# eo/ted2020-10.xml.gz
# fr_ca/ted2020-10.xml.gz
(src)="1"> Malgraŭ la pravaj zorgoj pri aidoso kaj la birda gripo -- kaj ni aŭskultos pli poste la brilan D-ron Brillant paroli pri tio -- mi volas paroli pri aliaj pandemioj , kiuj estas la korvaskula malsano , diabeto , hipertensio -- ĉiuj plene preventeblaj por almenaŭ 95 procentoj de la homoj nur per ŝanĝo de dieto kaj vivo-stilo .
(trg)="1"> Avec toute l 'inquiétude légitime autour du SIDA et de la grippe aviaire , et nous en entendrons parler par le brillant Docteur Brillant plus tard dans la journée , je veux vous parler des autres pandémies , ce sont les maladies cardiovasculaires , le diabète , l 'hypertension , qui sont toutes évitables pour au moins 95 % des gens , en changeant simplement de régime alimentaire et de mode de vie .
(src)="2.1"> Okazas , ke nuntempe estas tutmondiĝo de la malsano , ke homoj ĉie ekmanĝas kiel ni , kaj vivas kiel ni , kaj mortas kiel ni .
(src)="2.2"> Post unu generacio , ekzemple , Azio , kiu havis unu el la plej malaltaj proporcioj de kormalsano , trodikeco kaj diabeto , atingis unu el la plej altaj .
(src)="2.3"> Kaj en Afriko , kormalsano samrangas kun mortoj pro HIV kaj aidoso en la plejmulton de la landoj .
(trg)="2.1"> Ce qui se passe , c 'est qu 'une mondialisation des maladies se met en place , que les gens commencent à manger comme nous , et vivre comme nous , et mourir comme nous .
(trg)="2.2"> Et en une génération , par exemple , l 'Asie est passée de détenteur des plus faibles taux de maladies du coeur , et d 'obésité , et de diabète , à l 'un des plus élevés .
(trg)="2.3"> Et en Afrique , les maladies cardiovasculaires sont la cause d 'autant de décès que le VIH et le SIDA dans la plupart des pays .
(src)="3"> Do jen estas urĝa momento de oportuno , kiun ni profitu por fari gravan ŝanĝon , kiu povas influi la vivojn de ja milionoj da homoj kaj praktiki preventan medicinon laŭ tutmonda skalo .
(trg)="3"> Aussi nous avons une fenêtre d 'opportunité décisive pour faire une différence importante qui puisse avoir un effet sur les vies de millions de gens , littéralement , et de pratiquer une médecine préventive à l 'échelle mondiale .
(src)="4"> Kor- kaj sangvaskulaj malsanoj mortigas pli da homoj -- ne nur ĉi-lande , sed ankaŭ tutmonde -- ol ĉiuj aliaj kialoj kune , kvankam ĝi estas plene preventebla por preskaŭ ĉiuj .
(trg)="4"> Les maladies du coeur et des vaisseaux sanguins tuent toujours plus de gens , pas seulement dans ce pays mais aussi dans le monde entier , que tout le reste combiné , et pourtant on peut complètement les prévenir pour presque tout le monde .
(src)="5.1"> Ĝi ne nur estas preventebla ; ĝi fakte estas inversigebla .
(src)="5.2"> Kaj dum la lastaj 29 jaroj , preskaŭ , ni sukcesis montri , ke per simpla ŝanĝo en la dieto kaj vivo-stilo , uzante tiujn tre altteknikajn , kostajn , modernegajn mezurojn por pruvi kiel potencaj estas la tre simplaj malaltteknikaj kaj malmultekostaj intervenoj -- kvanta arteriografio , antaŭ kaj post unu jaro , kaj koraj PET-tomografioj .
(trg)="5.1"> Non seulement on peut les prévenir , mais elles sont en fait réversibles .
(trg)="5.2"> Et pendant les 29 dernières années nous avons été en mesure de le démontrer en changeant simplement de régime et de mode de vie , en utilisant des mesures très sophistiquées , coûteuses et ultramodernes pour prouver à quel point ces interventions très simples et très peu sophistiquées peuvent être puissantes ; une artériographie quantitative , avant et après un an , et des scintigraphies cardiaques sous scanner TEP .
(src)="6"> Ni montris antaŭ kelkaj monatoj -- ni publikigis la unuan studaĵon montrantan , ke oni povas ja haltigi aŭ malprogresigi prostatan kanceron farante ŝanĝojn en dieto kaj vivostilo kaj 70-procenta malprogreso en la tumoro aŭ haltigo de la tumor-kreskiĝo , kompare al nur naŭ procentoj de la kompara grupo .
(trg)="6"> Nous avons montré il y a quelques mois , nous avons publié la première étude démontrant qu 'on peut effectivement arrêter ou renverser la progression du cancer de la prostate par des changements de régime et de mode de vie , et obtenir une régression de 70 % de la croissance de la tumeur , ou une inhibition de la croissance de la tumeur , comparé à seulement 9 % pour le groupe de contrôle .
(src)="7"> Kaj en tiu ĉi MRI- kaj MR-spektroskopio la aktiveco de prostata tumoro montriĝas ruĝe -- vi povas vidi ĝian reduktiĝon post unu jaro .
(trg)="7"> Et sur la spectroscopie IRM et RM ici , l 'activité de la tumeur de la prostate est marquée en rouge , vous pouvez voir qu 'elle diminue après un an .
(src)="8.1"> Nun estas epidemio de trodikeco : du trionoj el la plenkreskuloj kaj 15 procentoj el la infanoj .
(src)="8.2"> Vere zorgigas min , ke diabeto kreskis 70-procente dum la lastaj 10 jaroj kaj tiu ĉi povas esti la unua generacio en kiu niaj infanoj vivas malpli longe ol ni .
(src)="8.3"> Estas bedaŭrinde kaj preventeble .
(trg)="8.1"> Et puis il y a à présent une épidémie d 'obésité : deux tiers des adultes et 15 % des enfants .
(trg)="8.2"> Ce qui m 'inquiète vraiment c 'est que le diabète a progressé de 70 % ces 10 dernières années , et c 'est peut-être la première génération dans laquelle nos enfants vivent une vie plus courte que nous .
(trg)="8.3"> C 'est pitoyable , et c 'est évitable .
(src)="9.1"> Tio ĉi ne estas balotrezultoj , sed homoj -- la nombro da trodikaj homoj laŭ ŝtato , komencante en 1985 - 87 -- kaj tio ĉi el CDC-retejo -- 1988 ĝis 1991 -- vi ekhavas novan kategorion -- 1992 ĝis 96 , 1997 ĝis 2001 - ĝi plimalboniĝas .
(src)="9.2"> Ni iel malevoluas .
(src)="9.3"> ( Ridoj ) Nu , kion ni povas fari pri tio ?
(src)="9.4"> Bone , la dieto , kiun ni trovis kaj povas malevoluigi kormalsanon kaj kanceron estas azia dieto .
(trg)="9.1"> Ces chiffres ne sont pas des résultats d 'élections ce sont des gens -- le nombre de gens qui sont obèses par état , en commençant en 1985 , 86 , 87 ce sont les relevés du site du Centre pour la prévention et le contrôle des maladies -- 88,89,90,91 et vous voyez une nouvelle catégorie -- 92,93,94,95,96 , 97 , 98 , 99 , 2000 , 2001 -- ça empire .
(trg)="9.2"> En quelque sorte , nous régressons .
(trg)="9.3"> ( Rires ) Et que pouvons-nous y faire ?
(trg)="9.4"> Et bien , vous savez , le régime que nous avons trouvé qui peut renverser les maladies cardiaques et le cancer est le régime asiatique .
(src)="10"> Sed en Azio , oni ekmanĝas kiel ni kaj tio klarigas kial ili ekmalsaniĝas kiel ni .
(trg)="10"> Mais les gens en Asie commencent à manger comme nous c 'est pour ça qu 'ils commencent à être malades comme nous .
(src)="11.1"> Do mi eklaboris kun pluraj grandaj manĝaĵo-entreprenoj .
(src)="11.2"> Ili povas igi alloge kaj amuze kaj plaĉe kaj konvene manĝi pli sanigajn manĝaĵojn , -- mi prezidas la rekomendkonsilantarojn de McDonald 's kaj Pepsico , kaj ConAgra , kaj Safeway kaj baldaŭ Del Monte , kaj ili malkovras , ke tio estas favora al negoco .
(trg)="11.1"> Donc , j 'ai travaillé avec beaucoup des grandes compagnies alimentaires .
(trg)="11.2"> Ils peuvent rendre amusants , sexys , branchés et croustillants et pratiques à manger des aliments plus sains par exemple , je préside les comités consultatifs de McDonald , PepsiCo et ConAgra et Safeway et bientôt Del Monte , et ils trouvent que c 'est bon pour les affaires .
(src)="12.1"> La salatoj , kiujn vi vidas ĉe McDonald 's venis el la studo -- ĝi ofertos azian salaton .
(src)="12.2"> Ĉe Pepsi , du trionoj el ĝia malneta enspezo venas el ĝiaj pli bonaj manĝaĵoj .
(trg)="12.1"> Les salades que vous voyez chez McDonald sont le résultat de ce travail -- ils vont lancer une salade asiatique .
(trg)="12.2"> Chez Pepsi , deux tiers de la croissance de leur revenu est le résultat de leurs meilleurs aliments .
(src)="13.1"> Se ni povas agi tiel , ni povos liberigi rimedojn por aĉeti medikamentojn , kiujn oni vere bezonas por zorgi pri aidoso , HIV , malario kaj preventi birdan gripon .
(src)="13.2"> Dankon .
(trg)="13.1"> Et donc si nous pouvons faire ça , alors nous pouvons libérer des ressources pour acheter des médicaments dont on a vraiment besoin pour traiter le SIDA et le VIH et le paludisme et pour la prévention de la grippe aviaire .
(trg)="13.2"> Merci .
# eo/ted2020-1044.xml.gz
# fr_ca/ted2020-1044.xml.gz
(src)="1"> Mia grava ideo estas tre , tre malgranda ideo kiu povas liberigi miliardojn da grandaj ideoj kiuj ĉi-momente dormas en ni .
(trg)="1"> Ma grande idée est une idée vraiment petite qui peut déverrouiller des milliards de grandes idées qui , pour le moment , dorment en nous .
(src)="2"> Kaj mia eta ideo por fari tion
(trg)="2"> Et ma petite idée qui va faire cela est le sommeil .
(src)="3.1"> estas dormi .
(src)="3.2"> ( Ridoj ) ( Aplaŭdoj ) Jen estas ĉambro de virinoj de tipo-A
(trg)="3"> ( Rire ) ( Applaudissements ) Ceci est une chambre remplie de femmes de type A.
(src)="4"> Jen ĉambro de dorm-senigitaj virinoj .
(trg)="4"> Ceci est une chambre remplie de femmes qui manquent de sommeil .
(src)="5"> Kaj mi lernis je mia kosto , la valoron de dormo .
(trg)="5"> Et j 'ái appris , d 'une façon difficile , le valeur du sommeil .
(src)="6"> Antaŭ du jaroj kaj duono , mi svenis pro ellaciĝo .
(trg)="6"> Il y a deux ans et demi , Je me suis évanoui d 'épuisement .
(src)="7"> Mi frapis la kapon kontraŭ tablon , rompis mian vangoston .
(trg)="7"> J 'ai frappé ma tête contre mon bureau , je me suis cassé la pommette ,
(src)="8"> Mi ricevis kvin suturojn al la dekstra okulo .
(trg)="8"> J 'ai reçu cinq points de suture sur mon œil droit .
(src)="9"> Kaj mi komencis la strebadon al retrovo de la valoro de dormo .
(trg)="9"> et j 'ai commencé mon chemin pour redecouvrir la valeur du sommeil .
(src)="10"> Kaj sur tiu vojo , mi studis , mi renkontis kuracistojn , sciencistojn , kaj mi estas ĉi tie por diri al vi , ke la vojo al pli produktiva , pli inspira , pli ĝoja vivo estas havi sufiĉan dormon .
(trg)="10"> et pendant cette période , j 'ai étudié , j 'ai rencontré des medecins , des scientifiques et je suis ici pour vous dire que la voie d 'une vie plus productive plus inspirée , plus remplie de bonheur c 'est avoir suffisamment de sommeil .
(src)="11"> ( Aplaŭdoj ) Kaj ni virinoj indikos la vojon en tiu ĉi nova revolucio , tiu ĉi feminista afero .
(trg)="11"> ( Applaudisments ) Et nous les femmes , allons montrer le chemin dans cette nouvelle révolution , cette nouvelle question féministe .
(src)="12.1"> Ni dormos ĝis la supro , laŭvorte .
(src)="12.2"> ( RIdoj ) ( Aplaŭdoj ) Ĉar , bedaŭrinde , por viroj , dorm-senigo fariĝis simbolo de vireco .
(trg)="12.1"> Littérallement , nous allons dormir lors du chemin vers le haut , littéralement .
(trg)="12.2"> ( Rire ) ( Applaudisments ) Parce que , malhereusement , pour les hommes , la privation de sommeil est devenue un symbole de virilité
(src)="13"> Lastatempe mi kunmanĝis kun viro , kiu fanfaronis ke li nur dormis 4 horojn la antaŭan nokton .
(trg)="13"> Je dînait récemment avec un mec qui se vantait qu 'il avait eu seulement quatre heures de sommeil la nuit précédente .
(src)="14.1"> Kaj mi sentis emon diri al li -- sed silentis -- mi sentis emon diri : " Nu , vidu ...
(src)="14.2"> Se vi dormintus kvin horojn , nia manĝado estintus multe pli interesa . "
(trg)="14.1"> Et j 'avais envie de lui dire - mais je ne l 'ai pas dit - J 'avais envie de dire : " Vous savez quoi ?
(trg)="14.2"> Si vous aviez eu cinq , ce dîner aurait été beaucoup plus intéressant . "
(src)="15"> ( Ridoj ) Nun , oni konstatas ian dorm-senigan superemon .
(trg)="15"> ( Rire ) Il ya maintenant une sorte de rivalisation dans la privation de sommeil .
(src)="16"> Precipe ĉi tie en Vaŝintono , se vi provas fari matenmanĝo-rendevuon , kaj diras : " Ĉu bonas je la oka ? "
(trg)="16"> Surtout ici , à Washington , si vous essayez de fixer un rendez-vous pour le petit déjeuner , et vous dites : " à huit heures ? "
(src)="17"> Oni probable respondos : " La oka estas tro malfrua por mi , sed ne gravas , mi povos ludi tenison unue , fari kelkajn telekonferencojn , kaj renkonti vin je la oka . "
(trg)="17"> ils sont susceptibles de vous dire , " Huit heures est trop tard pour moi , mais c 'est O.K. , je peux jouer au tennis et faire un peu de conférences téléphoniques et vous rencontrer à huit heures . "
(src)="18"> Kaj oni pensas , ke tio signifas , ke oni estas nekredeble okupita kaj produktiva , sed fakte veras la malo , ĉar ni , ĉi-momente , jam havas geniajn gvidantojn en komerco , en financo , kaj en politiko , kiuj faras aĉajn decidojn .
(trg)="18"> Et ils pensent que cela signifie qu 'ils sont si incroyablement occupés et productifs , mais la vérité est qu 'ils ne le sont pas parce que nous en ce moment , avont eu de brillants leaders en affaires , en finance , en politique , qui ont pris des décisions terribles .
(src)="19"> Sekve , alta intelekta kvociento ne signifas , ke oni estas bona gvidanto , ĉar la esenco de gvidado estas la kapablo vidi la glacimonton antaŭ ol ĝi trafas la ŝipon .
(trg)="19"> Donc , un QI élevé ne signifie pas que vous êtes un bon leader parce que l 'essence du leadership c 'est pouvoir voir le iceberg avant qu 'il ne frappe le Titanic .
(src)="20"> Kaj jam tro multe da glacimontoj trafis niajn ŝipojn .
(trg)="20"> et nous avons eu assez d 'icebergs qui frappent nos Titanics .
(src)="21"> Fakte , mi vere kredas , ke se la fratoj Lehman estintus la gefratoj Lehman , la firmo eble ankoraŭ ekzistus .
(trg)="21"> En fait , j 'ai un sentiment que si Lehman Brothers etait Lehman Brothers and Sisters ils seraient encore là .
(src)="22"> ( Aplaŭdoj ) Dum ĉiuj fratoj estis okupitaj tute konektitaj tage kaj nokte , eble iu fratino rimarkintus la glacimonton ĉar ŝi vekiĝintus post 8-hora dormo kaj kapablintus vidi la ĝeneralan situacion .
(trg)="22"> ( Applaudisments ) Alors que tous les frères étaient occupés juste d 'être hyper-connecté 24 / 7 , peut-être une soeur aurait remarqué l 'iceberg , parce qu 'elle serait réveillée d 'un sommeil de sept heures et demie ou de huit heures et aurait pu voir la grande image .
(src)="23"> Do , dum ni alfrontas multoblajn krizojn en nia mondo je ĉi tiu momento , tio , kio estas bona je persona nivelo , kio alportos pli da ĝojo , dankemo efikeco al niaj vivoj kaj estos plej bona por niaj karieroj estos ankaŭ plej bona por la mondo .
(trg)="23"> Alors , pendant que nous sommes confrontés à toutes les multiples crises dans notre monde en ce moment ce qui est bon pour nous sur un plan personnel , ce qui apporterera plus de joie , de gratitude , d 'efficacité dans nos vies et être le meilleur pour nos propre carrières , est aussi ce qui est meilleur pour le monde .
(src)="24"> Do , mi urĝas vin , fermu viajn okulojn kaj trovu la gravajn ideojn kiuj kuŝas en ni , malŝaltu vian motoron kaj eltrovu la potencon de dormo .
(trg)="24"> Je vous exhorte , donc , à fermer les yeux et à découvrir les grandes idées qui sont en nous , à fermer vos moteurs et à découvrir le pouvoir du sommeil .
(src)="25"> Dankon .
(trg)="25"> Je vous remercie .
(src)="26"> ( Aplaŭdoj )
(trg)="26"> ( Applaudisments )
# eo/ted2020-1092.xml.gz
# fr_ca/ted2020-1092.xml.gz
(src)="1"> Imagu surbendigi vian vivon — ĉio , kion vi diris , ĉio , kion vi faris , rekte havebla en perfekta memorstoko , alirebla , do vi povas reeniri kaj trovi memorindajn momentojn kaj resperti ilin , aŭ trakribri la spurojn de la tempo kaj malkovri skemojn en via propra vivo , kiujn antaŭe vi ne rimarkis .
(trg)="1.1"> Imaginez , si vous pouviez enregistrer votre vie : tout ce que vous dites , tout ce que vous faites , accessible sous forme d 'une mémoire parfaite à portée de votre main .
(trg)="1.2"> Vous pourriez ainsi retourner dans le passé pour y trouver des moments mémorables et les revivre , ou scruter les traces du temps pour y découvrir les comportements récurrents , les schèmes de votre vie demeurés auparavant inconnus .
(src)="2"> Nu , tio precize estas la vojaĝo , kiun mia familio komencis antaŭ 5½ jarojn .
(trg)="2"> Et bien , c 'est exactement l 'aventure que ma famille a entreprise il y a cinq ans .
(src)="3"> Tiu estas mia edzino kaj kunlaborantino , Rupal .
(trg)="3"> Voici mon épouse et collaboratrice , Rupal .
(src)="4"> Kaj je tiu tago , je tiu momento , ni eniris nian domon kun nia unua ido , nia belega beba knabo .
(trg)="4"> Et ce jour-là , à ce moment-là , nous franchissions le pas de la porte avec notre premier enfant , notre magnifique fils .
(src)="5"> Kaj ni eniris domon kun tre speciala hejma videosurbendiga sistemo .
(trg)="5"> Et nous arrivions dans une maison équipée d 'un système d 'enregistrement vidéo domestique très spécial .
(src)="6"> ( video ) Viro : Bone .
(trg)="6"> ( Vidéo ) Homme : D 'accord .
(src)="7"> Deb Roy : Tiun momenton kaj milojn pliajn momentojn specialajn ni surbendigis en nia hejmo , ĉar en ĉiu ĉambro en la domo , se vi vidas supren , vi vidas kameraon kaj mikrofonon , kaj se ni vidas suben , vi havas birdoperspektivon super la ĉambro .
(trg)="7"> Deb Roy : Ce moment et des milliers d 'autres moments qui nous sont précieux ont été enregistrés alors qu 'ils se déroulaient dans notre maison parce que dans toutes les pièces de la maison , en levant les yeux , on pouvait voir une caméra et un microphone , et de cette perspective , il était possible d 'obtenir une vue d 'ensemble de la pièce .
(src)="8"> Tie estas nia vivĉambro , la beba dormĉambro , kuirejo , manĝejo kaj la cetera domo .
(trg)="8"> Voici notre salon , le chambre à coucher du bébé , la cuisine , la salle à manger et le reste de la maison .
(src)="9"> Kaj ĉio tio eniris diskaron , kiu estis kreita por daŭra surbendigo .
(trg)="9"> Et toute ces pièces étaient reliées à une baie de stockage conçue pour la saisie de données en continu .
(src)="10"> Do nun ni traflugas unu tagon en nia hejmo movante de la sunleviĝo matene ĝis la sunsubiro vespere kaj fine lumestingigo je tiu tago .
(trg)="10"> Nous voici donc survolant une journée chez nous en commençant par un matin ensoleillé jusqu 'à une soirée incandescente et , finalement , les lumières éteintes pour la nuit .
(src)="11"> Dum tri jaroj ni surbendigis po 8 ĝis 10 horojn ĉiutage , kio egalas al ĉirkau kvaronmiliono da horoj de plurtraka sono kaj video .
(trg)="11"> Pendant trois ans , nous avons enregistré de 8 à 10 heures par jour , pour recueillir environ un quart de millions d 'heures d 'enregistrement audio et vidéo multipiste .
(src)="12"> Ni nun spektas parton de la ĝis nun plej granda kolekto da hejmvideoj , kiu ekzistas .
(trg)="12"> Vous regardez donc une portion de ce qui est de loin la collection la plus importante de vidéo domestique .
(src)="13"> ( ridado ) Kaj kion tiuj datumoj reprezentas por nia familio persone , la efekto jam estas enorma kaj ni ankoraŭ lernas ĝian valoron .
(trg)="13"> ( Rires ) Et ce que ces données représentent pour notre famille sur le plan personnel , l 'impact s 'est déjà avéré majeur , et nous en apprenons encore à en découvrir toute la valeur .
(src)="14"> Sennombraj momentoj da neekspektitaj naturaj momentoj , ne intencaj momentoj , estas surbendigitaj ĉi tie , kaj ni komencas lerni , kiel el- kaj retrovi ilin .
(trg)="14"> D 'innombrables moments naturels non sollicités , non répétés , sont enregistrés là , et nous commençons à savoir comment les découvrir et les trouver .
(src)="15"> Sed ankaŭ scienca kialo antaŭenigis la projekton : nome , uzi la naturajn tratempajn datumojn por kompreni la proceson kiel infano lernas sian lingvon — tiu infano estas mia filo .
(trg)="15"> Mais il y a aussi une motivation scientifique derrière ce projet , qui consistait à utiliser ces données naturelles longitudinales afin de mieux comprendre le processus de l 'apprentissage de la langue par un enfant -- cet enfant étant mon fils .
(src)="16"> Kaj tiel , kun multe da gardaj rimedoj pri la privatsfero por protekti ĉiun , kiu surbendiĝas en la datumoj , ni havebligis partojn de la datumoj al mia fidinda esploristaro ĉe MIT , por ke ni povu komenci eltiri skemojn en tiu ĉi enorma datumstoko , provante kompreni la influon de la socia ĉirkaŭaĵo al lingva akirado .
(trg)="16.1"> Ainsi , avec la mise en place de nombreuses modalités assurant la vie privée visant à protéger tous ceux qui figuraient dans les données enregistrées , nous avons mis des éléments de données à la disposition de mon équipe de recherche de confiance à MIT afin de commencer à cerner des structures récurrentes , ou schèmes , dans cet ensemble imposant de données .
(trg)="16.2"> Notre but : essayer de comprendre l 'influence des milieux sociaux sur l 'acquisition du langage .
(src)="17"> Do ni ĉi tie spektas unu de la unuaj aferoj , kiujn ni ekfaris .
(trg)="17"> Nous voyons ici l 'une des premières choses que nous avons faites dès le début .
(src)="18.1"> Tie ĉi mia edzino kaj mi kuiras la matenmanĝon en la kuirejo .
(src)="18.2"> Kaj movante tra la spaco kaj la tempo , videblas tuttaga skemo de la vivo en la kuirejo .
(trg)="18.1"> Voilà mon épouse et moi préparant le déjeuner dans la cuisine .
(trg)="18.2"> Tandis que nous nous déplaçons dans l 'espace et dans le temps , nous pouvons voir le déroulement quotidien de la vie dans la cuisine .
(src)="19"> Por konverti tiujn opakajn 90 000 horojn de video en ion , kiun ni povus ekrigardi , ni uzis movadanalizon por eltrovi , dum ni moviĝis tra l ' spaco kaj tra l ' tempo , la spactempajn vermojn , kiel ni nomas ilin .
(trg)="19"> La conversion de ces 90 000 heures opaques de vidéo en quelque chose qu 'il nous est possible de visualiser se fait grâce à l 'analyse du mouvement alors que nous nous déplaçons dans l 'espace et dans le temps , ce que nous appelons des serpentins espace-temps .
(src)="20"> Kaj tio ekestis parto de niaj metodoj ekrigardi kaj eltrovi , kie en la datumo troviĝas la agadoj kaj samtempe , precipe spuri la skemon de mia filo moviĝanta tra la hejmo , por ke ni koncentriĝu pri transskribaj klopodoj , la tuta parola ĉirkaŭaĵo ĉirkaŭ mia filo — ĉiujn vortojn , kiujn li aŭdis de mi mem , mia edzino , nia vartistino , kaj iom post iom , la vortojn , li mem ekproduktis .
(trg)="20.1"> Cet outil fait maintenant partie d 'un arsenal qui nous permet de constater et d 'examiner l 'emplacement des activités dans les données , et de ce fait de tracer l 'évolution , en particulier , des déplacements de mon fils à travers de la maison .
(trg)="20.2"> Dans le but de concentrer nos efforts de transcription , tous les environnements linguistiques entourant mon fils -- tous les mots qu 'il a entendu venant de moi , de mon épouse , de sa gardienne , et avec le temps , les mots qu 'il a commencé à prononcer .
(src)="21"> Do per la teknologio kaj la datumoj kaj la eblo transskribi paroladon , helpe de maŝinoj , ni nun transskribis pli ol 7 milionojn da vortoj de niaj hejmaj transskribaĵoj .
(trg)="21"> C 'est ainsi que grâce à cette technologie et ces données et avec l 'aide d 'une machine qui nous a donné la capacité de transcrire la parole , nous avons jusqu 'à présent transcrit bien au-delà de sept millions de mots issus de nos enregistrements domestiques .
(src)="22"> Kaj tion dirita , mi nun gvidos vin al nia unua rondiro en la datumojn .
(trg)="22"> Permettez-moi maintenant de vous servir de guide pour une première incursion dans ces données .
(src)="23"> Mi certas , ke vi ĉiuj jam vidis tempoakcelajn filmojn , en kiu floro floras en plirapidigita tempo .
(trg)="23"> Je suis certain que vous avez tous déjà vu des vidéos à intervalles présentant une fleur qui s 'épanouie au fil d 'un espace temps accéléré .
(src)="24"> Mi nun volas ke vi spertu la floradon de unu parola formo .
(trg)="24"> J 'aimerais maintenant que vous viviez l 'expérience de l 'épanouissement d 'une forme langagière .
(src)="25"> Mia filo post sia unua naskiĝtago kutimis diri " gaga " por akvo .
(trg)="25"> Mon fils , peu de temps après son premier anniversaire , disait « gaga » pour exprimer de l 'eau .
(src)="26"> Kaj dum la sekvonta duona jaro li iom post iom lernis alproksimiĝi la ĝustan plenkreskulan formon " water " .
(trg)="26"> Durant les six mois qui ont suivi , il a lentement appris , par approximation , à employer la forme correcte , « eau »
(src)="27"> Do ni trakuros duonan jaron dum 40 sekundoj .
(trg)="27"> Nous allons survoler la moitié d 'une année en 40 secondes environ .
(src)="28"> Sen la video nun , por ke vi koncentriĝu pri la sono , la aŭdio , de nova speco de trajektorio : " gaga " al " water " .
(trg)="28"> Pas de vidéo ici , vous pouvez donc vous concentrez sur le son , l 'acoustique d 'une nouvelle espèce de cheminement : de « gaga » à « eau » .
(src)="29"> ( aŭdio ) Bebo : Gagagagagaga Gaga gaga gaga guga guga guga wada gaga gaga guga gaga wader guga guga water water water water water water water water water .
(trg)="29"> ( Audio ) Bébé : Gagagagagaga Gaga gaga gaga guga guga guga wada gaga gaga guga gaga wader guga guga water water water ( eau ) water water water ( eau ) water water ( eau ) « eau » .
(src)="30"> DR : Li certe trafis ĝin , ĉu ne ?
(trg)="30"> D.R. : Il l 'a eu , n 'est-ce pas ?
(src)="31"> ( aplaŭdo ) Sed li ne nur lernis " water " .
(trg)="31"> ( Applaudissements ) En fait , il n 'a pas seulement appris le mot « eau » .
(src)="32"> Dum la 24 monatoj , la unuaj 2 jaroj , pri kiuj ni vere koncentriĝis , tiu estas mapo de ĉiuj vortoj , kiuj li lernis en kronologia ordigo .
(trg)="32"> Au cours de 24 mois , les 2 premières années de sa vie , sur lesquelles nous nous sommes réellement penchés , nous avons dressé cette carte de tous les mots qu ’ il a appris en ordre chronologique .
(src)="33"> Kaj ĉar ni ja havas plenajn transskribaĵojn , ni identigis ĉiujn de la 503 vortojn , kiujn li lernis produkti ĝis sia dua naskiĝtago .
(trg)="33"> Et parce que nous avons avons complètement transcrit les données , nous avons répertorié chacun des 503 mots qu 'il a appris à prononcer avant son deuxième anniversaire .
(src)="34"> Li estis frua parolanto .
(trg)="34"> Il a appris tôt à parler .
(src)="35"> Kaj tial ni komencis analizi la kialon .
(trg)="35"> Nous avons voulu savoir pourquoi .
(src)="36"> Kial certaj vortoj naskiĝis antaŭ aliaj ?
(trg)="36"> Pourquoi certains mots sont-ils nés avant d 'autres ?
(src)="37.1"> Tio ĉi estis unu de la unuaj rezultoj , kiujn ni eltrovis per nia studado antaŭ iom pli ol unu jaro .
(src)="37.2"> Ĝi tre surprizis nin .
(trg)="37"> Il s 'agit là d 'un des premiers résultats issus de notre étude il y a de ça un peu plus d 'un an , qui nous a vraiment surpris .
(src)="38"> Oni interpretu tiun ŝajne simplan grafikon jene : la vertikala akso indikas , kiom kompleksas la diradoj de la zorgantoj laŭ la longeco de la diradoj .
(trg)="38"> Voici comment interpréter ce graphique apparemment simple : sur l 'axe verticale , on retrouve une indication de la complexité des énoncés en fonction de leur longueur .
(src)="39"> Kaj la horizontala akso estas la tempo .
(trg)="39"> Et l 'axe vertical représente le temps .
(src)="40"> Kaj la tutan datumon ni aranĝis laŭ la jena ideo : Ĉiufoje , kiam mia filo lernis vorton , ni rekontrolis rigardante ĉiun diradon , kiun li aŭdis , kiu enhavis tiun vorton .
(trg)="40"> Et nous avons aligné toutes les données en nous appuyant sur l 'idée suivante : chaque fois que mon fils apprenait un mot , nous réalisions un retour en arrière et examinions les paroles qu 'il avait entendues et qui contenait ce mot .
(src)="41"> Kaj ni reprezentis la relativan longecon de la diradoj .
(trg)="41"> De plus , nous représentions sous forme graphique la longueur relative des énoncés .
(src)="42"> Kaj ni eltrovis tre interesan fenomenon , ke la dirado de zorgantoj laŭsisteme subeniris al minimumo , igante lingvon laŭeble simpla , kaj poste malrapide kreskante reen al komplekso .
(trg)="42"> Et ce que nous avons constaté est ce curieux phénomène , selon lequel le parent ou le gardien adoptait systématiquement un langage simplifié au minimum , rendant le langage aussi simple que possible , pour en augmenter progressivement la complexité .
(src)="43"> Kaj la mirigaĵo estis , ke tia salto , tia kavaĵo , kunliniiĝis preskaŭ precize kun kiam ĉiu vorto naskiĝis — vorto post vorto , laŭsisteme .
(trg)="43.1"> Et ce qui est incroyable est que ce bond , ce saut brusque , concordait presque parfaitement avec le moment de la naissance de chaque mot .
(trg)="43.2"> Mot après mot , systématiquement .
(src)="44"> Ŝajnas do , ke ĉiuj tri ĉefaj zorgantoj – mi mem , mia edzino kaj nia vartistino – laŭsisteme kaj , mi kredas , subkonscie restrukturigis nian lingvon por konveni al li dum naskiĝo de vorto kaj por milde gvidi lin al pli kompleksa lingvaĵo .
(trg)="44"> Ainsi , il semblerait que les trois personnes significatives , moi , mon épouse et notre gradienne , restructurions systématiquement et , je crois , de façon subconsciente , notre langage pour venir à sa rencontre , à la naissance d 'un mot pour ensuite le diriger progressivement vers un langage plus complexe .
(src)="45"> Kaj ties implikacio – estas pluraj , sed mi ŝatas emfazi nur unu – estas tio , ke devas ekzisti mirigaj retrokuploj .
(trg)="45"> Les implications de ce phénomène sont nombreuses , j 'aimerais cependant en souligner une en particulier , c 'est qu 'il doit y avoir des boucles de rétroaction incroyables .
(src)="46"> Kompreneble mia filo lernas de sia lingva ĉirkaŭaĵo , sed la ĉirkaŭaĵo ja lernas de li .
(trg)="46"> Bien sûr , mon fils apprend de cet environnement linguistique , mais l 'environnement apprend aussi à son contact .
(src)="47"> Tiu ĉirkaŭaĵo , la homoj , estas en tiaj mallarĝaj retrokuploj kaj kreas ian framon , kiu ĝis nun ne rimarkiĝis .
(trg)="47"> Cet environnement , les gens , font partie de ces boucles de rétroaction serrées et créent une sorte d 'échaffaudage n 'ayant pas été remarqué jusqu 'à maintenant .
(src)="48"> Sed tio temas pri la parola kunteksto .
(trg)="48"> Il s 'agit là d 'un regard porté sur le contexte de la parole .
(src)="49"> Kio pri la vida kunteksto ?
(trg)="49"> Mais qu 'en est-il du contexte visuel ?
(src)="50"> Ni ne rigardas al tio — imagu ĝin kiel pupdoma tranĉo de nia domo .
(trg)="50"> Nous voyons maintenant -- imaginez que ceci représente notre maison , comme une vue en coupe d 'une maison de poupée .
(src)="51"> Ni uzis tiujn kameraojn kun rondaj larĝangulaj lensoj kaj ni faris kelkajn optikajn amendojn , poste ni povas vivigi ĝin tridimensie .
(trg)="51"> Nous avons utilisé ces caméras ultra-grands angulaires à lentille circulaire et nous avons apporté des corrections visuelles aux images recueillies , ce qui permet de produire des images en trois dimensions .
(src)="52"> Do , bonvenon en mia hejmo .
(trg)="52"> Alors bienvenue chez nous .
(src)="53"> Tio estas momento , unu momento surbendigita per pluraj kameraoj .
(trg)="53"> Voici un moment , un moment capté par plusieurs caméras .
(src)="54"> Ni faris tion por krei la perfektan memormaŝinon , kiu uzeblas por reeniri kaj interaktive flugumi kaj tiam enspiri videan vivon en la sistemon .
(trg)="54"> La raison motivant cette démarche est de créer l 'ultime machine mémorielle , un appareil qui permet de retourner dans le temps et d 'y effectuer un survol interactif et , par la suite , d 'insuffler la vie dans ce système sous forme de vidéo .
(src)="55"> Kaj nun mi montros al vi denove plirapidigitan vidon de 30 minutoj da simpla vivo en la loĝĉambro .
(trg)="55.1"> Ce que je vais faire c 'est de vous présenter une bande accélérée d 'une période de 30 minutes .
(trg)="55.2"> Encore une fois , tout simplement une scène de la vie dans le salon .
(src)="56"> Tio estas mi kaj mia filo sur la fundo .
(trg)="56"> C 'est mon fils et moi sur le plancher .
(src)="57"> Kaj estas videa analizado , kiuj spuras niajn movojn .
(trg)="57"> Et vous pouvez voir l 'analyse vidéo qui suit nos mouvements .
(src)="58"> Mia filo postlasas ruĝan koloron , mi la verdan .
(trg)="58"> Une ligne rouge suit mon fils alors qu 'une ligne verte me suit .
(src)="59"> Ni nun estas sur la sofo , elrigardas de la fenestro al preterpasantaj aŭtoj .
(trg)="59"> Nous sommes maintenant sur le canapé , en train de regarder par la fenêtre les voitures qui passent .
(src)="60"> Kaj fine : mia filo , mem ludante en piedirludilo .
(trg)="60"> Et enfin , mon fils qui joue seul dans un jouet d 'aide à la marche .
(src)="61"> Nun ni haltigas la agadojn , 30 minutoj , ni metas la tempon al la vertikala akso , kaj malfermas por rigardi ĉi tiujn interagajn spurojn , kiuj ni ĵus postlasis .
(trg)="61"> Nous interrompons maintenant l 'action , qui a duré 30 minutes , nous représentons le temps sur l 'axe vertical et nous ouvrons à la verticale pour visualiser ces traces d 'interaction que nous venons tout juste de quitter .