# ceb/ted2020-1405.xml.gz
# en/ted2020-1405.xml.gz
(src)="1"> Marco Tempest : Ang gusto nakong ipakita ninyo karon mahisama sa usa ka eksperimento .
(trg)="1"> Marco Tempest : What I 'd like to show you today is something in the way of an experiment .
(src)="2"> Karon ang iyang unang pagpaila .
(trg)="2"> Today 's its debut .
(src)="3"> Kini usa nga pagpakita kung unsa ang augmented reality .
(trg)="3"> It 's a demonstration of augmented reality .
(src)="4"> Ug ang mga makit-an ninyo dili gi-record daan .
(trg)="4"> And the visuals you 're about to see are not prerecorded .
(src)="5"> Live kini ug sabay pod siyang mobalos .
(trg)="5"> They are live and reacting to me in real time .
(src)="6"> Giisip nako nga usa kini nga salamangka sa teknolohiya .
(trg)="6"> I like to think of it as a kind of technological magic .
(src)="7"> Good luck nalang sa ako .
(trg)="7"> So fingers crossed .
(src)="8"> Ug lantaw lang sa dako nga screen .
(trg)="8"> And keep your eyes on the big screen .
(src)="9"> Ang augmented reality maoy pagatipok sa tinuod nga kalibutan ug sa imaheng gihimo sa computer .
(trg)="9"> Augmented reality is the melding of the real world with computer-generated imagery .
(src)="10"> Para nako , usa ka maayong paagi para susihon ang salamangka ug mangutana nganong sa pagka-high tech nato karon , nagpadayon pa man gihapon kining pagkatingala og pagpakuyaw .
(trg)="10"> It seems the perfect medium to investigate magic and ask , why , in a technological age , we continue to have this magical sense of wonder .
(src)="11"> Ang salamangka usa ka pagpangilad , pero kini ang pagpangilad nga makalingaw .
(trg)="11"> Magic is deception , but it is a deception we enjoy .
(src)="12"> Aron malingaw sa maong pagpangilad , himuon una sa mga nanan-aw nga ipadaplin ang ilang pagkatingala .
(trg)="12"> To enjoy being deceived , an audience must first suspend its disbelief .
(src)="13"> Ang poet nga si Samuel Taylor Coleridge maoy unang mituki bahin sa pagkaandam sa hunahuna .
(trg)="13"> It was the poet Samuel Taylor Coleridge who first suggested this receptive state of mind .
(src)="14"> Samuel Taylor Coleridge : Sulayan nakog mosuwat nga hisama sa tinuod , aron buhaton kining imahenasyon nga katuuhan , bisag kadyot ra , kay mao kini ang tumong sa magasuwat .
(trg)="14"> Samuel Taylor Coleridge : I try to convey a semblance of truth in my writing to produce for these shadows of the imagination a willing suspension of disbelief that , for a moment , constitutes poetic faith .
(src)="15"> MT : Importante kining pagtuo sa mga gibuhat sa bisag asang malateatro nga kasinatian .
(trg)="15"> MT : This faith in the fictional is essential for any kind of theatrical experience .
(src)="16"> Kung wala kini , ang sulat mga pulong lamang .
(trg)="16"> Without it , a script is just words .
(src)="17"> Ang augmented reality usa ra ka bag-ong teknolohiya .
(trg)="17"> Augmented reality is just the latest technology .
(src)="18"> Ug ang kapaspas sa kamot usa ra ka maarte nga pagpa-ila sa kahanas .
(trg)="18"> And sleight of hand is just an artful demonstration of dexterity .
(src)="19"> Kitang tanan hawod og dali ra mutuo .
(trg)="19"> We are all very good at suspending our disbelief .
(src)="20"> Ginabuhat na nato kada adlaw , sa pagbasa og nobela , sa paglantaw og TV ug sa pag-adto og sinehan .
(trg)="20"> We do it every day , while reading novels , watching television or going to the movies .
(src)="21"> Ganahan ta nga musulod sa laing kalibutan nga gibuhat-buhat ra kung diin gikalipay nato ang atong mga bayani ug hilakan ang mga amigo nga hinimo-himo lang .
(trg)="21"> We willingly enter fictional worlds where we cheer our heroes and cry for friends we never had .
(src)="22"> Kon wala kining pagtuo wala sad tay salamangka .
(trg)="22"> Without this ability there is no magic .
(src)="23"> Maong si Jean Robert-Houdin , ang kinahawrang ilusyonista nga taga-Pransiya , gi-ila ang papel sa mga salamangkero isip mangingistorya .
(trg)="23"> It was Jean Robert-Houdin , France 's greatest illusionist , who first recognized the role of the magician as a storyteller .
(src)="24"> Naa siyay giingon nga akong gidikit sa bungbong nako sa studio .
(trg)="24"> He said something that I 've posted on the wall of my studio .
(src)="25"> Jean Robert-Houdin : Ang ilusyonista dili malabarista
(trg)="25"> Jean Robert-Houdin : A conjurer is not a juggler .
(src)="26"> Usa siya ka aktor nga nagdala sa parte sa usa ka salamangkero .
(trg)="26"> He is an actor playing the part of a magician .
(src)="27"> MT : Buot ipasabot nga ang salamangka usa ka teatro ug ang kada lansis usa ka estorya .
(trg)="27"> MT : Which means magic is theater and every trick is a story .
(src)="28"> Karon , ang mga lansis sa salamangka magasubay sa ehemplo sa panulatong himu-himo ra .
(trg)="28"> The tricks of magic follow the archetypes of narrative fiction .
(src)="29"> Naay sugilanon sa pagkabuhat og pagkawagtang , pagkamatay ug pagkabanhaw , ug daghang magababag nga angayang supilon .
(trg)="29"> There are tales of creation and loss , death and resurrection , and obstacles that must be overcome .
(src)="30"> Karon , kadaghanan ani grabe ka-drama .
(trg)="30"> Now many of them are intensely dramatic .
(src)="31"> Makigdula ning salamangkero sa kalayo og asiro , musukol sa chainsaw , saluon ang bala o likayan ang kamatayon .
(trg)="31"> Magicians play with fire and steel , defy the fury of the buzzsaw , dare to catch a bullet or attempt a deadly escape .
(src)="32"> Apan wala magbayad ang mutan-aw aron makit-an nga mamatay ang salamangkero , kon dili , aron makit-an sila nga buhi gihapon .
(trg)="32"> But audiences don 't come to see the magician die , they come to see him live .
(src)="33"> Kay ang mga maanindot nga estorya malipayon ang kahumanan .
(trg)="33"> Because the best stories always have a happy ending .
(src)="34"> Ang mga lansis sa salamangka naay usa ka importanting elemento .
(trg)="34"> The tricks of magic have one special element .
(src)="35"> Mga sugilanon kini nga may kahingangha .
(trg)="35"> They are stories with a twist .
(src)="36"> Ingon pa ni Edward de Bono ang utok magasubay sa usa ka modelo para sa lain-laing butang .
(trg)="36"> Now Edward de Bono argued that our brains are pattern matching machines .
(src)="37"> Ingon niya , ginapahimuslan sa salamangkero ang ginahuna-huna sa magalantaw .
(trg)="37"> He said that magicians deliberately exploit the way their audiences think .
(src)="38"> Edward de Bono : Ang salamangka sa entablado magasalig sa momentum error .
(trg)="38"> Edward de Bono : Stage magic relies almost wholly on the momentum error .
(src)="39"> Ang magalantaw gigiya aron makahimo og paghukom nga resonable , apan sa tinuod lahi ni sa maoy nag-atubang sa ila .
(trg)="39"> The audience is led to make assumptions or elaborations that are perfectly reasonable , but do not , in fact , match what is being done in front of them .
(src)="40"> MT : Nianang butanga , ang mga lansis sa salamangka murag komedya .
(trg)="40"> MT : In that respect , magic tricks are like jokes .
(src)="41"> Ang komedya magasubay kanato padulong sa tumong nga atong gidaman .
(trg)="41"> Jokes lead us down a path to an expected destination .
(src)="42"> Apan kung kalit nga mabag-o ang senaryo nga atong gihuna-huna nga wala nato gidamha , mukatawa kita .
(trg)="42"> But when the scenario we have imagined suddenly flips into something entirely unexpected , we laugh .
(src)="43"> Mao pod ang mahitabo sa tawo nga molantaw og salamangka .
(trg)="43"> The same thing happens when people watch magic tricks .
(src)="44"> Ang kinatapusan magasupak sa lohika , magahatag og bag-ong panglantaw sa problema , ug ang mga motan-aw ani matingala o magkatawa na lang .
(trg)="44"> The finale defies logic , gives new insight into the problem , and audiences express their amazement with laughter .
(src)="45"> Lingaw man pod ang binuangan .
(trg)="45"> It 's fun to be fooled .
(src)="46"> Pinaka-importanti sa usa ka sugilanon kay kanang ganahan ka nga ibahen pod sa uban .
(trg)="46"> One of the key qualities of all stories is that they 're made to be shared .
(src)="47"> Kanang ganahan tang ipakita sa uban .
(trg)="47"> We feel compelled to tell them .
(src)="48"> Kon magahimo ko og lansis sa usa ka panagtapok -- ( Naay mikatawa ) labnotun dayon niya ang iyang amigo ug pa-usbon na pod niya ang akong gihimo .
(trg)="48"> When I do a trick at a party -- ( Laughter ) that person will immediately pull their friend over and ask me to do it again .
(src)="49"> Ganahan sila nga masinati pod sa uban ang ilang pagkakuyaw .
(trg)="49"> They want to share the experience .
(src)="50"> Nuon , mas komplikado na akong trabaho tungod ana , kay ganahan ko nga pakuratan sila , maghimo na pod ko og estorya nga pareho ra ang sinugdanan , apan lahi ang kahumanan -- madyik nga magdala og kakurat sa naunang pagkakurat .
(trg)="50"> That makes my job more difficult , because , if I want to surprise them , I need to tell a story that starts the same , but ends differently -- a trick with a twist on a twist .
(src)="51"> Maong aktibo ko pirminti .
(trg)="51"> It keeps me busy .
(src)="52"> Karon magatuo ang mga eksperto nga ang estorya dili lang alang sa atong kalingawan .
(trg)="52"> Now experts believe that stories go beyond our capacity for keeping us entertained .
(src)="53"> Atong huna-huna mora pod nga gihan-ay nga sugilanon .
(trg)="53"> We think in narrative structures .
(src)="54"> Atong ginakabit ang panghitabo sa mga emosyon og ginahimo nato sila nga han-ay nga dali ra masabtan .
(trg)="54"> We connect events and emotions and instinctively transform them into a sequence that can be easily understood .
(src)="55"> Kini usa ka butang nga tawo lang ang makakab-ot .
(trg)="55"> It 's a uniquely human achievement .
(src)="56"> Tanan ta ganahan ibahen atong mga estorya , salamangka man na nga nakit-an nato sa usa ka panagtapok , o ang makalagot nga adlaw sa opisina o ang maanindot nga pagsalop sa adlaw sa atong pagbakasyon .
(trg)="56"> We all want to share our stories , whether it is the trick we saw at the party , the bad day at the office or the beautiful sunset we saw on vacation .
(src)="57"> Karon , salamat sa teknolohiya , makabahin ta sa atong mga sugilanon dili sama atong kaniadto , pina-agi sa email , Facebook , blogs , tweets , sa TED.com .
(trg)="57"> Today , thanks to technology , we can share those stories as never before , by email , Facebook , blogs , tweets , on TED.com .
(src)="58"> Kaning mga gamit sa social networking , usama sa kalayo sa panag-camping kon asa magatapok ang mga magalantaw aron paminawon ang atong sugilanon .
(trg)="58"> The tools of social networking , these are the digital campfires around which the audience gathers to hear our story .
(src)="59"> Magabutang ta og simile ug metaphor sa atong kamatuoran , og usahay dugangan og pantasya .
(trg)="59"> We turn facts into similes and metaphors , and even fantasies .
(src)="60"> Ginapahamis nato ang garas nga bahin sa atong kinabuhi aron mahimo tang bug-os .
(trg)="60"> We polish the rough edges of our lives so that they feel whole .
(src)="61"> Ang atong estorya maoy maga-ingon kon kinsa dyud ta , ug usahay , kon kinsay gusto nato mahimong kita .
(trg)="61"> Our stories make us the people we are and , sometimes , the people we want to be .
(src)="62"> Mao na ang atong timailhan og apil na pod ang atong pagka-kumunidad .
(trg)="62"> They give us our identity and a sense of community .
(src)="63"> Ug kon maayo pod ang pag-estorya , pwede pa kitang pahiyumon niini .
(trg)="63"> And if the story is a good one , it might even make us smile .
(src)="64"> Salamat .
(trg)="64"> Thank you .
(src)="65"> ( Gipakpakan ) Salamat .
(trg)="65"> ( Applause ) Thank you .
(src)="66"> ( Gipakpakan )
(trg)="66"> ( Applause )
# ceb/ted2020-755.xml.gz
# en/ted2020-755.xml.gz
(src)="1"> Kuntahay nga nagtindog ka sa usa ka dalan sa Amerika og niduol ang usa ka Japanese og nangutana , " Excuse me , unsay ngalan aning block ? "
(trg)="1"> So , imagine you 're standing on a street anywhere in America and a Japanese man comes up to you and says , " Excuse me , what is the name of this block ? "
(src)="2.1"> Og nitubag ka , " Ay , pasayloa ko .
(src)="2.2"> Mao kini ang Oak Street , og kana ang Elm Street .
(trg)="2"> And you say , " I 'm sorry , well , this is Oak Street , that 's Elm Street .
(src)="3"> Kani ang 26th , og kana ang 27th . "
(trg)="3"> This is 26th , that 's 27th . "
(src)="4.1"> Ingon na pod siya , " Ah okay .
(src)="4.2"> Kanang block , unsay ngalan ana ? "
(trg)="4"> He says , " OK , but what is the name of that block ? "
(src)="5"> Motubag pod ka , " Ay , walay ngalan ang mga blocks . "
(trg)="5"> You say , " Well , blocks don 't have names .
(src)="6"> Naay ngalan ang mga dalan ; kanang blocks kay mga lote ra na sila nga naa sa tunga sa mga dalan . "
(trg)="6"> Streets have names ; blocks are just the unnamed spaces in between streets . "
(src)="7"> Nihawa dayon siya , morag wala nalipay og nalibug hinuon .
(trg)="7"> He leaves , a little confused and disappointed .
(src)="8"> Karon , kuntahay nga nagtindog ka sa usa ka dalan didto sa Japan , niduol ka sa usa ka tawo og nangutana , " Excuse me , unsay ngalan aning dalana ? "
(trg)="8"> So , now imagine you 're standing on a street , anywhere in Japan , you turn to a person next to you and say , " Excuse me , what is the name of this street ? "
(src)="9"> Muingon siya , " Ah , kana kay block 17 og kana kay block 16 . "
(trg)="9"> They say , " Oh , well that 's Block 17 and this is Block 16 . "
(src)="10"> Moingon pod ka , " Okay , apan unsay ngalan anang dalana ? "
(trg)="10"> And you say , " OK , but what is the name of this street ? "
(src)="11"> Motobag pod siya , " Ah , walay ngalan ang mga dalan .
(trg)="11"> And they say , " Well , streets don 't have names .
(src)="12"> Naay ngalan ang mga blocks .
(trg)="12"> Blocks have names .
(src)="13.1"> Tan-awa ning Google Maps .
(src)="13.2"> Kana ang block 14 , 15 , 16 , 17 , 18 , 19 .
(trg)="13.1"> Just look at Google Maps here .
(trg)="13.2"> There 's Block 14 , 15 , 16 , 17 , 18 , 19 .
(src)="14.1"> Kaning tanan nga blocks naay ngalan .
(src)="14.2"> Kanang mga dalan kay mga bakanteng agi-anan sa tunga sa mga blocks .
(trg)="14"> All of these blocks have names , and the streets are just the unnamed spaces in between the blocks .
(src)="15"> Og mangutana na pod ka , " Okay , unsaon man nimo pagkahibalo sa address sa balay ? "
(trg)="15"> And you say then , " OK , then how do you know your home address ? "
(src)="16"> Moingon siya , " Ah , dali ra , kani ang District Eight .
(trg)="16"> He said , " Well , easy , this is District Eight .
(src)="17"> Kana ang block 17 , pinakaunang balay . "
(trg)="17"> There 's Block 17 , house number one . "
(src)="18.1"> Moingon ka , " Okay .
(src)="18.2"> Nituyok-tuyok ko sa palibot diri , morag dili man sunod-sunod ang mga numbers sa balay . "
(trg)="18"> You say , " OK , but walking around the neighborhood , I noticed that the house numbers don 't go in order . "
(src)="19.1"> Ingon pod siya , " Sunod-sunod oy .
(src)="19.2"> Ginaapod-apod ang number sa kung kinsay naunang magtukod .
(trg)="19.1"> He says , " Of course they do .
(trg)="19.2"> They go in the order in which they were built .
(src)="20"> Ang pinakaunang balay nga gitukod sa block kay ang number one .
(trg)="20"> The first house ever built on a block is house number one .
(src)="21"> Ang ikaduha nga balay nga gitukod kay ang number two .
(trg)="21"> The second house ever built is house number two .
(src)="22.1"> Ang ikatulo kay number three .
(src)="22.2"> Dali ra god .
(trg)="22.1"> Third is house number three .
(trg)="22.2"> It 's easy .
(trg)="22.3"> It 's obvious . "
(src)="23.1"> Obvious baya . "
(src)="23.2"> Busa , usahay didto pa nato mahibal-an sa pikas bahin sa kalibutan aron masayod ta sa mga butang nga abi natog wala ra , og maingon nga ang baligtad ana nila kay tinuod pod .
(trg)="23"> So , I love that sometimes we need to go to the opposite side of the world to realize assumptions we didn 't even know we had , and realize that the opposite of them may also be true .
(src)="24"> Naay mga doktor sa China nga mituo nga ang ilang trabaho kay himuon ka nilang baskog pirminti .
(trg)="24"> So , for example , there are doctors in China who believe that it 's their job to keep you healthy .
(src)="25.1"> Busa , magbayad ka sa ila sa mga bulan nga limsog imong pamati , apan kung naa kay sakit dili ka magabayad kay wala nila nahimo ang ilang trabaho .
(src)="25.2"> Modato sila kon himsog ka , dili kon naay kay sakit .
(trg)="25.1"> So , any month you are healthy you pay them , and when you 're sick you don 't have to pay them because they failed at their job .
(trg)="25.2"> They get rich when you 're healthy , not sick .
(src)="26"> ( Gipalakpakan ) Sa kadaghanan nga music ang " usa " kay ang downbeat , ang maoy sugod sa musical phrase .
(trg)="26"> ( Applause ) In most music , we think of the " one " as the downbeat , the beginning of the musical phrase : one , two , three , four .
(src)="27.1"> Usa , duha tulo upat .
(src)="27.2"> Pero sa West African music ang " usa " maoy tumoy sa phrase , nga morag period sa tumoy sa sentence .
(trg)="27"> But in West African music , the " one " is thought of as the end of the phrase , like the period at the end of a sentence .
(src)="28.1"> Busa , madungog nimo dili lang kay phrasing , apil pod ang pag-ihap nila sa music .
(src)="28.2"> Duha , tulo , upat , isa .
(trg)="28"> So , you can hear it not just in the phrasing , but the way they count off their music : two , three , four , one .
(src)="29"> Og kaning mapa kay sigo ra pod .
(trg)="29"> And this map is also accurate .
(src)="30"> ( Ningkatawa tanan ) Naay ginaingon nga sa India kung unsa man ang tinuod , ang baligtad kay tinuod pod .
(trg)="30"> ( Laughter ) There 's a saying that whatever true thing you can say about India , the opposite is also true .
(src)="31"> Busa , dili unta nato kalimtan , sa TED o sa bisag asa pa , nga tanang kuyaw nga butang na atong makita o madungog , basin tinuod pod ang iyang baligtad .
(trg)="31"> So , let 's never forget , whether at TED , or anywhere else , that whatever brilliant ideas you have or hear , that the opposite may also be true .
(src)="32"> Daghang salamat sa inyo nga tanan .
(trg)="32"> Domo arigato gozaimashita .