# en/ted2020-1032.xml.gz
# mr/ted2020-1032.xml.gz
(src)="1"> Now I 'm going to give you a story .
(trg)="1"> म आज तुम्ह ल एक कथ स ंगण र आहे .
(src)="2"> It 's an Indian story about an Indian woman and her journey .
(trg)="2"> एक भ रत य मह ल आण त च्य व टच ल च ह एक भ रत य कह ण आहे .
(src)="3"> Let me begin with my parents .
(trg)="3"> म झ्य प लक ंप सून म सुरु करते .
(src)="4"> I 'm a product of this visionary mother and father .
(trg)="4"> दूरदृष्ट असण -य आई वड ल ंचे म अपत्य आहे .
(src)="5"> Many years ago , when I was born in the ' 50s -- ' 50s and ' 60s didn 't belong to girls in India .
(trg)="5"> खूप वर्ष पूर्व म्हणजे ५० च्य दशक त जेव्ह म जन्मले -- पन्न स आण स ठ ह दशके भ रत त ल मुल ंस ठ नव्हत .
(src)="6"> They belonged to boys .
(trg)="6"> त मुल ंस ठ ह त ,
(src)="7"> They belonged to boys who would join business and inherit business from parents , and girls would be dolled up to get married .
(trg)="7"> त दशके ह त पुढे व्य प र धंद्य त ज ण ऱ्य आण वड ल प र्ज त धंद व रश ने म ळव ण ऱ्य मुल ंच , आण मुल म त्र नटव ल्य ज यच्य लग्न करण्य स ठ .
(src)="8"> My family , in my city , and almost in the country , was unique .
(trg)="8"> म झे कुटुंब , आमच्य शहर त आण जवळजवळ अख्य देश तसुद्ध असेल असे एकमेव ह ते .
(src)="9"> We were four of us , not one , and fortunately no boys .
(trg)="9"> आम्ह एक न ह तर च घ मुल ह त , आण सुदैव ने क ण ह मुलगे न ह त .
(src)="10"> We were four girls and no boys .
(trg)="10"> आम्ह च र मुल ह त आण मुलगे न ह त .
(src)="11"> And my parents were part of a landed property family .
(trg)="11"> आण म झे आईवड ल ह ते एक जम नद र कुटुंब तले .
(src)="12"> My father defied his own grandfather , almost to the point of disinheritance , because he decided to educate all four of us .
(trg)="12"> आज ब ंचे मुल ंन न श कवण्य चे म्हणणे म झ्य वड ल ंन त्य ंच्य कडून अगद व रस हक्क ने म ळण रे सर्व क ह गम वण्य च तय र ठेऊन धुडक वून ल वले . क रण वड ल ंन आम्ह सगळ्य ंन श कव यचे न श्च त केले .
(src)="13"> He sent us to one of the best schools in the city and gave us the best education .
(trg)="13"> वड ल ंन आम्ह ल शहर तल्य च ंगल्य तल्य च ंगल्य श ळेत प ठवले आण उत्तम श क्षण द ले .
(src)="14"> As I 've said , when we 're born , we don 't choose our parents , and when we go to school , we don 't choose our school .
(trg)="14"> म म्हटल्य प्रम णे जन्म घेत न आपण आपले आईवड ल न वडत न ह आण आपण श ळेत ज त तेव्ह श ळ आपण न वडत न ह .
(src)="15"> Children don 't choose a school .
(trg)="15"> लह न मुल श ळ न वडत न ह त
(src)="16"> They just get the school which parents choose for them .
(trg)="16"> मुल फक्त प लक ंन त्य ंच्य स ठ न वडलेल्य श ळेत ज त त .
(src)="17"> So this is the foundation time which I got .
(trg)="17"> तर प य भक्कम तय र करण्य च ह अवध मल म ळ ल
(src)="18"> I grew up like this , and so did my other three sisters .
(trg)="18"> म अश व ढले आण म झ्य त न बह ण ह .
(src)="19"> And my father used to say at that time , " I 'm going to spread all my four daughters in four corners of the world . "
(trg)="19"> त्य वेळ म झे वड ल म्हणत , म म झ्य च रह मुल ंन जग च्य क न क पऱ्य त प चवण र आहे .
(src)="20"> I don 't know if he really meant [ that ] , but it happened .
(trg)="20"> त्य ने खरेच तसे म्हण यचे ह ते क म ह त न ह , पण तसे घडले .
(src)="21"> I 'm the only one who 's left in India .
(trg)="21"> म ह अश एकट च भ रत त उरले आहे .
(src)="22"> One is a British , another is an American and the third is a Canadian .
(trg)="22"> एक बह ण ब्र ट श आहे , दुसर अमेर कन आण त सर कनेड यन आहे .
(src)="23"> So we are four of us in four corners of the world .
(trg)="23"> तर आम्ह च घ जग च्य च र क पऱ्य त आह त .
(src)="24"> And since I said they 're my role models , I followed two things which my father and mother gave me .
(trg)="24"> आई-वड ल म झे आदर्श आहेत असे म म्हंटले आहे म्हणून म आई वड ल न स ंग तलेल्य द न ग ष्ट प ळल्य .
(src)="25"> One , they said , " Life is on an incline .
(trg)="25"> त्य ंन स ंग तलेल पह ल ग ष्ट म्हणजे " आयुष्य त रप्य फळ वरचे असते " ,
(src)="26"> You either go up , or you come down . "
(trg)="26"> एक तर तुम्ह वर ज त क ंव ख ल तर येत "
(src)="27"> And the second thing , which has stayed with me , which became my philosophy of life , which made all the difference , is : 100 things happen in your life , good or bad .
(trg)="27"> आण दुसर ग ष्ट ज आजपर्यंत म झ्य जवळ र ह ल आहे , आण ज म झ्य आयुष्य चे तत्वज्ञ न बनल आहे , ज्य च्य मुळे सर्व फरक पडल आहे त म्हणजे ह क : च ंगल्य क ंव व ईट अश शेकड घटन तुमच्य आयुष्य त घडत त
(src)="28"> Out of 100 , 90 are your creation .
(trg)="28"> शंभर पैक ९० तुम्ह न र्म ण केलेल्य असत त .
(src)="29.1"> They 're good .
(src)="29.2"> They 're your creation .
(src)="29.3"> Enjoy it .
(trg)="29"> ज्य च ंगल्य असत त त्य तुमच च न र्म त असत त .
(src)="30.1"> If they 're bad , they 're your creation .
(src)="30.2"> Learn from it .
(trg)="30"> त्य ंच आनंद घ्य . व ईट असल्य तर त तुमच न र्म त असते .
(src)="31"> Ten are nature-sent over which you can 't do a thing .
(trg)="31"> त्य प सून श क . उरलेल्य दह न सर्ग ने द लेल्य असत त ; त्य बद्दल तुम्ह क ह च करू शकत न ह .
(src)="32"> It 's like a death of a relative , or a cyclone , or a hurricane , or an earthquake .
(trg)="32"> एख द्य न तेव इक च्य मृत्युस रखे क ंव व दळ , झंझ व त क ंव भूकंप य स रखे ते असते .
(src)="33"> You can 't do a thing about it .
(trg)="33"> त्य बद्दल तुम्ह ल क ह च करत येत न ह .
(src)="34"> You 've got to just respond to the situation .
(trg)="34"> तुम्ह ल फक्त त्य पर स्थ त ल स म रे ज यचे असते , त ंड द्य यचे असते .
(src)="35"> But that response comes out of those 90 points .
(trg)="35"> पण प्रत स द न घत त त्य तुम्ह न र्म ण केलेल्य ९० घटन तून .
(src)="36"> Since I 'm a product of this philosophy , of 90 / 10 , and secondly , " life on an incline , " that 's the way I grew up to be valuing what I got .
(trg)="36"> म य ९० / १० च्य तत्वज्ञ न चे अपत्य असल्य मुळे , आण दुसरे " आयुष्य त रप्य फळ वरचे असल्य मुळे " म अश व ढले . मल म ळ लेल्य च य ग्य क ंमत करण्य त .
(src)="37"> I 'm a product of opportunities , rare opportunities in the ' 50s and the ' 60s , which girls didn 't get , and I was conscious of the fact that what my parents were giving me was something unique .
(trg)="37"> ' ५० आण ' ६० य दशक ंमध ल मुल ंन कध म ळ ल्य न ह त अश मल म ळ लेल्य दुर्म ळ संध न म घडले आहे , आण म झे आई वड ल मल जे देत ह ते ते क ह तर अस ध रण आहे य वस्तुस्थ त च मल ज ण व ह त .
(src)="38"> Because all of my best school friends were getting dolled up to get married with a lot of dowry , and here I was with a tennis racket and going to school and doing all kinds of extracurricular activities .
(trg)="38"> क रण म झ्य श ळेत ल सगळय ज वलग मैत्र ण भरपूर हुंड देऊन लग्न करण्य स ठ नट्ट पट्ट करत ह त्य . आण इथे म टेन स रॅकेट घेऊन श ळेत ज त ह ते . आण सर्वे तऱ्हेचे अभ्य स व्यत र क्त उपक्रम कर त ह ते .
(src)="39"> I thought I must tell you this .
(trg)="39"> मल व टते म तुम्ह ल हे स ंग यल च प ह जे . मल व टते म तुम्ह ल हे स ंग यल च प ह जे .
(src)="40"> Why I said this , is the background .
(trg)="40"> म हे स ंग तले क रण त्य ल एक प र्श्वभूम आहे .
(src)="41"> This is what comes next .
(trg)="41"> आण आत पुढे स ंगते
(src)="42"> I joined the Indian Police Service as a tough woman , a woman with indefatigable stamina , because I used to run for my tennis titles , etc .
(trg)="42"> म एक कडक मह ल म्हणून भ रत य प ल स सेवेत द खल झ ले . दमछ क न ह ण र , त कद असलेल स्त्र क रण प र त ष क ंस ठ टेन स खेळत न म ध वत असे
(src)="43"> But I joined the Indian Police Service , and then it was a new pattern of policing .
(trg)="43"> पण म भ रत य प ल स सेवेत आले , आण श प ईग र च त एक नव नच नमुन ह त .
(src)="44"> For me the policing stood for power to correct , power to prevent and power to detect .
(trg)="44"> म झ्य लेख श प ईग र म्हणजे चुक दुरुस्त करण्य च , प्रत बंध करण्य च , तप स करण्य च अध क र .
(src)="45"> This is something like a new definition ever given in policing in India -- the power to prevent .
(trg)="45"> भ रत त ल श प ई ग र च आजपर्यंत कध ह न केल गेलेल अश ह जणुक ह नव न व्य ख्य असेल -- प्रत बंध करण्य च अध क र .
(src)="46"> Because normally it was always said , power to detect , and that 's it , or power to punish .
(trg)="46"> क रण स ध रणपणे श प ईग र म्हणजे श ध घेण्य च अध क र इतकेच म्हटले ज ते . बस्स एवढेच क ंव श क्ष करण्य च अध क र .
(src)="47"> But I decided no , it 's a power to prevent , because that 's what I learned when I was growing up .
(trg)="47"> पण म ठरव ले , न ह , त प्रत बंध च अध क र आहे . क रण म ठ ह त असत न म हेच श कले ह ते .
(src)="48"> How do I prevent the 10 and never make it more than 10 ?
(trg)="48"> य दह घटन म कश थ पवू शकेन आण अश दह पेक्ष ज स्त घटन घडण र न ह त असे म कसे करू शकेन ?
(src)="49"> So this was how it came into my service , and it was different from the men .
(trg)="49"> आण य व च र तून हे तत्व म झ्य क रक र्द त आले . आण हे पुरुष ंपेक्ष वेगळे ह ते
(src)="50"> I didn 't want to make it different from the men , but it was different , because this was the way I was different .
(trg)="50"> मल ते पुरुष ंपेक्ष वेगळे कर यचे नव्हते पण ते वेगळे ह ते , क रण म अश च वेगळ ह ते .
(src)="51"> And I redefined policing concepts in India .
(trg)="51"> आण श प ईग र च भ रत य व्य ख्य म पुनर्लेखन केले .
(src)="52"> I 'm going to take you on two journeys , my policing journey and my prison journey .
(trg)="52"> म तुम्ह ल द न प्रव स घडव ण र आहे . म झ श प ईग र च व टच ल आण म झ क र गृह च प्रव स .
(src)="53"> What you see , if you see the title called " PM 's car held . "
(trg)="53"> तुम्ह बघ तले तर " प . एम . चे व हन धरले " असे श र्षक तुम्ह ल द सेल .
(src)="54"> This was the first time a prime minister of India was given a parking ticket .
(trg)="54"> भ रत च्य पंतप्रध न ंन प्रथमच प र्क ंग स ठ त क द द ल ह त
(src)="55"> ( Laughter ) That 's the first time in India , and I can tell you , that 's the last time you 're hearing about it .
(trg)="55"> ( हंश ) हे भ रत त प्रथमच घडत ह ते . आण तुम्ह ल म स ंगु शकते क तुम्ह हे असे शेवटचे ऐकलेले असेल .
(src)="56"> It 'll never happen again in India , because now it was once and forever .
(trg)="56"> क रण य नंतर भ रत त पुन ते कध ह घडण र न ह . क रण ते एकद च आण क यमचेच घडण रे ह ते .
(src)="57"> And the rule was , because I was sensitive , I was compassionate , I was very sensitive to injustice , and I was very pro-justice .
(trg)="57"> आण न यम अस ह त क म हळव , भ वन प्रध न ह ते , म कनव ळू ह ते अन्य य बद्दल अत्यंत संवेदनश ल ह ते . आण म क यद ध र्ज ण ह ते .
(src)="58"> That 's the reason , as a woman , I joined the Indian Police Service .
(trg)="58"> म एक स्त्र म्हणून प ल स ख त्य त द खल झ ले त्य चे हेच क रण आहे ,
(src)="59"> I had other options , but I didn 't choose them .
(trg)="59"> मल इतर पर्य य ह ते , पण म ते न वडले न ह त .
(src)="60"> So I 'm going to move on .
(trg)="60"> म पुढे व टच ल करण र आहे .
(src)="61"> This is about tough policing , equal policing .
(trg)="61"> हे कडक श प ईग र आण सम न श प ईग र बद्दल आहे .
(src)="62"> Now I was known as " here 's a woman that 's not going to listen . "
(trg)="62"> " क ह ह ऐकून न घेण र स्त्र . " अश म झ ओळख तय र झ ल ह त .
(src)="63"> So I was sent to all indiscriminate postings , postings which others would say no .
(trg)="63"> म्हणून म झ्य बदल्य इतर ंन ज ण र न ह असे म्हटले असते अश भलभलत्य ज ग , कुठेह , कश ह झ ल्य .
(src)="64"> I now went to a prison assignment as a police officer .
(trg)="64"> म झ आत तुरुंग अध क र म्हणून नेमणुक झ ल ह त .
(src)="65"> Normally police officers don 't want to do prison .
(trg)="65"> स ध रणत प ल स अध क ऱ्य न तुरुंग त नेमणूक नक असते .
(src)="66"> They sent me to prison to lock me up , thinking , " Now there will be no cars and no VIPs to be given tickets to .
(trg)="66"> मल ड ंबून ठेवण्य स ठ त्य ंन म झ तुरुंग त नेमणूक केल अश व च र ने क " तुरूंग त आत व हने नसत ल आण प र्क ंगच गुन्ह द खल करण्य स अत महत्व च्य व्यक्त ह नसत ल .
(src)="67"> Let 's lock her up . "
(trg)="67"> ड ंबून ठेव ह ल "
(src)="68"> Here I got a prison assignment .
(trg)="68"> तर ह तुरूंग त ल नेमणूक .
(src)="69"> This was a prison assignment which was one big den of criminals .
(trg)="69"> ह नेमणूक ह त एक म ठ्य गुन्हेग र ंच्य गुहेत .
(src)="70"> Obviously , it was .
(trg)="70"> उघडच ह ते हे .
(src)="71"> But 10,000 men , of which only 400 were women -- 10,000 -- 9,000 plus about 600 were men .
(trg)="71"> पण १०,००० कैद , त्य त ल फक्त ४०० स्त्र य -- १०,००० -- ९,००० अध क सुम रे ६०० पुरुष ह ते .
(src)="72"> Terrorists , rapists , burglars , gangsters -- some of them I 'd sent to jail as a police officer outside .
(trg)="72"> दहशतव द , बल त्क र , च र , दरवडेख र , ट ळ्य ब ळगण रे -- म ब हेर प ल स अध क र असत न क ह न तर म च तुरुंग त प ठव ले ह ते .
(src)="73"> And then how did I deal with them ?
(trg)="73"> . आण आत म त्य न कसे ह त ळले ?
(src)="74"> The first day when I went in , I didn 't know how to look at them .
(trg)="74"> पह ल्य द वश जेव्ह म आत गेले तेव्ह त्य ंच्य कडे कसे बघ वे हे मल कळेन
(src)="75.1"> And I said , " Do you pray ? "
(src)="75.2"> When I looked at the group , I said , " Do you pray ? "
(trg)="75"> मग म व च रले , " तुम्ह प्र र्थन करत क ? " आण त्य ंच्य कडे बघून म म्हण ले " तुम्ह प्र र्थन करत क ? "
(src)="76"> They saw me as a young , short woman wearing a pathan suit .
(trg)="76"> त्य ंन एक तरुण , बुटक , पठ ण सूट घ तलेल ब ई अश दृष्ट ने म झ्य कडे प ह ले .
(src)="77"> I said , " Do you pray ? "
(trg)="77"> म व च रले " तुम्ह प्र र्थन करत क ? "
(src)="78"> And they didn 't say anything .
(trg)="78"> ते क ह च ब लले न ह त .
(src)="79.1"> I said , " Do you pray ?
(src)="79.2"> Do you want to pray ? "
(trg)="79"> म व च रले " तुम्ह प्र र्थन क रत क ? तुम्ह ल प्र र्थन कर यच आहे क ? "
(src)="80.1"> They said , " Yes . "
(src)="80.2"> I said , " All right , let 's pray . "
(trg)="80"> ते म्हण ले " ह " . म म्हटले " ठ क आहे , आपण प्र र्थन करू य " ?
(src)="81"> I prayed for them , and things started to change .
(trg)="81"> म त्य ंच्य स ठ प्र र्थन केल आण ग ष्ट बदलू ल गल्य .
(src)="82"> This is a visual of education inside the prison .
(trg)="82"> हे तुरुंग त ल श क्षण चे एक दृक श्र व्य च त्र आहे .
(src)="83"> Friends , this has never happened , where everybody in the prison studies .
(trg)="83"> म त्र ंन , हे कध ह घडले नव्हते . तुरुंग त सर्वजण अभ्य स करत आहेत .
(src)="84"> I started this with community support .
(trg)="84"> म हे सम ज च्य प ठ ंब्य वर सुरु केले .
(src)="85"> Government had no budget .
(trg)="85"> श सन कडे खर्च स ठ तरतूद नव्हत .
(src)="86"> It was one of the finest , largest volunteerism in any prison in the world .
(trg)="86"> जग त ल क णत्य ह तुरुंग ंमध ल ह एक उत्कृष्ट म ठ स्वयंसेव ह त .
(src)="87"> This was initiated in Delhi prison .
(trg)="87"> ह च द ल्ल त ल तुरुंग त प्र रंभ झ ल
(src)="88"> You see one sample of a prisoner teaching a class .
(trg)="88"> एक कैद तुरुंग त श कव त न च एक नमुन बघ .
(src)="89"> These are hundreds of classes .
(trg)="89"> असे शेकड वर्ग आहेत .
(src)="90"> Nine to eleven , every prisoner went into the education program -- the same den in which they thought they would put me behind the bar and things would be forgotten .
(trg)="90"> ९ ते ११ , प्रत्येक कैद शैक्षण क क र्यक्रम ल गेल -- त्य च गुहेत ज्य त मल गज आड केले क सगळे व स्मृत त ज ईल असे त्य ंन व टले ह ते .
(src)="91"> We converted this into an ashram -- from a prison to an ashram through education .
(trg)="91"> पण आम्ह त्य चे आश्रम त पर वर्तन केले -- श क्षण द्व रे तुरुंग चे आश्रम त पर वर्तन .
(src)="92"> I think that 's the bigger change .
(trg)="92"> मल व टते ह फ र म ठ बदल ह त .
(src)="93"> It was the beginning of a change .
(trg)="93"> ह एक बदल च सुरुव त ह त .
(src)="94.1"> Teachers were prisoners .
(src)="94.2"> Teachers were volunteers .
(trg)="94"> श क्षक कैद ह ते , श क्षक स्वयंसेवक ह ते .
(src)="95"> Books came from donated schoolbooks .
(trg)="95"> पुस्तके देणग च्य स्वरूप त म ळ ल .
(src)="96"> Stationery was donated .
(trg)="96"> लेखन स मुग्र देणग त म ळ ल .
(src)="97"> Everything was donated , because there was no budget of education for the prison .
(trg)="97"> सर्वच देणग च्य रूप त ह ते . क रण तुरुंग त श क्षण स ठ खर्च च तरतूद नव्हत .
(src)="98"> Now if I 'd not done that , it would have been a hellhole .
(trg)="98"> आत म जर हे केले नसते , तर त नरकच र ह ल असत .
(src)="99"> That 's the second landmark .
(trg)="99"> ह दुसर मैल च दगड ह त .
(src)="100"> I want to show you some moments of history in my journey , which probably you would never ever get to see anywhere in the world .
(trg)="100"> म झ्य य प्रव स च्य इत ह स त ल क ह क्षण म तुम्ह ल द खवते जे कद च त तुम्ह ल जग त कध ह कुठेह पह यल म ळण र न ह त .