# bg/ted2020-1003.xml.gz
# kk/ted2020-1003.xml.gz
(src)="1"> Днес искам да ви говоря за етническия конфликт и гражданската война .
(trg)="1"> Бүгін мен этностық конфликт және азаматтық соғыс туралы айтамын .
(src)="2"> Обикновено това не са най-радостните теми , нито пък като цяло не пораждат онзи вид добри новини , за които се говори на тази конференция .
(trg)="2"> Әдетте бұлар қызық тақырып емес , оның үстіне бұлар бұл конференция тақырыбы аясында жағымды жаңалық та тудырмайды .
(src)="3"> Въпреки това , не просто има поне някакви добри новини , които могат да бъдат съобщени относно по-малкото такива конфликти сега , отколкото преди две десетилетия , но това , което вероятно е по-важно е , че ние също така сме достигнали до едно много по-добро разбиране за това какво може да се направи , за да се намали още повече броят на етническите конфликти и гражданските войни и страданието , което те причиняват .
(trg)="3"> Дегенмен , жағымды жаңалық та жоқ емес , бүгінде мұндай конфликтілер саны жиырма жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз , бірақ , бәлкім ең маңыздысы – біз этностық конфликтілер мен соғыс санын азайтып , олардың тауқыметін жеңілдету үшін не істеу керектігін жақсырақ түсіне бастадық .
(src)="4"> Три неща изпъкват сред останалите : лидерството , дипломацията и институционалното устройство .
(trg)="4"> Үш жайт маңызды : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(src)="5"> Това , над което ще се съсредоточа в моята реч е защо те са значими , как те са значими и какво бихме могли да направим всички ние , за да сме сигурни , че те ще продължат да имат значение по правилните начини ; под което имам предвид , как всички ние бихме могли да допринесем за развитието и усъвършенстването на уменията на местните и световните лидери да създават мир и да го поддържат .
(trg)="5.1"> Баяндамамда бұлардың неге және қаншалық маңызды екенін және олар маңызын жоғалтпауы үшін біздің не істей алатынымызды айтпақпын .
(trg)="5.2"> Яғни , біз бәріміз аймақтық және әлемдік лидерлердің бейбітшілікті орнатып , оны баянды ете алу қабілетін қалай арттыра алатынымызды айтпақпын .
(src)="6"> Но нека започнем от самото начало .
(trg)="6"> Бәрін басынан бастайық .
(src)="7"> Гражданските войни създават новинарски заглавия от десетилетия насам що се отнася до етническите конфликти , те са имали почти постоянно присъствие като главна международна заплаха за сигурността .
(trg)="7.1"> Азаматтық соғыс ондаған жылдар бойы басты ақпарат болып келеді .
(trg)="7.2"> Әсіресе этностық конфликтілер халықаралық қауіпсіздікке қатер деп сипатталып келеді .
(src)="8"> От близо две десетилетия новините са лоши , а картините преследващи .
(trg)="8"> Осыдан жиырма жыл бұрын жаңалық жағымсыз , ал суреттер сұмдық болатын .
(src)="9"> В Грузия след години на затишие наблюдавахме пълномащабно възобновяване на насилието през август 2008 .
(trg)="9.1"> Жылдар бойғы текетірестен соң Грузияда жаппай зорлық-зомбылық басталды .
(trg)="9.2"> 2008 жылғы тамызда .
(src)="10"> То бързо ескалира в петдневна война между Русия и Грузия , оставила Грузия по-разделена от всякога .
(trg)="10"> Ушығып , Грузия мен Ресей арасындағы бес күндік соғысқа ұласты , бұл Грузияны тіпті бөлшектеп жіберді .
(src)="11"> В Кения , оспорваните президентски избори през 2007 -- току-що чухме за тях -- бързо доведоха до високи нива на междуетническо насилие и до убийствата и насилственото преместване от домовете им на хиляди хора .
(trg)="11"> Кенияда 2007 жылғы даулы президент сайлауы бұл туралы тек естігеніміз бар , тез арада этносаралық қақтығысқа , мыңдаған адамның өлімі мен босып кетуіне әкеп соқты .
(src)="12"> В Шри Ланка гражданската война , продължила десетилетия , между тамилското малцинство и мнозинстовото на синхала доведе до кървавата кулминация през 2009 след като може би поне 100 000 души са били убити от 1983 насам .
(trg)="12"> Шри-Ланкада аз санды тамильдер мен саны көп сингалдар арасындағы ондаған жылға созылған соғыс 2009 жылы қанды қырғынға ұласты , 1983 жылдан бері мұнда 100 мыңға жуық адам опат болған .
(src)="13"> В Киргизстан , през последните няколко седмици се случва безпрецедентно насилие между етническите киргизи и етническите узбеки .
(trg)="13"> Қырғызстанда соңғы бірер аптаның ішінде қырғыз ұлты мен өзбек ұлтының арасында бұрын болмаған деңгейде қақтығыс болды .
(src)="14"> Стотици бяха убити и повече от 100 000 трябваше да напуснат домовете си , включителни много етнически узбеки , които избягаха в съседен Узбекистан .
(trg)="14"> Жүздеген адам өлді , 100 мыңнан астамы босып кетті , соның ішінде көп өзбек көрші орналасқан Өзбекстанға қарай қашты .
(src)="15"> В Близкия Изток конфликтът между израелци и палестинци продължава нестихващ , и става все по-трудно да се види как точно едно устойчиво решение може да бъде постигнато .
(trg)="15"> Таяу Шығыста израиль-палестина конфликтісінің бітетін түрі жоқ , әрі оны түбірімен шешудің жолдарын табу күннен күнге қиындап барады .
(src)="16"> Дарфур може да не е вече в новинарските заглавия , но убийствата и принудителното изселване там все още продължава и самото човешко нещастие , което те причиняват е много трудно за разбиране .
(trg)="16"> Дарфур басты жаңалық қатарынан түсті , бірақ онда кісі өлтіру , бас сауғалап қашу әлі жалғасып жатыр , ондағы адамдардың ауыр тауқыметін айтып жеткізу қиын .
(src)="17"> И най-накрая , в Ирак насилието отново се увеличава и държавата все още няма сформирано правителство четири месеца след последните парламентарни избори .
(trg)="17"> Ал , Иракта қантөгіс қайта өршіді , ал соңғы парламент сайлауынан бері төрт-ақ ай өткен бұл ел әлі үкіметін жасақтаған да жоқ .
(src)="18"> Но почакайте малко , тази реч трябва да е за добрите новини .
(trg)="18"> Бірақ , мұнда жақсы жаңалық айтуға келдім ,
(src)="19"> Значи ли , че това са образи от миналото ?
(trg)="19"> Сонымен , бұлар – бұрынғының суреттері ме ?
(src)="20"> Въпреки мрачните картини от Близкия Изток , Дарфур , Ирак и другите места , има дългосрочна тенденция , която донякъде представлява добра новина .
(trg)="20"> Иә , Таяу Шығыс пен Ирактың , Дарфурдың және басқалардың сұрықсыз суреттерін қоспағанда , ұзақмерзімді тренд тұрғысынан жақсы жаңалықтар бар .
(src)="21"> През последните две десетилетия от края на Студената война , като цяло има намаляване на броя на гражданските войни .
(trg)="21"> Қырғиқабақ соғыс біткен жиырма жыл ішінде азаматтық соғыстардың жалпы саны азайып келеді .
(src)="22"> От пика през началото на деветдесетте години на миналия век с над 50 граждански войни , в момента имаме 30 процента по-малко такива подобни конфликти .
(trg)="22"> 1990-жылдардың басында 50 шақты соғыс жүріп жатқан болса , қазір мұндай конфликтілер саны 30 пайызға азайған .
(src)="23"> Броят на хората , убити в граждански войни , също е много по-малък днес , отколкото беше преди около едно или две десетилетия .
(trg)="23"> Азамат соғыстарында қаза тапқандар саны да он , жиырма жыл бұрынғымен салыстырғанда едәуір азайған .
(src)="24"> Но тази тенденция е по-малко недвусмислена .
(trg)="24"> Бірақ бұл трендтің екі қыры бар .
(src)="25"> Най-високото ниво на смъртни случаи на бойното поле е било между 1988 и 2001 година с около 80 000 войници , полицаи и бунтовници убити всяка година .
(trg)="25.1"> Майдан даласында ең көп адам шығыны 1998-2001 жылдар аралығында тіркелген .
(trg)="25.2"> Ол кезде жылына 80 мыңдай солдат , полицей мен жасақ қырылған .
(src)="26"> Най-ниският брой загинали беше през 2003 със само 20 000 убити
(trg)="26"> Жауынгерлер ең аз өлген жыл – 2003 жыл , сол жылы 20 мың адам қаза тапты .
(src)="27"> Въпреки колебанията нагоре-надолу оттогава , цялостната тенденция - и това е важното - е ясно насочена надолу през последните две десетилетия .
(trg)="27"> Содан бері жоғары-төмен құбылғанымен , жалпы тренд және ең маңызды жайт соңғы жиырма жылда көрсеткіштер төмендеп келеді .
(src)="28"> Новините за загинали цивилни също са по-малко лоши от това каквито бяха .
(trg)="28"> Бейбіт адамдар шығыны туралы ақпарлар да бұрынғыдай өте нашар емес .
(src)="29"> От около 12 000 цивилни нарочно убити в граждански войни през 1997 и 1998 , едно десетилетие по-късно този брой е 4000 .
(trg)="29"> 1997-1998 жылдары 12 мың бейбіт тұрғын қасақана өлтірілген болса , он жылдан кейін бұл сан 4 мыңға дейін азайған .
(src)="30"> Това е намаляване с две трети .
(trg)="30"> Яғни , үштен екіге азайған .
(src)="31"> Това намаляване би било още по-ясно изразено , ако вземем предвид геноцида в Руанда през 1994 .
(trg)="31"> Егер 1994 жылғы Руандадағы геноцидті есепке алсақ , бұл сан тіпті аз боп көрінеді .
(src)="32"> Тогава 800 000 цивилни бяха убити само в рамките на няколко месеца .
(trg)="32"> Ол кезде бірнеше айдың ішінде 800 мыңға жуық бейбіт тұрғын қырылған .
(src)="33"> Това определено е постижение , което никога не трябва да бъде надминавано .
(trg)="33"> Бұл – сөзсіз үлкен жетістік , енді бұл сандарға ешқашан оралмау керек .
(src)="34"> Важно е да се отбележе , че тези цифри показват само част от историята .
(trg)="34"> Мұнда тағы бір маңызды мәселе – бұл сандар оқиғаның бір жағын ғана айтады .
(src)="35"> Те изключват хората , които са умрели в резултат на гражданската война от глад или от болести например .
(trg)="35"> Бұл санаққа азамат соғысы салдарынан , мәселен , аштық пен аурудан өлгендер кірмеген .
(src)="36"> Те също не отчитат правилно цивилните , които са пострадали .
(trg)="36"> Сонымен қатар , олар жалпы жапа шеккендерді толық есепке алмайды .
(src)="37"> Мъченията , изнасилванията и етническото почистване са станали силно ефективни , макар и често не-смъртоносни оръжия в гражданската война .
(trg)="37"> Ұрып-соғу , зорлау , этностық тазалау – адамдарды өлтірмеген күннің өзінде , азамат соғысындағы ең тиімді құрал болған .
(src)="38"> Казано по друг начин , за цивилните , които страдат от последствията на етнически конфликт и гражданска война , няма добра война и няма лош мир .
(trg)="38"> Басқаша айтсақ , этностық конфликт пен азамат соғысынан жапа шеккен бейбіт тұрғындар үшін жақсы соғыс не жаман бейбітшілік деген ұғымдар жоқ .
(src)="39"> Ето защо , въпреки че всеки цивилен убит , осакатен , изнасилен или мъчен има значение , фактът , че този брой на пострадали цивилни е определено по-нисък днес , отколкото преди десетилетие , е добра новина .
(trg)="39"> Сондықтан , өлтірілген , жарақаттанған , зорланған , азапталған әр адам – қасірет , десе де , бүгінде бейбіт тұрғындар арасында адам шығынының он жыл бұрынғыдан әлдеқайда аз болуы – жақсы жаңалық .
(src)="40"> И така , имаме по-малко конфликти днес , в които по-малко хора биват убивани .
(trg)="40.1"> Бүгін бізде конфликтілер аз болады .
(trg)="40.2"> Адам өлімі де аз .
(src)="41"> И големият въпрос , разбира се , е защо ?
(trg)="41"> Мұндағы ең басты сұрақ : мұның себебі неде ?
(src)="42"> В някои случаи има военна победа на едната страна .
(trg)="42"> Кей жағдайларда бір жақ соғыста жеңіске жетеді .
(src)="43"> Това е някакво разрешение , но е рядко решение , което идва без човешки жертви от хуманитарни последици .
(trg)="43"> Түрлі шешімдері болуы мүмкін , бірақ адам шығынсыз , гуманитарлық салдарсыз шешілетіндері өте аз .
(src)="44"> Разгромът на тамилските тигри в Шри Ланка е може би най-скорошният пример за това , но сме виждали подобни така наречени военни решения на Балканите , в южен Кавказ и в по-голямата част от Африка .
(trg)="44"> Шри-Ланкадағы " Тамиль жолбарыстарының " жеңілуі – осының ең жаңа мысалы дер едім , бірақ біз , сондай-ақ , Балқанда , Солтүстік Кавказда , Африканың көп бөлігінде әскери жолмен шешілгендерін де көрдік .
(src)="45"> Понякога , те са допълнени от договорени споразумения , или поне от споразумения за прекратяване на огъня и са изпратени миротворци .
(trg)="45"> Кей кездері оларға келіссөз арқылы реттеу немесе атысты тоқтату келісімдері қосылып , бітімгерлер жіберіледі .
(src)="46"> Но почти никога тези решения не представляват огромен успех -- Босна и Херцеговина може би много повече отколкото Грузия .
(trg)="46"> Бірақ бұлар ешқашан да толық сәтті болған емес : Босния мен Герцеговина , бәлкім Грузия .
(src)="47"> Но за много части на Африка , един мой колега веднъж каза следното : " Примирието във вторник вечер беше постигнато точно навреме , за да започне геноцидът в сряда сутринта . "
(trg)="47"> Бірақ Африканың көп бөлігінде жағдайды әріптесім былай сипаттайды : " Сәрсенбі таңда геноцид болғалы тұрғанда сейсенбінің кешінде атысты уақытша тоқтату келісіміне келді " .
(src)="48"> Но нека погледнем отново към добрите новини .
(trg)="48"> Бірақ қайтадан жақсы жаңалыққа оралайық .
(src)="49"> Ако не се намери разрешение на бойното поле , три фактора могат да допринесат за предотвратяването на етнически конфликт и гражданска война , или за устойчивия мир след това : лидерство , дипломация и институционално устройство .
(trg)="49"> Майдан алаңында шешімі болмағанымен , этностық конфликт пен азамат соғысының алдын алуға я тұрақты бейбітшілік орнатуға үш фактор әсер етуі мүмкін : басшылық , дипломатия және институционалдық құрылым .
(src)="50"> Да вземем например Северна Ирландия .
(trg)="50"> Солтүстік Ирландияның мысалын алайық .
(src)="51"> Въпреки векове на неприязън , десетилетия насилие и хиляди убити хора през 1998 станахме свидетели на постигането на историческо споразумение .
(trg)="51"> Ғасырларға созылған жаушылдыққа , ондаған жылға созылған соғысқа , мыңдаған адамның қазасына қарамастан , 1998 жылы тарихи келісімге қол жетті .
(src)="52"> Първоначалната му версия беше постигната с умелото просредничество на сенатор Джордж Мичел .
(trg)="52"> Оның бірінші нұсқасын сенатор Митчелл асқан шеберлікпен әзірледі .
(src)="53"> Най-важното за дългосрочния успех на мирния процес в Северна Ирландия беше това , че той наложи много ясни условия за участието в преговорите .
(trg)="53"> Солтүстік Ирландиядағы бейбіт процесс ұзақ әрі сәтті болуы үшін қатысу мен келіссөзге байланысты нақты шарттар қоя білді .
(src)="54"> Главното между тях беше ангажимент към изключително мирни средства .
(trg)="54"> Ең маңыздысы – бейбітшілікті толық сақтауға деген міндеттеме .
(src)="55"> Последващи промени на споразумението бяха направени от британското и ирландското правителства , които никога не се разколебаха в тяхната решителност да доведат до мир и стабилност в Северна Ирландия .
(trg)="55"> Британ және ирланд үкіметтері келісімді қайта електен өткізіп отырғанымен , Солтүстік Ирландияда бейбітшілік пен тұрақтылық орнату райынан еш қайтқан емес .
(src)="56"> Основните институции , които бяха основани през 1998 и техните промени през 2006 и 2008 бяха наистина иновативни и позволиха на всички страни в конфликта да видят , че основните им притеснения и желания са адресирани .
(trg)="56"> 1998 жылы құрылған негізгі институттар мен олардың 2006 , 2008 жылдардағы жетілген формалары инновациялық болғаны сондай , кикілжің тараптарының мәселелерін шешіп , талаптарын орындады .
(src)="57"> Споразумението включва споразумение за споделяне на властта в Северна Ирландия с трансгранични институции , които свързват Белфаст и Дъблин и по този начин признават така наречената ирландска гледна точка в конфликта .
(trg)="57"> Келісімнің ішінде Солтүстік Ирландияда трансшекаралық институттармен билікті бөлісу шарттары пысықталған , Белфаст пен Дублинді жалғаған бұл шарттар " конфликтінің ирландиялық өлшемі " деген атқа ие болған .
(src)="58"> И много важно , има ясен фокус както върху правата на хората , така и върху правата на общностите .
(trg)="58"> Тағы бір маңыздысы – мұнда , сондай-ақ , жеке адамдардың да , қоғамдардың да құқықтарына көп көңіл бөлген .
(src)="59"> Клаузите на споразумението може да са сложни , но такъв е и конфликтът .
(trg)="59"> Келісімнің талаптары күрделі болуы мүмкін , себебі , конфликтінің өзі де күрделі .
(src)="60"> Може би най-важно , местните лидери многократно се справиха успешно с предизвикателството на компромиса , не винаги бързо , не винаги охотно , но накрая намираха компромис .
(trg)="60"> Бәлкім , ең басты жетістік – жергілікті басшылар ымыраласу деңгейіне дейін өсті , әрдайым жылдам болмаса да , әрдайым шын жүректен болмаса да , ақыр соңында биіктік танытты .
(src)="61"> Кой би си помислил някога , че Иън Пейсли и Мартин МакГинес ще управляват заедно Северна Ирландия като министър председател и заместник министър председател ?
(trg)="61"> Ян Пейсли мен Мартин Макгиннес Бірінші министрі және оның орынбасары Солтүстік Ирландияны бірге басқарады деп кім ойлаған ?
(src)="62"> Но тогава , дали Северна Ирландия е уникален пример или това обяснение е валидно само в демократични и развити страни ?
(trg)="62"> Сосын , Солтүстік Ирландия ерекше мысал ма , әлде ол көбіне демократиялық және дамыған елдерде болатын құбылыс па ?
(src)="63"> В никакъв случай .
(trg)="63"> Жоқ , мүлде олай емес .
(src)="64"> Краят на дългосрочната гражданска война в Либерия през 2003 година показва важността на лидерството , дипломацията и институционалното устройство , толкова колкото и успешното предотвратяване на широкомащабна гражданска война в Македония през 2001 , както и успешното прекратяване на конфликта в Аче в Индонезия през 2005 .
(trg)="64"> 2003 жылғы Либериядағы ұзаққа созылған соғыстың аяқталуы басшылықтың , дипломатияның және институттық құрылымның қаншалық маңызды екенін көрсетті , Македониядағы 2001 жылғы толыққанды азамат соғысының сәтті түрде алдын алу да , Индонезияның Ачех аймағында 2005 жылы қақтығыстың сәтті аяқталуы да сол сияқты .
(src)="65"> И в трите случая местните лидери имаха желание и бяха способни да постигнат мир , международната общност беше готова да им помгне да договорят и приложат споразумение и институциите изпълниха обещанието , което бяха дали , в деня , когато бяха устроени .
(trg)="65"> Осылардың барлығында жергілікті басшылар бейбітшілік орнатуға құлықты әрі қауқарлы болды , халықаралық қауымдастық келісімді талқылап , іске асыруда әзір тұрды , институттар да келісілген кездегі уәделерінде тұра білді .
(src)="66"> Обръщайки внимание на лидерството , дипломацията и институционалното устройство също така помага да се обяснят провалите да се постигне мир или да се задържи мирът .
(trg)="66"> Басшылыққа , дипломатияға және институттық құрылымдауға көз салу арқылы бейбітшілікке қол жеткізе алмаудың , не оны баянды ете алмаудың себептерін түсінеміз .
(src)="67"> Надеждите , които бяха в основата на Споразумението от Осло , не доведоха до края на израелско / палестинския конфликт .
(trg)="67"> Осло келісімдеріне артылған үміт Израиль-Палестина конфликтін аяқтауға жол аша алмады .
(src)="68"> Не всички въпроси , които трябваше да бъдат разрешени , бяха включени в споразуменията .
(trg)="68"> Келісім шешілуі тиіс мәселелердің барлығын толық қамти алмады .
(src)="69"> А по-скоро , местните лидери бяха решени да ги преразгледат по-късно .
(trg)="69"> Бірақ жергілікті басшылар оларды кейін қарастырамыз деп уәде берген .
(src)="70"> И вместо да се възпозват от възможността , местните и международни лидери скоро загубиха интерес и се разсеяха с втората Интифада , събитията от 11 Септември и войните в Афганистан и Ирак .
(trg)="70"> Алайда мүмкіндікті пайдаланудың орнына , жергілікті және халықаралық басшылар артынша бөлектеніп кетті , оның үстіне екінші Интифада , 11 қыркүйек , Ауғанстан мен Ирактағы соғыс сияқты мәселелерге назар аударып кетті .
(src)="71"> Подробното мирно споразумение за Судан , подписано през 2005 се оказа , че далеч не е толкова подробно , колкото се смяташе и неговите клаузи може би крият зрънцата на широкомащабно начало на нова война. между севера и юга .
(trg)="71"> 2005 жылы қол қойылған Суданға қатысты жан-жақты келісім күткендегідей жан-жақты болмай шықты , оның кейбір шарттары солтүстік пен оңтүстік арасында ашық соғысқа жол ашуы мүмкін .
(src)="72"> Промените и недостатъците на лидерството , повече отколкото на международната дипломация и провалите на институциите , са отговорни за това в почти еднаква степен .
(trg)="72"> Халықаралық дипломатия мен институттық олқылықтарға қарағанда басшылықтағы өзгерістер мен кемшіліктер бұған шамамен бірдей деңгейде кінәлі .
(src)="73"> Неразрешени въпроси около границите , караници за приходите от петрола , продължаващия конфликт в Дарфур , ексалиращото насилие между племената на юг и като цяло слабата способност на държавата в цял Судан , представляват една много депресираща картина за състоянието на най-голямата държава в Африка .
(trg)="73"> Шешілмеген шекара мәселелері , мұнай үшін талас , Дарфур қақтығысы , оңтүстіктегі тайпалар арасындағы қантөгіс және бүкіл Судан аумағында мемлекет мүмкіндіктерінің шектеулілігі Африканың ең ірі елінде тым сұрқай картинаны сомдап тұрған сияқты .
(src)="74"> Един последен пример : Косово .
(trg)="74"> Соңғы мысал – Косово .
(src)="75"> Неуспехът да се постигне договорено решение за Косово и насилието , напрежението и де факто разделението , до което се стигна от това , има за причини много различни фактори .
(trg)="75"> Косово мәселесін шешуде ортақ тоқтамға келе алмау , зорлық-зомбылық пен қақтығыс , соның кесірінен аймақтың де-факто бөлінуі көптеген факторлардың әсерінен болды .
(src)="76"> Между тях , основни са три :
(trg)="76"> Ең бастылары – үшеу .
(src)="77"> Първо , непреклоността на местните лидери да се примирят с нещо по-малко от техните максимални искания .
(trg)="77"> Бірінші , жергілікті басшылардың өз талаптарын толық орындатудан басқаны ойламайтын өркөкіректігі .
(src)="78"> Второ , международните дипломатически усилия , които бяха затруднени от самото начало от подкрепата на Запада за независимостта на Косово .
(trg)="78"> Екінші , Батыс Косовоның тәуелсіздігін қолдаған кезден-ақ кібіртіктеп қалған халықаралық дипломатиялық әрекеттер .
(src)="79"> И трето , липсата на въображение , когато ставаше дума за устройството на институциите , които можеха да адресират притесненията както на сърбите , така и на албанците .
(trg)="79"> Үшіншіден , сербтер мен албандардың қажеттіліктерін толық өтеуге тиіс болған институттарды құрылымдауда қиялдың жетіспеуі .
(src)="80"> По същия начин -- и тук има добри новини -- самият факт , че има достатъчно международно присъствие на високо ниво в Косово и на Балканите като цяло , и фактът , че местните лидери от двете страни показаха относително въздържание , обесняват защо нещата не са се влошили през последните две години от 2008 насам .
(trg)="80"> Дәл сол сияқты , мұнда да жақсы жаңалық бар : Косовода , және жалпы Балқан аймағында жоғары деңгейдегі , ресурсқа бай халықаралық өкілдіктің болуы және екі тараптағы жергілікті лидерлердің салыстырмалы түрде тізгінді тартуы 2008-ден бергі екі жылда жағдайдың неге тіпті нашарлап кетпегенін түсіндіреді .
(src)="81"> Така че дори в ситуации , в които резултатите не са оптимални , местните лидери и международните лидери имат избор , и могат да оставят отпечатък за по-добро .
(trg)="81"> Демек , нәтижесі ойдағыдай шықпаған кездердің өзінде де жергілікті лидерлер мен халықаралық қауымдастықтың таңдау еркі бар және олар бұдан да жақсы ете алады .
(src)="82"> Една студена война не е толкова добра колкото студен мир , но студен мир е все пак по-добър от една гореща война .
(trg)="82"> Қырғиқабақ соғыс қырғиқабақ бейбітшілік сияқты жақсы бола қоймас , бірақ қырғиқабақ бейбітшілік шын соғыстан әлдеқайда жақсы .
(src)="83"> Добра новина е научаването на правилния урок .
(trg)="83"> Әрнеден дұрыс сабақ алу да – жақсылық .
(src)="84"> И така , какво тогава отличава израело / палестинския конфликт от този в Северна Ирландия , или гражданската война в Судан от тази в Либерия ?
(trg)="84"> Сонымен , Израиль-Палестина жанжалының Солтүстік Ирландиядан , Судандағы азамат соғысынан , не Либериядан қандай айырмашылығы бар ?
(src)="85"> И успехите , и неуспехите ни учат на няколко неща от критична важност , които ние трябва да имаме в предвид , ако искаме добрите новини да продължат .
(trg)="85.1"> Сәтсіздіктер де , жеңістер де бізге бірнеше маңызды жайтты үйретеді .
(trg)="85.2"> Егер біз жақсы жаңалықтар көп болсын десек осыларды көкейден шығармауымыз керек .
(src)="86"> Първо , лидерство .
(trg)="86"> Біріншіден , басшылық .
(src)="87"> По същия начин , по който етническият конфликт и гражданската война не са природни бедствия , а такива , причинени от човека , тяхното предотвратяване и разрешаване не става автоматично .
(trg)="87"> Адам қолымен жасалған апаттар сияқты этностық конфликті мен азамат соғысы да табиғи нәрсе емес , сондықтан олардың алдын алу және реттеу өздігінен бола қалмайды .
(src)="88"> Лидерите трябва да са способни , решени и с визия за техния ангажимент към мира .
(trg)="88"> Басшылық бейбітшілікті сақтауға келгенде қауқарлы , батыл әрі көреген болуы керек .
(src)="89"> Лидерите трябва да се свържат един с друг и с техните последователи и трябва да ги преведат по този често труден път към мирно бъдеще .
(trg)="89"> Лидерлер өз арасында , қолдаушылар арасында байланыс орнатып , оларды бейбіт болашаққа бастайтын бұралаң да ауыр жолмен бірге алып өтуі керек .
(src)="90"> Второ , дипломация .
(trg)="90"> Екінші – дипломатия .
(src)="91"> Димпломацията трябва да се прави с достатъчно ресурси , да е устойчива и да прилага правилната комбинация от стимули и натиск върху лидерите и последователите .
(trg)="91"> Дипломатияға үлкен ресурс пен сенімділік қажет , әрі лидерлер мен қолдаушыларды бір мезетте қолпаштап әрі қысымға алып отыру керек .
(src)="92"> Тя трябва да им помогне да постигнат справедлив компромис и трябва да осигури широка коалиция от местни , регионални и международни съмишленици , които да им помогнат да приложат споразумението .
(trg)="92.1"> Дипломатия оларға әділ компромиске келу үшін керек .
(trg)="92.2"> Бұл оларға жергілікті , аймақтық және халықаралық араағайындардың үлкен коалициясы келісімді жүзеге асыру үшін қажет .
(src)="93"> Трето , устройството на институциите .
(trg)="93"> Үшінші – институттық құрылым .
(src)="94"> Устройството на институциите изисква ясен фокус върху проблемите , иновативно мислене и гъвкаво имплементиране , подкрепено с достатъчно ресурси .
(trg)="94"> Институттық құрылымдау мәселелерге мұқият қарап , инновацияшыл ойлауды , икемді түрде , мол қаржымен орындауды қажет етеді .
(src)="95"> Страните в конфликта трябва да се откажат от максималните си искания и да се приближат към компромис , който признава респективните им нужди .
(trg)="95"> Ұрысушы тараптар өз айтқандарын орындауды талап етпей , бір-бірінің қажеттіліктерін ескеретін компромиске ұмтылуы тиіс .
(src)="96"> И те трябва да мислят за същината на тяхното споразумение много повече отколкото за титлите , които искат да си прикачат .
(trg)="96"> Және олар бір-біріне таңған пікірден гөрі , келісімдерінің түп негізін көбірек ойлауы керек .
(src)="97"> Страните в конфликта също така трябва да бъдат подготвени да се завърнат на масата за преговори , ако прилагането на споразумението забуксува .
(trg)="97"> Сондай-ақ ұрысушы тараптар келісімді орындау тоқтап қалған жағдайда келіссөз үстеліне қайтуға әзір болуы тиіс .
(src)="98"> За мен лично , най-критичният от всички уроци е този : местният ангажимент към мира е много важен , но често не е достатъчен да предотврати или прекрати насилието .
(trg)="98"> Менің өз басым үшін осылардың ішіндегі ең басты сабақ – жергілікті халықтың бейбітшілікке ұмтылысы өте маңызды , бірақ ол зорлық-зомбылықты тоқтату немесе оның алдын алу үшін жеткіліксіз .
(src)="99"> И въпреки това , никаква дипломация или устройство на институциите не могат да компенсират местни провали и последиците , които те имат .
(trg)="99"> Бірақ ешқандай дипломатия да , институттық құрылымдау да жергілікті халықтың қателіктері мен оның салдарын жоя алмайды .
(src)="100"> Ето защо , ние трябва да инвестираме в развитието на лидери , лидери , които имат уменията , визията и решителността да правят мир .
(trg)="100"> Сондықтан , біз бейбітшілік орнатуға деген қабілет-қарымы , ерік-жігері мен көрегендігі бар жергілікті лидерлерді тәрбиелеуге күш салуымыз керек .