaj amuze kaj plaĉe kaj konvene manĝi pli sanigajn manĝaĵojn , -- mi prezidas la rekomendkonsilantarojn de McDonald 's kaj Pepsico , kaj ConAgra , kaj Safeway kaj baldaŭ Del Monte , kaj ili malkovras , ke tio estas favora al negoco .
(trg)="11.1"> Pero eu traballei con multinacionais alimentarias .
(trg)="11.2"> E poden facer que comer alimentos máis sans pareza divertido , sexy , moderno , crocante e cómodo .
(trg)="11.3"> Presido os comités consultivos de McDonald 's , Pepsico , Conagra e Safeway , e axiña o de Del Monte , e todos cren que é un bo negocio .
(src)="12.1"> La salatoj , kiujn vi vidas ĉe McDonald 's venis el la studo -- ĝi ofertos azian salaton .
(src)="12.2"> Ĉe Pepsi , du trionoj el ĝia malneta enspezo venas el ĝiaj pli bonaj manĝaĵoj .
(trg)="12.1"> As ensaladas de McDonald 's saen dese labor -- van ter ensalada asiática .
(trg)="12.2"> En Pepsi , dous terzos do aumento de ingresos vén dos seus mellores alimentos .
(src)="13.1"> Se ni povas agi tiel , ni povos liberigi rimedojn por aĉeti medikamentojn , kiujn oni vere bezonas por zorgi pri aidoso , HIV , malario kaj preventi birdan gripon .
(src)="13.2"> Dankon .
(trg)="13.1"> Se podemos facer isto , entón conseguiremos liberar recursos para comprar medicamentos que de verdade necesitamos : para tratar a SIDA e o VIH e para previr a gripe aviaria .
(trg)="13.2"> Moitas grazas
# eo/ted2020-1092.xml.gz
# gl/ted2020-1092.xml.gz
(src)="1"> Imagu surbendigi vian vivon — ĉio , kion vi diris , ĉio , kion vi faris , rekte havebla en perfekta memorstoko , alirebla , do vi povas reeniri kaj trovi memorindajn momentojn kaj resperti ilin , aŭ trakribri la spurojn de la tempo kaj malkovri skemojn en via propra vivo , kiujn antaŭe vi ne rimarkis .
(trg)="1"> Imaxinade que puidésedes rexistrar as vosas vidas ... todo o que dixestes , todo o que fixestes , ó alcance da man nunha mediateca perfecta para poder volver á procura de momentos memorables e revivilos ou examinar marcas do tempo e descubrir patróns nas vosas propias vidas previamente inadvertidos .
(src)="2"> Nu , tio precize estas la vojaĝo , kiun mia familio komencis antaŭ 5½ jarojn .
(trg)="2"> Pois esa é exactamente a viaxe que emprendeu a miña familia fai cinco anos e medio .
(src)="3"> Tiu estas mia edzino kaj kunlaborantino , Rupal .
(trg)="3"> Esta é Rupal , a miña muller e colaboradora .
(src)="4"> Kaj je tiu tago , je tiu momento , ni eniris nian domon kun nia unua ido , nia belega beba knabo .
(trg)="4"> E neste día , neste momento , entramos na casa co noso primeiro fillo , o noso fermoso bebé .
(src)="5"> Kaj ni eniris domon kun tre speciala hejma videosurbendiga sistemo .
(trg)="5"> E entramos nunha casa cun sistema de gravación de vídeo moi especial .
(src)="6"> ( video ) Viro : Bone .
(trg)="6"> ( Vídeo ) Home : Moi ben .
(src)="7"> Deb Roy : Tiun momenton kaj milojn pliajn momentojn specialajn ni surbendigis en nia hejmo , ĉar en ĉiu ĉambro en la domo , se vi vidas supren , vi vidas kameraon kaj mikrofonon , kaj se ni vidas suben , vi havas birdoperspektivon super la ĉambro .
(trg)="7"> Deb Roy : Este momento , e milleiros doutros momentos especiais para nós , foron capturados na casa porque en tódalas habitacións da casa se mirases arriba , verías unha cámara e un micrófono e se mirases abaixo terías unha vista de paxaro da habitación .
(src)="8"> Tie estas nia vivĉambro , la beba dormĉambro , kuirejo , manĝejo kaj la cetera domo .
(trg)="8"> Aquí está a nosa sala de estar , o dormitorio do meniño , a cociña , o comedor e o resto da casa .
(src)="9"> Kaj ĉio tio eniris diskaron , kiu estis kreita por daŭra surbendigo .
(trg)="9"> E todo isto alimentaba un conxunto de discos deseñados para estar continuamente a capturar .
(src)="10"> Do nun ni traflugas unu tagon en nia hejmo movante de la sunleviĝo matene ĝis la sunsubiro vespere kaj fine lumestingigo je tiu tago .
(trg)="10"> Así que aquí estamos , a voar a través dun día na nosa casa , desde o sol da mañá , pasando pola tarde incandescente , e , finalmente , as luces do día se apagan .
(src)="11"> Dum tri jaroj ni surbendigis po 8 ĝis 10 horojn ĉiutage , kio egalas al ĉirkau kvaronmiliono da horoj de plurtraka sono kaj video .
(trg)="11"> Durante tres anos , rexistramos de oito a dez horas ó día , acumulando un cuarto de millón de horas de audio e vídeo multi-pista .
(src)="12"> Ni nun spektas parton de la ĝis nun plej granda kolekto da hejmvideoj , kiu ekzistas .
(trg)="12"> Así que estades a ver un anaco de que é , de lonxe , a maior colección de vídeo caseiro até o momento .
(src)="13"> ( ridado ) Kaj kion tiuj datumoj reprezentas por nia familio persone , la efekto jam estas enorma kaj ni ankoraŭ lernas ĝian valoron .
(trg)="13"> ( Risas ) E o que estes datos representan para a nosa familia a nivel persoal , o impacto xa foi enorme , e aínda estamos a apreciar o seu valor .
(src)="14"> Sennombraj momentoj da neekspektitaj naturaj momentoj , ne intencaj momentoj , estas surbendigitaj ĉi tie , kaj ni komencas lerni , kiel el- kaj retrovi ilin .
(trg)="14"> Innumerables momentos de natureza espontánea , non preparados , foron capturados , e aínda estamos comezando a aprender como descubrirlos e atopalos .
(src)="15"> Sed ankaŭ scienca kialo antaŭenigis la projekton : nome , uzi la naturajn tratempajn datumojn por kompreni la proceson kiel infano lernas sian lingvon — tiu infano estas mia filo .
(trg)="15"> Pero hai tamén un motivo científico que impulsou este proxecto , que foi o uso destes datos naturais lonxitudinais para entende-lo proceso de como un neno aprende a lingua , sendo ese neno o meu fillo .
(src)="16"> Kaj tiel , kun multe da gardaj rimedoj pri la privatsfero por protekti ĉiun , kiu surbendiĝas en la datumoj , ni havebligis partojn de la datumoj al mia fidinda esploristaro ĉe MIT , por ke ni povu komenci eltiri skemojn en tiu ĉi enorma datumstoko , provante kompreni la influon de la socia ĉirkaŭaĵo al lingva akirado .
(trg)="16"> E con moitas provisións de privacidade para protexer a todas as persoas rexistradas nos datos , facilitamos elementos dos datos ó meu equipo de investigación de confianza do MIT para poder comezar a identificar patróns neste conxunto masivo de datos , intentando entender a influencia dos medios sociais na adquisición da linguaxe .
(src)="17"> Do ni ĉi tie spektas unu de la unuaj aferoj , kiujn ni ekfaris .
(trg)="17"> Así que estamos vendo unha das primeiras cousas que comezamos a facer .
(src)="18.1"> Tie ĉi mia edzino kaj mi kuiras la matenmanĝon en la kuirejo .
(src)="18.2"> Kaj movante tra la spaco kaj la tempo , videblas tuttaga skemo de la vivo en la kuirejo .
(trg)="18.1"> Estes somos a miña muller e máis eu preparando o almorzo na cociña .
(trg)="18.2"> E mentres nos movemos no espazo en no tempo , un patrón cotián da vida na cociña .
(src)="19"> Por konverti tiujn opakajn 90 000 horojn de video en ion , kiun ni povus ekrigardi , ni uzis movadanalizon por eltrovi , dum ni moviĝis tra l ' spaco kaj tra l ' tempo , la spactempajn vermojn , kiel ni nomas ilin .
(trg)="19"> Para converter estas 90.000 horas de vídeo opaco en algo que puidésemos comezar a ver , usamos análise de movemento para extraer , mentres nos movemos no espazo e no tempo , o que chamamos vermes espazo-tempo .
(src)="20"> Kaj tio ekestis parto de niaj metodoj ekrigardi kaj eltrovi , kie en la datumo troviĝas la agadoj kaj samtempe , precipe spuri la skemon de mia filo moviĝanta tra la hejmo , por ke ni koncentriĝu pri transskribaj klopodoj , la tuta parola ĉirkaŭaĵo ĉirkaŭ mia filo — ĉiujn vortojn , kiujn li aŭdis de mi mem , mia edzino , nia vartistino , kaj iom post iom , la vortojn , li mem ekproduktis .
(trg)="20"> E isto converteuse en parte das nosas ferramentas para conseguir ver e mirar onde é que están as actividades nos datos , e con isto , trazar o patrón , en particular , de onde é que o meu fillo se move pola casa , para poder enfocar os nosos esforzos de transcrición , no entorno da linguaxe arredor do meu fillo -- todas as palabras que ouviu de min , da miña muller , da nosa neneira , e co tempo , as palabras que comezou a producir .
(src)="21"> Do per la teknologio kaj la datumoj kaj la eblo transskribi paroladon , helpe de maŝinoj , ni nun transskribis pli ol 7 milionojn da vortoj de niaj hejmaj transskribaĵoj .
(trg)="21"> Así que con toda esa tecnoloxía e datos e a posibilidade de , con asistencia técnica , transcribir as palabras , levamos transcritas máis de sete millóns de palabras das nosas transcricións caseiras .
(src)="22"> Kaj tion dirita , mi nun gvidos vin al nia unua rondiro en la datumojn .
(trg)="22"> E con iso , deixádeme levarvos agora a dar unha primeira volta polos datos .
(src)="23"> Mi certas , ke vi ĉiuj jam vidis tempoakcelajn filmojn , en kiu floro floras en plirapidigita tempo .
(trg)="23"> Seguramente , todos vós vistes vídeos acelerados onde unha flor se abre de forma acelerada .
(src)="24"> Mi nun volas ke vi spertu la floradon de unu parola formo .
(trg)="24"> Gustaríame que agora experimentarades o florecemento dunha forma de fala .
(src)="25"> Mia filo post sia unua naskiĝtago kutimis diri " gaga " por akvo .
(trg)="25"> O meu fillo , xusto despois do seu primeiro aniversario , dicía " gaga " no canto de auga ( water ) .
(src)="26"> Kaj dum la sekvonta duona jaro li iom post iom lernis alproksimiĝi la ĝustan plenkreskulan formon " water " .
(trg)="26"> E durante o seu seguinte medio ano , lentamente aprendeu a aproximarse á forma adulta correcta , " auga " ( " water " ) .
(src)="27"> Do ni trakuros duonan jaron dum 40 sekundoj .
(trg)="27"> Así que imos navegar por medio ano nuns 40 segundos .
(src)="28"> Sen la video nun , por ke vi koncentriĝu pri la sono , la aŭdio , de nova speco de trajektorio : " gaga " al " water " .
(trg)="28"> Aquí sen vídeo , de forma que poidades enfocarvos no son , na acústica , dun novo tipo de traxectoria : de gaga a auga ( water ) .
(src)="29"> ( aŭdio ) Bebo : Gagagagagaga Gaga gaga gaga guga guga guga wada gaga gaga guga gaga wader guga guga water water water water water water water water water .
(trg)="29"> ( Audio ) Bebé : Gagagagagaga Gaga gaga gaga guga guga guga wada gaga gaga guga gaga wader guga guga auga auga auga ( water ) auga auga auga ( water ) auga auga ( water ) auga .
(src)="30"> DR : Li certe trafis ĝin , ĉu ne ?
(trg)="30"> DR : Cravouna , non é ?
(src)="31"> ( aplaŭdo ) Sed li ne nur lernis " water " .
(trg)="31"> ( Aplauso ) Pero non só aprendeu auga .
(src)="32"> Dum la 24 monatoj , la unuaj 2 jaroj , pri kiuj ni vere koncentriĝis , tiu estas mapo de ĉiuj vortoj , kiuj li lernis en kronologia ordigo .
(trg)="32"> Durante os 24 meses , os primeiros dous anos , nos que realmente nos centramos , este é un mapa de cada palabra que aprendeu en orde cronolóxica .
(src)="33"> Kaj ĉar ni ja havas plenajn transskribaĵojn , ni identigis ĉiujn de la 503 vortojn , kiujn li lernis produkti ĝis sia dua naskiĝtago .
(trg)="33"> E como temos todas as transcricións , identificamos cada unha das 503 palabras que aprendeu a producir até o seu segundo aniversario .
(src)="34"> Li estis frua parolanto .
(trg)="34"> Comezou a falar cedo .
(src)="35"> Kaj tial ni komencis analizi la kialon .
(trg)="35"> E comezamos a analizar por que .
(src)="36"> Kial certaj vortoj naskiĝis antaŭ aliaj ?
(trg)="36"> Por que certas palabras naceron antes ca outras ?
(src)="37.1"> Tio ĉi estis unu de la unuaj rezultoj , kiujn ni eltrovis per nia studado antaŭ iom pli ol unu jaro .
(src)="37.2"> Ĝi tre surprizis nin .
(trg)="37"> Este é un dous primeiros resultados que saíron do estudo fai pouco máis dun ano que realmente nos sorprendeu .
(src)="38"> Oni interpretu tiun ŝajne simplan grafikon jene : la vertikala akso indikas , kiom kompleksas la diradoj de la zorgantoj laŭ la longeco de la diradoj .
(trg)="38"> A forma de interpretar este gráfico aparentemente simple é ver na vertical unha indicación do complexos que son os enunciados do coidador baseada na lonxitude dos enunciados .
(src)="39"> Kaj la horizontala akso estas la tempo .
(trg)="39"> E o eixo vertical é o tempo .
(src)="40"> Kaj la tutan datumon ni aranĝis laŭ la jena ideo : Ĉiufoje , kiam mia filo lernis vorton , ni rekontrolis rigardante ĉiun diradon , kiun li aŭdis , kiu enhavis tiun vorton .
(trg)="40"> E tódolos datos foron aliñados baseándonos na seguinte idea : Cada vez que o meu fillo aprendese unha palabra , iriamos cara a atrás e veriamos toda a linguaxe que ouviu que contiña esa palabra .
(src)="41"> Kaj ni reprezentis la relativan longecon de la diradoj .
(trg)="41"> E determinariamos a lonxitude relativa dos enunciados .
(src)="42"> Kaj ni eltrovis tre interesan fenomenon , ke la dirado de zorgantoj laŭsisteme subeniris al minimumo , igante lingvon laŭeble simpla , kaj poste malrapide kreskante reen al komplekso .
(trg)="42"> E o que encontramos foi este curioso fenómeno , que o discurso do coidador iría sistematicamente reducíndose ó mínimo , facendo a linguaxe tan simple como fose posible , e lentamente ascende cara atrás en complexidade .
(src)="43"> Kaj la mirigaĵo estis , ke tia salto , tia kavaĵo , kunliniiĝis preskaŭ precize kun kiam ĉiu vorto naskiĝis — vorto post vorto , laŭsisteme .
(trg)="43"> E o sorprendente foi que ese salto , esa redución , aliñábase de forma moi precisa co tempo en que naceu cada palabra -- palabra tras palabra , sistematicamente .
(src)="44"> Ŝajnas do , ke ĉiuj tri ĉefaj zorgantoj – mi mem , mia edzino kaj nia vartistino – laŭsisteme kaj , mi kredas , subkonscie restrukturigis nian lingvon por konveni al li dum naskiĝo de vorto kaj por milde gvidi lin al pli kompleksa lingvaĵo .
(trg)="44"> Así que parece que os tres coidadores primarios -- a miña muller , a nosa neneira e máis eu , fomos sistematicamente e , penso eu , inconscientemente restruturando a nosa linguaxe até coincidir con el no nacemento dunha palabra e introducilo pouco a pouco nunha linguaxe máis complexa .
(src)="45"> Kaj ties implikacio – estas pluraj , sed mi ŝatas emfazi nur unu – estas tio , ke devas ekzisti mirigaj retrokuploj .
(trg)="45"> E as implicacións disto -- hai moitas , pero hai unha que quero resaltar , é que parece que hai sorprendentes bucles de resposta .
(src)="46"> Kompreneble mia filo lernas de sia lingva ĉirkaŭaĵo , sed la ĉirkaŭaĵo ja lernas de li .
(trg)="46"> Por suposto , o meu fillo está a aprender do seu entorno lingüístico , pero o entorno está a aprender del .
(src)="47"> Tiu ĉirkaŭaĵo , la homoj , estas en tiaj mallarĝaj retrokuploj kaj kreas ian framon , kiu ĝis nun ne rimarkiĝis .
(trg)="47"> Esa xente do entorno , están nestes apertados bucles de resposta e crean unha especie de estada que non fora descuberta até agora .
(src)="48"> Sed tio temas pri la parola kunteksto .
(trg)="48"> Pero iso é mirando o contexto da linguaxe .
(src)="49"> Kio pri la vida kunteksto ?
(trg)="49"> Que pasa co contexto visual ?
(src)="50"> Ni ne rigardas al tio — imagu ĝin kiel pupdoma tranĉo de nia domo .
(trg)="50"> O que estamos a ver agora -- pensade nisto como se a nosa casa fose unha casa de bonecas .
(src)="51"> Ni uzis tiujn kameraojn kun rondaj larĝangulaj lensoj kaj ni faris kelkajn optikajn amendojn , poste ni povas vivigi ĝin tridimensie .
(trg)="51"> Collemos esas cámaras de lentes ' ollo de peixe ' circulares e fixemos algunhas correccións ópticas para poder darlle unha vida tridimensional .
(src)="52"> Do , bonvenon en mia hejmo .
(trg)="52"> Así que , benvidos á miña casa .
(src)="53"> Tio estas momento , unu momento surbendigita per pluraj kameraoj .
(trg)="53"> Este é un momento , un momento capturado por múltiples cámaras .
(src)="54"> Ni faris tion por krei la perfektan memormaŝinon , kiu uzeblas por reeniri kaj interaktive flugumi kaj tiam enspiri videan vivon en la sistemon .
(trg)="54"> A razón pola que fixemos isto é crear a máquina de memoria definitiva , onde podes volver atrás interactivamente e dar voltas e entón darlle vida ó vídeo neste sistema .
(src)="55"> Kaj nun mi montros al vi denove plirapidigitan vidon de 30 minutoj da simpla vivo en la loĝĉambro .
(trg)="55"> O que vou facer é darvos unha vista acelerada de 30 minutos , outra vez , só da vida na sala de estar .
(src)="56"> Tio estas mi kaj mia filo sur la fundo .
(trg)="56"> Eses somos eu e o meu fillo no chan .
(src)="57"> Kaj estas videa analizado , kiuj spuras niajn movojn .
(trg)="57"> E a análise visual que está a capturar os nosos movementos .
(src)="58"> Mia filo postlasas ruĝan koloron , mi la verdan .
(trg)="58"> O meu fillo está a deixar tinta vermella , eu estou a deixar tinta verde .
(src)="59"> Ni nun estas sur la sofo , elrigardas de la fenestro al preterpasantaj aŭtoj .
(trg)="59"> Agora estamos no sofá , mirando pola fiestra como pasan os coches .
(src)="60"> Kaj fine : mia filo , mem ludante en piedirludilo .
(trg)="60"> E finalmente , o meu fillo xogando el só .
(src)="61"> Nun ni haltigas la agadojn , 30 minutoj , ni metas la tempon al la vertikala akso , kaj malfermas por rigardi ĉi tiujn interagajn spurojn , kiuj ni ĵus postlasis .
(trg)="61"> Agora conxelamos a acción , 30 minutos , poñemos o tempo no eixo vertical , e abrimos a vista destas marcas de interacción que fomos deixando atrás .
(src)="62"> Kaj ni vidas tiujn mirigajn strukturojn — tiujn malgrandajn nodojn de 2 fadenkoloroj , kiujn ni nomas " sociaj fokusoj " .
(trg)="62"> E vemos estas sorprendentes estruturas -- estes pequenos nós de fío de dúas cores chamámoslles puntos quentes sociais .
(src)="63"> La spiralan fadenon ni nomas " sola fokuso " .
(trg)="63"> Ó fío en espiral chamámoslle punto quente individual .
(src)="64"> Kaj ni pensas , ke ili influas la progreson de lingvolernado .
(trg)="64"> E cremos que afectan a como se aprende a linguaxe .
(src)="65"> Kion ni volas , estas komenci kompreni la interagon inter tiuj ĉi skemoj kaj la lingvaĵo , al kiu nia filo estas submetita , por eltrovi , ĉu ni povas antaŭdiri , kiel la strukturo , dum kiu vortoj estas aŭdataj , influas la momenton , kiam ili estas lernataj — do , la rilaton inter vortoj kaj tio , kion ili celas en la mondo .
(trg)="65"> O que nos gustaría facer é comezar a comprender a interacción entre estes patróns e a linguaxe á que está exposto o meu fillo para ver se podemos predicir como a estrutura de cando se ouven as palabras inflúe cando son aprendidas -- Ou o que é o mesmo , a relación entre palabras e sobre o que tratan no mundo .
(src)="66"> Tiel do ni alproksimiĝas al tiu ideo .
(trg)="66"> Así é como estamos a enfocar isto .
(src)="67"> En tiu video ni denove spuras nian filon .
(trg)="67"> Neste vídeo , novamente , o meu fillo está a ser seguido .
(src)="68"> Li postlasas ruĝan koloron .
(trg)="68"> Está a deixar un rastro de tinta vermella .
(src)="69"> Kaj jen nia vartistino ĉe la pordo .
(trg)="69"> E aquí está a nosa neneira na porta .
(src)="70.1"> ( video ) Vartistino : Ĉu vi volas akvon ?
(src)="70.2"> ( Bebo : Aaaa . )
(src)="70.3"> Vartistino : En ordo .
(src)="70.4"> ( Bebo : Aaaa . )
(src)="70.5"> DR : Ŝi oferas akvon kaj ek la 2 vermoj iras al la kuirejo por akiri akvon .
(trg)="70.1"> ( Vídeo ) Neneira : Queres auga ?
(trg)="70.2"> ( Bebé : Aaaa ) Neneira : De acordo .
(trg)="70.3"> ( Bebé : Aaaa . )
(trg)="70.4"> DR : Ofrécelle auga , e aí están os dous vermes pola cociña á procura de auga .
(src)="71"> Kaj ni do uzis la vorton " water " por etikedi tiun momenton , tiun pecon da agado .
(trg)="71"> E o que temos feito é usar a palabra " auga " ( water ) para etiquetar ese momento , ese anaco de actividade .
(src)="72"> Kaj nun ni uzas la povon de datumoj uzante ĉiun fojon , kiam mia filo iam ajn aŭdis la vorton por akvo kaj la kuntekston en kiu li spertis ĝin , kaj kun tiuj ni trarigardas la videon por trovi ĉiun agadan spuron , kiu kunaperas kun apero de " water " .
(trg)="72"> E agora collemos o poder dos datos e collemos cada momento no que o meu fillo algunha vez ouviu a palabra auga ( water ) e o contexto no que a viu , e o usamos para penetrar no vídeo e atopar cada traza de actividade que aconteceu no mesmo tempo da instancia de " auga "
(src)="73"> Kaj kion tiuj ĉi datumoj postlasas , estas topografio .
(trg)="73"> E o que estes datos deixan é unha paisaxe
(src)="74"> Ni nomas ĝin " vortografiojn " .
(trg)="74"> Nos chamámoslles palabraxes ( wordscapes )
(src)="75"> Tio ĉi estas la vortografio por la vorto " water " , Kaj vi povas vidi , ke la plejparto de la agado okazas en la kuirejo .
(trg)="75"> Esta é a palabraxe da palabra auga , e poden ver que a maioría da acción está na cociña
(src)="76"> Estas tie maldekstre , kie troviĝas la altaj ekstremaĵoj .
(trg)="76"> Que é onde están eses picos grandes da esquerda
(src)="77"> Kaj por montri la malsamon , ni povas fari ĝin per iu ajn vorto .
(trg)="77"> E só para contrastar , podemos facer isto con calquera palabra .
(src)="78"> Ni povas uzi la vorton " bye " kiel en " good bye . "
(trg)="78"> Podemos coller a palabra " adeus " ( bye ) como na frase de despedida ( good bye )
(src)="79"> Kaj ni nun zomis al la enirejo de la domo .
(trg)="79"> E estamos agora facendo zoom na entrada da casa .
(src)="80"> Kaj rigardante ni trovas , kiel oni ja atendus , malsamon en la topografio , kie la vorto " bye " okazas pli ofte en strukturita situacio .
(trg)="80"> E miramos , e atopamos , como poderiades esperar , un contraste na paisaxe onde a palabra " adeus " aparece dunha forma moito máis estruturada .
(src)="81"> Do ni uzas tiujn strukturojn por komenci antaŭdiri la vicordon de lingva akirado , kaj tio estas la daŭra laboro nuntempe .
(trg)="81"> Así que usamos estas estruturas para comezar a predicir a orde de adquisición da linguaxe , e iso é no que estamos a traballar agora .
(src)="82"> En mia laboratorio ĉe MIT , en kiun ni nun kaŝrigardas — tio estas ĉe la media laboratorio .
(trg)="82"> No meu laboratorio , que estamos a ver agora , no MIT -- este é o laboratorio de medios .
(src)="83"> Tio ĉi iĝis mia plej ŝatata metodo de videe prezenti kiun ajn lokon .
(trg)="83"> Esta é a miña forma favorita de videografar sobre calquera espazo .
(src)="84"> Tri de la ĉefaj homoj en la projekto , Philip DeCamp , Rony Kubat kaj Brandon Roy estas montrataj tie .
(trg)="84"> Tres das persoas clave neste proxecto , Philip DeCamp , Rony Kubat y Brandon Roy están nesta foto .
(src)="85"> Philip estas proksima kunlaboranto je ĉiuj videbligadoj , kiujn vi vidas .
(trg)="85"> Philip foi un colaborador próximo en tódalas visualizacións que estades a ver .
(src)="86"> Kaj Michael Fleischman estis alia doktora studento en mia laboratorio , kiu laboris kun mi pri tiu ĉi hejmvidea analizado , kaj li eltrovis la jenajn aferojn : ke " la metodo , kiun ni uzas por analizi , kiel lingvaĵo kuniĝas al eventoj , kiuj donas komunan bazon por lingvo , ni povas uzi la saman ideon ekster via domo , Deb , kaj apliki ĝin en la mondo de publikaj medioj . "
(trg)="86"> E Michael Fleischman foi outro estudante de doutorado no meu laboratorio que traballou comigo nesta análise do vídeo doméstico e fixo a seguinte observación : que " a forma na que estamos analizando como a linguaxe conecta cos eventos que proporcionan un marco común para a linguaxe , a mesma idea pode ser sacada da túa casa , Deb , e podemos aplicala ó mundo dos medios de comunicación . "
(src)="87"> Kaj tiamaniere niaj klopodoj elturniĝis surprize .
(trg)="87"> E entón , o noso esforzo deu un xiro inesperado .