# bi/ted2020-248.xml.gz
# vi/ted2020-248.xml.gz
(src)="1"> Hao nao ol nius we i kamaot long ol niuspepa mo narafala wei emi stiarem ol lukluk we yumi gat long saed long wol tedei ?
(trg)="1"> Tin tức định hình cách chúng ta nhìn thế giới như thế nào ?
(src)="2.1"> Hem nao wol we yumi luk luk long hem .
(src)="2.2"> Ol difren graon blong wol i luk olsem ia .
(trg)="2"> Đây là thế giới với hình dạng thật của nó - dựa trên hình thù của lục địa
(src)="3"> Mo ol nius emi jenjem tin-ting blong ol man Amerika olsem ia nao
(trg)="3"> Và đây là cách mà tin tức đã định hình cái người Mỹ nhìn thấy .
(src)="4.1"> Map ia .
(src)="4.2"> Map ia i soem nam blong ol seken we olgeta nwetwok blong nius blong Amerika mo ol rigin nius oganaesesen i bin yusum blong talemaot stori long saed blong ol nius long everi kantri raon long wol , long Februari 2007-wan yia i pas nomo .
(trg)="4"> Bản đồ này -- ( Tán thưởng ) -- bản đồ này chỉ số giây đồng hồ mà các tổ chức truyền thông Hoa Kỳ dành cho các mục tin tức về các quốc gia , vào tháng Hai năm 2007 -- chỉ một năm trước
(src)="5"> Nao long manis ia nao Not Korea i bin agri blong pispisim ol niuklia wok blong olgeta .
(trg)="5"> Còn đây là tháng mà Bắc Triều Tiên đồng ý dỡ bỏ các cơ sở hạt nhân
(src)="6"> Long Indonesia i gat wan bigfala wota i bin ron
(trg)="6"> Ở đây là một trận lụt lớn ở Indonesia
(src)="7"> mo long Paris , IPCC i bin rilisim wan stadi we i talemaot wok blong ol man long saed long global woming .
(trg)="7"> Và ở Paris , khi tổ chức IPCC công bố nghiên cứu khẳng định tác động của con người đến biến đổi khí hậu
(src)="8"> U.S. nomo hemi bin risponsibol from 79 % long ful kavarej blong ol nius ia
(trg)="8"> Các tin tức về Hoa Kỳ chiế 79 phần trăm tổng số tin
(src)="9"> mo taem we yumi tekemaot U.S. mo luk luk long narafala 21 % yumi luk plante long Iraq – hemia bigfala grin samting ia long wei – i nogat tumas narafala samting
(trg)="9"> Và khi chúng ta bỏ qua Hoa Kỳ và xem xét 21 phần trăm còn lại Chúng ta thấy phần lớn là về Iraq -- là hình màu xanh to ở kia -- còn lại hầu như không có gì
(src)="10"> Tugeta kavarej blong Rasia , Jaena mo India i kasem 1 % nomo .
(trg)="10"> Ví dụ kết hợp cả Nga , Trung Quốc và Ấn độ đạt chưa đến 1 %
(src)="11"> Taem we mifala i putum tugeta ol storian long nius ia mo karemaot wan storian nomo hemi soem olsem wanem nao wol hemi luk luk
(trg)="11"> Khi chúng ta phân tích tất cả các tin tức và chỉ bỏ qua một tin thì thế giới sẽ trông như thế này
(src)="12.1"> Wanem nao storian ia ?
(src)="12.2"> Hemi nius blong ded blong Anna Nicole Smith .
(trg)="12.1"> Đó là tin tức gì ?
(trg)="12.2"> Cái chết của Anna Nicole Smith
(src)="13.1"> Storian ia i bin go long everi kantri long wol be i no kasem Iraq nomo .
(src)="13.2"> Mo storian ia i risivim 10 taem bitem kavarej blong ripot blong IPCC .
(trg)="13"> Tin tức này đã che mờ tất cả các quốc gia khác ngoại trừ Iraq và đã nhận được gấp 10 lần tin tức về báo cáo của IPCC
(src)="14"> mo storian hemi koraon bageken ; olsem yumi save finis – i bin gat planti nius i go raon abaot woman ia Britney .
(trg)="14"> Và câu chuyện tiếp tục ; như chúng ta đều biết , Britney thời gian gần đây quá nổi bật
(src)="15"> Be from wanem nao yumi no harem tumas nius long saed blong ol narafala kantri long wol ?
(trg)="15"> Vậy tại sao chúng ta không được nghe nhiều hơn về thế giới ?
(src)="16"> Wan stamba tingting hemi from se ol netwok blong nius oli bin katem haf namba blong ol ofis blong olgeta ovasi .
(trg)="16"> Một lý do là các mạng truyền thông đã giảm số lượng các ban biên tập tin quốc tế đi một nửa .
(src)="17"> I gat smol ofis blong nius blong ABC nomo i stap long Nairobi , New Delhi , mo Mumbai Be i nogat wan ofis blong nius long Afrika , India mo Saot Amerika - ol ples ia nao oli haos blong bitim tu billion man
(trg)="17"> Ngoài các tiểu ban chỉ một nhân sự của ABC tại Nairobi , New Delhi and Mumbai , không có tiểu ban tin tức nào ở Châu Phi , Ấn Độ hay Nam Mỹ nơi cư trú của hơn hai tỷ người
(src)="18"> Long tru laef , storian long saed blong woman ia Britney hemi jip nomo
(trg)="18"> Sự thật là đưa tin về Britney rẻ hơn .
(src)="19.1"> mo taem i nogat tumas nius long saed blong ol narafala kantri hemi no gud .
(src)="19.2"> Taem yumi luk luk ol ples we ol man oli go blong kasem nius
(trg)="19"> Và sự thiếu thông tin toàn cầu này còn đáng lo hơn khi chúng nhìn vào nơi mà mọi người tìm thông tin
(src)="20"> nius long TV blong netwok we i stap long wanwan kantri blong yumi -USA- hemi big wan moa be sori tumas ol storian ia i gat 12 % nomo i stap kavaremap intanasonal nius
(trg)="20"> Chủ yếu là các bản tin truyền hình địa phương , thật không may là nó chỉ dành 12 phần trăm cho tin tức quốc tế
(src)="21"> Be olsem wanem long saed blong intanet ?
(trg)="21"> Thế còn website thì sao ?
(src)="22"> Ol popula websaet blong nius i nogat tumas nius long hem .
(trg)="22"> Hầu như các tin tức đại chúng cũng không khá hơn
(src)="23"> Long las yia , Pew mo Colombia J-School , olgeta oli bin luk luk long planti nuis storian , we i bitim 14,000 stori we i kamaot long fored blong google
(trg)="23"> Năm ngoài Pew và Trường Colombia đã phân tích 14000 tin tức xuất hiện trên trang đầu của Google News
(src)="24"> mo olgeta ia tu i stap storian long ol semak nuis nomo we i bin kamaot finis
(trg)="24"> Và thực thế chúng chỉ bao trùm 24 sự kiện
(src)="25"> mo tu , stadi ia , i telemoat se ol nuis netwok blong US oli stap storian long saed blong ol narafala kantri mo ol storian ia oli semak long ol storian blong ol AP waea sevis mo reutas. mo olgeta ia i no tanem nius ia nating blong mekem sua se ol man oli save kasem evri samting long storian ia
(trg)="25"> Tương tự , một nghiên cứu về nội dung điện tử cho thấy hầu hết tin tức toàn cầu từ các biên tập viên của Hoa Kỳ được lấy từ các tin từ dịch vụ của AP và Reuters , và không đặt chúng đúng ngữ cảnh để mọi người có thể hiểu được mối liên hệ với nó
(src)="26"> sapos yu putum tugeta olgeta samting ia , bae hemi save telemoat from wanem nao ol man we oli bin finisim Univesiti mo ol man Amerika we oli no skul gud oli no save plante abot wol bitim ol fren blong olgeta 20 yia i pas finis
(trg)="26"> Và nếu bạn đặt mọi thứ với nhau , nó có thể giải thích tại sao ngày nay một sinh viên đại học cũng như những người Mỹ ở bậc học thấp hơn biết về thế giới ít hơn so với 20 năm trước
(src)="27"> mo sapos yu ting se hemi from se ol man Amerika i no gat tumas interes hemi no stret ting ting
(trg)="27"> Và nếu bạn nghĩ đơn giản là vì chúng ta không quan tâm thì bạn có thể đã sai .
(src)="28"> i no long taem nating i pas , taem mifala i bin toktok long ol man Amerika we oli stap folem ol nius oltaem oli bin go antap long 50 %
(trg)="28"> Những năm gần đây , người Mỹ nói họ luôn theo sát tin tức thế giới đạt đến tỉ lệ trên 50 phần trăm .
(src)="29"> Stret kwestin hemi : hemia stret luk luk long wol we yumi wantem blong ol man Amerika long wol tedei we i nogat gudfala koneksen oltaem .
(trg)="29"> Câu hỏi đúng phải là : liệu người Mỹ chúng ta có thực sự muốn thế giới bị bóp méo này trong một thế giới ngày càng liên kết lẫn nhau ?
(src)="30"> Mi save se yumi save mekem i moa gud .
(trg)="30"> Tôi biết chúng ta có thể làm hơn thế .
(src)="31.1"> Bae yumi save mekem o nogat ?
(src)="31.2"> Tank yu tumas .
(trg)="31.1"> Và chúng ta có thể không ?
(trg)="31.2"> Xin cảm ơn .