# bg/ted2020-1004.xml.gz
# ky/ted2020-1004.xml.gz
(src)="1"> Днес съм тук , за да ви покажа моите снимки на племето Лакота .
(trg)="1"> Мен бүгүн бул жерде Лакота жергесинде тартылган сүрөттөрүмдү көрсөтмөкчүмүн .
(src)="2"> Много от вас може да са чували за Лакота , или поне за по-голямата група от племена , наричана Сиукси .
(trg)="2"> Көбүңүздөр Лакота тууралуу мурда уккансыздар , же жок дегенде андан чоңураак уруулар топтору жөнүндө мисалга , Сиу аттуу .
(src)="3"> Лакота са едно от многото племена , които са били преместени от земите им в лагери за военнопленници , които сега се наричат резервати .
(trg)="3"> Лакота уруусу башка бир топ уруулардай эле өз жерлеринен көчүрүлүп согуш абактарынын туткуну болуп калган андай жерлер азыркы мезгилде резервация-корук деп аталат .
(src)="4"> Резервата Пайн Ридж ( Боров хребет ) , предмета на днешната презентация , се намира на около 75 мили ( 120 км . ) югоизточно от Блак Хилс ( Черните хълмове ) в Южна Дакота .
(trg)="4.1"> Pine Ridge ( Пайн Ридж ) аттуу резервациясы бүгүнкү алып баруумдун темасы болот .
(trg)="4.2"> Бул резервация Түштүк Дакотанын Black Hills ( Блэк Хилз ) деген жеринен болжол менен 120 км чакырым алыстыгында жайгашкан .
(src)="5"> Понякога е споменаван като Военнопленнически лагер номер 334 , и това е мястото , където племето Лакота живее сега .
(trg)="5"> Ал жерди кээ бирде дагы 334 номериндеги Согуш Абагынын Туткуну деп аташат , жана ушул жерде азыркы убакта Лакота уруусу жашайт .
(src)="6"> Сега , ако някой от вас някога е чувал за АДИ , " Американско движение на индианците , " или за Ръсел Мийнс , или за Ленард Пелтие , или за протестите в Оглала , тогава знаете , че Пайн Ридж е епицентър на индианските проблеми в САЩ .
(trg)="6"> Кана эмесе айткылачы , араңыздарда канчооңор AIM , башкача айтканда Америкалык Түпкүлүктүү Калктын Кыймылы тууралуу уктуңуздар эле же болбосо Russell Means ( Рассел Минз ) тууралуу , же Leonard Peltier ( Леонард Пелтиер ) жөнүндө , же Огалала уругунун бийликтегилер менен болгон тирешүүсүн билсеңиздер анда сиздер Пайн Ридж бул Америкадагы түпкүлүктүү элдин көйгөйлөрүн чечүү боюнча даана ортосу экендигин билесиздер .
(src)="7.1"> И така аз бях поканен да говоря малко днес за връзката ми с Лакота , и това е много трудно за мен .
(src)="7.2"> Защото , ако не сте забелязали от цвета на кожата ми , аз съм бял , и това е огромна бариера в индианските резервати .
(trg)="7.1"> Ошентип биздин бүгүнкү жолугушуубузда менден менин Лакота калкы менен болгон карым-катнашым тууралуу сүйлөп берүүнү суранышкан , а бирок чындыгында ушул жөнүндө сүйлөшүү мен үчүн абдан оор .
(trg)="7.2"> Анткени , эгер сиздер менин денемдин түсүн байкабай калсаңыздар , анда караңыздар , мен ак кишимин , анан бул жагдай Түпкүлүктүү калк резервациясында абдан чоң тоскоолдук болуп эсептелет .
(src)="8"> Ще видите много хора на моите снимки днес ,
(trg)="8"> Бүгүнкү менин сүрөттөрүмдө сиздер көп адамдарды көрөсүздөр ,
(src)="9"> и аз станах много близък с тях , и те ме посрещаха като семейство .
(trg)="9"> ал кишилер менен мен аябай жакын мамилелерди түздүм жана алар мени бир туугандай кылып эле тозуп алышты .
(src)="10.1"> Те ме наричаха брат и чичо , и ме каниха отново и отново през последните пет години .
(src)="10.2"> Но на Пайн Ридж
(trg)="10.1"> Алар мени ага жана тайаке деп аташып беш жыл бою кайра кайра үйлөрүнө чыкырып жатышты .
(trg)="10.2"> Бирок Пайн Риджде
(src)="11"> аз винаги ще бъда това , което се нарича уасичу ,
(trg)="11"> мен ар дайым " Уасишу " деген ысым менен кала берем ,
(src)="12"> и уасичу е дума от езика Лакота , която означава не-индианец , но друга версия на тази дума означава " този , който взима най-доброто месо за себе си . "
(trg)="12"> Уасишу Лакота тилиндеги сөз жана ал түпкүлүктүү калк эмес дегенди билдирет , Васишу деген сөздүн дагы бир котормосу " өзүнө эттин эң сонун бөлүгүн алган адамды " билгизет .
(src)="13"> И това е , върху което искам да се съсредоточа , този , който взима най-добрата част на месото .
(trg)="13"> Менин сөзүмдүн маңызы мына ушунда - эттин эң сонун бөлүгүн алган адамда болмокчу .
(src)="14"> Това означава алчен .
(trg)="14"> Бул ач көздүктү билдирет .
(src)="15"> Нека се огледаме в тази зала днес .
(trg)="15"> Мына ушул аудиторияда олтургандарды карагылачы .
(src)="16"> Намираме се в частно училище в американския Запад , седейки в червени кадифени столове , с пари в джобовете си .
(trg)="16"> Биз мына Батыш Америкадагы жеке университеттеринде окуйбуз , азыр олтурганыбыз болсо кызыл тукабадан жабылган олтургучтар чөнтөктөрүбүздө тыйыныбыз жетиштүү .
(src)="17"> И ако погледнем нашия живот , наистина сме вземали най-добрата част на месото .
(trg)="17"> Биздин жашоолорубузду карасаңыздар , биз чындыгында эле эттин эң сонун бөлүктөрүн алганбыз .
(src)="18"> Така че нека да погледнем днес серия от снимки на хора , които са загубили , така че да можем да спечелим , и помнете , че когато видите лицата на тези хора , това не са просто снимки на племето Лакота , те са валидни за всички местни хора .
(trg)="18"> Келгилечи бүгүн бул сүрөттөргө көңүл буралы көп нерселерге жетишсиз болгон адамдардын өмүрлөрүн көрөлү , аларды билели жана ал адамдардын беттерин көргөн сайын бул жалаң гана Лакота калкынын элестери эмес , бул баардык түпкүлүктүү калктын мүдөөсүн үчүн турган эл экендигин түшүнөлү .
(src)="19"> На този лист хартия е историята , както я научих от моите Лакота приятели и семейство .
(trg)="19"> Бул жөнөкөй кагаздын бетинде мен көргөн тарых барактары жана мен аны Лакота досторуман жана үй-бүлөмөн үйрөндүм .
(src)="20"> По-долу е времева графика на сключените договори , нарушените договори и масовите убийства , маскирани като битки .
(trg)="20"> Бул тарых барактары сүйлөшүлгөн жана бузулган келишимдерге согуш деп көз боемочулук болгон кыргын болгон окуялар менен белгилүү .
(src)="21.1"> Ще започна с 1824 година .
(src)="21.2"> Това , което е известно като " Бюрото за индиански въпроси "
(trg)="21.1"> Мен 1824 жыл менен баштаймын .
(trg)="21.2"> Түпкүлүктүү калк менен иштөө деп белгилүү болгон бөлүм
(src)="22"> беше създадено в рамките на Военния отдел , определяйки начален тон на агресия в отношенията ни с американските индианци .
(trg)="22"> Согуш Департаментинин карамагында ачылып , баскынчылыктын баштапкы деңгээлин Түпкүлүктүү калк менен боло турган кызматташтыкта белгилеп койгон .
(src)="23"> 1851 г . : Първият договор от Форт Ларами е подписан , ясно маркиращ границите на нацията Лакота .
(trg)="23"> 1851 жыл : Форд Ларами биринчи келишимине кол коюлган , ал болсо Лакота Улутунун чек аралырын так белгилешкен .
(src)="24"> Според договора , тези земи са една суверенна нация .
(trg)="24"> Келишимге ылайык , ошол жерлер эгемендүү улуттун жерлери деп эсептелет .
(src)="25"> Ако границите на този договор бяха спазени -- и има правно основание , че те е трябвало да бъдат спазени -- тогава САЩ щеше да изглежда така днес .
(trg)="25"> Эгер келишимдеги чек аралар ошол бойдон калганда - жана ошол мыйзам негиздерине ылайык ошондой эле болушу абзел - анда бүгүнкү күндөрү Кошмо Штаттары мындай болмок .
(src)="26"> 10 години по-късно ,
(trg)="26"> 10 жылдан кийин ,
(src)="27"> Законът за чифлиците , подписан от президента Линкълн , отприщи поток от бели заселници в земите на индианците .
(trg)="27"> Линкольн Президенти Homestead Act ( Хоумстед Экт ) аттуу мыйзамды чыгарат , ага ылайык Түпкүлүктүү калктын жерлерине көптөгөн ак кишилер отурукташат .
(src)="28"> 1863 г . : Въстание на племето Санти Сиукси в Минесота , завършва с обесването на 38 мъже Сиукси , най-голямата масова екзекуция в историята на САЩ .
(trg)="28"> 1863 : Минесота жерлеринде Санти Сиу калкынын көтөрүлүшү 38 Сиу адамдарын асып өлтүрүү менен аяктап , Ошол мезгилдеги Кошмо Штаттарынын эң чоң жазалоолорунан болот .
(src)="29"> Екзекуцията била разпоредена от президента Линкълн , само два дни след като подписал Прокламацията за освобождаване на робите .
(trg)="29"> Бул жазалоо Линкольн Президентинин буйругу болгон да ал эми ага чейин эки күн мурун Линкольн укуктарды теңдетүүгө багытталган Emancipation Proclamation ( Имансипейшн прокламейшн ) аттуу мыйзамга кол койгон болчу .
(src)="30.1"> 1866 година , началото на трансконтиненталната жп линия -- една нова ера .
(src)="30.2"> Ние присвоихме земи за трасета и влакове ,
(trg)="30.1"> 1866 жылы трансматериктик темир жолун куруу - жаңы заманы башталат .
(trg)="30.2"> Биз бул темир поездер үчүн жана ал жолдорду кыскартыш үчүн
(src)="31"> за да минем по-напряко през сърцето на Лакота нацията .
(trg)="31"> жергиликтүү Лакота калкынын жерлерин тартып алдык .
(src)="32"> Договорите бяха изхвърлени през прозореца .
(trg)="32"> Келишимдердин дээрлик баардыгы ыргытылган болчу .
(src)="33.1"> В отговор на това , три племена , водени от Лакота вожда Червен Облак , атакували и разгромили армията на САЩ многократно .
(src)="33.2"> Искам да повторя тази част .
(trg)="33.1"> Ошондуктан Лакота калкынын үч уруулары чогулуп Кызыл Булут аттуу башчынын астында Кошмо Штаттардын аскер күчтөрүнө бир топ ирет чабуул жасап аларды утушат .
(trg)="33.2"> Мен ушул жерди кайталагым келет .
(src)="34"> Лакота разгромява армията на САЩ .
(trg)="34"> Лакота Кошмо Штат аскерлерин утат .
(src)="35"> 1868 г . : Вторият договор от Форт Ларами ясно гарантира суверенитета на Великата Сиукска нация и собствеността на Лакота върху свещените Черни Хълмове .
(trg)="35"> 1868 : Экинчи Форд Ларами келишими Улуу Сиу Улутунун эгемендүүлүгүнө даана кепилдик берет жана Лакота элинин Black Hills ( Блэк Хилз ) аттуу сыйык жерлерине ээ экендигин көрсөтөт .
(src)="36.1"> Правителството също обещава земя и ловни права в околните щати .
(src)="36.2"> Ние сме обещали , че областта на реката Паудър ,
(trg)="36.1"> Жана ошондой эле Кошмо Штат өкмөтү Лакота элине алардын жанында жайгашкан штаттарындагы башка жерлер боюнча жана уучулук боюнча укуктарын берүүгө сөз берет .
(trg)="36.2"> Биз мындан ары Powder River ( Паудер Ривер ) аймагы
(src)="37"> щяла да бъде оттогава нататък затворена за всички бели .
(trg)="37"> ак адамдардын баардыгына жабылат деген убада бердик .
(src)="38"> Договорът изглеждал като пълна победа за Червения Облак и Сиуксите .
(trg)="38"> Ошентип бул келишим Кызыл Булут менен Сиу үчүн чоң утуш болду .
(src)="39"> Всъщност това е единствената война в американската история , в която правителството договаря мир , като предоставя всичко , поискано от врага .
(trg)="39"> Чындыгында , Американын тарыхына таянсак жергиликтүү Америка өкмөтү тарыхта бир гана жолу ушул согушта тынчтык сүйлөшүүлөрун жүргүзүп душмандын баардык талаптарына баш ийген .
(src)="40"> 1869 г . : Трансконтиненталната жп линия била завършена .
(trg)="40"> 1869 : Трансматериктик темир жолунун салыныша аяктады .
(src)="41"> Тя започнала да превозва , наред с други неща , голяма бройка ловци , които започнали повсеместното избиване на биволи , премахвайки източника на храна , облекло и подслон за Сиуксите .
(trg)="41"> Бул жол менен ары бери көп нерселер ташылып , алар менен кошо көптөгөн аңчылар да жүргүнчү болушуп буфало , жапайы букаларга , аңчылык кылышып , букалар менен дүн сатуулук боюнча ишкердүүлүктү башташты , жана аны менен бирдикте Сиу элинин азык-түлүк жана кийим-кечелер булактарын жойушту .
(src)="42"> 1871 г . : Актът за изземване на индианските земи , поставя всички индианци под опеката на федералното правителство .
(trg)="42"> 1871 : Түпкүлүктүү калк боюнча бөлүштүрүү актысы бүтүн түпкүлүктүү калкты федералдык өкмөткө көз карандуу болгон чөлкөмдөргө айландырды .
(src)="43"> Освен това , военните издават заповеди , забранявайки на западните индианци да напускат резерватите .
(trg)="43"> Буга кошумча атайын аскердик буйрук чыгарылып батыштык түпкүлүктүү калк резервациялардан тышка чыкпоого тыйуу салынат .
(src)="44"> Всички западни индианци в този момент от време стават военнопленници
(trg)="44"> Бүтүндөй батыштык түпкүлүктүү калк ошол убакыттан баштап азыркы заманга чейин согуштун абактарында калуудо .
(src)="45"> Също така през 1871 година , се прекратява подписването на договори .
(trg)="45"> 1871 жылы биз ошондой эле келишимдерди түзүү адатын токтоттук .
(src)="46"> Проблемът с договорите е , че те позволяват на племената да съществуват като суверенни нации и ние не можем да си позволим това ;
(trg)="46"> Анткени келишимдер боюнча уруулар эгемендүү улут катары жашашмак , бирок биз болсо андайды каалабайт элек ;
(src)="47"> имахме планове .
(trg)="47"> бизде башкача көз караштар бар болчу .
(src)="48"> 1874 г . : Генерал Джордж Къстър обявява откриването на злато на територията на Лакота , по специално в Черните Хълмове .
(trg)="48"> 1874 : George Custer ( Жорж Кастер ) генералы Лакота жергесинде алтын кендери табылгандыгы тууралуу жарыя салып чыкты , ал кендер өзгөчө Black Hills ( Блэк Хилз ) жергесинде болгону айтылды .
(src)="49"> Новината за златото предизвиква масивен приток на бели заселници в Лакота нацията .
(trg)="49"> Алтындын бар экендиги Лакота улутунун айланасына ак адамдардын көптөгөн санда көчүп келүүсүнө алып келди .
(src)="50"> Къстър препоръчва , че Конгресът трябва да намери начин да прекрати договореностите със Лакота , колкото е възможно по-скоро .
(trg)="50"> Кастер Конгресске атайын сунуш киргизет ага ылайык Лакота менен болгон келишим тез аранын ичинде токтотулуш кажети белгиленет .
(src)="51"> 1875 г . : Започва войната за Лакота , за нарушаване на договора от Форт Ларами .
(trg)="51"> 1875 : Лакота согушу башталат анын негизги себеби болуп Форт Ларами келишиминин бузулушу болот .
(src)="52"> 1876 г . : На 26 юли , на път да атакува Лакота селище , Седмата кавалерия на Къстър е разбита в битката при Литъл Биг Хорн ( Малкия голям рог ) .
(trg)="52"> 1876 : Июль айынын 26сы Лакота кыштагын чалгындоо аракетинде Кастердин 7чи кавалерия бөлүгү талкаланат да бул кармаш Little Big Horn ( литл биг хорн ) - Кичинекей Чоң Мүйүз атына конот .
(src)="53"> 1877 г . : Великият Лакота войн и главатар на име Луд Кон се предава във Форт Робинсън .
(trg)="53"> 1877 : Crazy Horse ( крейзи хорз ) аттуу Лакота элинин мыкты берени жана башчысы Форт Робинзон жергесинде курчалат .
(src)="54"> По-късно бива убит , докато е в ареста .
(trg)="54"> Кийинчерек ал түрмөдөн өлтүрүлөт .
(src)="55"> 1877 е и годината , когато намираме начин да заобиколим договорите от Форт Ларами .
(trg)="55"> Ошол эле 1877 жылы биз дагы бир амал таап Форт Ларами келишдерин одоно буздук .
(src)="56.1"> Ново споразумение бе представено на Сиуксите главатари и техните водещи мъже , в кампания , известна като " продажба или глад . "
(src)="56.2"> Подпишете хартията , или няма да има никаква храна за племето ви .
(trg)="56.1"> Биз Сиу башчыларына жана аттуу-баштууларына жаңы келишим тартууладык ал келишим " сат же ачкалыкта кал " деген маанайда болгон .
(trg)="56.2"> Келишимге кол коюуу же болбосо урууң азык-түлүксүз калат деген шарттар коюлат .
(src)="57"> Само 10 % от възрастното мъжко население подписва .
(trg)="57"> Ал келишимдерге калктагы улуулардын 10 пайызы гана кол коет .
(src)="58"> Договорът от Форт Ларами изисква най-малко три-четвърти от племето да преотстъпят земя .
(trg)="58"> Форт Ларами келишимине ылайык уруунун жок дегенде үчтөн же төрттөн бир бөлүгү жерлерди берүү үкугуна ээ болгон .
(src)="59"> Тази клауза е очевидно пренебрегната .
(trg)="59"> Албетте келишимдеги бул берене жокко салынган .
(src)="60"> 1887 г . : Актът Доус .
(trg)="60"> 1887 : Dawes ( Доуз ) актысы .
(src)="61"> Колективната собственост на земя от резерватите приключва .
(trg)="61"> Резервациядагы жерлерге болгон коомдук менчиктик аяктайт .
(src)="62"> Резерватите са разрязани на 160-акрови парцели и разпределени на отделни индианци , като се отървават от излишъка .
(trg)="62"> Резервациялар 160 акр өлчөмдөгү бөлүкчө жерлерине бөлүнүп түпкүлүктүү калкка бөлүштүрүлөт жана калган үлүш жерлердин баары жоюлат .
(src)="63"> Племената губят милиони акри .
(trg)="63"> Ошентип , уруулар миллиондогон акр өлчөмдөгү жерлерден ажырайт .
(src)="64"> Американската мечта за отделна собственост върху земята се оказва много остроумен начин за разделяне на резерватите , докато нищо не остава .
(trg)="64"> Америкалык жерге болгон жеке менчик кыялдануу ушундай амал жолу аркылуу келип резервация жерлеринен эч нерсе калмайынча бөлүштүрүлө берген .
(src)="65"> Този ход унищожава резерватите , което улеснява допълнителното разделяне и продаване , с всяко изминало поколение .
(trg)="65"> Биринчиден , көчүп келүү резервацияларды талкалаган , жана аны андан ары бөлүштүрүп , майдалап сатуу муундан муунга улана берген .
(src)="66"> Повечето от излишната земя и много от парцелите в границите на резерватите сега са в ръцете на белите фермери .
(trg)="66"> Көпчүлүк үлүш жерлер жана резервациялардын чегинде жайгашкан көптөгөн жеке жерлер азыркы убакта ак фермерлердин колунда .
(src)="67"> Още веднъж , тлъстия дял на земята отива при уасичу .
(trg)="67"> Кайрадан жакшы жерлерге Уасишу ээ болду .
(src)="68"> 1890 г . , дата , която считам за най-важната в тази презентация .
(trg)="68"> 1890 жыл менин оюмча бул слайттардын арасында эң маанилүү күн .
(src)="69.1"> Това е годината на клането при Уундед Нии ( Ранено коляно ) .
(src)="69.2"> На 29 декември ,
(trg)="69.1"> Бул жылы Wounded Knee ( Вундид Нии ) аттуу кандуу коогалаңы болгон .
(trg)="69.2"> Декабрдын 29нда
(src)="70"> американските военни части заобиколят Сиукски лагер край притока на Уундед Нии и заколват главатаря Голяма Стъпка и 300 военнопленници , с помощта на ново скорострелно оръжие , което изстрелва експлодиращи гилзи , наречено картечница Хочкис .
(trg)="70"> Америкалык аскерлер Вундид Нии булуңунда Сиу эли жайгашкан айылды курчоого алат жана Big Foot ( Биг Фуд ) аттуу эл башчысы менен бирдикте 300дөй жергиликтүү калкты аёсуз өлтүрүшөт , бул кандуу окуяда аскерлер жаңы куралды колдонушат ал автоматтык октор менен атылган Hotchkiss ( Хотчкис ) аттуу мылтыгы болгон .
(src)="71"> За тази така наречена битка , 20 " Медали за чест " от Конгреса , са дадени за храбростта на 7-ма кавалерия .
(trg)="71"> Бул салгылашуу деп аталган өлтүрүүлөр үчүн 20 Конгресстик эрдик үчүн медалдар 7чи кавалериянын жоокерлерине берилген .
(src)="72"> До този ден , това са най-много " Медали за чест , " които някога са давани в една битка .
(trg)="72"> Бүгүнкү күндө , салгылашуулардын арасындагы эң жогорку дэңгээлде ыйгарылган бул медал чоң сыйлыктуу медал болуп эсептелет .
(src)="73"> Повече " Медали за чест " са раздадени за безразборното клане на жени и деца , отколкото във всяка друга битка в Първата световна война , Втората световна война , Корея , Виетнам , Ирак или Афганистан .
(trg)="73"> Мына ушул медалдардын көпчүлүгү аялдар менен жаш балдарды ырайымсыз жок кылуу үчүн берилген мындай сыймыка жетүү Биринчи Дүйнөлүк согушта да , Экинчи Дүйнөлүк согушта да , Корея , Вьетнам , Ирак жана Афганистан согуштарында да болгон эмес .
(src)="74"> Клането при Уундед Нии се счита за края на индианските войни .
(trg)="74"> Вундид Нии кандуу коогалаңы түпкүлүктүү калктын согушунун аяктоосу деп эсептелет .
(src)="75"> Всеки път , когато посещавам мястото на масовия гроб в Уундед Нии , го виждам не само като гроб за Лакота или за Сиуксите , но като гроб за всички туземни хора .
(trg)="75"> Мен кайсыл гана жактагы Вундид Нииде каза тапкандардын жайларына барбайын , мен ал жайларды жалаң гана Лакота же Сиу элдердики эмес бирок баардык түпкүлүктүү элдердин жайларындай көрөм .
(src)="76"> Светият човек , Черен Лос , казва : " Не знаех тогава , колко много беше унищожено .
(trg)="76"> Black Elk ( Блэк Илк ) аттуу ыйык киши айткан бир сөз бар , " Ошондо эмне жок болуп , түгөнгөндүгүн мен билбей калдым .
(src)="77"> Когато гледам назад сега , от този висок хълм на старите ми години , все още мога да видя заколените жени и деца , лежащи на купчини и разпръснати , по цялото протежение на кривото дере , толкова ясно , колкото когато ги видях с все още младите си очи .
(trg)="77"> Азыркы карыган жашымда артымды кылчайып караганымда Баягы өтүп кеткен аялдар менен жаш балдардын ар тарапта үйүлүп жаткан денелери кадимки эле ийилген капчыгайды бойлоп мен аларды көргөндө сайды көргөндөй болуп алардын жаш көздөрү элесимде .
(src)="78"> И виждам , че нещо друго е умряло там , в кървавата кал , и било погребано в снежната буря .
(trg)="78"> Ошол кандуу жерде дагы башка нерсе түбөлүко жок болгондугун көрөм ал ажал октору менен кошо жерге көмүлгөн .
(src)="79"> Мечтата на хората е загинала там ,
(trg)="79"> Ал адамдардын келечеке болгон тилектери жок болгон ,
(src)="80"> и това е била красива мечта . "
(trg)="80"> жана ал тилектер аябай сонун болгон . "
(src)="81"> С това събитие , нова ера в историята на местните жители в Америка започва .
(trg)="81"> Бүгүнкү күн менен Түпкүлүктүү Америка Элинин тарыхында жаңы доор пайда болду .
(src)="82.1"> Всичко може да се измерва преди Уундед Нии и след .
(src)="82.2"> Защото в този момент , с пръсти върху спусъците на картечниците Хочкинс , правителството на САЩ открито заявява своята позиция към правата на местните жители .
(trg)="82.1"> Баардык нерселерди ченесе болот Вундид Нии окуясына чейин жана андан кийин .
(trg)="82.2"> Анткени накта ошол учурда Хотчкисс мылтыктарын мээлеп туруп Америка өкмөтү түпкүлүктүү калктын укуктарына болгон көз карашын ачык көрсөткөн .
(src)="83.1"> Те били уморени от договори .
(src)="83.2"> Те били уморени от свещени хълмове .
(trg)="83.1"> Анткени алар келишимдерден чарчаган .
(trg)="83.2"> Алар ыйык дөбөлөрдөн чарчаган .
(src)="84"> Били уморени от призрачни танци .
(trg)="84"> Алар арбак бийлеринен чарчаган .
(src)="85"> И били уморени от всички неудобства на Сиуксите .
(trg)="85"> Иши кылса алар Сиу элинин келип чыккан баардык ыңгайсыздыктарга чарчаган .
(src)="86"> И така донесли своите топове .
(trg)="86"> Ошондуктан алар түпкүлүктүү калкка өзүлөрүнүн эрежелерин алып келишкен .
(src)="87"> " Искате да бъдете индианци сега , " казали , с пръст на спусъка .
(trg)="87"> " Мындан ары силер Түпкүлүктүү калк - Indian ( Индиан ) " болосуңар деп , мылтыктары менен жергиликтүү калкты мээлеп маселени чечишкен .
(src)="88"> 1900 г . : индианското население в САЩ достигна най-ниската точка -- по-малко от 250 000 , в сравнение с около осем милиона през 1492 година .
(trg)="88"> 1900 : Америкадагы Түпкүлүктүү калктын саны эң төмөнкү дэңгээлге жетти - 250,000 ден аз болду , салыштырып келгенде бул калк 1492 жылы 8 миллиондогон санды түзгөн .
(src)="89"> Бързо напред .
(trg)="89"> Шумдук ылдамдыктагы көрсөткүч .
(src)="90"> 1980 г . : Най-дълго продължаващото съдебно дело в историята на САЩ , Сиукската нация срещу Съединените щати , беше решено от Върховния съд на САЩ .
(trg)="90"> 1980 : Америка тарыхындагы эң чоң убакытка созулган сот Сиу улуту менен Америка Кошмо Штаттарынын ортосундагы мамилени териштирип Американын Жогорку Соту тарабынан каралган .
(src)="91"> Съдът установи , че когато Сиуксите били преселени в резерватите и седем милиона акра от земите им били отворени за фермери и чифликчии , условията на втория договор от Форт Ларами са били нарушени .
(trg)="91"> Соттун чечими боюнча , Сиу элин резервация жерлерине көчүрүү жана алардын жети миллион акр чакырымдагы жерлери жер изилдөөчүлөр жана отурукташа турган көчмөндөр үчүн берилгени Форд Ларами экинчи келишиминин шарттарынын одоно бузулгандыгы тууралуу тыянак чыгарган .
(src)="92.1"> Съдът постанови , че Черните Хълмове са били незаконно извзети и , че първоначалната предложена цена заедно с лихви трябва да бъде изплатена на сиукската нация .
(src)="92.2"> Като цена за Черните Хълмове ,
(trg)="92.1"> Сотко ылайык Блэк Хилз жерлери мыйзамсыз түрдө тартылып алынган жана ал жерлердин алгачкы баасына пайыз кошулуп Сиу улутуна толук бойдон төлөнүшү керек деген тыянак чыгарылат .
(trg)="92.2"> Блэк Хилз үчүн төлөнө турган акы катары
(src)="93"> съдът постанови само 106 милиона долара за сиукската нация .
(trg)="93"> Сот 106 миллион гана долларды Сиу улутуна берилсин деп чечим чыгарат .
(src)="94"> Сиуксите отказаха парите с гневни възгласи : " Черните Хълмове не са за продажба . "
(trg)="94"> Сиу эли ал акчадан баш тартат жана " Блэк Хилз жерлери сатылбайт " деген ураан менен кала берет .
(src)="95"> 2010 г . : Статистиката за местното население днес , повече от век след клането при Уундед Нии , разкрива наследството на колонизация , принудителна миграция и нарушенията на договорите .
(trg)="95"> 2010 : Бүгүнкү күндөгү Түпкүлүктүү калктын статистикасы , Вундид Нии коогалаңынан бир кылым убакыттан кийин , колониялык мурастын ачыка чыгышы , зомбулуктап элди көчүрүү жана келишимдердин одоно бузулган окуяларга бай болду .
(src)="96"> Безработицата в индианския резерват в Пайн Ридж се колебае между 85 и 90 процента .
(trg)="96"> Пайн Ридж Түпкүлүктүү калктын резервациясындагы жумушсуздук 85 жана 90 пайыз ортосунда белгиленет .
(src)="97.1"> Жилищната служба не може да изгражда нови постройки , и съществуващите постройки се разпадат .
(src)="97.2"> Много са бездомни ,
(trg)="97.1"> Америкадагы үй-жай менен камсыз кылуу кызматы жаңы үйлөрдү сала албайт , ал эми азыркы турган турак жайлар акырындан кыйрап жатышат .
(trg)="97.2"> Көпчүлүк эл үй-жайсыз ,
(src)="98"> а тези с жилища са наблъскани в изгнили сгради , с до 5 семейства .
(trg)="98"> ал эми үйлөрү барлар чирип бара жаткан имараттарда беш үй-бүлөөгө чейин жашашат .
(src)="99"> 39 % от къщите в Пайн Ридж са без електричество .
(trg)="99"> Пайн Ридждеги 39 пайыз үйлөрүндө свет жок .
(src)="100"> Най-малкото 60 % от домовете в резервата са заразени с черна плесен .
(trg)="100"> Резервациядагы дээрлик 60 пайыз үйлөр көк дат менен капталган .