# be/ted2020-1736.xml.gz
# srp/ted2020-1736.xml.gz
(src)="1.1"> Я расла на Тайване ў сям 'і каліграфера .
(src)="1.2"> Самым дарагім успамінам дзяцінства была мая маці , калі яна паказвала прыгажосць , абрысы і форму кітайскіх іерогліфаў .
(trg)="1"> Odrastajuči na Tajvanu kao ćerka kaligrafa , jedno od mojih najdragocjenih sjećanja bilo je kako mi majka pokazuje ljepotu , oblik i formu kineskih znakova .
(src)="2"> З таго часу я зачаравана гэтай надзвычайнай мовай .
(trg)="2"> Čak i tada sam bila fascinirana ovim nevjerovatnim jezikom .
(src)="3"> Але для некарыстальнікаў яна здаецца непраходнай нібы Кітайская Сцяна .
(trg)="3"> Ali nekom sa strane , to izgleda da je neprobojno kao veliki Kineski zid .
(src)="4"> Апошнімі гадамі я раздумвала , як бы зламаць гэтую сцяну , каб кожны , хто хоча , змог бы ўбачыць і зразумець прыгажосць гэтай вытанчанай мовы .
(trg)="4"> Tokom proteklih godina sam razmišljala da kad ja mogu da probijem ovaj zid , bilo ko , ko želi da razumije i cijeni ljepotu ovog sofisticiranog jezika mogao bi učiniti to isto .
(src)="5"> Я пачала думаць пра новы метад хуткага вывучэння кітайскай мовы .
(trg)="5"> Počela sam da razmišljam kako bi novi , brži način učenja kineskog jezika bio koristan .
(src)="6"> З пяці гадоў я пачала вывучаць як пісаць кожную рысачку для пэўнага іерогліфа ў правільнай паслядоўнасці .
(trg)="6"> Od svoje pete godine počela sam da učim kako da crtam , svaki zamah za svaki znak u tačnom redosljedu .
(src)="7"> Я вывучала новыя іерогліфы штодзённа цягам наступных пятнаццаці гадоў .
(trg)="7"> Učila sam nove znakove svakog dana tokom narednih 15 godina .
(src)="8"> Сёння ў нас толькі пяць хвілін , лепш было б мець прасцейшы і хутчэйшы спосаб .
(trg)="8"> S obzirom da imamo samo pet minuta , dobro je da imamo brži i jednostavniji način .
(src)="9"> Кітайскі вучоны ведае каля 20 000 іерогліфаў .
(trg)="9"> Kineski učenjak bi razumio 20000 znakova .
(src)="10"> Каб валодаць мовай спатрэбіцца толькі 1000 .
(trg)="10"> Potrebno je samo 1000 da razumijete osnovnu pismenost .
(src)="11"> Веданне 200 найбольш ужываных дазволіць вам зразумець 40 адсоткаў простай літаратуры - дастаткова каб зразумець дарожныя знакі , меню ў рэстаране , галоўную думку інтэрнэт-старонак або газет .
(trg)="11"> 200 najvažnih će vam dozvoliti da obuhvatite 40 procenata osnovne literature -- dovoljno da čitate znakove na putu , menije u restoranu , da razumijete osnovnu ideju veb stranica ili novina .
(src)="12"> Сёння я пакажу як працуе метад на прыкладзе васьмі іерогліфаў .
(trg)="12"> Danas ću početi sa osam da vam pokažem kako metod funkcioniše .
(src)="13"> Вы гатовыя ?
(trg)="13"> Da li ste spremni ?
(src)="14"> Адкройце ваш рот як мага шырэй , пакуль ён не зробіцца квадратным .
(trg)="14"> Otvorite usta što je šire moguće dok ne budu kvadrat .
(src)="15"> И вы атрымліваеце " рот "
(trg)="15"> Dobili ste usta .
(src)="16"> А гэта чалавек , які ідзе шпацыраваць .
(trg)="16"> Ovo je osoba koja ide u šetnju .
(src)="17"> " Чалавек " .
(trg)="17"> Osoba .
(src)="18.1"> А вось " агонь " - іерогліф падобны да чалавека з дзвюма рукамі , які быццам бы апантанна крычыць : " Ратуйце !
(src)="18.2"> Гару ! " - Насамрэч гэты іерогліф паходзіць з формы полымя , вы можаце запомніць любы з гэтых спосабаў .
(trg)="18.1"> Ako je oblik vatre osoba sa dvije ruke na obje strane , kao da pomahnitalo viče " Upomoć !
(trg)="18.2"> Gorim ! "
(trg)="18.3"> Ovaj simbol je zapravo porijeklom iz oblika plamena , ali ja volim da mislim tako .
(trg)="18.4"> Šta god vam odgovara .
(src)="19"> Гэта дрэва .
(trg)="19"> Ovo je drvo .
(src)="20"> " Дрэва " .
(trg)="20"> Drvo .
(src)="21"> Гэта " гара " .
(trg)="21"> Ovo je planina .
(src)="22"> " Сонца " .
(trg)="22"> Sunce .
(src)="23"> " Месяц " .
(trg)="23"> Mjesec .
(src)="24.1"> " Дзверы " .
(src)="24.2"> Падобны на дзверы ў салун з вестэрнаў .
(trg)="24"> Znak vrata izgleda kao par vrata krčme iz divljeg zapada .
(src)="25"> Я называю гэтыя восем іерогліфаў каранямі .
(trg)="25"> Ovih osam znakova zovem korijenima .
(src)="26"> З іх дапамогай можна пабудаваць яшчэ шмат іерогліфаў .
(trg)="26"> Oni su blokovi za građenje za vas da kreirate još mnogo znakova .
(src)="27"> " Чалавек "
(trg)="27"> Osoba .
(src)="28"> Калі ёсць хтосьці за ім - гэта азначае " ісці следам " .
(trg)="28"> Ako neko šeta iza , to je " da slijedi . "
(src)="29"> Як кажуць , два -кампанія , тры - " натоўп " .
(trg)="29"> Kao što stara izreka kaže dvoje je društvo , troje je gužva
(src)="30"> А тут быццам чалавек выпрастаў шырока рукі і кажа " вось такі быў вялікі " .
(trg)="30"> Ako osoba raširi svije ruke široko , ova osoba govori : " To je ovoliko veliko " .
(src)="31"> Калі чалавек у роце - ён " у пастцы " .
(trg)="31"> Osoba unutar usta , osoba je zarobljena .
(src)="32"> Ён у турме , як Ёна ў кіце .
(trg)="32"> On je zatvorenik , isto kao Jov unutar kita .
(src)="33.1"> Адно дрэва - гэта проста " дрэва " .
(src)="33.2"> Два дрэвы побач - " лес " .
(trg)="33.1"> Jedno drvo je drvo .
(trg)="33.2"> Dva drveta zajedno , imamo drva .
(src)="34"> Тры дрэвы - і атрымоўваецца " пушча " .
(trg)="34"> Tri drveta zajedno , stvaramo šumu .
(src)="35"> Пакладзі дашку пад дрэва - і будзе " падмурак " .
(trg)="35"> Postavi dasku ispod drveta , imamo temelj .
(src)="36.1"> А рот над дрэвам - " дурань " .
(src)="36.2"> ( Смех ) Лёгка запомніць , бо дрэва , якое размаўляе - гэта неяк па-дурацку .
(trg)="36.1"> Postavi usta na vrh drveta , to je " idiot . "
(trg)="36.2"> ( Smijeh ) Lako je da se zapamti , jer drvo koje govori je prilično idiotski .
(src)="37"> Памятаеце агонь ?
(trg)="37"> Sjećate li se vatre ?
(src)="38"> Два агні побач - і будзе " спякотна " .
(trg)="38"> Dvije vatre zajedno , veoma mi je vruće .
(src)="39"> Тры агні - " полымя "
(trg)="39"> Tri vatre zajedno , to je mnogo plamena .
(src)="40"> Намалюй агонь пад двума дрэвамі і атрымаеш " гарэнне " .
(trg)="40"> Postavite plamen ispod dva drveta , to je spaljivanje .
(src)="41"> Для нас сонца - гэта крыніца дабрабыту .
(trg)="41"> Za nas , sunce je znak prosperiteta .
(src)="42"> Два сонцы разам - " заможні " .
(trg)="42"> Dva sunca zajedno , napredak .
(src)="43"> Тры сонцы - " бліскаўкі " .
(trg)="43"> Tri zajedno , to blista .
(src)="44"> Сонца і месяц побач азначае " яркасць " .
(trg)="44"> Postavite da sunce i mjesec sijaju zajedno to je svjetlost .
(src)="45"> Таксама гэта азначае " заўтра " - пасля дня і ночы .
(trg)="45"> To takođe znači sjutra , poslije dana i noći .
(src)="46"> Сонца ўздымаецца над гарызонтам .
(trg)="46"> Sunce izlazi iznad horizonta .
(src)="47.1"> " Світанак " .
(src)="47.2"> " Дзверы " .
(src)="47.3"> Дашка ў дзвярах - " засаўка " .
(trg)="47.1"> Sunčev izlazak .
(trg)="47.2"> Vrata .
(trg)="47.3"> Postavite dasku unutar vrata , to je kvaka .
(src)="48"> Рот у дзвярах " пытацца " .
(trg)="48"> Postavite usta u vrata , postavljanje pitanja .
(src)="49.1"> Тук-тук .
(src)="49.2"> Ці ёсць хто дома ?
(trg)="49.1"> Kuc , kuc .
(trg)="49.2"> Ima li koga ?
(src)="50"> Чалавек , які крадзецца ўздоўж дзвярэй - спрабуе " уцякаць " , " знікаць " .
(trg)="50"> Ova osoba se šunja kroz vrata , bježanje , izbjegavanje .
(src)="51"> Злева - " жанчына " .
(trg)="51"> Lijevo je žena .
(src)="52"> Дзве жанчыны разам і будзе " спрэчка " .
(trg)="52"> Dvije žene zajedno , raspravljaju se .
(src)="53"> ( Смех ) Тры жанчыны - асцярожна , гэта " блудадзейства " .
(trg)="53"> ( Smijeh ) Tri žene zajedno , budite oprezni , to je preljuba
(src)="54"> Цяпер мы ведаем амаль 30 іерогліфаў .
(trg)="54"> Prošli smo kroz skoro 30 znakova .
(src)="55"> Дзякуючы гэтаму метаду , выкарыстоўваючы восемь каранёў можна пабудаваць 32 іерогліфа .
(trg)="55"> Koristeći ovu metodu , prvih osam korijena će vam dozvoliti da kreirate 32 .
(src)="56"> З наступных васьмі іерогліфаў - яшчэ 32 .
(trg)="56"> Sljedeća grupa od osam znakova moći ćete još 32 .
(src)="57"> Даволі лёгка вы можаце вывучыць некалькі соцен іерогліфаў , што на ўзроўні васьмігадовага кітайца .
(trg)="57"> Pa , sa malo truda , moći ćete da naučite nekoliko stotine znakova , što je isto kao osmogodišnja Kineskinja .
(src)="58"> Пасля таго , як мы вывучылі іерогліфы , мы можам пачаць будаваць фразы .
(trg)="58"> Nakon što znamo znakove , počinjemo da gradimo rečenice .
(src)="59.1"> Напрыклад , гара і агонь побач - вогненная гара .
(src)="59.2"> " Вулкан " .
(trg)="59.1"> Na primjer , planina i vatra zajedno , imamo vatrenu planinu .
(trg)="59.2"> To je vulkan .
(src)="60"> Вядома , што Японія - краіна ўзыходзячага сонца .
(trg)="60"> Znamo da je Japan zemlja izlazećeg sunca .
(src)="61"> Тут сонца на падмурку зямлі , таму што Японія знаходзіцца на ўсходзе ад Кітая .
(trg)="61"> Ovo je sunce postavljeno sa temeljom , jer Japan leži na istoku Kine .
(src)="62"> Такім чынам , сонца разам з падмуркам - " Японія " .
(trg)="62"> Sunce i temelj zajedno , kreirali smo Japan .
(src)="63"> Чалавек каля Японіі -
(trg)="63"> Osoba iza Japana , šta dobijamo ?
(src)="64"> японец .
(trg)="64"> Osobu iz Japana .
(src)="65"> Іерогліф злева - дзве гары , адна на адной .
(trg)="65"> Znak lijevo je dvije planine postavljene jedna na drugu .
(src)="66"> У старадаўнім Кітаі гэта азначала " выгнанне " , таму што кітайскія імператары высылалі сваіх ворагаў у выгнанне за горы .
(trg)="66"> U drevnoj Kini to znači u izgnanstvu , jer su kineski carevi stavljali njihove političke neprijatelje u izgnanstvo iza planina .
(src)="67"> У нашы дні , " выгнанне " ператварылася ў " выходзіць " .
(trg)="67"> Sada , izgnanstva su se pretvorila u izlazak .
(src)="68"> Рот , які кажа вам выходзіць - гэта " выхад " .
(trg)="68"> Usta koja vam govore gdje da izadjete je " Izlaz "
(src)="69"> Гэты слайд нагадвае мне , што хопіць балбатаць і пара сыходзіць са сцэны .
(trg)="69"> Ovaj slajd je trebalo da me podsjeti da treba da prestanem da pričam i da se maknem sa scene .
(src)="70.1"> Дзякую .
(src)="70.2"> ( Апладэсменты )
(trg)="70.1"> Hvala Vam .
(trg)="70.2"> ( Aplauz )
# be/ted2020-1789.xml.gz
# srp/ted2020-1789.xml.gz
(src)="1"> Адкуль вы ?
(trg)="1"> Odakle si ?
(src)="2"> Гэта такое простае пытанне , але ў нашыя дні , вядома , самыя простыя пытанні вымагаюць найскладанейшых адказаў .
(trg)="2"> Ovo je tako jednostavno pitanje , ali danas , naravno , jednostavna pitanja uvijek donose složene odgovore .
(src)="3"> Людзі заўсёды пытаюцца , адкуль я , і чакаюць , што я адкажу - з Індыі , і яны маюць рацыю на ўсе 100 адсоткаў , паколькі па крыві і продках - я з Індыі .
(trg)="3"> Ljudi me uvijek pitaju odakle sam , očekujući da kažem da sam iz Indije , i sasvim su u pravu , budući da 100 posto moje krvi i porijekla uistinu potiče iz Indije .
(src)="4"> Адно толькі , я ні дня свайго жыцця там не пражыў .
(trg)="4"> Međutim , tamo nijesam proveo nijedan dan svog života .
(src)="5"> І я не ведаю ніводнага слова з яе больш за 22 000 дыялектаў .
(trg)="5"> Ne znam nijednu riječ od 22000 i više indijskih dijalekata .
(src)="6"> Такім чынам , я лічу , што я нават не заслужыў права называць сябе індыйцам .
(trg)="6"> Tako da mislim da baš i nemam pravo da sebe nazivam Indijcem .
(src)="7"> І калі " Адкуль вы ? "
(trg)="7"> Ako „ Odakle si ? “
(src)="8"> азначае " Дзе вы нарадзіліся , выхоўваліся і атрымалі адукацыю ? "
(trg)="8"> znači „ Gdje si rođen , odgojen i obrazovan ? “ ,
(src)="9"> тады я поўнасцю з той маленькай дзіўнай краіны , якая называецца Англіяй , праўда , я пакінуў Англію , як толькі скончыў школьную адукацыю , і ўвесь час майго сталення я быў адзіным дзіцём на кожным уроку , якое ніяк не пачало выглядаць як класічныя англійскія героі са старонак нашых падручнікаў .
(trg)="9.1"> onda sam sasvim iz one simpatične državice zvane Engleska , s tim što sam Englesku napustio čim sam završio osnovne studije .
(trg)="9.2"> Sve vrijeme dok sam odrastao , bio sam jedino dijete na svim časovima koje nije izgledalo kao klasični engleski heroji iz naših udžbenika .
(src)="10"> Калі ж " Адкуль вы ? "
(trg)="10"> Ako „ Odakle si ? “
(src)="11"> азначае " Дзе вы плоціце падаткі ?
(trg)="11"> znači „ Gdje plaćaš porez ?
(src)="12"> Дзе вы наведваеце тэрапеўта і дантыста ? "
(trg)="12"> Gdje ideš kod doktora i zubara ? “ ,
(src)="13"> тады я збольшага з ЗША , і я ўжо 48 гадоў там пражыў , з самага малалецтва .
(trg)="13"> onda sam itekako iz Sjedinjenih Američkih Država , i to već 48 godina , od ranog djetinjstva .
(src)="14"> Праўда , большасць з гэтых гадоў мне давялося насіць з сабой гэтую смешную ружовую картачку з зялёнымі палоскамі ўпоперак майго твару , якая вызначала мяне чужынцам с пастаянным жыхарствам .
(trg)="14"> Samo što sam dugo godina morao sa sobom da nosim jednu smiješnu , rozu karticu sa zelenim linijama preko svog lica koja me je identifikovala kao stranog državljanina .
(src)="15"> Яно гэтак і ёсць , з цягам часу я ўсё больш адчуваю сябе тут чужынцам .
(trg)="15"> I osjećam se sve više kao vanzemaljac , što duže tamo živim .
(src)="16"> ( Смех ) Калі " Адкуль вы ? "
(trg)="16"> ( Smijeh ) I ako „ Odakle si ? “
(src)="17"> азначае " Якое месца найглыбей западае вам у душу і дзе вы імкняцеся праводзіць большасць часу ? "
(trg)="17"> znači „ Koje mjesto ti je najbliže srcu i gdje pokušavaš da provedeš najviše vremena ? “
(src)="18"> тады я японец , таму што я правожу як мага больш часу ў Японіі апошнія 25 год .
(trg)="18"> onda sam Japanac , zato što sam u posljednjih 25 godina pokušavao da provedem što više vremena u Japanu .
(src)="19"> Адно толькі , усе гэтыя гады я быў там па турыстычнай візе , і я нават упэўнены , што не шмат японцаў захацелі б лічыць мяне сваім суайчыннікам .
(trg)="19"> Samo što sam svih tih godina tamo bio na turističkoj vizi , i prilično sam siguran da me mnogi Japanci ne bi smatrali jednim od njih .
(src)="20"> Усё гэта я кажу , каб падкрэсліць усю старамоднасць і прастату майго паходжання , таму што калі я еду ў Ганконг або Сіднэй ці Ванкувер , большасць дзяцей , якіх я сустракаю , нашмат больш інтарнацыянальныя і мультыкультурныя за мяне .
(trg)="20"> Sve ovo govorim da bih naglasio koliko je moje nasljeđe zastarjelo i jednostavno , zato što kad odem u Hong Kong , Sidnej ili Vankuver , većina omladine koju upoznam su mnogo više međunarodni i multikulturalni nego ja .
(src)="21"> І ў іх ёсць адзін дом , які яны асацыююць з бацькамі , другі - са сваімі каханымі , трэці , мажліва , звязаны з тым месцам , дзе яны знаходзяцца зараз , чацверты - звязаны з месцам , дзе яны мараць апынуцца , і яшчэ шмат іншых .
(trg)="21.1"> Oni imaju jedan dom vezan za njihove roditelje , a jedan vezan za njihove partnere .
(trg)="21.2"> Njihov treći dom je možda vezan za ono mjesto gdje su u tom određenom trenutku , a četvrti je vezan za ono mjesto gdje sanjaju da su , i pored tih imaju još mnogo domova .
(src)="22"> І ўсё сваё жыццё яны будуць збіраць кавалачкі шматлікіх розных месцаў і складаць іх разам у адно цэлае .
(trg)="22"> Oni će provesti čitav život uzimajući djeliće iz različitih mjesta i od njih će napraviti vitraž .
(src)="23"> Дом для іх - гэта няскончаная праца .
(trg)="23"> Za njih je dom uvijek pod konstrukcijom ,
(src)="24"> Гэта падобна на праект , да якога ўвесь час дадаюцца абнаўленні , паляпшэнні і выпраўленні .
(trg)="24"> i oni ga konstantno nadograđuju , poboljšavaju i ispravljaju .
(src)="25"> І для ўсё большых з нас дом усё меней звязаны з кавалкам зямлі , болей , можа быць , з кавалкам душы .
(trg)="25"> Za sve više nas dom predstavlja dio duše , prije nego dio zemlje .
(src)="26"> Калі нехта знянацку спытае мяне : " Дзе ваш дом ? "
(trg)="26"> Ako me neko odjednom upita gdje je moj dom ,
(src)="27"> я думаю пра сваю каханую ці блізкіх сяброў , або пра песні , якія падарожнічаюць са мной паўсюдна .
(trg)="27"> pomislim na svoju dragu , na svoje bliske prijatelje ili na pjesme koje putuju sa mnom gdje god da odem .
(src)="28"> Я заўсёды так пачуваўся , але я канчаткова ўсвядоміў гэта некалькі гадоў таму , калі ўздымаўся па лесвіцы ў бацькоўскім доме ў Каліфорніі , і , паглядзеўшы праз вокны гасцінай , убачыў , што яны акружаны 20-мятровымі языкамі полымя - з тых пажараў , якія рэгулярна прарываюцца скрозь пагоркі Каліфорніі і іншых падобных месцаў .
(trg)="28.1"> Uvijek sam se ovako osjećao , ali sam sve ovo potpuno shvatio tek prije nekoliko godina , penjući se stepenicama u kući svojih roditelja u Kaliforniji .
(trg)="28.2"> Gledao sam prozore u dnevnoj sobi i primijetio sam da smo bili okruženi dugačkim plamenovima , jednim od onih požara koji redovno bukte brdima Kalifornije i sličnim mjestima .
(src)="29"> І праз тры гадзіны , калі агонь патушылі , увесь мой дом і кожная яго часцінка акрамя мяне пераўтварыліся ў попел .
(trg)="29"> Tri sata kasnije , ta vatra je sve u mojoj kući pretvorila u pepeo , osim mene .
(src)="30"> І калі я прачнуўся ўраніцы на наступны дзень , я спаў на падлозе ў сяброў , адзінай маёй маёмасцю была зубная шчотка , якую я толькі што набыў у кругласуткавым супермаркеце .
(trg)="30"> Kada sam se sljedećeg jutra probudio na podu u kući svog prijatelja , jedina stvar koju sam imao na svijetu je bila četkica za zube koju sam kupio u dragstoru .