# en/ted2020-1.xml.gz
# sq/ted2020-1.xml.gz
(src)="1"> Thank you so much , Chris .
(trg)="1"> Faleminderit shumë Chris .
(src)="2"> And it 's truly a great honor to have the opportunity to come to this stage twice ; I 'm extremely grateful .
(trg)="2.1"> Dhe me të vërtete është një nder i madh që të kem mundësinë të vij në këtë skenë dy herë .
(trg)="2.2"> Ju jam jashtzakonisht mirënjohës .
(src)="3"> I have been blown away by this conference , and I want to thank all of you for the many nice comments about what I had to say the other night .
(trg)="3"> Kjo konference më ka bërë shumë përshtypje dhe do të doja të falemenderoj te gjiithëve për të gjitha komentet e këndshme rreth asaj që kisha për të thënë mbrëmjen e kaluar .
(src)="4"> And I say that sincerely , partly because ( Mock sob ) I need that .
(trg)="4"> Dhe e them këtë sinqerisht , pjesërisht sepse -- ( imitim rënkimi ) -- Kam nevojë për këtë !
(src)="5"> ( Laughter ) Put yourselves in my position .
(trg)="5"> ( të qeshura ) Vendosni veten tuaj në pozitën time !
(src)="6"> ( Laughter ) I flew on Air Force Two for eight years .
(trg)="6"> Kam fluturar ne Air Force 2 per tetë vite .
(src)="7"> ( Laughter ) Now I have to take off my shoes or boots to get on an airplane !
(trg)="7"> Tash duhet që ti heq kepucet apo cizmet e mia per te hipur ne aeroplan !
(src)="8"> ( Laughter ) ( Applause ) I 'll tell you one quick story to illustrate what that 's been like for me .
(trg)="8"> ( Të qeshura ) ( Duartrokitje ) Do tju tregoj një histori të shpejtë për të ilustruar si ka qene kjo eksperiencë për mua .
(src)="9"> ( Laughter ) It 's a true story -- every bit of this is true .
(trg)="9"> Eshtë ngjarje e vërtetë -- cdo pjese e kesaj eshte e vërtetë .
(src)="10"> Soon after Tipper and I left the -- ( Mock sob ) White House -- ( Laughter ) we were driving from our home in Nashville to a little farm we have 50 miles east of Nashville .
(trg)="10"> Shpejt pasi Tipper dhe Une u larguam nga ( imitim renkimi ) -- Shtëpia e Bardhe -- ( të qeshura ) po udhëtonim prej shtëpisë sonë në Nashville tek nje farme e vogel qe kemi 50 mila ne lindje te Nashville --
(src)="11"> Driving ourselves .
(trg)="11"> duke ngarë makinën vetë .
(src)="12"> ( Laughter ) I know it sounds like a little thing to you , but -- ( Laughter ) I looked in the rear-view mirror and all of a sudden it just hit me .
(trg)="12"> E di qe ju tingëllon si një send i vogel juve , por -- shikova ne pasqyren e pasme dhe papritur seç më ra në mendsh .
(src)="13"> There was no motorcade back there .
(trg)="13"> Nuk kishte asnje autokolone prapa meje .
(src)="14"> ( Laughter ) You 've heard of phantom limb pain ?
(trg)="14"> Keni degjuar per sëmundjen e gjymtyrës fantazme ?
(src)="15"> ( Laughter ) This was a rented Ford Taurus .
(trg)="15"> Kjo ishte një Ford Taurus me qira .
(src)="16"> ( Laughter ) It was dinnertime , and we started looking for a place to eat .
(trg)="16"> Ishte koha e darkës , dhe ne filluam të kërkojmë një vend për të ngrënë .
(src)="17"> We were on I-40 .
(trg)="17"> Ne ishim në I-40 .
(src)="18"> We got to Exit 238 , Lebanon , Tennessee .
(trg)="18"> Aritëm ne daljen 238 , Lebanon , Tenesi .
(src)="19"> We got off the exit , we found a Shoney 's restaurant .
(trg)="19"> Dolëm nga dalja , dhe filluam te kërkojmë për -- gjetëm nje restorant Shoney .
(src)="20"> Low-cost family restaurant chain , for those of you who don 't know it .
(trg)="20"> një linjë restorantesh familjare me kosto të ulët , për ju që nuk e dini .
(src)="21"> We went in and sat down at the booth , and the waitress came over , made a big commotion over Tipper .
(trg)="21"> Hymë brenda. dhe u ulëm ne dyulëse , dhe kamarierja erdhi , bëri një trazirë të madhe përmbi Tipper .
(src)="22"> ( Laughter ) She took our order , and then went to the couple in the booth next to us , and she lowered her voice so much , I had to really strain to hear what she was saying .
(trg)="22"> Ajo mori porosine tonë , dhe pastaj shkoi tek çifti ne ulësen pranë nesh , dhe uli zërin aq shumë sa që u duheshte te zgjatem për të dëgjuar se çka fliste .
(src)="23"> And she said " Yes , that 's former Vice President Al Gore and his wife , Tipper . "
(trg)="23"> Dhe ajo tha " Po , ai eshte ish zëvendëspresidenti Al Gore dhe gruaja e tij Tipper . "
(src)="24"> And the man said , " He 's come down a long way , hasn 't he ? "
(trg)="24"> Dhe ai tha , " Ka rënë goxha , apo jo ? "
(src)="25"> ( Laughter ) ( Applause ) There 's been kind of a series of epiphanies .
(trg)="25"> ( të qeshura ) Më ka ndodhur një seri episodesh epifanike .
(src)="26"> ( Laughter ) The very next day , continuing the totally true story , I got on a G-V to fly to Africa to make a speech in Nigeria , in the city of Lagos , on the topic of energy .
(trg)="26"> Diten e ardhshme , duke vazhduar një ngjarje plotësisht të vërtetë , fluturova me një G-5 për në Afrikë për të bërë një fjalim në Nigeri , në qytetin e Lagosit , mbi temën e Energjisë .
(src)="27"> And I began the speech by telling them the story of what had just happened the day before in Nashville .
(trg)="27"> Dhe une fillova fjalimin duke treguar atyre ngjarjen se cka pat ndodhur një ditë me parë në Nashville .
(src)="28"> And I told it pretty much the same way I 've just shared it with you : Tipper and I were driving ourselves , Shoney 's , low-cost family restaurant chain , what the man said -- they laughed .
(trg)="28.1"> Dhe e rrëfeva pothuaj në të njëjtën mënyrë siç jua thashë edhe ju tani .
(trg)="28.2"> Tipper dhe unë me makinë , Shoney , linjë restorantesh familjare me kosto të ulët , çfarë ai tha -- ato qeshën .
(src)="29"> I gave my speech , then went back out to the airport to fly back home .
(trg)="29"> Dhashë fjalimin tim , dhe shkova serish tek aeroporti për të fluturuar për në shtëpi .
(src)="30"> I fell asleep on the plane until , during the middle of the night , we landed on the Azores Islands for refueling .
(trg)="30"> Me zuri gjumi ne aeroplan , gjer ne mesnate , zbritëm në ishujt Azore për karburant .
(src)="31"> I woke up , they opened the door , I went out to get some fresh air , and I looked , and there was a man running across the runway .
(trg)="31"> U zgjova , ato hapen deren , dhe shkova jashte për të marrë ajër të pastër , dhe pashë një njeri që vraponte nëpër pistë .
(src)="32.1"> And he was waving a piece of paper , and he was yelling , " Call Washington !
(src)="32.2"> Call Washington ! "
(trg)="32.1"> Ai po valezonte një copë letre , dhe bërtiste , " Telefono Washingtonin !
(trg)="32.2"> Telefono Washingtonin ! "
(src)="33"> And I thought to myself , in the middle of the night , in the middle of the Atlantic , what in the world could be wrong in Washington ?
(trg)="33.1"> U mendova me vete , në mes të natës , në mes të Atlantikut , çfarë problemi mund të kenë në Washington ?
(trg)="33.2"> Atëherë mu kujtua se mund të ishte një nga shumë gjëra .
(src)="34"> Then I remembered it could be a bunch of things .
(trg)="34"> ( të qeshura )
(src)="35"> ( Laughter ) But what it turned out to be , was that my staff was extremely upset because one of the wire services in Nigeria had already written a story about my speech , and it had already been printed in cities all across the United States of America .
(trg)="35.1"> Por cka doli të kishte qenë ishte se shtabi im ishte mërzitur sepse një nga sherbimet kabllore ne Nigeri tashmë kishte shkruar një artikull mbi fjalimin tim .
(trg)="35.2"> Dhe ishte tashmë i shtypur në qytetet pereth krejt Shteteve te Bashkuara te Amerikes
(src)="36"> It was printed in Monterey , I checked .
(trg)="36"> -- kontrollova , dhe ishte shtypur ne Monterey .
(src)="37.1"> ( Laughter ) And the story began , " Former Vice President Al Gore announced in Nigeria yesterday , " quote : ' My wife Tipper and I have opened a low-cost family restaurant ' " -- ( Laughter ) " ' named Shoney 's , and we are running it ourselves . ' "
(src)="37.2"> ( Laughter ) Before I could get back to U.S. soil , David Letterman and Jay Leno had already started in on -- one of them had me in a big white chef 's hat , Tipper was saying , " One more burger with fries ! "
(trg)="37"> Dhe artikulli fillonte , " Ish zëvendëspresidenti Al Gore shpalli në Nigeri dje , " Shoqja ime Tipper dhe unë kemi çelur një restorant per familje me kosto të ulët , i quajtur Shoney 's , dhe ne e menaxhojme vetë . " ( të qeshura ) Para se të mbërrija në tokë amerikane , David Letterman dhe Jay Leno sapo kishin filluar -- njëri prej tyre me kishte mua në një kapelë kryekuzhinieri , Tipper thoshte , " Edhe një burger , me patate ! "
(src)="38"> ( Laughter ) Three days later , I got a nice , long , handwritten letter from my friend and partner and colleague Bill Clinton , saying , " Congratulations on the new restaurant , Al ! "
(trg)="38"> Tre ditë më vonë , mora një letër të këndshme , të gjatë , e shkruar me dorë nga shoku dhe partneri dhe kolegu Bill Clinton që thoshte , " Përgëzime per restorantin e ri , Al ! "
(src)="39"> ( Laughter ) We like to celebrate each other 's successes in life .
(trg)="39"> ( të qeshura ) Ne duam të festojmë sukseset e njëri-tjetrit në jetë .
(src)="40"> ( Laughter ) I was going to talk about information ecology .
(trg)="40"> Unë do te flisja për ekologjinë informatike .
(src)="41"> But I was thinking that , since I plan to make a lifelong habit of coming back to TED , that maybe I could talk about that another time .
(trg)="41"> Por mendova , meqë planifikoj të bëj zakon te përjetshëm rikthimin në TED , ndoshta mund të flas për këtë një herë tjetër .
(src)="42"> ( Applause ) Chris Anderson : It 's a deal !
(trg)="42"> ( Duartrokitje ) Chris Anderson : Dakort !
(src)="43"> ( Applause ) Al Gore : I want to focus on what many of you have said you would like me to elaborate on : What can you do about the climate crisis ?
(trg)="43.1"> Al Gore : Dua te fokusohem në atë qe shumë prej jush keni shpreh dëshire te shtjelloj imtësisht .
(trg)="43.2"> Cfarë ju mund të bëni për krizën klimatike ?
(src)="44"> I want to start with a couple of -- I 'm going to show some new images , and I 'm going to recapitulate just four or five .
(trg)="44"> Dua të filloj me -- Do të shfaq ca imazhe te reja , dhe do të përmbledh vetëm katër apo pesë .
(src)="45"> Now , the slide show .
(trg)="45"> Tani , prezantimi .
(src)="46"> I update the slide show every time I give it .
(trg)="46"> E rifreskoj këtë prezantim çdo herë që e shfaq .
(src)="47"> I add new images , because I learn more about it every time I give it .
(trg)="47"> Unë shtoj imazhe të reja sepse mësoj me shumë për të cdo herë .
(src)="48"> It 's like beach-combing , you know ?
(trg)="48"> Eshtë si eksplorimi në plazh , e dini ?
(src)="49"> Every time the tide comes in and out , you find some more shells .
(trg)="49"> Cdo here qe zbatica vjen dhe shkon , ju gjeni guacka të reja .
(src)="50"> Just in the last two days , we got the new temperature records in January .
(trg)="50"> Vetëm në dy ditet e fundit , kemi matur rekorde te reja temperaturash ne Janar .
(src)="51"> This is just for the United States of America .
(trg)="51"> Kjo është vetëm per Shtetet e Bashkuara të Amerikës .
(src)="52"> Historical average for Januarys is 31 degrees ; last month was 39.5 degrees .
(trg)="52.1"> Mesatarja historike për Janarin është 31 gradë .
(trg)="52.2"> Muajin e kaluar ishte 39.5 gradë .
(src)="53"> Now , I know that you wanted some more bad news about the environment -- I 'm kidding .
(trg)="53"> E di që donit më shumë lajme të këqija reth mjedisit -- Bëj shaka -- por këto janë informacionet e përsëritura ,
(src)="54"> But these are the recapitulation slides , and then I 'm going to go into new material about what you can do .
(trg)="54"> dhe më pas do të përqëndrohem në materialin e ri se cka mund të bëni .
(src)="55"> But I wanted to elaborate on a couple of these .
(trg)="55"> Por do të doja te shtjelloj me shumë disa prej këtyre .
(src)="56"> First of all , this is where we 're projected to go with the U.S. contribution to global warming , under business as usual .
(trg)="56"> Fillimisht , këtu është parashikuar rritja e kontributit të SH.B. për ngrohjen globale , nën biznes si zakonisht .
(src)="57"> Efficiency in end-use electricity and end-use of all energy is the low-hanging fruit .
(trg)="57"> Efikasiteti në perdorimin e energjise elektrike dhe të gjithë energjive është fruti më afër tokës .
(src)="58"> Efficiency and conservation -- it 's not a cost ; it 's a profit .
(trg)="58"> Efikasiteti dhe ruajtja : nuk është kosto , është fitim .
(src)="59"> The sign is wrong .
(trg)="59"> Shenja është gabim .
(src)="60"> It 's not negative ; it 's positive .
(trg)="60"> Nuk është negative , është pozitive .
(src)="61"> These are investments that pay for themselves .
(trg)="61"> Këto jane investime që paguajne per veten e tyre .
(src)="62"> But they are also very effective in deflecting our path .
(trg)="62"> Por ato janë poashtu shume efektive ne shmangien e rrugës tonë .
(src)="63"> Cars and trucks -- I talked about that in the slideshow , but I want you to put it in perspective .
(trg)="63"> Veturat dhe kamionat -- diskutova mbi këtë në prezantimin tim , por dua që ju ta keni në perspektive .
(src)="64"> It 's an easy , visible target of concern -- and it should be -- but there is more global warming pollution that comes from buildings than from cars and trucks .
(trg)="64"> Eshtë një objektiv i lehtë dhe i dukshem shqetësimi , dhe i tillë duhet të jetë , por ka më shumë ndotje të ngrohjes globale që vijnë nga ndërtesat sesa nga veturat dhe kamionat .
(src)="65"> Cars and trucks are very significant , and we have the lowest standards in the world .
(trg)="65"> Veturat dhe kamionat kanë efekt të konsiderueshëm , dhe ne kemi standardet më të ulëta në botë ,
(src)="66.1"> And so we should address that .
(src)="66.2"> But it 's part of the puzzle .
(trg)="66.1"> prandaj duhet bërë dicka mbi këtë cështje .
(trg)="66.2"> Por është pjesë e enigmës .
(src)="67"> Other transportation efficiency is as important as cars and trucks .
(trg)="67"> Efikasiteti i mjeteve të tjera të transportit është po aq i rëndësishëm sa veturat dhe kamionat !
(src)="68"> Renewables at the current levels of technological efficiency can make this much difference .
(trg)="68"> Energjitë e ripërtëritshme në nivelet aktuale të efikasitetit teknologjik mund të bëjnë kaq ndryshime , dhe me çka Vinod , dhe John Doerr , dhe të tjerë ,
(src)="69"> And with what Vinod , and John Doerr and others , many of you here -- there are a lot of people directly involved in this -- this wedge is going to grow much more rapidly than the current projection shows it .
(trg)="69"> shumica prej jush këtu -- shumë njerëz drejperdrejt të përfshire në këtë -- ky hendek do të zmadhohet më shpejt se sa parashikimet e tanishme tregojnë .
(src)="70"> Carbon Capture and Sequestration -- that 's what CCS stands for -- is likely to become the killer app that will enable us to continue to use fossil fuels in a way that is safe .
(trg)="70"> Kapja dhe sekuestrimi i karbonit -- shpjegon shkurtesën CCS -- ka gjasa të bëhet aplikimi vrasës do te na mundesoj neve te vazhdojme te perdorim lendet djegese ne mënyre që eshte e sigurt .
(src)="71"> Not quite there yet .
(trg)="71"> Por nuk kemi arritur ende atje .
(src)="72.1"> OK .
(src)="72.2"> Now , what can you do ?
(trg)="72.1"> Ok .
(trg)="72.2"> Tani , çfarë mund të bëni ju vetë ?
(src)="73"> Reduce emissions in your home .
(trg)="73"> Reduktoni mbetjet ne shtëpitë tuaja .
(src)="74"> Most of these expenditures are also profitable .
(trg)="74"> Shume prej këtyre shpenzimeve jane gjthashtu dhe fitimprurëse .
(src)="75"> Insulation , better design .
(trg)="75"> Izolim , dizenjim më i mirë , blerja e energjisë elektrike të gjelbërt kur mundeni .
(src)="77"> I mentioned automobiles -- buy a hybrid .
(trg)="76"> Përmenda automobilat -- blej hibrid .
(src)="78"> Use light rail .
(trg)="77"> Shfrytëzo trenat .
(src)="79"> Figure out some of the other options that are much better .
(trg)="78"> Zbulo disa mundësi të tjera që janë më mire .
(src)="80"> It 's important .
(trg)="79"> Eshtë me rëndësi .
(src)="81"> Be a green consumer .
(trg)="80"> Bëhu konsumator i gjelbert .
(src)="82"> You have choices with everything you buy , between things that have a harsh effect , or a much less harsh effect on the global climate crisis .
(trg)="81"> Ti ke zgjedhjen me gjithçka që blen , rreth sendeve qe kanë efekte te ashpërta apo me pak efekte te ashpërta ndaj krizës globale klimatike .
(src)="83"> Consider this : Make a decision to live a carbon-neutral life .
(trg)="82.1"> Merrni këtë parasysh .
(trg)="82.2"> Bën zgjedhjen për të jetuar një jetë karbon -eutrale .
(src)="84"> Those of you who are good at branding , I 'd love to get your advice and help on how to say this in a way that connects with the most people .
(trg)="83"> Ju të cilët jeni të mirë në krijimin e markave të produkteve Do të dëshiroja keshillat dhe ndihmën tuaj si ta them këtë në një farë mënyre që të bind shumicën e njerëzve .
(src)="85"> It is easier than you think .
(trg)="84"> Eshë më e lehtë seç mendoni .
(src)="86"> It really is .
(trg)="85"> Vërtetë është .
(src)="87"> A lot of us in here have made that decision , and it is really pretty easy .
(trg)="86"> Shumica prej nesh këtu ka bërë atë zgjedhje dhe është shume e lehtë .
(src)="88"> It means reduce your carbon dioxide emissions with the full range of choices that you make , and then purchase or acquire offsets for the remainder that you have not completely reduced .
(trg)="87"> reduktoni emisionet e dioksidit të karbonit me një seri zgjedhjesh që bëni , dhe pastaj bleni ose fitoni kompensime për tepricën të cilën nuk e keni reduktuar plotësisht .
(src)="89"> And what it means is elaborated at climatecrisis.net .
(trg)="88"> E gjitha kjo spjegohet tek climatecrisis.net .
(src)="90"> There is a carbon calculator .
(trg)="89"> Ekziston një llogaritës karboni .
(src)="91"> Participant Productions convened -- with my active involvement -- the leading software writers in the world , on this arcane science of carbon calculation , to construct a consumer-friendly carbon calculator .
(trg)="90"> Participant Productions mblodhi , me angazhimin tim aktivë , prijësit e programuesëve në botë ne këtë shkence misterioze te llogaritjes se karbonit për të ndërtuar llogaritësin e karbonit për të gjithë konsumatorët bashkohor .
(src)="92"> You can very precisely calculate what your CO2 emissions are , and then you will be given options to reduce .
(trg)="91"> Mund te llogarisni ne mënyre precize sasinë e CO2 që lëshoni , dhe më pastaj do tju jepet variante për ta reduktuar .
(src)="93"> And by the time the movie comes out in May , this will be updated to 2.0 , and we will have click-through purchases of offsets .
(trg)="92"> Dhe deri tek dalja e filmit ne Maj , kjo do te freskohet me versionin 2.0 dhe do te kete mundësi për blerjen e paketave kompensuese .
(src)="94"> Next , consider making your business carbon-neutral .
(trg)="93"> Më pas , konsidero qe te besh biznesin tuaj karbon neutral .
(src)="95"> Again , some of us have done that , and it 's not as hard as you think .
(trg)="94"> Sërish , disa prej nesh e kanë bërë këtë , dhe nuk eshte aq rëndë sa që mendoni .
(src)="96"> Integrate climate solutions into all of your innovations , whether you are from the technology , or entertainment , or design and architecture community .
(trg)="95"> Integroni zgjedhje klimatike ne të gjitha zbulimet tuaja , pa marë parasysh se jeni nga komuniteti i teknologjisë , argëtimit , dizenjmit apo arkitekturës .
(src)="97"> Invest sustainably .
(trg)="96"> Investo në mënyrë të qëndrueshme .
(src)="98"> Majora mentioned this .
(trg)="97"> Majora përmendi këtë .
(src)="99"> Listen , if you have invested money with managers who you compensate on the basis of their annual performance , don 't ever again complain about quarterly report CEO management .
(trg)="98"> Dëgjoni , nese keni investuar para me menaxherë që ju paguani në baze të performancës se tyre vjetore , mos u ankoni sërish për menaxhimin e CEO përmes raportit tremujor
(src)="100"> Over time , people do what you pay them to do .
(trg)="99"> Me kalimin e kohës . , njerëzit bëjnë atë cka i paguani per te bërë .
(src)="101"> And if they judge how much they 're going to get paid on your capital that they 've invested , based on the short-term returns , you 're going to get short-term decisions .
(trg)="100"> Dhe nëse gjykojnë se sa do të paguhen ne kapitalin tuaj që ata kanë investuar , bazuar në fitimet afat shkurta , ju do të keni vendime afatshkurta .