# el/ted2020-1008.xml.gz
# et/ted2020-1008.xml.gz
(src)="1"> Χαίρομαι πολύ που είμαι εδώ και που σας μιλώ για ένα θέμα με ξεχωριστή θέση στην καρδιά μου , που είναι η ομορφιά .
(trg)="1.1"> On suur rõõm olla siin ja rääkida asjast , mis on mulle südamelähedane .
(trg)="1.2"> See on ilu .
(src)="2"> Ασχολούμαι με τη φιλοσοφία της τέχνης , την αισθητική , στην πραγματικότητα , επαγγελματικά .
(trg)="2"> Kunstifilosoofia , esteetika on õigupoolest minu töö .
(src)="3"> Προσπαθώ να καταλάβω πνευματικά , φιλοσοφικά , ψυχολογικά , τι είναι η εμπειρία της ομορφιάς , τι μπορεί να ειπωθεί για αυτή λογικά και πώς οι άνθρωποι τα χάνουν προσπαθώντας να την καταλάβουν .
(trg)="3"> Ma üritan saada aru , mis on ilu elamus nii filosoofiliselt , psühholoogiliselt kui intellektuaalselt ning leida selles nii mõistuspärast kui ka seda , mis inimesi ilu mõistmisel eksiteele viib .
(src)="4"> Τώρα αυτό είναι ένα εξαιρετικά περίπλοκο θέμα , κατά ένα μέρος επειδή τα πράγματα που αποκαλούμε όμορφα είναι τόσο διαφορετικά .
(trg)="4.1"> See on äärmiselt keeruline teema .
(trg)="4.2"> Osaliselt sellepärast , et asjad , mida me peame ilusaks , on väga erinevad .
(src)="5"> Εννοώ απλά σκεφτείτε την απόλυτη ποικιλία -- το πρόσωπο ενός μωρού , " Ο Χάρολντ στην Ιταλία " του Μπερλιόζ , ταινίες όπως " Ο Μάγος του Οζ " ή τα έργα του Τσέχωφ , ένα τοπίο της κεντρικής Καλιφόρνιας , μια άποψη του βουνού Φούτζι από τον Χοκουσάι , " Ο Ιππότης του Ρόδου " , ένα εκπληκτικό νικητήριο γκολ σε ένα παιχνίδι στο Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου , η " Έναστρη Νύχτα " του Βαν Γκογκ , ένα μυθιστόρημα της Τζέιν Ώστιν , ο Φρεντ Ασταίρ να χορεύει στην οθόνη .
(trg)="5"> Pean siin silmas puhtalt ilu varieeruvust : beebi nägu , Berliozi " Harold Itaalias " , filmid nagu " Võlur Oz " , Tšehhovi näidendid , Kesk-California maastikud , Hokusai vaade Fuji mäele , " Roosikavaler " , imeline võiduvärav Maailmakarika turniiril , Van Goghi " Tähine öö " , Jane Austeni romaan , Fred Astaire tantsimas ekraanil .
(src)="6"> Αυτή η σύντομη λίστα περιλαμβάνει ανθρώπινα όντα , φυσικές γεωμορφές , έργα τέχνης και δεξιοτεχνικές ανθρώπινες δραστηριότητες .
(trg)="6"> See lühike nimekiri sisaldab inimolendeid , looduslikke pinnavorme , kunstiteoseid ning inimeste oskusi .
(src)="7"> Μια αιτιολογία που εξηγεί την παρουσία της ομορφιάς σε όλα σε αυτή τη λίστα δεν πρόκειται να είναι εύκολη .
(trg)="7"> Kirjeldus , mis selgitab ilu olemasolu kõiges nimekirja kuuluvas , ei saa olema lihtne .
(src)="8"> Μπορώ , πάντως , να σας δώσω τουλάχιστον μια γεύση αυτού που θεωρώ ως την πιο ισχυρή θεωρία της ομορφιάς που έχουμε μέχρι τώρα .
(trg)="8"> Siiski saan ma anda teile aimu sellest , mida ma pean kõige olulisemaks teooriaks ilust , mis meil on .
(src)="9"> Και την παίρνουμε , όχι από ένα φιλόσοφο της τέχνης , όχι από ένα θεωρητικό της μεταμοντέρνας τέχνης ή από έναν σπουδαίο κριτικό τέχνης .
(trg)="9"> See teooria ei tule kunstifilosoofilt , postmodernistlikult kunstiteoreetikult , ega ennasttäis kunstikriitikult .
(src)="10.1"> Όχι , αυτή η θεωρία προέρχεται από έναν ειδικό στα θυσανόποδα και στα σκουλήκια και στην εκτροφή περιστεριών .
(src)="10.2"> Και ξέρετε ποιον εννοώ -- τον Κάρολο Δαρβίνο .
(trg)="10.1"> Ei , see teooria tuleb mehelt , kes on nuivähkide , ussikeste ja tuvide paljunemise ekspert .
(trg)="10.2"> Ja te teate , keda ma siin silmas pean - Charles Darwinit .
(src)="11"> Φυσικά , πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι ήδη γνωρίζουν τη σωστή απάντηση στην ερώτηση , τι είναι ομορφιά ;
(trg)="11"> Loomulikult arvavad paljud inimesed , et nad teavad õiget vastust sellele küsimusele , mis on ilu .
(src)="12"> Εξαρτάται από τη ματιά του θεατή .
(trg)="12"> Ilu on vaataja silmades .
(src)="13"> Είναι οτιδήποτε σας συγκιινεί σε προσωπικό επίπεδο .
(trg)="13"> Ilu on see , mis puudutab sind isiklikult .
(src)="14"> Ή , όπως μερικοί άνθρωποι -- ειδικά οι ακαδημαϊκοί -- προτιμούν , η ομορφιά εξαρτάται από την πολιτισμικά καθορισμένη ματιά του θεατή .
(trg)="14"> Mõned inimesed , eriti akadeemikud , eelistavad öelda , et ilu on kultuuriliselt mõjutatud vaataja silmades .
(src)="15"> Οι άνθρωποι συμφωνούν ότι οι πίνακες ή οι ταινίες ή η μουσική είναι όμορφα , επειδή οι κουλτούρες τους καθορίζουν μια ομοιομορφία του αισθητικού γούστου .
(trg)="15"> Inimesed on nõus , et maalid , filmid või muusika on ilusad , sest nende kultuuriline taust määrab esteetilise maitse ühtsuse .
(src)="16"> Το γούστο και για τη φυσική ομορφιά και για τις τέχνες ταξιδεύει δια μέσου των πολιτισμών με μεγάλη ευκολία .
(trg)="16"> Eelistused nii loodusliku ilu kui ka kunsti osas on üpriski kultuuriülesed .
(src)="17"> Ο Μπετόβεν λατρεύεται στην Ιαπωνία .
(trg)="17"> Jaapanis armastatakse Beethovenit .
(src)="18"> Οι Περουβιανοί αγαπούν τις γιαπωνέζικες ξυλογραφίες .
(trg)="18"> Peruulased armastavad jaapani graafikat .
(src)="19"> Τα γλυπτά των Ίνκας θεωρούνται θησαυροί στα Βρετανικά μουσεία , ενώ ο Σαίξπηρ έχει μεταφραστεί σε κάθε κύρια γλώσσα της Γης .
(trg)="19"> Inka skulptuure hinnatakse aareteks Suurbritannia muuseumites , samas kui Shakespeare 'i tõlgitakse peaaegu igasse maailma keelde .
(src)="20"> Ή απλά σκεφτείτε την αμερικάνικη τζαζ ή τις αμερικάνικες ταινίες -- πάνε παντού .
(trg)="20"> Või mõelge vaid Ameerika jazzist , Ameerika filmidest - need jõuavad kõikjale .
(src)="21"> Υπάρχουν πολλές διαφορές μεταξύ των τεχνών , αλλά υπάρχουν επίσης παγκόσμιες , διαπολιτισμικές αισθητικές απολαύσεις και αξίες .
(trg)="21"> Kunstis on väga palju erinevusi , kuid on ka palju universaalseid , kultuuriüleseid esteetilisi naudinguid ja väärtusi .
(src)="22"> Πώς μπορούμε να εξηγήσουμε αυτή την παγκοσμιότητα ;
(trg)="22"> Kuidas seda universaalsust seletada ?
(src)="23"> Η καλύτερη απάντηση βρίσκεται στην προσπάθεια ανακατασκευής μιας Δαρβινικής εξελικτικής ιστορίας των καλλιτεχνικών και αισθητικών μας προτιμήσεων .
(trg)="23"> Parim vastus peitub katses rekonstrueerida darvinistlik evolutsiooniteooria meie kunstilistest ja esteetilistest eelistustest .
(src)="24.1"> Χρειάζεται να εφαρμόσουμε αντίστροφη μηχανική στα τωρινά καλλιτεχνικά μας γούστα και προτιμήσεις και να εξηγήσουμε πώς ήρθαν και εντυπώθηκαν στο μυαλό μας .
(src)="24.2"> Από τις επιδράσεις και των προϊστορικών μας περιβαλλόντων , κυρίως στο πλειστόκαινο , όπου γίναμε ολότελα ανθρώπινοι , αλλά επίσης και από τις κοινωνικές συνθήκες μέσα στις οποίες εξελιχθήκαμε .
(trg)="24.1"> Me peame uurima oma praegust kunstilist maitset ja eelistusi ning selgitama välja , kuidas need meie teadvuses on kujunenud .
(trg)="24.2"> Tegevustest , mis on pärit eelajaloolisest , jääaegsest keskkonnast , kus tegelikult inimesteks kujunesime , kuid ka sotsiaalsetest olukordadest , kus oleme välja arenenud .
(src)="25"> Αυτή η αντίστροφη μηχανική μπορεί επίσης να επιστρατεύσει τη βοήθεια του ανθρώπινου αρχείου που διατηρήθηκε στην προϊστορία .
(trg)="25"> Taoline inimese lahtimonteerimine saab tuge eelajaloolistest allikatest .
(src)="26"> Εννοώ τα απολιθώματα , τις ζωγραφιές των σπηλαίων κ.ο.κ.
(trg)="26"> Fossiilidest , koopamaalingutest ja muust sarnasest .
(src)="27"> Και θα έπρεπε να λάβουμε υπόψη αυτά που γνωρίζουμε για τα αισθητικά ενδιαφέροντα των απομονωμένων ομάδων κυνηγών - συλλεκτών που επιβίωσαν τον 19ο και τον 20ο αιώνα .
(trg)="27"> Tuleb võtta arvesse seda , mida teame 19 .-20 . sajandini isoleerituna elanud kütt-korilaste esteetilistest eelistustest .
(src)="28"> Λοιπόν , εγώ προσωπικά δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία ότι η εμπειρία της ομορφιάς , με τη συναισθηματική της ένταση και απόλαυση , αποτελεί μέρος της εξελιγμένης ανθρώπινης ψυχολογίας μας .
(trg)="28"> Nii , mul isiklikult pole vähimatki kahtlust , et ilu kogemine , kogu emotsionaalse intensiivsuse ja naudinguga , kuulub meie psühholoogia valdkonda .
(src)="29"> Η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένα μέρος σε μια ολόκληρη σειρά Δαρβινικών προσαρμογών .
(trg)="29"> Ilu kogemine on üks osa darvinistlike kohanemiste seerias .
(src)="30"> Η ομορφιά είναι ένα προσαρμοστικό φαινόμενο που επεκτείνουμε και εντείνουμε στη δημιουργία και την απόλαυση των έργων τέχνης και στην ψυχαγωγία .
(trg)="30"> Ilu on kohanemisvõime , mida me laiendame ja võimendame meelelahutuse ja kunstiteoste loomiseks ja nautimiseks .
(src)="31"> Και όπως πολλοί από εσάς θα γνωρίζετε , η εξέλιξη λειτουργεί με δυο κύριους πρωταρχικούς μηχανισμούς .
(trg)="31"> Nagu mitmed teist teavad , toimib evolutsioon kahel peamisel mehhanismil .
(src)="32"> Ο πρώτος από αυτούς είναι η φυσική επιλογή -- αυτό είναι η τυχαία μεταλλαγή και η επιλεκτική διατήρηση -- μαζί με τη βασική μας ανατομία και φυσιολογία -- η εξέλιξη του παγκρέατος ή του ματιού ή των νυχιών .
(trg)="32.1"> Esimene neist on looduslik valik ehk juhuslikud hälbimised ja valikuline säilitamine ning meie anatoomia ja füsioloogia .
(trg)="32.2"> See on kõhunäärme , silma või sõrmeküünte areng .
(src)="33"> Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί πολλές βασικές απέχθειες , όπως η φρικτή μυρωδιά του σαπισμένου κρέατος , ή οι φόβοι , όπως ο φόβος για τα φίδια ή του να στεκόμαστε κοντά στην άκρη ενός γκρεμού .
(trg)="33"> Looduslik valik seletab ka paljusid algelisi reaktsioone nagu tülgastus mädaneva liha haisust ning hirme nagu madude kartmine või hirm seista kaljuservale liiga lähedal .
(src)="34"> Η φυσική επιλογή επίσης εξηγεί τις απολαύσεις -- την σεξουαλική απόλαυση , ή το ότι μας αρέσουν τα γλυκά , τα λίπη και οι πρωτεΐνες , που με τη σειρά του εξηγεί πολλά δημοφιλή φαγητά , από τα ώριμα φρούτα στη βύνη σοκολάτας και τα παϊδάκια στα κάρβουνα .
(trg)="34"> Looduslik valik selgitab ka seksuaalset naudingut , magusa , rasvase ja valgurikka eelistamist , mis selgitab paljude toitude populaarsust ja seda puuviljadest ning šokolaadist kuni grillitud ribideni .
(src)="35"> Η άλλη σπουδαία αρχή της εξέλιξης είναι η φυλετική επιλογή , και αυτή λειτουργεί πολύ διαφορετικά .
(trg)="35"> Teine oluline evolutsiooni printsiip on seksuaalne valik , mis toimib hoopis erinevalt .
(src)="36"> Η εκπληκτική ουρά του παγωνιού είναι το διασημότερο παράδειγμά της .
(trg)="36"> Paabulinnu uhke saba on selle kõige kuulsam näide .
(src)="37"> Δεν εξελίχθηκε για τη φυσική επιβίωση .
(trg)="37"> See ei arenenud välja ellujäämiseks .
(src)="38"> Στην πραγματικότητα , πάει ενάντια στη φυσική επιβίωση .
(trg)="38"> Pigem on see ellujäämise takistuseks .
(src)="39"> Όχι , η ουρά του παγωνιού προκύπτει από τις επιλογές ζευγαρώματος που γίνονται από τα θηλυκά παγώνια .
(trg)="39"> Paabulinnu saba põhjuseks on paaritumisvalikud , mida teevad paabulinnu emalinnud .
(src)="40"> Είναι μια αρκετά γνωστή ιστορία .
(trg)="40"> See on üsna tuttav lugu .
(src)="41"> Είναι οι γυναίκες αυτές που πραγματικά κινούν την ιστορία προς τα εμπρός .
(trg)="41"> Naised on need , kes ajalugu kujundavad .
(src)="42"> Ο ίδιος ο Δαρβίνος , παραμπιπτόντως , δεν είχε καμία αμφιβολία ότι η ουρά του παγωνιού ήταν όμορφη στα μάτια των θηλυκών παγωνιών .
(trg)="42"> Darwin ise arvas muuseas , et paabulinnu saba on emalindude arvates ilus .
(src)="43"> Όντως χρησιμοποίησε αυτή τη λέξη .
(trg)="43"> Ta kasutaski seda sõna .
(src)="44"> Λοιπόν , κρατώντας αυτές τις ιδέες καλά στο μυαλό μας , μπορούμε να πούμε ότι η εμπειρία της ομορφιάς είναι ένας από τους τρόπους που έχει η εξέλιξη να προκαλεί και να διατηρεί το ενδιαφέρον ή τον εντυπωσιαμό , ακόμα και την εμμονή , ώστε να μας ενθαρρύνει να παίρνουμε τις πιο προσαρμοστικές αποφάσεις για την επιβίωση και την αναπαραγωγή .
(trg)="44"> Pidades need ideed hästi meeles , võime öelda , et ilu kogemus on üks viise , kuidas evolutsioon toimib ja erutust , huvi , imetlust või isegi kinnismõtteid luues innustab meid tegema ellujäämiseks ja elu jätkamiseks vajalikke otsuseid .
(src)="45"> Η ομορφιά είναι ο τρόπος της φύσης να δρα σε απόσταση , να το πω έτσι .
(trg)="45"> Ilu on looduse viis mõjutada meid distantsilt .
(src)="46"> Εννοώ , δε μπορείτε να απαιτείτε να φάτε ( καταστρέψετε ) ένα προσαρμοστικά ωφέλιμο τοπίο .
(trg)="46"> Kohanemiseks hea maastik otseselt toiduks ju ei kõlba .
(src)="47"> Ούτε βέβαια το μωρό σας ή τον αγαπημένο σας .
(trg)="47"> See ei anna kasu lapsele ega kallimale .
(src)="48"> Έτσι το κόλπο της εξέλιξης είναι να τα κάνει όμορφα , να τα κάνει να ασκούν ένα είδος μαγνητισμού να σας δίνουν την ευχαρίστηση απλώς του να τα κοιτάζετε .
(trg)="48"> Evolutsiooni trikk on muuta need ilusaks , et need oleksid ligitõmbavad ja pakuksid naudingut vaid vaatamisest .
(src)="49"> Σκεφτείτε για λίγο μια σημαντική πηγή αισθητικής απόλαυσης , τη μαγνητική έλξη των όμορφων τοπίων .
(trg)="49"> Mõelge korraks olulise esteetilise naudingu allikale - kaunite maastike ligitõmbavusele .
(src)="50"> Άνθρωποι σε πολύ διαφορετικές κουλτούρες σε όλο τον κόσμο έχουν την τάση να τους αρέσει ένα συγκεκριμένο είδος τοπίου , ένα τοπίο που απλά τυχαίνει να μοιάζει με τις σαβάνες του πλειστόκαινου όπου εξελιχθήκαμε .
(trg)="50"> Inimesed väga erinevatest kultuuridest üle maailma kipuvad armastama maastikke , mis juhtumisi on sarnased pleistotseeni savannidele , kus inimesed arenesid .
(src)="51"> Αυτό το τοπίο κάνει την εμφάνισή του σήμερα σε ημερολόγια , σε κάρτες , στο σχέδιο των γηπέδων του γκολφ και των δημοσίων πάρκων και σε πίνακες με χρυσές κορνίζες που κρέμονται στα καθιστικά από τη Νέα Υόρκη ως τη Νέα Ζηλανδία .
(trg)="51"> Sama maastikku võib näha kalendritel , postkaartidel , golfiradade ning parkide kujunduses ja kuldselt raamitud maalidel , mis ripuvad elutubades New Yorgist Uus-Meremaani .
(src)="52"> Είναι ένα είδος τοπίου της σχολής του Hudson River [ αμερικάνικο καλλιτεχνικό κίνημα του 19ου αιώνα ] που προβάλλει ανοιχτούς χώρους με χαμηλή βλάστηση με διάσπαρτες συστάδες δέντρων .
(trg)="52"> See on nagu Hudsoni jõe koolkonna maastik , millel on avarad rohumaad vaheldumisi puuderühmadega .
(src)="53"> Τα δέντρα , παρεμπιπτόντως , συχνά προτιμούνται αν διακλαδίζονται κοντά στο έδαφος , με άλλα λόγια , αν είναι δέντρα πάνω στα οποία θα μπορούσατε να σκαρφαλώσετε αν είχατε μπλέξει άσχημα .
(trg)="53"> Puud , muuseas , hargnevad eelistatult võimalikult maapinna lähedalt , mis tähendab , et need on puud , mille otsa saaks ohu korral ronida .
(src)="54"> Το τοπίο έχει την παρουσία του νερού σε άμεση θέα , ή ίχνη νερού σε μια γαλαζωπή απόσταση , ενδείξεις για ύπαρξη ζώων ή πτηνών όπως επίσης ποικίλη βλάστηση και τελικά -- προσέξτε -- ένα μονοπάτι ή ένα δρόμο , ίσως μια όχθη ποταμού ή μια ακτή , που εκτείνεται σε μεγάλη απόσταση , σχεδόν προσκαλώντας να το ακολουθήσεις .
(trg)="54.1"> Sellel maastikul on nähtav mõni veekogu või märgid veest sinaval horisondil .
(trg)="54.2"> Samuti on seal linnud-loomad ning mitmekesine rohelus .
(trg)="54.3"> Ja lõpuks , pange tähele , rada või tee või hoopiski jõekallas või rannajoon , mis kulgeb kaugusesse , kutsudes endale järgnema .
(src)="55"> Αυτό το είδος τοπίου θεωρείται όμορφο , ακόμα και από ανθρώπους σε χώρες που δεν το έχουν .
(trg)="55"> Sellist maastikku peetakse ilusaks isegi neis riikides , kus seda ei esine .
(src)="56"> Το ιδανικό τοπίο σαβάνας είναι ένα από τα σαφέστερα παραδείγματα όπου άνθρωποι σε κάθε μέρος ανακαλύπτουν την ομορφιά σε μια παρόμοια οπτική εμπειρία .
(trg)="56"> Ideaalne savannimaastik on üks selgemaid näiteid , kus inimesed kõikjal maailmas leiavad ilu sarnases visuaalses kogemuses .
(src)="57"> Αλλά , κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει , αυτή είναι φυσική ομορφιά .
(trg)="57"> Seejuures võib vaielda , et see on ju looduslik ilu .
(src)="58"> Τι γίνεται με την καλλιτεχνική ομορφιά ;
(trg)="58"> Kuidas on lugu kunstiga ?
(src)="59"> Δεν είναι πέρα για πέρα πολιτιστική ;
(trg)="59"> Kas see ei sõltu täiesti kultuurist ?
(src)="60"> Όχι , δεν το νομίζω .
(trg)="60"> Ei , ma ei arva nii .
(src)="61"> Και για ακόμα μια φορά , θα ήθελα να κοιτάξω πίσω στην προϊστορία για να πω κάτι γι ' αυτό .
(trg)="61"> Selle selgitamiseks vaataksin jällegi tagasi eelajaloolisesse aega .
(src)="62"> Οι περισσότεροι θεωρούν ότι τα παλιότερα ανθρώπινα καλλιτεχνήματα είναι οι εκπληκτικά δεξιοτεχνικές ζωγραφιές των σπηλαίων που όλοι γνωρίζουμε από το Λασκό και το Σοβέ .
(trg)="62"> Varaseimateks inimese loodud kunstiteosteks peetakse oskuslikke koopamaalinguid , mida teame Lascaux 'st ja Chauvet 'st .
(src)="63"> Τα σπήλαια του Σοβέ είναι σχεδόν 32.000 ετών , μαζί με λίγα μικρά , ρεαλιστικά γλυπτά γυναικών και ζώων από την ίδια περίοδο .
(trg)="63"> Chauvet ' koopad on umbes 32 000 aastat vanad nagu ka mõned väikesed , realistlikud naise ja loomade kujud samast perioodist .
(src)="64"> Αλλά οι καλλιτεχνικές και διακοσμητικές ικανότητες είναι στην πραγματικότητα πολύ παλιότερες από αυτό .
(trg)="64"> Kuid kunstilised oskused on tegelikult hoopis vanemad .
(src)="65"> Όμορφα κολιέ οστράκων που μοιάζουν με κάτι που θα βλέπατε σε ένα παζάρι χειροτεχνημάτων , όπως επίσης και ώχρα βαφή σώματος , έχουν βρεθεί με ηλικία περίπου 100.000 ετών .
(trg)="65"> Ilusaid merekarpidest keesid , mis näevad välja kui miski , mida võiks leida käsitöölaadalt , ning ookrit kehamaalinguiks on leitud umbes 100 000 aasta vanustena .
(src)="66"> Αλλά τα πιο ενδιαφέροντα προϊστορικά τεχνουργήματα είναι παλιότερα ακόμα κι από αυτό .
(trg)="66"> Kuid kõige intrigeerivamad leiud on veelgi vanemad .
(src)="67"> Έχω στο μυαλό τους επονομαζόμενους Αχελαίους χειροπελέκεις .
(trg)="67"> Mõtlen siin niinimetatud Acheuli käsikirveid .
(src)="68"> Τα παλιότερα λίθινα εργαλεία είναι λιανιστές από το φαράγγι Ολντουβάι στην Ανατολική Αφρική .
(trg)="68"> Vanimad kivist tööriistad on kirved Olduvai kuristikust Ida-Aafrikas .
(src)="69"> Ανάγονται περίπου στα 2,5 εκατομμύρια χρόνια .
(trg)="69"> Need on umbes kaks ja pool miljonit aasta vanad .
(src)="70"> Αυτά τα αδρά εργαλεία κυκλοφορούσαν για χιλιάδες αιώνες , μέχρι περίπου πριν από 1,4 εκατομμύρια χρόνια όταν ο Homo erectus άρχισε να δίνει μορφή σε ενιαίες , λεπτές λίθινες λεπίδες , μερικές φορές με στρογγυλεμένο οβάλ σχήμα , αλλά συχνά με , αυτό που μας φαίνεται σαν , ένα εντυπωσιακό , συμμετρικό αιχμηρό φύλλο ή σαν δάκρυ .
(trg)="70"> Need rohmakad tööriistad olid olemas tuhandeid sajandeid kuni umbes 1,4 miljonit aastat tagasi hakkas Homo erectus neid tahuma õhukesteks kiviplaatideks , mis vahel olid ovaalsed , kuid enamasti meenutasid sümmeetrilist teravatipulist lehte või pisarat .
(src)="71.1"> Αυτοί οι Αχέλαιοι χειροπελέκεις -- ονομάστηκαν από το Σαιντ Ασέλ ( St .
(src)="71.2"> Acheul ) στη Γαλλία , όπου βρέθηκαν το 19ο αιώνα -- έχουν ανακαλυφθεί σε χιλιάδες , διασκορπισμένοι σε Ασία , Ευρώπη και Αφρική , σχεδόν οπουδήποτε περιφερόταν ο Homo erectus και ο Homo ergaster .
(trg)="71"> Need Acheuli käsikirved said oma nime St Acheuli järgi Prantsusmaal , kus esmaleiud 19 . sajandil tegid alguse nende leidmisele tuhandetes paikades Aasias , Euroopas ja Aafrikas - peaaegu kõikjal , kus Homo erectus ja Homo ergaster elutsesid .
(src)="72"> Λοιπόν , οι καθαροί αριθμοί αυτών των χειροπελέκεων δείχνουν ότι δεν μπορούσαν να είχαν φτιαχτεί για τη σφαγή των ζώων .
(trg)="72"> Selline kogus neid käsikirveid näitab , et neid ei tehtud loomade tapmiseks .
(src)="73"> Και το μυστήριο πραγματικά πυκνώνει όταν συνειδητοποιείς ότι , αντίθετα με άλλα εργαλεία του πλειστόκαινου , οι χειροπελέκεις συχνά δεν παρουσιάζουν κανένα στοιχείο χρήσης πάνω στις ντελικάτες άκρες τους .
(trg)="73"> Sellele hüpoteesile annab tuge ka tõsiasi , et erinevalt teistest tolle aja tööriistadest ei näita käsikirved enamasti kulumise märki , isegi mitte peentel servadel .
(src)="74"> Και μερικοί , σε κάθε περίπτωση , είναι πολύ μεγάλοι για να χρησιμοποιηθούν για σφαγή .
(trg)="74"> Mõned neist on igal juhul veristamiseks liiga suured
(src)="75"> Η συμμετρία τους , τα ελκυστικά τους υλικά και , πάνω απ ' όλα , η επιμελημένη μαστοριά τους είναι απλά αρκετά όμορφα στα μάτια μας , ακόμα και σήμερα .
(trg)="75"> Nende sümmeetria , atraktiivsed materjalid , ja ennekõike täpne meistritöö on lihtsalt ilusad ka tänapäeval .
(src)="76"> Επομένως τι ήταν αυτά τα αρχαία -- εννοώ , είναι αρχαία , είναι ξένα , αλλά είναι ταυτόχρονα οικεία κατά κάποιον τρόπο .
(trg)="76.1"> Seega , mis olid need iidsed ...
(trg)="76.2"> Need riistad on iidsed , nad on võõrad , kuid samal ajal ka kuidagi tuttavad .
(src)="77"> Για ποιο σκοπό υπήρχαν αυτά τα χειροτεχνήματα ;
(trg)="77"> Milleks neid kasutati ?
(src)="78"> Η καλύτερη διαθέσιμη απάντηση είναι ότι ήταν κυριολεκτικά τα παλιότερα γνωστά έργα τέχνης , πρακτικά εργαλεία που μεταμορφώθηκαν σε ελκυστικά αισθητικά αντικείμενα , που τα ατενίζουμε και για το κομψό τους σχήμα και για τη βιρτουόζική τους μαστοριά .
(trg)="78"> Parim vastus sellele on see , et need olidki varaseimad kunstiteosed , praktilised tööriistad , mis muudeti haaravateks esteetilisteks objektideks , millel on elegantne kuju ja osav teostus .
(src)="79"> Οι χειροπελέκεις σηματοδοτούν μια εξελικτική πρόοδο στην ανθρώπινη ιστορία -- εργαλεία διαμορφωμένα να λειτουργούν όπως αυτό που οι δαρβινιστές ονομάζουν σημάδια προσαρμογής -- με άλλα λόγια , αυτό φανερώνει ότι είναι συμπεριφορές όπως η ουρά του παγωνιού , εκτός από το ότι , αντίθετα με τις τρίχες και τα φτερά , οι χειροπελέκεις είναι συνειδητά έξυπνα κατασκευασμένοι .
(trg)="79.1"> Käsikirved märgivad inimajaloos evolutsioonilist edasiminekut .
(trg)="79.2"> Tööriistad hakkasid toimima darvinistliku hea seisundi signaalina , mis täitsid sama funktsiooni nagu paabulinnu saba , kuid erinevalt karvadest või sulgedest on käsikirved teadlikult ja targalt meisterdatud .
(src)="80"> Άξια κατασκευασμένοι χειροπελέκεις υποδείκνυαν επιθυμητές προσωπικές ικανότητες -- ευφυΐα , καλό έλεγχο κίνησης , ικανότητα σχεδιασμού , ευσυνειδησία και μερικές φορές πρόσβαση σε σπάνια υλικά .
(trg)="80"> Arukalt tehtud käsikirved näitasid ihaldusväärseid isiksuseomadusi : intelligentsi , käelisi oskusi , planeerimisoskust , kohusetundlikkust ja vahel ka haruldaste materjalide omamist .
(src)="81"> Για δεκάδες χιλιάδες γενεές , τέτοιες ικανότητες αύξαναν το κύρος αυτών που τις επιδείκνυαν και κέρδιζαν ένα αναπαραγωγικό πλεονέκτημα έναντι των λιγότερο ικανών .
(trg)="81"> Üle kümnete tuhandete põlvkondade tõstsid need oskused staatust neil , kes neid väljendasid ja said soo jätkamisel eelise vähem osavate ees .
(src)="82"> Ξέρετε , είναι παλιομοδίτικο , αλλά φαίνεται ότι πετυχαίνει -- " Γιατί δεν ανεβαίνεις στη σπηλιά μου , ώστε να μπορέσω να σου δείξω τους χειροπελέκεις μου . "
(trg)="82"> See on küll vana ütlus , aga tundub toimivat : " Äkki tuled mu koopasse ja ma näitan sulle oma käsikirveid ? "
(src)="83"> ( Γέλια ) Μόνο που , φυσικά , αυτό που έχει ενδιαφέρον σχετικά με αυτό είναι το ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι πώς εξωτερικεύτηκε αυτή η ιδέα , επειδή ο Homo erectus που έφτιαξε αυτά τα αντικείμενα δεν είχε γλώσσα .
(trg)="83"> ( Naer ) Kuigi loomulikult on seejuures huvitav , et me ei saa olla kindlad , kuidas see idee edastati , sest Homo erectusel , kes need esemed tegi , ei olnud keelt .
(src)="84"> Είναι δύσκολο να το συλλάβεις , αλλά είναι ένα απίστευτο γεγονός .
(trg)="84"> Seda on raske mõista , aga see on hämmastav fakt .
(src)="85"> Αυτό το αντικείμενο φτιάχτηκε από έναν ανθρωπίδη πρόγονο -- Homo erectus ή Ηοmo ergaster -- μεταξύ 50 και 100.000 ετών πριν τη γλώσσα .
(trg)="85"> Need esemed tegi hominiidi eellane , Homo erectus või Homo ergaster , umbes 50-100 000 aastat enne keele teket .
(src)="86"> Διαρκώντας περισσότερο από 1 εκατομμύριο χρόνια , η παράδοση του χειροπέλεκυ είναι η πιο μακροχρόνια καλλιτεχνική παράδοση στην ανθρώπινη και πρωτο-ανθρώπινη ιστορία .
(trg)="86"> Ulatudes üle miljonite aastate , on käsikirved üks vanimaid kunstilisi traditsioone inimkonna ajaloos .
(src)="87"> Με το τέλος του έπους του χειροπέλεκυ , οι Homo sapiens -- όπως αποκαλούνταν τότε , τελικά -- έβρισκαν χωρίς αμφιβολία νέους τρόπους να διασκεδάζουν και να εντυπωσιάζουν ο ένας τον άλλον με το , ποιος ξέρει , να λένε αστεία , ιστορίες , να χορεύουν ή να φτιάχνουν τα μαλλιά τους .
(trg)="87.1"> Käsikirve eepose lõpuks oli Homo sapiens , nagu neid siis kutsuti , leidlik leidmaks uusi viise lõbustamiseks ja vaimustamiseks .
(trg)="87.2"> Ehk kasutati naljade rääkimist , jutuvestmist , tantsu või soenguid .
(src)="88"> Ναι , φτιάχνοντας τα μαλλιά τους -- επιμένω σε αυτό .
(trg)="88"> Jah , soenguid , ma olen kindel .
(src)="89"> Για μας τους σύγχρονους , η βιρτουόζικη τεχνική χρησιμοποιείται για να δημιουργεί φανταστικούς κόσμους στα μυθιστορήματα και στις ταινίες , για να εκφράζει έντονα συναισθήματα με τη μουσική , τη ζωγραφική και το χορό .
(trg)="89"> Nüüdisajal ollakse oskuslikud kujuteldavate maailmade loomises kirjanduses ja filmides ning emotsioonide väljendamises muusika , maalimise ja tantsuga .
(src)="90"> Αλλά ακόμα , ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό της προσωπικότητας των προγόνων μας παραμένει στους αισθητικούς μας πόθους : η ομορφιά που βρίσκουμε στις επιδέξειες εκτελέσεις .
(trg)="90"> Kuid siiski on fundamentaalne omadus , mis on säilinud eelajaloolisest esteetilisest soovist : me leiame ilu oskuslikes esitlustes .
(src)="91"> Από το Λασκό στο Λούβρο στο Κάρνεγκι Χόλ , τα ανθρώπινα όντα έχουν ένα μόνιμο έμφυτο γούστο για βιρτουόζικες παρουσιάσεις στις τέχνες .
(trg)="91"> Lascaux , Louvre või Carnegie Hall - inimolenditel on püsiv sünnipärane tõmme oskusliku kunsti esituse poole .
(src)="92"> Βρίσκουμε την ομορφιά σε κάτι που γίνεται καλά .
(trg)="92"> Me leiame ilu asjades , mis on hästi tehtud .
(src)="93"> Έτσι την επόμενη φορά που θα προσπεράσετε μια βιτρίνα κοσμηματοπωλείου που επιδεικνύει μια όμορφα κομμένη δακρυόσχημη πέτρα , μην είστε τόσο σίγουροι είναι μόνο η κουλτούρα σας που σας λέει ότι αυτό το αστραφτερό κόσμημα είναι όμορφο .
(trg)="93"> Järgmine kord , kui möödute ehtepoe aknast ja vaatate kaunilt lõigatud pisarakujulist vääriskivi , ärge arvake , et vaid teie kultuur ütleb teile , et see sädelev juveel on ilus .
(src)="94"> Οι μακρινοί σας πρόγονοι αγαπούσαν αυτό το σχήμα και έβρισκαν την ομορφιά στην ικανότητα που απαιτείτο για να φτιαχτεί , πριν ακόμα μπορέσουν να βάλουν την αγάπη τους σε λέξεις .
(trg)="94"> Teie kauged eellased armastasid seda kuju ja pidasid selle tahumise oskust ilusaks isegi enne , kui suutsid seda sõnadesse panna .
(src)="95"> Εξαρτάται η ομορφιά από τη ματιά του θεατή ;
(trg)="95"> Kas ilu on tõesti vaataja silmades ?
(src)="96"> Όχι , είναι βαθιά στο μυαλό μας .
(trg)="96"> Ei , see on sügaval me teadvuses .
(src)="97"> Είναι ένα δώρο , που μεταβιβάστηκε από τις ευφυείς ικανότητες και τις πλούσιες συναισθηματικές ζωές των πιο αρχαίων προγόνων μας .
(trg)="97"> See on kingitus , mis on pärandatud oskuste ja rikaste emotsioonide kaudu meie kõige kaugematelt eellastelt .
(src)="98"> Η ισχυρή μας αντίδραση σε εικόνες στην έκφραση του συναισθήματος στην τέχνη στην ομορφιά της μουσικής στο νυχτερικό ουρανό θα συνοδεύει εμάς και τους απογόνους μας για όσο υπάρχει το ανθρώπινο γένος .
(trg)="98"> Meie tugevad reaktsioonid piltidele , kunstis väljendatud emotsioonidele , muusika ilule ja öötaevale on meiega ja ka meie järglastega sama kaua kuni inimrass eksisteerib .
(src)="99"> Σας ευχαριστώ .
(trg)="99"> Aitäh .
(src)="100"> ( Χειροκρότημα )
(trg)="100"> ( Aplaus )
# el/ted2020-1013.xml.gz
# et/ted2020-1013.xml.gz