# cs/ted2020-10.xml.gz
# ku/ted2020-10.xml.gz

(src)="1"> I když jsou obavy z AIDS a ptačí chřipky oprávněné - a později u nich uslyšíme od brilatního Dr. Brillianta - chci mluvit o jiných pandemiích , o kardiovaskulárních chorobách , cukrovce , vysokém tlaku - a takových , kterým můžeme předejít alespoň u 95 % lidí a to změnou stravy a životního stylu .
(trg)="1"> لەگەڵ ئەو هەموو گرنگیدانە بە نەخۆشی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە هەندێک زانیاری تر لەو بارەیەوە دەبیستین لە لایەن زانای بلیمەت ، دکتۆر بریلیانت دەمەوێت باس لە چەند نەخۆشی یەکی تریش بکەم ، لەوانە نەخۆشی دڵ و مولولەکانی خوێن ، شەکرە و هەروەها بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن کە هەموو ئەم نەخۆشیانە دەکرێت ڕیگریان لێ بکرێت لانی کەم لە % ٩٥ ی خەڵکی دا تەنها بە گۆڕینی سیستمی خۆراکیان و شیوازی ژیانیان
(src)="2.1"> Dochází k globalizaci nemocí .
(src)="2.2"> Lidi ve světě začínají jíst jako my , žít jako my , a umírat jako my .
(src)="2.3"> A jen za jednu generaci přešel asijský kontinent od jedné z nejnižších mír srdečních chorob , obezity a cukrovky k jedné z nejvyšších .
(src)="2.4"> V Africe přispívají kardiovaskulární choroby rovným dílem k počtu mrtvých jako HIV a AIDS ve většině krajin .
(trg)="2"> ئەوەی کە ڕوو دەدات ئەوەیە کە نەخۆشییەکان بە جیهانی بوون ، چونکە خەڵکی وەک ئێمە نان دەخۆن ، وەک ئێمە دەژین ، هەروەها وەک ئێمەش دەمرن بە تایبەتی لە نەوەیەکی دیاری کراودا ، بۆ نمونە ئاسیا لە نزمترین ئاستی ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ و قەڵەوی و شەکرەوە گۆڕدرا بۆ بەرزترین ئاست . لە ئەفریقاش ڕێژەی نەخۆشییەکانی دڵ یەکسانە بە ڕێژەی قوربانیانی ئایدز و ئەنفلۆنزای باڵندە لە زۆربەی وڵاتاندا
(src)="3"> Máme před sebou nesmírnou příležitost , a jak se jí chopíme , může ovlivnit miliony lidí a praktikovat preventivní medicínu v celosvětovém měřítku .
(trg)="3"> کەواتە ئێمە ماوەیەکی کاتی ناسکمان هەیە ، کە پێویستە لەسەرمان گۆڕانکارییەکی گرنگ درووست بکەین کە بتوانێت کاریگەری لەسەر ژیانی ملیۆنەها کەس درووست بکات هەروەها کار بکەین لەسەر شیوازێکی پزیشکی لە پێوەرێکی جیهانی دا
(src)="4"> Srdeční a cévní nemoci zabíjejí stále více lidí -- a ne jen v této zemi , ale na celém světě -- víc než všechny ostatní dohromady , přičemž jim můžeme předejít .
(trg)="4"> نەخۆشییەکانی دڵ و خوێن ، تا ئێستاش زیاتر و زیاتر خەڵک دەکوژن نەک بەتەنها لەم وڵاتەدا ، بەڵکو لە سەر تا سەری جیهاندا -- لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا دەتوانرێت ڕێگری لە تووشبوونی خەڵکی بەم نەخۆشیانە بکرێت
(src)="5.1"> A ne jen předejít , ale také je zvrátit .
(src)="5.2"> Za posledních 29 let se nám z použití pokrokových , drahých přístrojů podařilo dokázat , jak mocné jsou takové jednoduché a zastaralé metody jako změna stravy a životního stylu .
(src)="5.3"> Tady vidíte arteriogarfii před rokem a po roku , a toto je srdcový PET scan .
(trg)="5"> تەنها هێندە نی یە کە بتوانرێت ڕێگری بکرێن : بەڵکو لە ڕاستیدا دەکرێت پێچەوانەش بکرێنەوە . هەروەها لەم ٢٩ ساڵەی ڕابردوودا توانیمان ئەو ڕاستییە بخەینە ڕوو کە بە گۆڕینی ژەمە خواردنەکان و جۆرێتی ژیانمان دەتوانین ئەو کارە بکەین ، بە بەکارهێنانی ئامێری پێشکەوتووی گران بەها , کە پێوەرێکی تەواوە بۆ سەلماندنی بەهێزی ئەو تاکتیکە ساکارانە ئەو ڕاستیەمان سەلماند ، کە وەک کەمترین بڕی تێچوونی چارەسەر کردن تەماشا دەکرێن -- هەر وەها بە پێوانە کردن و لێکۆڵینەوە لە مولولەکانی خوێن بە ئامێری تایبەت لە ماوەی ساڵێکدا و ڕوانین لە مولولەکانی خوێن بە تیشک
(src)="6.1"> Před pár měsíci jsme ukázali a publikovali první studii , která ukazuje , že je možné zastavit nebo zvrátit růst rakoviny prostaty díky změně stravy a životního stylu .
(src)="6.2"> Došlo k 70 % poklesu v růstu tumoru , nebo jeho zpomalení oproti jen 9 % u kontrolní skupiny .
(trg)="6"> چەند مانگێک لەمەوبەر -- هەستاین بە بڵاو کردنەوەی یەکەمین لێکۆڵینەوەمان ، ئەوەی نیشان دەدا کە ئێوە دەتوانن ڕێگری بکەن لە توشبوون بە شیرپەنجەی پڕۆستات بە گۆڕینی جۆرێتی ژیان و ژەمە خواردنەکەکان ، هەروەها لە سەدا ٧٠ ی قەبارەی خانە شێر پەنجەییەکان کەمدەکاتەوە ، یاخود گەشەکردنیان دەوەستێنێت ، بە بەراورد کردنیان لەگەڵ % ٩ ی خانەکانی تر
(src)="7"> A tady na MRI a MR spektroskopii aktivita tumoru je červená , můžete vidět jak se po roku zmenšuje .
(trg)="7"> هەروەها لەم ( ئێم - ئاڕ-ئای ) یەدا دەبینن کە خانە توشبووەکان بە شێرپەنجە ڕەنگیان سورە -- دەتوانن ببینن کە چۆن پاش ساڵێک کەمبوونەتەوە
(src)="8.1"> Nyní čelíme epidemii obezity .
(src)="8.2"> Trpí jí dvě třetiny dospělých a 15 % dětí .
(src)="8.3"> Znepokojuje mě , že cukrovka za posledních 10 let vzrostla o 70 % , a současná generace dětí může být první , která bude žít kratšeji než my .
(src)="8.4"> Je to žalostné , ale dá se tomu předejít .
(trg)="8"> ئێستا نەخۆشی قەڵەوی لە ئارادایە : دوو لەسەر سێی لاوان و لەسەدا پانزەی منداڵان ئەم نەخۆشیەیان هەیە ، ئەوەی کە زۆر گرنگە بەلای منەوە ئەوەیە کە ڕێژەی نەخۆشی شەکرە بە ڕێژەی % ٧٠ زیادی کردووە لەم ١٠ ساڵەی ڕابردوودا ، کە پێدەچێت ئەمان ببنە یەکەمین جیل کە تێیدا منداڵەکانمان ژیانێکی کورتتریان هەبێت وەک لە ئێمە ، ئەمە جێگەی داخە ، هەروەها ئەمە دەتوانرێت ڕێگری لێ بکرێت
(src)="9.1"> Tohle nejsou výsledky voleb , ale jsou to počty obézních lidí v jednotlivých státech , v letech 85 , 86 , 87 - data jsou z CDC stránky ( Centrum pro kontrolu cukrovky ) - 88 , 89 , 90 , 91 - máme tady novou kategorii - 92 , 93 , 94 , 95 , 96 , 97 , 98 , 99 , 2000 , 2001 - a jen se to zhoršuje .
(src)="9.2"> Evolučně upadáme .
(src)="9.3"> Co s tím můžeme udělat ?
(src)="9.4"> Azijská kuchyně může zvrátit srdeční nemoci a rakovinu .
(trg)="9"> ئەوان تەنها ئەنجامی هەڵبژاردنەکان نین ، بەڵکو ئەوان مرۆڤن -- ژمارەی تووشبوان بە قەڵەوی لە ویلایەتەکەماندا لە ٨٥ ، ٨٦ ، ، ٨٧-ەوە دەستی پێکردووە ، ئەمانە بە گوێرەی وێب سایتی کۆنترۆڵ کردنی نەخۆشییەکان ، ٨٨ ، ٨٩ ، ٩٠ ، ٩١ --- ئێوە ڕیکخستنێکی نوێ دەبینن -- ٩٢ ، ٩٣ ، ٩٤ . ٩٥ ، ٩٦ ، ٩٧ ، ٩٨ ، ٩٩ ، ٢٠٠٠ ، ٢٠٠١ -- تا بێت خراپتر دەبێت ، ئێمە ( بە سێوەیەک لە شێوەکان گەشە دەکەین ( پێکەنین ئێستا ، ئێما دەتوانین لەو بارەیەوە چی بکەین ؟ لە ڕاستیدا . ئێوە دەزانن کە ئەو شیوازە خواردنەی کە ئێمە بۆمان دەرکەوتووە کە دەتوانێت نەخۆشییەکانی دڵ ە شێرپەنجە پێچەوانە بکاتەوە ، شێوازی خواردنی ئاسیاییە
(src)="10"> Ale lidé v Asii začínají jíst jako my a proto začínají být nemocní jako my .
(trg)="10"> بەڵام خەڵکی ئاسیاش ئێستا وەک ئێمە نان دەخۆن ئەمەش هۆکاری ئەوەیە کە ئەوانیش نەخۆش دەکەون وەک ئێمە
(src)="11.1"> Spolupracujeme s množstvím velkých potravinových společností , které mohou zábavnou a sexy formou přesvědčit lidi , aby jedli zdravější jídlo .
(src)="11.2"> Předsedám poradnímu sboru McDonalds , PepsiCo , ConAgram Safeway a brzy v Del Montu , kde všichni zjišťují , že je to dobrý byznys .
(trg)="11"> من لەگەڵ چەندین کۆمپانیای گەورەی خواردەمەنیدا کارم کردووە . دەتوانن خۆراکی خۆش و بە تام و هەروەها گونجاو لە ڕووی تەندروستییەوە ئامادە بکەن ، بۆ نمونە ، من بەڕێوبەرایەتی " ماکدۆناڵد و پیپسی و کۆناگرا و سەیف وەی " و هەروەها بەم زووانەش بەڕیوبەرایەتی " دێڵ مۆنت " دەکەم ، ئەوان دەڵێن ئەمە بازرگانییەکی باشە
(src)="12.1"> Saláty v McDonalds jsou výsledkem této práce - a brzy budou mít i asijské saláty .
(src)="12.2"> V Pepsi , 2 / 3 nárůstu v příjmech pochází z jejich lepších potravin .
(trg)="12"> ئەو زەڵاتانەی کە لە ماکدۆناڵد پێشکەش دەکرێن بەرهەمی کار کردنن -- بە نیازن زەڵاتەی ئاسیاییش بهێنن . لە کۆمپانیای پیپسیش ، دوو لەسەر سێی هۆکاری گەشەکردنیان خواردنە باشەکانیانە
(src)="13.1"> A když dokážeme toto , tak budeme moci uvolnit zdroje na nákup léků , které jsou více než potřebné na léčbu AIDS a HIV , malárie , nebo na prevenci ptačí chřipky .
(src)="13.2"> Děkuji .
(trg)="13"> کەواتە ئەگەر بتوانین بەم شێوەیە کار بکەین ، ئەوکاتە دەتوانین ئەو داهاتانە بپارێزین کە بەکاریان دەهێنین بۆ کڕینی دەرمانی پێویست بۆ چارەسەرکردنی ئایدز و مەلاریا وە هەروەها ئەنفلۆنزای باڵندە . سوپاس

# cs/ted2020-1006.xml.gz
# ku/ted2020-1006.xml.gz

(src)="1"> Cítíte se naprosto přemoženi , když narazíte na komplexní problém ?
(trg)="1"> ئایا هەرگیز هەستت کردووە نقوم بویت کاتێ روبەڕوی کێشەیەکی ئاڵۆز بویتەوە ؟
(src)="2"> Doufám , že se mi to podaří změnit do tří minut .
(trg)="2"> باشە ، هیوام وایە لە ماوەی کەمتر لە سێ خۆلەکدا ئەمە بگۆڕین
(src)="3"> Snad se mi podaří vás přesvědčit , že komplexní neznamená vždy složité .
(trg)="3"> هیوادارم قایلت بکەم بەوەی ئاڵۆز هەمیشە مانای ئاڵۆسکاو ناگەیەنێت
(src)="4"> Pro mě , dobře vypečená bageta , právě vytažená z trouby je komplexní , ale cibule s olivami , se sýrem na kari a máku s chlebem je komplikovaná .
(trg)="4"> بە لای منەوە ، نانێکی باگێتی باش کە تازە لە فڕن دەرهێنرابێت شتێکی ئاڵۆزە بەڵام نانێکی کاری و پیاز و زەیتونی سەوز و پەنیر شتێکی ئاڵۆسکاوە .
(src)="5"> Jsem ekolog a studuji komplexnost .
(trg)="5"> من کەسێکی ژینگەناسم و ئاڵۆزی دەخوێنم .
(src)="6.1"> Miluju ji .
(src)="6.2"> Studuji ji v přírodě , vzájemné vazby mezi živočichy .
(trg)="6"> من حەزم لە ئاڵۆزییە . و لێکۆڵینەوە لە ئاڵۆزییەکانی جیهانی سروشتیدا و لە پەیوەندییەکانی نێوان توخمەکاندا دەکەم .
(src)="7"> Tady je potravní řetězec , potravní mapa mezi živočišnými druhy , žijícími v alpinských jezerech kalifornských hor.
(trg)="7"> ئەمە تۆڕی خۆراکە یاخود نەخشەی خۆراکی نێوان توخمەکان کە لە دەریاچەکانی ئەلپاینی ناو چیاکانی کالیفۆرنیا دەژین .
(src)="8"> A toto se stane s potravním řetězcem , po vpádu nepůvodního druhu ryby , který se tam nevyskytoval .
(trg)="8"> ئەو تۆڕی خۆراکەش بەم جۆرە دەگۆڕێت کاتێ ماسییەکی بۆ زیاد بکرێ کە پێشتر لەو ژینگەیەدا نەبوبێت
(src)="9"> Všechny šedě vyznačené druhy zmizí .
(trg)="9"> ئەو هەمو توخمە خۆڵەمێشییانە لەناودەچن
(src)="10"> Některé jsou na pokraji vyhynutí .
(trg)="10"> هەندێکیان لە راستیدا لەسەر لێواری لەناوچونن .
(src)="11"> A v jezerech bude více komárů , i když je ty ryby požírají .
(trg)="11"> ئەو دەریاچانەی کە ماسییان هەیە مێشولەیان زۆرترە ، هەرچەندە ماسییەکان دەیانخۆن .
(src)="12"> Všechny tyto efekty byly očekávané a přicházíme na to , že jsou předpověditelné .
(trg)="12"> ئەم کاریگەرییانە هەمویان نەزانراو بون . بەڵام ئێستا بۆمان دەرکەوتووە کە پێشبینیکراون .
(src)="13"> Chtěl bych se s vámi podělit o pár klíčových postřehů o komplexitě , které zjišťujeme studováním přírody , a které jsou možná aplikovatelné na další problémy .
(trg)="13"> ئێستا دەمەوێ چەند تێگەیشتنێکی گرنگتان بدەمێ سەبارەت بەو ئاڵۆزییەی لە ئێمە لە لێکۆڵینەوەی ژینگەدا فێری بوین کە رەنگە بە سەر کێشەکانی تریش دا بچەسپێت .
(src)="14"> První je jednoduchost dobrých vizualizačních programů , které pomáhají rozplétat komplexnost a povzbudí vás ptát se na věci , které vás předtím nenapadly .
(trg)="14"> یەکەمیان بریتییە کە توانا سادەکەی ئامێرە باشەکانی بینین کە یارمەتیمان دەدەن ئاڵۆزییەکە رون بکەینەوە و هانت دەدەن ئەو پرسیارانە بکەیت کە پێشتر نەتکردون
(src)="15"> Například , můžete zaznamenat tok uhlíku korporátním dodavatelským řetězcem v korporátním ekosystému , nebo vzájemná propojení mezi lokalitami , kde žijí ohrožené druhy , v národním parku Yosemity .
(trg)="15"> بۆ نمونە ، دەتوانیت بەرنامەی زیادکردنی کاربۆن دابنێیت لە رێگەی زنجیرەی دابینکردنەکانی ناو ژینگەکەوە یاخود پەیوەندیییە ناوەکییەکانی ناو یەکەی ژینگەکانی ئەو رەگەزانەی لەژێر مەترسی لەناوچوندان لە پارکی نەتەوەیی یۆسمیت دا .
(src)="16"> Další věc je , když chcete předpovídat dopad jednoho druhu na další , pokud se zaměříte pouze na toto spojení a vytěsníte vše ostatní , je to vlastně hůře predikovatelné , než když zvážíte celý systém - všechna ta místa a všechna propojení - a z toho místa , zkoumáte sféry vlivu , na kterých nejvíc záleží .
(trg)="16"> دوای ئەوە ئەگەر بتەوێت پێشبینی ئەوە بکەیت کە کاریگەریی رەگەزێک چیە لەسەر رەگەزێکی تر تەنیا ئەگەر تەرکیز بکەیتە سەر ئەو پەیوەندییە و پاشان هەمو ئەوانی تر بشاریتەوە ئەوە لە راستیدا کەمتر پێشبینیکراوە وەک لەوەی بگەڕێیتەوە بۆ دواوە ، و هەمو سیستمەکە لەبەرچاو بگریت - واتە هەمو رەگەزەکان و هەمو پەیوەندییەکان و لەو جێگایەوە بایەخەکە لەسەر ئەو بازنەی کاریگەرییە دەبێت کە لە هەموی گرنگترە .
(src)="17"> Náš výzkum nám prozrazuje že je to velice lokální s ohledem na uzel , který vás zajímá , s jedním nebo dvěma stupni .
(trg)="17"> ئێمەش لە رێگەی لێکۆڵینەوەکانمان بۆمان دەرکەوتووە کە زۆر جار نزیک لەو خاڵەوە کە بایەخی پێ دەدەیت لە ماوەی نێوان یەک یان دو پلە .
(src)="18"> Čím více ustoupíte a přijmete komplexnost , tím větší jsou vaše šance , že najdete jednoduché odpovědi , často pak dostanete jiné odpovědi , než se kterými jste začali .
(trg)="18"> کەواتە تا زیاتر بگەڕێیتەوە دواوە ، ئاڵۆزی لە ئامێز بگریت هەلی زیاتر هەیە کە وەڵامە سادەکان بدۆزیتەوە کە هەمیشە لەو وەڵامە سادەیە جیاوازە کە بەوە دەستت پێ کردبو .
(src)="19"> A teď k opravdu komplexnímu problému , což slouží vládě USA ke cti .
(trg)="19"> با تەماشای کێشەیەکی زۆر ئاڵۆز بکەین لە رێگەی حکومەتی ئەمریکاوە
(src)="20"> Toto je schéma protipovstalecké strategie v Afghánistánu .
(trg)="20"> ئەمە نەخشەی ستراتیجی روبەڕوبەنەوەی یاخیبونی ئەمریکایە لە ئەفغانستان
(src)="21"> Před pár měsíci bylo na titulní straně New York Times -
(trg)="21"> ئەمە چەند مانگێک لەمەوبەر لە لاپەڕەی یەکەمی نیویۆرک تایمزدا بو
(src)="22"> médii neustále zesměšňováno , jak je šíleně komplikované .
(trg)="22"> دەستبەجێ راگەیاندنەکان گاڵتەیان پێ کرد بەوەی کە بە شێوەیەکی شێتانە ئاڵۆزە .
(src)="23"> Počátečním bodem bylo posílení podpory afghánské vládě .
(trg)="23"> و ئامانجەکە وەک باسکرابو بریتی بو لە زیادکردنی پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەتی ئەفغانستان .
(src)="24"> Jasně komplexní problém , je ale komplikovaný ?
(trg)="24"> ئاشکرایە کە کێشەیەکی ئاڵۆزە بەڵام ئایا ئالۆسکاوە ؟
(src)="25"> No , když jsem to viděl na titulní straně Timesů , pomyslel jsem si : " Konečně něco , co je mi blízké ,
(trg)="25"> کاتێ کە ئەمەم لەسەر لاپەڕەی یەکەمی تایمز بینی وتم " زۆر باشە ، دواجار شتێکم بینی کە بتوانم پەیوەندی پێوە ببەستم
(src)="26"> na tomhle si můžu smlsnout . "
(trg)="26"> دەتوانم خۆمی پێوە سەرقاڵ بکەم . "
(src)="27.1"> Pojďme do toho .
(src)="27.2"> Tady tedy máme vůbec poprvé světovou premiéru tohoto špagetového diagramu ve formě uspořádané sítě .
(trg)="27"> باشە با دەست پێ بکەین . کەواتە بۆ یەکەمجار با دەستپێبکەین یەکەم تێگەیشتنی جیهان لەسەر نەخشەی سپاگێتی وەک تۆڕێکی رێکخراو
(src)="28"> Tento označený uzel se snažíte ovlivnit - veřejnou podporu vládě .
(trg)="28"> ئەو خاڵەی بازنەی بە دەوردا کێشراوە ئەوەیە کە ئێمە هەوڵ دەدەین کاری تێ بکەین - واتە پشتگیری جەماوەری بۆ حکومەت .
(src)="29"> Teď se koukneme o jeden , dva stupně , tři stupně dál od toho uzlu a eliminujeme tři čtvrtiny toho diagramu mimo tu sféru vlivu .
(trg)="29"> ئێستاش دەتوانین تەماشای بکەین ، پلەیەک ، دو پلە و تا سێ پلە لە خاڵەکە دور بکەوینەوە و سێ بەشی نەخشەکە دەسڕینەوە کە دەکەوێتە دەرەوەی بازنەی کاریگەرییەکەوە
(src)="30"> Uvnitř té sféry , většina těch uzlů není akční , jako třeba členitost terénu , a jenom menšina jsou vojenské akce .
(trg)="30"> لەناو ئەو بازنەیەدا زۆربەی ئەو خاڵانە کاریان لەسەر ناکرێت ، بۆ نمونە نەگونجاوی زەوی ناوچەکە و تەنیا بەشێکی زۆر کەمی لە کردەوەی سەربازی پێکهاتووە .
(src)="31"> Většina akcí je nenásilných a spadají do dvou hlavních kategorií : aktivní angažovanost v etnických a náboženských sporech , spravedlivý a transparentní ekonomický rozvoj a nabídka služeb .
(trg)="31"> زۆربەیان ناتوندوتیژن و بە گشتی دابەش دەکرێن بۆ دو جۆر : بەشداری چالاکانە لە کێبڕکێی رەگەزی و بیروباوەڕی ئایینی و گەشەیەکی رەوا و ئاشکرای ئابوری و دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان
(src)="32"> Nic o tom nevím , ale tohle lze vyčíst z tohoto schéma během 24 sekund .
(trg)="32"> من نازانم ئەمە چیە ، بەڵام دەتوانم ئەمە لە نەخشەکە تێ بگەم لە ماوەی ٢٤ چرکەدا .
(src)="33"> Když vidíte takové schéma , nelekněte se .
(trg)="33"> کاتێ تۆ نەخشەیەکی لەم جۆرە دەبینیت ، دەمەوێت نەترسیت
(src)="34.1"> Chci , abyste byli nadšeni .
(src)="34.2"> Chci , abyste byli uvolněni .
(trg)="34"> دەمەوێت خۆشحاڵ بیت . دەمەوێت ئاسودە بیت .
(src)="35"> Protože jednoduché odpovědi se mohou vynořit .
(trg)="35"> چونکە رەنگە وەڵامی سادە دەربکەون .
(src)="36"> V přírodě zjišťujeme , že jednoduchost spočívá na opačné straně od komplexnosti .
(trg)="36"> ئێمە لە سروشتەوە فێری ئەوە بوین کە زۆر جار سادەیی دیوەکەی تری ئاڵۆزی پێکدەهێنێت .
(src)="37"> A pro každý problém , čím více můžete zabrat celek a přijmout komplexnost , o to větší máte možnost zblízka vidět jednoduché detaily , na kterých nejvíce záleží .
(trg)="37"> کەواتە بۆ هەمو کێشەیەک ، تا زیاتر بگەڕێیتەوە بۆ دواوە و ئاڵۆزی قبوڵ بکەیت هەلێکی باشترت دەبێت بۆ دوبارە نزیکبونەوە بۆ ناو ئەو وردەکارییە سادانە کە زۆرترین گرنگییان هەیە .
(src)="38"> Děkuji vám .
(trg)="38"> سوپاس
(src)="39"> ( Potlesk )
(trg)="39"> -چەپڵە

# cs/ted2020-1016.xml.gz
# ku/ted2020-1016.xml.gz

(src)="1.1"> Ahoj .
(src)="1.2"> Jmenuji se Birke Baehr a je mi 11 let .
(trg)="1"> سڵاو ، من ناوم بیرک بەیرە , ١١ ساڵم .
(src)="2"> Přišel jsem , abych mluvil o tom , co je špatně s naším potravinářským průmyslem .
(trg)="2"> ئەمڕۆ هاتووم بۆ ئێرە تا قسە لەسەر کێشەی سیستمی خۆراکەکەمان بکەم .
(src)="3"> Nejdřív bych chtěl říct , že mě opravdu udivuje , jak jednoduše se dají děti ovlivnit marketingem a reklamou v televizi , ve školách a vlastně všude , kam se podíváte .
(trg)="3"> سەرەتا ، پێمخۆشە بڵێم کەوا زۆر سەرسامم چەند بە ئاسانی وا لە منداڵەکان دەکەن بڕوا بەو هەموو ڕیکلامە بازرگانییەکان بهێنن کە لە تیڤیو ، قوتابخانە گشتییەکان و لە هەرشوێنێکی دیکە کە دەڕوانیت ، بکەن .
(src)="4"> Zdá se , že společnosti se stále snaží přimět děti jako jsem já , aby donutily rodiče koupit jim věci , které nejsou dobré ani pro jejich zdraví , ani pro naši planetu .
(trg)="4"> وادیارە وەک دامەزراوەیەکە هەمیشە هەوڵدەدەن کۆنتڕۆڵی منداڵ بکەن تا وا لە دایک و باوکیان بکەن شتیان بۆ بکڕن شتانێک کە بۆ ئێمە و هەسارەکەمان باش نییە .
(src)="5"> Hlavně malé děti přitahují barevné obaly a umělohmotné hračky .
(trg)="5"> منداڵە بچووکەکان ، بەتایبەتی ، هەڵخەڵەتێنراون لەلایەن ڕەنگی بەرگی یاری پلاستیک :
(src)="6"> Přiznávám , býval jsem jedním z nich .
(trg)="6"> پێویستە دان بەوەدابنێم پێشتر یەکێکبووم لەوان .
(src)="7"> Taky jsem si myslel , že potraviny jsou z těch veselých farmiček , kde se prasátka válí v blátě a kravičky se celý den pasou na trávě .
(trg)="7"> وامدەزانی هەمووخۆراکەکەمان لەو کێڵگە بچووک و خۆشانەوە بێن کە بە درێژایی ڕۆژ بەرازەکان یاری دەکەن و مانگاکان گیا دەخۆن .
(src)="8"> Ale zjistil jsem , že to není pravda .
(trg)="8"> بۆم دەرکەوت ئەوە ڕاست نییە .
(src)="9"> Začal jsem tyhle věci zkoumat na internetu , v knihách a dokumentárních filmech i na cestách s rodinou .
(trg)="9"> دەستم بەگەڕان کرد لە ئینتەرنێت ، لە کتێبەکان لە فیلمە دیکۆمێنتارییەکان ، لەو گەشتەی لەگەڵ خێزانەکەم دەمکرد .
(src)="10"> Objevil jsem stinnou stránku průmyslové výroby potravin .
(trg)="10"> دیوێکی ترسناکی پیشەسازی سیستەمی خۆراکم دۆزییەوە .
(src)="11"> Za prvé jsou to geneticky upravená semena a organismy .
(trg)="11"> سەرتا ، زانای بۆماوەیی توخمەکان و ئۆرگانیزمەکان .
(src)="12.1"> To znamená , že semena jsou upravena v laboratoři , aby dělala něco , co pro ně příroda neměla v úmyslu .
(src)="12.2"> Například vzít DNA ryby a dát ho do DNA rajčete - fujtajbl ...
(trg)="12"> کاتێک توخمەکە بەکاردێت لە تاقیگە بۆ کردنی شتێکی دوور لە سروشت -- DNAوەک وەرگرتنی لە ماسی و DNAدانانی لە ناو تەماتەدا .
(src)="13"> Já mám rád ryby i rajčata , ale tohle je prostě nechutné .
(trg)="13"> یەع . هەڵە لێم تێمەگەن حەزم لە ماسی و تەماتەیە . بەڵام ئەمە قێزەونە .
(src)="14"> ( smích ) Semena se zasadí a rostou .
(trg)="14"> ( پێکەنین ) تۆوەکان دەچێنترێن پاشان گەشەدەکەن .
(src)="15.1"> Ale je prokázáno , že potraviny z nich způsobují rakovinu a další problémy laboratorním zvířatům .
(src)="15.2"> Lidé jedí takto produkované potraviny od devadesátých let .
(trg)="15"> ئەو خۆراکەی لێی بەرهەمدێت سەلمێنراوە کە هۆراکی شێرپەنجەن . و خەڵکی ئەم خۆراکانە دەخۆن لە ساڵی ١٩٩٠ ــکانەوە .
(src)="16"> A většina lidí ani neví , že něco takového existuje .
(trg)="16"> و تەنانەت زۆرێکی خەڵک نازانیت .
(src)="17"> Věděli jste , že u krys krmených geneticky upravenou kukuřicí se objevily problémy s játry a ledvinami ?
(trg)="17"> ئایە دەزانیت ئەو جرجانەی پاشماوەی ئەو جۆرە گەنمەشامییە دەخۆن نیشانەکانی جگەر و ژەهراویبوونی گورچیلەیان زیاترە ؟
(src)="18"> Například záněty a poleptání ledvin a jejich nadváha ?
(trg)="18"> هەوکردنی گورچیلە و ئازار و زیادبوونی کێشی گورچیلە دەگرێتەخۆی .
(src)="19"> A stejně skoro všechna kukuřice kterou jíme , je nějak geneticky upravená .
(trg)="19"> هێشتا زۆرێکی ئەو گەنمەشامەیەی دەیخۆین گۆڕانکاری بۆماوەیی بەسەردا هاتووە .
(src)="20"> A mimochodem , kukuřice je ve všem .
(trg)="20"> و با پێتان بڵێم ، گەنمەشامی لەناو هەمووشتێکەدایە .
(src)="21"> Ani nechtějte , abych se pustil do koncentrovaného chovu zvířat , zvaného CAFOS .
(trg)="21"> تەنانەت خواردن پێدانی ئاژەڵی ماڵی CAFOS ناسراوە بە .
(src)="22"> ( smích ) Konvenční farmáři používají chemická hnojiva z fosilních paliv , které mísí s hlínou , aby rostliny mohly růst .
(trg)="22"> ( پێکەنین ) جووتیارە ئاسایەکان پەینی کیمیایی بەکاردێنن لە سوتەمەنی بەبەردبوو دروستکراوە لەگەڵ چڵک تێکەڵکراون تا ڕووەکەکان گەشەبکەن .
(src)="23"> Dělají to , protože obrali zeminu o všechny živiny pěstováním toho samého pořád dokola .
(trg)="23"> ئەوە دەکەن چونکە خۆڵەکەیان پاککردۆتەوە لە هەموو خۆراکەکان لە گەشەکردنی هەمان دانەوێڵە چەند جارێک .
(src)="24"> Další škodlivé chemikálie se stříkají na ovoce a zeleninu , pesticidy a herbicidy , aby zničili plevel a hmyz .
(trg)="24"> دواتر ، مادە کمیاییە زیانبەخشەکان دەپرژێننە سەر میوە و سەوزەکان ، وەک مێشکوژ و بژارکوژ ، بۆ لەناوبردنی گژوگیا و مێروو .
(src)="25"> Když prší , tyhle chemikálie prosakují do půdy , nebo se dostanou do našich vodovodů a otráví naši vodu .
(trg)="25"> کاتێک باران دەبارێت ، ئەوە مادە کمیاییانە دزە دەکەنە ناو زەوی ، یان دەمێنیتەوە لەناو جۆگەلەکانمان ، ئاوەکامان ژەهراوی دەکان .
(src)="26"> Dále se naše potraviny ozařují , aby déle vzdržely a mohly cestovat tisíce mil z místa vypěstování do supermarketu .
(trg)="26"> پاشان تیشک دەدەن لە خواردنەکانمان ، تا درەنگ بەسەربچیت ، تا هەزاران میل ببرێن و خراپ نەبن لەو شوێنەی لێی ڕواوە تا بازاڕەکان
(src)="27.1"> Tak se sám sebe ptám , jak se můžu změnit ?
(src)="27.2"> Jak můžu změnit tyhle věci ?
(trg)="27"> بۆیە لە خۆم دەپرسم ، چۆن بیگۆڕم ؟ جۆن دەتوانم ئەو شتانە بگۆڕم ؟
(src)="28"> Na tohle jsem přišel .
(trg)="28"> بەم دەرەنجامە گەیشتم .
(src)="29"> Zjistil jsem , že existuje hnutí za lepší způsoby .
(trg)="29"> زانیم کە شۆرشێک هەیە بۆ ڕێگەیەکی باشتر .
(src)="30"> Před nějakou dobou jsem chtěl být profesionální fotbalista .
(trg)="30"> لە ڕابردوو NFLدەموویست ببم بەیاریزانی تۆپی پێ .
(src)="31"> Rozhodl jsem se , že budu raději organický farmář .
(trg)="31"> بریارمدا لەجیاتی ئەوە باشترە ببم بەجووتیارێکی ئەندامی .
(src)="32"> ( potlesk ) Děkuji .
(trg)="32"> ( چەپڵەرێزان ) سوپاس .
(src)="33"> A tak můžu mít větší vliv na svět .
(trg)="33"> و بەو ڕێگەیە دەتوانم کاریگەریەکی گەورەترم هەبیت لەسەر جیهان .
(src)="34"> Tenhle muž , Joel Salatin , říkají mu šílený farmář , protože pěstuje proti systému .
(trg)="34"> ئەم پیاوە . جۆڵ ساڵتەن پێی دەڵێن جووتیارە شێتەکە چونکە دژایەتی سیستەمەکە دەکات
(src)="35"> Protože jsem školený doma , šel jsem si jednou poslechnout jeho proslov .
(trg)="35"> کاتێک لە ماڵەوە دەمخوێند ، ڕۆژێک چووم بۆ لای بۆ گویگرتن لە قسەکانی .
(src)="36"> Tenhle člověk , tenhle šílený farmář , nepoužívá žádné pesticidy , herbicidy ani geneticky upravená semena .
(trg)="36"> ئەم پیاوە ، جوتیارێکی شێتە ، هیچ مێشکوژ ، بژارکوژ بەکارناهێنێت ، یان توخمە گۆڕاوەکانی بۆماوەیی .
(src)="37"> Proto ho systém nazývá bláznem .
(trg)="37"> و لەبەر ئەو هۆکارە لەلایەن سیستەمەکەوە پێیدەگوترێت شێت .
(src)="38"> Chci , aby jste si uvědomili , že všichni to můžeme změnit tím , že zvolíme jinak a budeme kupovat potraviny přímo od místních farmářů nebo sousedů , které známe celý život .
(trg)="38"> دەمەوێت بزانن کەوا ئێمە دەتوانین جیاوازی درووست بکەین بە هەڵبژاردنی جیاواز ، ڕاستەوخۆ خۆراکەکانمان لە جوتیارە ناوخۆیەکان بکڕین ، یان ئەو دراوسێیانەی لە نزیکەوە دەیانناسین .
(src)="39"> Někdo říká , že bio a místní potraviny jsou dražší , ale je to pravda ?
(trg)="39"> دەگوترێت خۆراکی ئەندامی و ناوچەیەکان گرانترن ، بەڵام ئایە ئەوە ڕاستە ؟
(src)="40"> S tím , co vím o potravinářském průmyslu , bych řekl , že buď zaplatíme farmářovi , nebo nemocnici .
(trg)="40"> لەگەڵ هەموو ئەو شتانەی دەربارەی سیستەمی خۆراک فێربووم بۆم دەرکەوت دەتوانین پارەی یەکێکیان بدەین ، جوتیارەکە ، یان خەستەخانە .
(src)="41"> ( potlesk ) Já vím zcela jistě , koho bych si vybral .
(trg)="41"> ( چەپڵەرێزان ) ئێستا بەتەواوەتی دەزانم کامیان هەڵبژێرم .
(src)="42"> Věřte , že existují takové farmy , jako má Bill Keener v Sequachie Cove Farm v Tennessee , kde krávy jedí trávu a kde se prasata válí v blátě právě tak , jak jsem si to představoval .
(trg)="42"> دەمەوێت بزانن کەوا جوتیارەکان لەدەرەوەن -- وەک بیل کینەر لە گێڵگەی سکواچی کۆڤا لە تینیسس -- مانگاکانی گیا دەخۆن وەک پێشبینیم دەکرد بەرازەکان لەناو قوڕدا یاری دەکەن
(src)="43"> Někdy chodím na Billovu farmu a pomáhám , takže osobně a zblízka vidím , odkud pochází to maso , které jím .
(trg)="43"> هەندێک جار بۆ گێڵگەکەی بیل دەچووم وەک خۆبەخشێک ، تا لەنزیکەوە بیبینم ئەو گۆشتەی دەیخۆم لە کوێوە دێت .
(src)="44"> Já věřím , že děti budou jíst čerstvou zeleninu a kvalitní potraviny , pokud budou vědět , odkud to skutečně pochází .
(trg)="44"> دەمەوێت بزان پێموایە منداڵەکان سەوزەی تازە و خۆراکی تەندروست دەخۆن ئەگەر بزانن لە چ شوێنیکەوە دیت .
(src)="45"> Chci , abyste věděli , že farmářské trhy se začínají objevovat ve všech komunitách .
(trg)="45"> دەمەویت بزانن بازاڕی جوتیارەکان هەیە لە هەموو کۆمەڵگەیەک ،
(src)="46"> Já , můj bratr a moje sestra máme rádi chipsy z pečené kapusty .
(trg)="46"> دەمەوێت بزانن من ، براکەم و خوشکەکەم baked kaleلەڕاسیدا حەزمان لەخواردنی چبسی .
(src)="47"> Říkám to všude , kam jdu .
(trg)="47"> هەوڵدەدەم لە هەموو شوێنێک باسی بکەم .
(src)="48"> Nedávno můj strýc říkal , že mému šestiletému bratranci nabídl cereálie .
(trg)="48"> ماوەیەکی زۆر نییە ، مامم پێی گوتم ، دانەوێڵەی ئامۆزا شەش ساڵانەکەی پێشکەشکردم .