# eo/ted2020-1150.xml.gz
# eu/ted2020-1150.xml.gz
(src)="1"> Mi kutimas konsideri la TED-spetkantaron kiel mirinda aron de kelkaj el la plej diligentaj , inteligentaj , intelektaj , saĝaj , spertaj kaj novigantaj homoj en la mondo .
(trg)="1"> Ohituta nago pentsatzera TED-eko entzuleak munduko pertsona eraginkorrenak , inteligenteenak , intelektualenak , azkarrenak , trebatuenak eta berritzaileenak direla .
(src)="2"> Kaj mi kredas , ke tio veras .
(trg)="2"> Eta hori egia dela uste dut .
(src)="3"> Tamen mi ankaŭ havas motivojn kredi , ke multaj inter vi , se ne la plejparto , envere malĝuste laĉas siajn ŝuojn .
(trg)="3"> Hala ere , badut arrazoi bat pentsatzeko zuetako askok , edo gehienok , zuen zapatak gaizki lotzen dituzuela .
(src)="4"> ( Ridoj ) Nu , mi scias , ke tio ŝajnas ridinda .
(trg)="4"> ( Barreak ) Orain badakit barregarria dirudiela .
(src)="5"> Mi scias , ke tio ŝajnas ridinda .
(trg)="5"> Badakit barregarria dirudiela .
(src)="6"> Kaj kredu min , mi travivis la saman malĝojan vivon ĝis ĉirkaŭ tri jaroj antaŭe .
(trg)="6"> Baina sinetsi iezaidazue , bizi triste bera bizi izan nuen duela 3 urte arte .
(src)="7"> Kaj tio , kio okazis al mi estas la aĉeto de paro da ŝuoj , por mi tre kostaj .
(trg)="7"> Eta zera gertatu zitzaidan , niretzat oso garestiak ziren zapata batzuk erosi nituen .
(src)="8"> Sed tiujn ŝuojn oni vendis kun rondaj nilonaj laĉoj , kaj mi ne sukcesis teni ilin daŭre ligitaj .
(trg)="8"> Zapata horiek nylonezko lokarri borobilak zituzten , eta ezin nituen lotuta mantendu .
(src)="9"> Mi do reiris al la vendejo kaj diris al la mastro : " Mi ŝategas la ŝuojn , sed malamas ĝiajn laĉojn . "
(trg)="9"> Beraz , dendara itzuli eta dendariari esan nion , " zapatak maite ditut , baina lokarriak gorroto ditut . "
(src)="10"> Li ĵetis rigardon kaj diris " Ho , vi malĝuste laĉas ilin . "
(trg)="10"> Begirada bat bota , eta esan zidan , " Oh , gaizki lotzen dituzu . "
(src)="11"> Nu , ĝis tiam mi estus kredinta , ke atinginte mian 50-an jaron unu el la gravaj kapabloj , pri kiuj mi kompetentus estus laĉi ŝuojn .
(trg)="11"> Une hartaraino , pentsatzen nuen , 50 urterekin , benetan ondo egiten nuen gauza bat baldin bazegoen , lokarriak lotzea zela .
(src)="12"> Tamen ne -- lasu min elmontri .
(trg)="12"> ( Barreak ) Baina ez -- utzi erakusten .
(src)="13"> Jen la maniero kiun ni plejparte lernis laĉi ŝuojn .
(trg)="13"> Hau da gutariko gehienoi zapatak lotzen irakatsi ziguten modua .
(src)="14"> Nu , fakte -- dankon .
(trg)="14"> Gauza da -- mila esker .
(src)="15"> Atendu , estas pli .
(trg)="15"> ( Txaloak ) Itxaron , gehiago esango dut .
(src)="16.1"> Nu , fakte , estas forta kaj malforta versioj de tiu nodo , kaj ni lernis laĉi laŭ la malforta .
(src)="16.2"> Kaj jen kiel diferencigi .
(trg)="16"> Gauza da -- ( Barreak ) Korapilo hau egiteko modu ahula eta indartsua ditugu , eta modu ahula irakatsi ziguten .
(src)="17"> Se oni tiras la laĉon je la bazo de la nodo , oni vidas , ke la nodo orientiĝas laŭlonge de la akso de la ŝuo .
(trg)="18"> korapiloaren oinarrian dauden lokarriei tiratzen badiezu , begizta bere kaxa orientatuko da zapataren alde luzera .
(src)="18"> Tio karakterizas la malfortan version .
(trg)="19"> Hori korapiloa egiteko modu ahula da .
(src)="19"> Sed ne maltrankviliĝu .
(trg)="20"> Baina ez arduratu .
(src)="20"> Se ni rekomencas kaj simple iras laŭ la alia direkto ĉirkaŭ la buklo , rezultas tio , la forta versio de la nodo .
(trg)="21"> Berriz hasten bagara eta begizta beste norabidean inguratzen badugu , hau lortuko dugu , korapiloaren modu indartsua .
(src)="21"> Kaj se oni tiras la laĉon sub la nodo , oni vidas , ke la nodo orientiĝas laŭ la transversa akso de la ŝuo .
(trg)="22"> Eta korapiloaren azpiko lokarriei tiratzean , begizta bere kaxa orientatzen da zapataren zeharkako ardatzera .
(src)="22"> Tiu ĉi estas pli forta nodo .
(trg)="23"> Hau korapilo sendoagoa da .
(src)="23.1"> Ĝi pli malofte malnodiĝas .
(src)="23.2"> Ĝi malpli malefikos ,
(trg)="24"> Gutxiagotan askatuko da .
(src)="24"> kaj krome , ĝi pli bonaspektas .
(trg)="25"> Gutxiagotan makurtuko zara , eta gainera politagoa da .
(src)="25"> Ni faru ĝin denove .
(trg)="26"> Beste behin egingo dugu .
(src)="26"> ( Aplaŭdoj ) Komencu kiel kutime , iru laŭ la alia maniero ĉirkaŭ la buklo .
(trg)="27"> ( Txaloak ) Beti bezala hasi -- ( Txaloak ) begizta alderantzizko aldetik inguratu .
(src)="27"> Estas iom malfacile por infanoj , sed mi kredas , ke vi povos elturniĝi .
(trg)="28"> Hau haurrentzat zail xamarra da , baina egin dezakezuela uste dut .
(src)="28"> Tiru la nodon .
(trg)="29"> Tira korapiloari .
(src)="29"> Jen : la forta versio de ŝunodo .
(trg)="30"> Hemen dago : korapiloa egiteko modu indartsua .
(src)="30"> Nun , konforme al la hodiaŭa temo , mi ŝatus montri -- kaj iuj inter vi jam scias -- ke foje malgranda avantaĝo iam en la vivo povas doni grandegajn rezultojn en alia loko .
(trg)="31"> Gaurko gaira bueltatuz , azpimarratu nahiko nuke -- jada badakizuen zerbait -- batzuetan leku batean egindako aurrerapen txikiek beste nonbait erantzun izugarriak eman ditzakeela .
(src)="31"> Longan vivon kaj prosperon al vi .
(trg)="32"> ( Barreak ) Bizitza luzea eta oparoa .
(src)="32"> ( Aplaŭdoj )
(trg)="33"> ( Txaloak )
# eo/ted2020-1183.xml.gz
# eu/ted2020-1183.xml.gz
(src)="1"> Antaŭ kelkaj jaroj , mi sentis , ke mi estis rutiniĝinta , kaj decidis sekvi la spurojn de la granda usona filozofo Morgan Spurlock kaj mi provis ion novan dum 30 tagoj .
(trg)="1"> Orain dela urte batzuk , nolabait errutinan trabatuta negoela sentitu eta hortaz Morgan Spurlock filosofo estatubatuar handiaren aztarnak jarraitzera erabaki nuen 30 egun oro gauza berri bat egiten saiatzea hain zuzen
(src)="2"> La ideo estas fakte tre simpla .
(trg)="2"> Idea nahiko sinplea da berez
(src)="3"> Pensu pri io , kion vi ĉiam volis aldoni al via vivo kaj provu ĝin dum la venontaj 30 tagoj .
(trg)="3"> Pentsa ezazue betidanik egin nahi izan duzuen zerbaitetan eta ekin iezaiozue hurrengo 30 egunetarako .
(src)="4"> Okazas , ke 30 tagoj estas la ĝusta kvanto de tempo por aldoni novan kutimon aŭ forigi kutimon -- kiel spekti la televidnovaĵojn -- el via vivo .
(trg)="4"> Diotenez , 30 egun dira ohitura on bat lortzeko beharrezko egunak ; edota txarrak kentzeko , Adibidez , albisteak ikusteari etetea , zure bizitzatik kentzea .
(src)="5"> Kelkajn aferojn mi lernis dum tiuj 30-tagaj defioj .
(trg)="5"> Badaude 30 egunetako erronka hauetan ikasi ditudan zenbait gauza
(src)="6"> La unua estis , la tempo estis multe pli memorinda , ol la nura pasado de monatoj , tuj forgesita .
(trg)="6"> Lehenengoa , hilak hiltzen utzi beharrean denbora askoz gogoangarriagoa zela
(src)="7"> Tio estis parto de defio , kiun mi faris al mi mem : preni unu foton ĉiutage dum monato .
(trg)="7"> Adibidez , egunero argazki bat atera nahi izan nuenekoa da hau
(src)="8"> Kaj mi memoras precize kie mi estis kaj kion mi faris en tiu tago .
(trg)="8"> eta argi gogoratzen dut non zen eta baita zertan ari nintzen ere .
(src)="9"> Mi ankaŭ rimarkis , ke dum mi komencis fari pliajn kaj pli malfacilajn 30-tagajn defiojn , mia memfido kreskis .
(trg)="9"> Honez gain , gero eta erronka zail eta anitzagoak nituela ohartu nintzen eta nire konfidantzak gora egin zuen .
(src)="10"> Mi pasis de komputila nerdo vivanta ĉe skribotablo al la tipo de ulo , kiu biciklas ĝis la laborejo --
(trg)="10"> Aulkira lotutako nerd bat izatetik lanera bizikletan doan horietako bat izateraino .
(src)="11"> pro amuziĝo .
(trg)="11"> Ta guztia ondo pasatzeko !
(src)="12"> Eĉ lastjare mi fine grimpis Monton Kilimanĵaron , la plej altan monton en Afriko .
(trg)="12"> Joan den urtean , Kilimanjaro igotzera heldu nintzen Afrikako mendi altuena .
(src)="13"> Mi neniam estis tiel aventurema antaŭ ol mi startis miajn 30-tagajn defiojn .
(trg)="13"> Badakit , 30 eguneko erronkak hasi ez gero , ez nintzatekela inoiz orain bezain abenturazalea izango .
(src)="14"> Mi ankaŭ konstatis , ke se oni vere volas , oni povas fari kion ajn dum 30 tagoj .
(trg)="14"> Bestalde , zerbait bai edo bai nahi izanez gero 30 egunetan zehar edozer egiteko kapaza zarela ohartu naiz .
(src)="15.1"> Ĉu vi iam volis verki romanon ?
(src)="15.2"> Ĉiunovembre ,
(trg)="15"> Nobela bat idaztea amestu duzula ?
(src)="16"> plurdekmiloj da homoj provas verki siajn 50-mil-vortajn romanojn de nulo dum 30 tagoj .
(trg)="16"> Azaro oro , hamarmilaka pertsona zerotik 50.000 hitzeko nobelak idazten saiatzen dira 30 egunetan .
(src)="17"> Nu , sufiĉas , ke vi verku 1 667 vortojn ĉiutage dum unu monato .
(trg)="17"> Hortaz , eguneko 1667 hitz idatzea tokatzen zaizkizu hilabete osoan zehar .
(src)="18"> Tiel mi faris .
(trg)="18"> Ta horixe bera egin nuen .
(src)="19"> Parenteze , la sekreto estas ne enlitiĝi ĝis atingi la vortkvanton por tiu tago .
(trg)="19"> Gainera , sekretua lo egitera ez joatea da behintzat eguneko hitz kopurua amaitu arte .
(src)="20"> Vi povas esti dormo-senigita sed vi finos vian romanon .
(trg)="20"> Baliteke loa faltan botatzea , baina nobela amaituko duzu .
(src)="21"> Nun , ĉu mia libro estas la venonta granda usona novelo ?
(trg)="21"> Hala ere , nere nobela hurrengo amerikar best-sellerra al da ?
(src)="22.1"> Ne .
(src)="22.2"> Mi verkis ĝin en unu monato .
(trg)="22"> Noski ezetz , hilabete baten idatzi nuen .
(src)="23"> Ĝi estas aĉa .
(trg)="23"> Txarra baino txarragoa da !
(src)="24"> Sed por la cetero de mia vivo se iam mi renkontas John Hodgman en TED-festo , mi ne estos devigita diri : " Mi estas komputil-sciencisto " .
(trg)="24"> Behintzat , John Hodgman TEDeko festa baten aurkitzen badut , ez daukat zera esan beharrik : " Informatika ingeniaria naiz " .
(src)="25"> Ne , ne , se mi volas mi povas diri " Mi estas verkisto " .
(trg)="25"> Ez , ez , nahi izanez gero , zera esan dezaket " nobela idazlea naiz " .
(src)="26"> ( Ridoj ) Do jen lasta afero , kiun mi ŝatus mencii .
(trg)="26"> Azken gauza bat esatea gustatuko litzaidake .
(src)="27"> Mi lernis , ke kiam mi faris etajn , daŭripovajn ŝanĝojn , aferojn , kiujn mi povus plu fari poste , estas pli probable , ke ili restu .
(trg)="27"> Ikusi dut aldaketa txiki egonkorrak egin izan ditudanean , denboran mantendu ditzakedanak , ohiturak barneratzen direla .
(src)="28"> Nenio malbona rilate al grandaj , frenezaj defioj .
(trg)="28"> Ez dago ezer txarrik erronka handi eta zoroetan .
(src)="29"> Fakte ili estas ege amuzaj .
(trg)="29"> Izatez , oso dibetigarrik dira ,
(src)="30"> Sed ili malpli verŝajne restos .
(trg)="30"> baina ez dute denboran irauten .
(src)="31"> Kiam mi rezignis sukeron dum 30 tagoj , la tago 31-a aspektis jene .
(trg)="31"> Azukrea 30 egunetan zehar utzi nuenean 31 . eguna honelakoa zen .
(src)="32"> ( Ridoj ) Do jen mia demando al vi : Kion vi atendas ?
(trg)="32"> Hortaz , hau da nere galdera zuentzako : zeri itxaroten zaudate ?
(src)="33"> Mi garantias al vi , ke la sekvaj 30 tagoj pasos ĉu vi ŝatas tion aŭ ne , do kial ne pensi pri io , kion vi ĉiam volis provi kaj starti ĝin
(trg)="33.1"> Hurrengo 30 egunak nahitaez pasako direla ziurtatzen dizuet zergatik ez pentsa beti egin nahi izan duzuen zerbaitetan ?
(trg)="33.2"> Eta ahalegindu zaitezte !
(src)="34"> por la venontaj 30 tagoj ?
(trg)="34"> Hurregon 30 egunetan zehar .
(src)="35"> Dankon .
(trg)="35"> Eskerrik asko !
# eo/ted2020-1234.xml.gz
# eu/ted2020-1234.xml.gz
(src)="1"> Ja kuracisto mi estas , sed devojigis min scienca esploro , kaj mi fariĝis epidemiologisto .
(trg)="1"> Medikua naiz , baina ikerketa aukeratu nuen eta orain epidemiologoa naiz .
(src)="2"> Neniu vere scias , kio estas epidemiologio
(trg)="2"> Eta , inork ez daki epidemiologia zer den .
(src)="3"> – la scienco , kiu permesas certi ĉu io estas sanfavora aŭ malsalubra .
(trg)="3"> Zerbait mundu errealean ona ala txarra den jakiteko balio duen zientzia da .
(src)="4"> Sed ĝian kernan koncepton oni komprenas ekzemple , dank 'al absurdegaj fraptitoloj tiaj ,
(trg)="4"> Adibide batekin hobeto ulertzen da : Egunkarietako ez buru eta ez hankarik ez duten izenburuen zientzia da .
(src)="5"> kelkaj el multego .
(trg)="5"> Ikus ditzagun adibide batzuk :
(src)="6"> Tiuj devenas de la Daily Mail .
(trg)="6.1"> Hau Daily Mail-ekoa da .
(trg)="6.2"> Herrialde guztiek dute horrelako bat .
(src)="7"> En ĉiu lando troviĝas ĵurnalo tia , kies strangega filozofa projekto
(trg)="7"> Proiektu filosofiko arraro bat du , non
(src)="8"> konsistas en la klasifikado de ĉiaj senvivaĵoj en kancerkaŭzantaj kaj -preventantaj .
(trg)="8"> munduko objektu inanimatu guztiak minbiziaren sortzaile edo babesle bezala banatzen dituen .
(src)="9.1"> Jen kelkaj lastatempe malkovritaj kaŭzoj laŭ ĝi : eksedziĝo , Vifio , tuatelaĵoj kaj kafo .
(src)="9.2"> Kaj jen kelkaj antaŭmalhelpantoj :
(trg)="9.1"> Hemen minbiziaren sortzailetako batzuk : dibortzioa , wifia , higiene produktuak eta kafea .
(trg)="9.2"> Eta hemen minbizitik babesten dutenak :
(src)="10.1"> krustoj , ruĝa kapsiko , glicirizo kaj kafo .
(src)="10.2"> La kontraŭdiro falas en la okulojn :
(trg)="10.1"> azala , piper gorria , erregaliza eta kafea .
(trg)="10.2"> Ikus dezakezuenez kontraesanak daude .
(src)="11"> en ambaŭ kategorioj troviĝas kafo .
(trg)="11"> Kafea minbiziaren sortzailea eta babeslea da .
(src)="12"> Legante plu , oni komprenas , ke eble
(trg)="12"> Irakurtzen zoazten heinean , ikusiko duzue
(src)="13"> subkaŝas sin iaj societaj antaŭjuĝoj ĉi tie :
(trg)="13"> guzti honen atzean politika egon daitekeela .
(src)="14"> mastrumado mamkanceron forigas ĉe virinoj , sed butikumi impotentigas virojn …
(trg)="14"> Emakumeetan , etxeko lanek bularreko minbizia saihesten dute , baina , gizonetan , erosketak egiteak inpotentzia sor dezake .
(src)="15"> Do ni ja devas konsideri zorge la esplorojn cititajn tiukaze .
(trg)="15"> Horregatik , hasi behar dugu honen azpian dagoen zientzia argitzen .
(src)="16.1"> Mi esperas montri , ke ekzameni la ruzajn asertojn kaj la « pruvojn » ilin subtenantajn ne estas harfendi .
(src)="16.2"> Ĝi ne nur utilas por la societo
(trg)="16"> Eta , zera erakutsi nahi dut , baieztapen arriskatu hauek desegitea , eta baieztapen hauen azpian dauden ebidentziak desegitea ez dela intentzio txarrarekin marmar egitea ; gizartearentzat lagungarria dela ,
(src)="17.1"> sed ankaŭ rolas kiel klarigilo altvalora .
(src)="17.2"> Ĉar vera scienco strebas antaŭ ĉio juĝi kritike la pruvojn sur kiuj baziĝas opinioj , kiel oni vidas en akademiaj eldonaĵoj
(trg)="17.1"> eta oso baliotsua den tresna argigarri bat ere badela .
(trg)="17.2"> Benetako zientzia hori baita , besteen ebidentziak kritikoki ebaluatzea .
(trg)="17.3"> Hau argitalpen akademikoetan gertatzen da .
(src)="18.1"> kaj sciencaj prelegoj .
(src)="18.2"> Kiam postdoktoriĝa studento prezentas rezultojn oni provas detrui lin per demandoj .
(trg)="18.1"> Konferentzia akademikoetan gertatzen da .
(trg)="18.2"> Ebakuntza osteko eztabaidetako datuak izugarrizko iskanbila izaten dira .
(src)="19.1"> Kaj neniu protestas , tutmale .
(src)="19.2"> Similas al
(trg)="19.1"> Eta ez dio inori axola .
(trg)="19.2"> Gustura hartzen dugu .
(src)="20"> interkonsentita intelekta sadomasoĥista ludo .
(trg)="20"> Hitzartutako ekintza intelektual sadomasokista bat bezala da .
(src)="21"> Mi volas montri la ĉefaĵojn , ĉiujn ĉefajn ecojn de mia fako : la medicino bazita sur sciencaj pruvoj .
(trg)="21"> Erakutsiko dizuedana , nire diziplinaren , zati nagusiak , eta ezaugarri nagusiak dira ebidentzian oinarritutako medikuntzarenak .
(src)="22"> Mi parolos pri tiuj ecoj kaj demonstros kiel ili funkcias , ekskluzive per ekzemploj de oftegaj eraroj .
(trg)="22"> Guzti horren inguruan hitz egingo dut , eta nola funtzionatzen duen azalduko dizuet , gauzak gaizki ulertzen dituztenen adibideak soilik erabiliz .
(src)="23.1"> Komencu ni per la plejsupre malimpona pruvospeco : aŭtoritato .
(src)="23.2"> Sciencistoj prifajfas la literojn , kiuj sekvas ies nomon .
(trg)="23.1"> Ezagutzen den ebidentzia mota ahulenarekin hasiko gara ... autoritatea .
(trg)="23.2"> Zientzian zure abizenak ez digu axola .
(src)="24.1"> Nur gravas la motivoj , kiuj pelas kredi .
(src)="24.2"> Kiel scii , ĉu io estas
(trg)="24.1"> Zientzian gauza bat sinisteko arrazoiak ezagutu nahi ditugu .
(trg)="24.2"> Nola dakigu zerbait guretzat ona
(src)="25"> favora aŭ ne ?
(trg)="25"> edo txarra den ?
(src)="26"> Ni fajfas pri aŭtoritato ankaŭ pro tio , ke ĝi estas tre facile simulita .
(trg)="26"> Autoritateak ez gaitu konbentzitzen asmatzea erraza delako .
(src)="27"> Jen iu D-ro Gillian McKeith , Ph.D. – laŭ ŝia vera titolo , Gillian McKeith .
(trg)="27"> Hau Gillian McKeith doktorea da , edo , bere titulu mediku osoa emateko , Gillian McKeith .
(src)="28.1"> ( Ridoj ) Denove , en ĉiu lando troviĝas iu simila .
(src)="28.2"> Ŝi estas nia pridieta guruino .
(trg)="28.1"> ( Barreak ) Herrialde guztietan dago horrelako norbait .
(trg)="28.2"> Hau gure telebistako nutrizionista gurua da
(src)="29"> Dum ŝiaj kvin ĉeftempaj televidaj programeroj , ŝi disdonas ĉiajn ekstravagancajn prisanajn konsilojn .
(trg)="29"> Audientzia handieneko ordutegian 5 saio ditu , bertan , sekulako osasun gomendio exotikoak ematen ditu .
(src)="30"> Nu , envere ŝi sekvis nur neakreditan perpoŝtan kurson de iu usona diplomfabriko .
(trg)="30"> Ofiziala ez den eta , korrespondentziaz lortutako doktoregoa du , Ameriketako nonbaitekoa .
(src)="31.1"> Ŝi fanfaronas pri sia akredita aparteno al la Usona Asocio de Prinutradaj Konsilistoj – impone , ĉu ne ?
(src)="31.2"> Oni ekhavas tiun atestilon , ktp .
(trg)="31.1"> Harro dago ere , AANC-ko kide izateaz Nutrizio Aholkularitzako Ameriketako Elkartea , glamurosoa eta txundigarria dirudiena .
(trg)="31.2"> Zertifikatu bat eta guzti ematen dizute .
(src)="32.1"> Nu , jen tiu de Hetti , mia forpasinta katino .
(src)="32.2"> Aĉa besto …
(trg)="32.1"> Hau Hetti nire katuarena da .
(trg)="32.2"> Katu beldurgarria .
(src)="33.1"> Simple vizitu la retpaĝaron , plenigu la aliĝilon , pagu USD 60 , kaj vi ricevos la saman poŝte .
(src)="33.2"> Ne nur pro tio ni opinias tiun virinon idiota .
(trg)="33.1"> Web orrialdean sartu , imprimakia bete , 60 dolar ordaindu eta postaz etortzen da .
(trg)="33.2"> Hau ez da pertsona hau tentela dela pentsatzeko arrazoi bakarra .