# arq/ted2020-1101.xml.gz
# fr/ted2020-1101.xml.gz
(src)="1"> كان في عومري غير ربع سنين كي شوفت يمّا تعمر ف الماشينة نتاع الغسيل الخطرة اللولة في حياتها .
(trg)="1"> Je n' avais que quatre ans quand j' ai vu ma mère charger une machine à laver pour la première fois de sa vie .
(src)="2"> عند يمّا ، داك كان نهار ما يتنساش .
(trg)="2"> C' était un grand jour pour ma mère .
(src)="3"> مّا وبّا ... شحال من عام و هوما يحّجرو ( يْلَّمو ) ف الدراهم باش ينجمو يشرو ديك الماشينة ، و ف النهار اللول اللي كانو غادي يخدمو بيها ، حتى حّنّا ( الجدة ) كانت معروضة باش تجي تشوف الماشينة .
(trg)="3.1"> Ma mère et mon père avaient économisé pendant des années pour pouvoir acheter cette machine .
(trg)="3.2"> Et le jour de la première utilisation , même mamie avait été invitée pour voir la machine .
(src)="4"> حتى حّنّا كانت طايرة ب الفرحة .
(trg)="4"> et mamie était encore plus excitée .
(src)="5"> حياتها ڤاع و هي تحمي الما ب نار الحطب و كانت ديما تغسل القش ب يديها ل ولادها السبعة .
(trg)="5"> Pendant toute sa vie elle avait chauffé l' eau au feu de bois , et avait lavé le linge à la main pour sept enfants .
(src)="6"> و ضروك راهي غادي تشوف الضّو ضروك غادي يدي دالتو ف هاد الخدمة .
(trg)="6"> A présent elle allait voir l' électricité faire ce travail .
(src)="7"> حلّت مّا بالعقل الباب ، عمرت قش الغسيل ف الماشينة ، ب هاد الصيفة .
(trg)="7"> Mon mère a ouvert la porte avec précaution , et a chargé le linge dans la machine , comme ceci .
(src)="8"> و من بعد ، كي بلعت الباب ، حنّا قالت ليها : " للا ، للا ، للا ، للا .
(trg)="8"> Puis , quand elle fermé la porte , Mamie a dit " non , non , non ,
(src)="9"> خليني ، أنا نعبز القفلة . "
(trg)="9"> laissez-moi appuyer sur le bouton . "
(src)="10"> عبزت حنّا القفلة ، و قالت : " شحال شابة ! "
(trg)="10"> Et mamie a lancé la machine , et elle a dit " Oh , fantastique .
(src)="11"> راني باغية نشوف هاد العلامة ! جيبيلي كورسي ! عطيني كورسي ! باغية نشوفها " و قعدت قبالة الماشينة ، و تفرجت ڤاع سيرة الغسيل .
(trg)="11.1"> Je veux voir ça .
(trg)="11.2"> Donnez-moi une chaise .
(trg)="11.3"> Donnez-moi une chaise , je veux voir ça . "
(trg)="11.4"> Elle s' est assise devant la machine , et a regardé l' intégralité du programme de lavage .
(src)="12"> كانت مخلوعة .
(trg)="12"> Elle été ébahie .
(src)="13"> ل حنّا ، ماشينة الغسيل ، هادي ، موعجيزة كبيرة .
(trg)="13"> Pour ma grand-mère , la machine à laver était un miracle .
(src)="14"> ضروك ، ف السويد و ف بلدان واحدوخرين ب خير عليهوم ، الناس راهي تخدم ب قوجة نواع ماشينات .
(trg)="14"> Aujourd' hui , en Suède et dans d' autres pays riches , les gens utilisent tellement de machines différentes .
(src)="15"> شوفو شحال الديور راهي معمرة ب الماشينات .
(trg)="15"> Nos maisons sont pleines de machines ;
(src)="16"> حتى اللي تصعاب علي باش نسميهوم ڤاع .
(trg)="16"> Je ne peux même pas les nommer toutes .
(src)="17"> و تانيك ، كي يبغو يحّوسو ، يدّيو ماشينات تطير تدّيهوم ل مواضع بعاد .
(trg)="17"> Et aussi , quand ils voyagent , ils utilisent des machines volantes qui les emmènent vers des destinations lointaines .
(src)="18"> ڤاع كيما ن هاك ، ما زال عاد كاينين ناس بزاف يحميو الماء فوق النار ، و يطيبو ماكلتهم فوق النار .
(trg)="18"> Et pourtant , dans le monde , il y a encore tellement de gens qui continuent à chauffer l' eau sur un feu , à cuisiner sur un feu .
(src)="19"> ف شي خطرات ، ما يكونش عندهوم حتى واش يلزم من ماكلة ،
(trg)="19"> Parfois ils n' ont même pas assez à manger .
(src)="20"> و تلقاهوم عايشين زاوالية ( تحت خط الفقر ) .
(trg)="20"> Et ils vivent sous le seuil de pauvreté
(src)="21"> كاين شي 2 ملاير عيباد عايشين ب قل من 2 دولارات في النهار .
(trg)="21"> Il y a deux milliards d' êtres humains qui vivent avec moins de deux dollars par jour .
(src)="22"> و العيباد اللي ب خير عليهوم تماتيك -- كاين واحد الشي مليار بنادم -- عايشين ، كيما نعّيطلو ، فوق " خط السما " ، لاخاطرش يصرفو كتر من 80 دولار ف النهار غير ف القَضْيَان . بصح هادي تهم غير واحد ، زوج ولا تلت ملاير عيباد ،
(trg)="22.1"> Et les plus riches là-bas -- voilà un milliard de personnes -- vivent au dessus de ce que j' appelle le seuil de l' air puisqu' ils dépensent plus de 80 $ par jour pour leur consommation .
(trg)="22.2"> Mais ce ne sont que un , deux , trois milliards de personnes .
(src)="23"> و رانا عارفين باللي راهوم كاينين سبع ملاير عيباد ف العالم ، منها نفهمو ب اللي كاين تانيك مليار ، زوج ، تلاتة ولا ربع ملاير عيباد عايشين بين الفقر و خط السما .
(trg)="23"> et on sait qu' il y a sept milliards de gens sur Terre , donc il reste un , deux , trois , quatre milliards de gens , qui vivent entre le seuil de pauvreté et le seuil de l' air .
(src)="24"> عندهوم الضو ، بصح السوال هو : شحال هوما اللي عندهوم ماشينة الغسيل ؟
(trg)="24"> Ils ont l' électricité , mais combien ont une machine à laver ?
(src)="25"> راني سْتَخْبَرْت و دديت الطالع نتاع السوق ، و لقيت ، صح ، ب اللي الماشينة نتاع الغسيل راهي كاينة تحت خط السما ، و ضروك ، راهو كاين مليار بنادم واحدوخرين تماتيك عايشين تحت " خط الغسيل " .
(trg)="25"> J' ai étudié de près les données du marché , et j' ai vu que , en effet , la machine à laver a pénétré le marché sous le seuil de l' air , et il y a aujourd' hui un milliard de gens de plus qui vivent au dessus de la ligne d' étendage .
(src)="26"> ( ضحك ) و راهوم يصرفو كتر من 40 دولار ف اليوم .
(trg)="26"> ( Rires ) Et ils consomment plus de 40 $ par jour .
(src)="27"> أمالا ، راهوم كاين زوج ملاير بنادم عندهوم ماشينات الغسيل .
(trg)="27"> Ainsi deux milliards de personnes ont accès à des machines à laver .
(src)="28"> و الخمس ملاير الباقيين ، كيفاش راهوم يغسلو ؟
(trg)="28"> Et les cinq milliards restants , comment lavent ils ?
(src)="29"> ولا ، باش هضرتي تكون مفرزة كتر ، كيفاش الكوترية نتاع النسا ف العالم راهوم يغسلو القش ؟
(trg)="29"> Ou , plus précisément , comment font la majorité des femmes du monde pour laver ?
(src)="30"> لاخاطرش باين الحال ب اللي غسيل القش راهو تامارة كبيرة ل النسا .
(trg)="30"> La lessive reste une tâche ardue pour les femmes .
(src)="31"> يغسلو كيما ن هاك : ب يديهوم .
(trg)="31"> Elles lavent à la main .
(src)="32"> تهمبير كبير و ياخد وقت كبير ، لازم عليهوم يديروه ل شحال من ساعة ، كل سمانة .
(trg)="32"> C' est une tâche ardue , chronophage , à laquelle elles consacrent des heures chaque semaine .
(src)="33"> و خطرات ، لازم عليهوم يجيبو الما من بلايص بعاد باش يديرو غسيل القش ف الدار ، ولاّ يتلزم عليهوم يرفدو قش الغسيل لكاش سيالة ميمان بعيدة .
(trg)="33.1"> Parfois même elles doivent amener l' eau de très loin pour faire la lessive à la maison .
(trg)="33.2"> Ou elles doivent emmener le linge loin , vers une rivière .
(src)="34"> و راهوم باغيين ماشينة غسيل .
(trg)="34"> Elles veulent la machine à laver .
(src)="35"> مادابيهوم لوكان ما يضيعوش قوجة وقت من حياتهوم ف هاد التامارة اللي ما تجي معاها غير فايدة قليلة .
(trg)="35"> Elles ne veulent pas passer une si grande partie de leur vie à faire ce travail pénible avec si peu de productivité
(src)="36"> و ما كاين حتى فرق كبير بين الخاطر نتاعهوم و واش كان ف خاطر حّنّا . شوفو معايا هنايا ، هادي شي زوج جيال ف السويد --
(trg)="36.1"> Et il leur souhait n' est en rien différent de celui de ma grand mère .
(trg)="36.2"> Regardez , il y a deux générations en Suède --
(src)="37"> السقيان نتاع الما من كاش سيالة ، التسخان ب نار الحطب و الغسيل ب هاد الصيفة .
(trg)="37"> on allait chercher l' eau à la rivière , on la chauffait au bois et on lavait comme ça .
(src)="38"> راهوم باغيين ماشينة الغسيل ، ب دات الصيفة ، هي هي .
(trg)="38"> Elles veulent la machine à laver de la même façon .
(src)="39"> بصح كي نحاضر قدام ناس يقراو و مهتمين بالمنعاش ، يقولو لي : " للا ! مشي ڤاع الناس يقدر يكون عندهوم طونوبيلات و ماشينات الغسيل . "
(trg)="39"> Mais quand j' enseigne à des élèves sensibles à l' environnement , ils me disent " Non , tout le monde sur terre ne peut avoir des voitures et des machines à laver "
(src)="40"> كيفاش نخبرو ديك المْرا ب اللي عومّر ما غادي تكسب ماشينة غسيل ؟
(trg)="40"> Comment peut-on dire à cette femme qu' elle ne va pas avoir de machine à laver ?
(src)="41"> بعدها ، سقسيت الطلبة دياولي ، سقسيتهوم -- ف هاد زوج عوام التْوالا ، " شحال فيكوم اللي ما ستعملوش كاش لوطو ؟ "
(trg)="41"> Je demande alors à mes étudiants , je leur ai demandé , ces deux dernières années , " Combien parmi vous n' ont pas de voiture ? "
(src)="42"> وحدين فيهوم رفعو يديهوم مْقَنْعِين وقالو : " أنا ما نستعملش الطونوبيل " .
(trg)="42"> Et certains lèvent fièrement la main et disent " je n' ai pas de voiture "
(src)="43"> تماتيك ، حطيت السوال القاصح : " شحال فيكوم اللي يغسل الدجينز و الزاورات نتاوعو ب يديه ؟ "
(trg)="43"> Puis je pose la question vraiment difficile : " Combien parmi vous lavent leurs jeans et leurs draps à la main ? "
(src)="44"> و هنا ، حتى واحد فيهوم ما رفد يدّيه .
(trg)="44"> Personne ne lève la main .
(src)="45"> حتى هادوك اللي يقصحو من جيهة المحامية على المنعاش ، يستعملو الماشينة ديال الغسيل .
(trg)="45"> Même les irréductibles du mouvement écologique utilisent des machines à laver .
(src)="46"> ( ضحك ) أمالا كيفاش : هادي حاجة يخدم بيها كل واحد فينا و دايرين ب اللي حتى واحد ما ينجم يحبس الخدمة بيها ؟ وين فراز الشي هنايا ؟
(trg)="46"> ( Rires ) Comment cela peut-il être quelque chose que nous utilisons tous et que l' on pense que les autres ne voudrons pas ; qu' est ce que ça a de si spécial ?
(src)="47"> متلزم علي ندير تحليل للقضية نتاع الطاقة ف العالم .
(trg)="47"> J' ai fait une analyse de l' énergie utilisée dans le monde
(src)="48"> ها رانا هنا .
(trg)="48"> Nous sommes là .
(src)="49"> شوفو هنايا ! راكوم تشوفو السبع ملاير عيباد الفوق هنايا :
(trg)="49"> Regardes , vous voyez là 7 milliards de gens :
(src)="50"> ناس السما ، ناس الغسيل ، ناس اللامپولة و ناس النار .
(trg)="50"> les gens de l' air , de la machine à laver , les gens de l' électricité et ceux du feu .
(src)="51"> عفسة كيما هادي هي عْبار نتاع ئينَرجي مجبود من كاش مادة متحجرة نتاع ڤديان -- زيت ، فحم ولا ڤاز .
(trg)="51"> Une unité comme ça est une unité d' énergie de carburant fossile - pétrole , charbon ou gaz .
(src)="52"> من هاد الشي راهي جايتنا الكوترية نتاع الضو و الطاقة ف العالم .
(trg)="52"> C' est ce qui fait la majorité de l' électricité dans le monde .
(src)="53"> هادا معناتو 12 عْباَر راهو مستعمل في العالم ب كمالو ، و المليار عبد اللي ب خير عليهوم كتر ، راهوم يستعملو 6 عْبارات منها .
(trg)="53"> Ça fait 12 unités utilisées par le monde , et le milliard d' hommes les plus riches en utilisent six .
(src)="54"> نوص الطاقة يستفاد منها غير 1 / 7 نتاع السكان ف العالم .
(trg)="54"> La moitié de l' énergie est utilisée par un septième de la population .
(src)="55"> و هاد الناس اللي عندهوم ماشينة الغسيل ، بصح ما عندهومش دار معمرة ب ماشينات واحدوخرة ، يخدمو غير ب زوج عبارات .
(trg)="55"> Et là ce sont ceux qui ont une machine à laver , mais pas de maison remplie de machines , en utilisent deux .
(src)="56"> هاد المجموعة يخدمو ب تلاتة ، عبار ل كل واحد . و هوما تانيك عندهوم الضو .
(trg)="56"> Ce groupe en utilise trois , Ils ont aussi l' électricité
(src)="57"> و تماك ، ما يخدمو ب حتى عبار ، بيناتهوم .
(trg)="57"> Et ici ils n' en utilisent même pas une chacun
(src)="58"> هادا يعطينا 12 ف المجموعة .
(trg)="58"> Ça fait 12 au total
(src)="59"> المفيد ف ڤاع هاد الشي للناس اللي يقراو و مهتمين بقضية المنعاش -- و عندهوم الحق -- يتعلق ب المستقبل .
(trg)="59"> Mais le problème principal pour les étudiants soucieux de l' environnement - et ils ont raison - est l' avenir .
(src)="60"> وين راهي ماشية الحالة كيما ن هاك ؟ لا كملنا ب دات السيرة ،
(trg)="60"> Quelles sont les tendances ?
(src)="61"> و بلا ما نديرو حتى تحليل متعمق ب البزاف ، منا ل 2050 ، كاين زوج صوالح يقدرو يزيدو ف حاجتنا ل الئينيرجيه . الحاجة اللولة ، الناس راهي تزيد كتر . الزاوجة ، التطوار نتاع القتيصاد .
(trg)="61.1"> Si nous extrapolons , sans réelle analyse avancée , en 2050 , il y a deux choses qui vont augmenter la consommation d' énergie .
(trg)="61.2"> D' abord , l' accroissement de la population .
(trg)="61.3"> Puis , la croissance économique .
(src)="62"> الزيادة ف السكان غادي تصرا الكوترية ما بين الناس الڤلاليل ، هنايا ، لاخاطرش تماك وين عندهوم الكوترية نتاع الموت ديال البزوزا و كل مرا عندها شحال من بّز . و مع ڤاع هاد الشي ، يزيدو يبانو زوج عفايس ،
(trg)="62.1"> L' accroissement de la population va survenir chez les plus pauvres , car ils ont un fort taux de mortalité infantile et les femmes ont de nombreux enfants .
(trg)="62.2"> Avec ça vous en aurez deux de plus ,
(src)="63"> بصح هادا ما يأّتَرْش بزاف ف الطاقة اللي مستعملة . واش غادي يصرا هو تطوار ف القتيصاد .
(trg)="63.1"> mais ça ne changera pas beaucoup la consommation d' énergie .
(trg)="63.2"> Ce qui va arriver c' est la croissance économique .
(src)="64"> المخير هنايا يوقع في القتيصادات اللي عاد بدات تبان -- نعيط ليها : الشرق الجديد -- غادي ينقزو فوق خط السما .
(trg)="64"> Les meilleurs des économies émergentes -- que j' appelle le nouvel Orient -- vont sauter la ligne de l' air .
(src)="65"> " ووپ ! " هاكا يقولو .
(trg)="65"> " Hop la " , diront-ils
(src)="66"> و غادي يوليو يبداو يديرو كيما الغرب القديم راهو ديجا داير .
(trg)="66"> Et ils commenceront à consommer autant que le vieil Occident le fait aujourd' hui .
(src)="67"> و هاد الناس ، راهوم باغيين ماشينة الغسيل .
(trg)="67"> Et ces gens , ils veulent la machine à laver .
(src)="68"> راني نخبر فيكوم . راهوم ماشيين لهاد الشي .
(trg)="68.1"> Je vous l' ai dit .
(trg)="68.2"> Ils l' auront .
(src)="69"> و غادي يزيدو م الطاقة اللي يخدمو بيها .
(trg)="69"> Et ils vont doubler leur consommation d' énergie .
(src)="70"> و نتمناو باللي الناس الزاوالية غادي يوصلهوم النور نتاع الضو .
(trg)="70"> Et on espère que les plus pauvres s' éclaireront à l' électricité .
(src)="71"> و غادي تولي عندهوم العايلات ب زوج دراري بلا ما الزيادة ف السكان تحبس . بصح الستيهلاك نتاع الطاقة في كمالو
(trg)="71.1"> Et ils auront des familles de deux enfants sans impacter la croissance de population .
(trg)="71.2"> Mais la consommation totale d' énergie
(src)="72"> غادي يزيد ب 22 عبار .
(trg)="72"> augmentera à 22 unités .
(src)="73"> و هاد ال 22 عبار -- ما زالو الناس اللي ب خير عليهوم كتر هوما اللي يخدمو ب كوتريتها .
(trg)="73"> Et ces 22 unités sont toujours utilisées en majorité par les plus riches .
(src)="74"> أمالا واش من حاجة لازم تَنْدَار ؟
(trg)="74"> Alors que faut il faire ?
(src)="75"> لاخاطرش الخطر ، الحتيمال ف التبدال نتاع المناخ راهو عالي و حقاني .
(trg)="75"> Car le risque , la forte probabilité d' un changement climatique est réelle .
(src)="76"> واه ، حقاني .
(trg)="76"> C' est vrai .
(src)="77"> باينة ب اللي غادي يتلزم عليهوم يتهلاو كتر ف الطاقة .
(trg)="77"> Alors bien sûr ils doivent avoir une consommation raisonnée .
(src)="78"> غادي يتلزم عليهوم يبدلو ف السيرة نتاعهوم .
(trg)="78"> Ils doivent changer leur comportements dans un sens .
(src)="79"> غادي يتلزم عليهوم تانيك يبداو يصنعو طاقة نقية ، طاقة نقية كتر و كتر .
(trg)="79"> Ils doivent aussi commencer à produire des énergies vertes , beaucoup plus d' énergies vertes
(src)="80"> بصح مادام ما زال ما وصلوش يعدلو ف الستيهلاك نتاع الطاقة عند كل شعبي ، يتلزم عليهوم ما يمدو حتى نصيحة ل غيرهوم -- وا ش تدير و واش ما تديرش .
(trg)="80"> Mais en attendant qu' ils aient la même consommation par personne , ils ne devraient pas donner de conseils aux autres -- sur ce qu' il faut faire et ne pas faire
(src)="81"> ( تصفاق ) هنايا عاد نقدرو نتحصلو على طاقة نقية ، وينّما .
(trg)="81"> ( Applaudissements ) Ici nous pouvons avoir davantage d' énergies vertes partout .
(src)="82"> هادا واش في خاطرنا يصرا . هادا تحدي حقاني ف المستقبل .
(trg)="82.1"> Voilà ce que nous espérons voir se passer .
(trg)="82.2"> C' est un véritable défi pour l' avenir .
(src)="83"> بصح ننجم نأكد ليكوم ب اللي ديك المرا اللي عايشة ف الفاڢيلا في رييو ، راهي باغية ماشينة الغسيل . راهي راضية على الوزيرة نتاع الطاقة ديالها
(trg)="83.1"> Mais je vous assure que cette femme dans la favela de Rio , veut une machine à laver .
(trg)="83.2"> Elle est très contente de son ministre de l' énergie
(src)="84"> اللي وصلت الضو ل كل واحد -- من الكوترية اللي راهي فرحانة بيها ، راهي ڢوطات عليها .
(trg)="84"> qui a fourni l' électricité à tout le monde -- si contente qu' elle a même voté pour elle .
(src)="85"> و راهي ولات ديلما روسيف ، الرئيسة اللي ڢوطاو عليها الرئيسة نتاع واحدة من الديموقراطيات الڤاع كبار ف العالم -- كانت وزيرة نتاع الطاقة و راهي ولات رئيسة .
(trg)="85"> Et elle est devenu Dilma Rousseff , la présidente d' une des plus grandes démocraties au monde -- passant du ministère de l' énergie à la présidence .
(src)="86"> لا كانت كاينة عندكوم ديموقراطية ، الناس راهي تڢوطي على ماشينة الغسيل .
(trg)="86"> Si vous êtes en démocratie , les gens voteront pour les machines à laver .
(src)="87"> هوما يحبوها .
(trg)="87"> Ils les adorent .
(src)="88"> و وين راهي العفسة اللي تغوي هنايا ؟
(trg)="88"> Et quelle est leur magie ?
(src)="89"> يمّا فهمتني واش هو اللي يغوي ف هاد الماشينة م النهار اللول ، اللول نتاع اللول .
(trg)="89"> Ma mère m' a expliqué leur magie le tout premier jour .
(src)="90"> قالت لي : " ضروك ، هانس ، اللي رانا عَمَّرْنا قش الغسيل .
(trg)="90"> Elle m' a dit " Maintenant Hans , on a chargé le linge ;
(src)="91"> الماشينة هي اللي غادي تدير الخدمة .
(trg)="91"> la machine va travailler .
(src)="92"> و ضروك ، ننجمو نروحو ل المكتبة . " هادا هو الشي اللي يغوي :
(trg)="92.1"> Et on peut aller à la bibliothèque " .
(trg)="92.2"> Car voilà ce qu' il y a de magique :
(src)="93"> تعمر قش الغسيل و واش هي الفايدة نتاع الماشينة ؟
(trg)="93"> vous chargez la machine , et qu' est-ce que vous obtenez en retour ?
(src)="94"> يجوك الكتوبا م الماشينات ، الكتوبا نتاع البزوز .
(trg)="94"> Des livres , des livres pour enfant .
(src)="95"> و يمّا عاد ولا عندها وقت باش تقرا لي .
(trg)="95"> Ma mère a eu le temps de me lire des livres .
(src)="96"> عجبها الحال ب البزاف .
(trg)="96.1"> Elle adorait ça .
(trg)="96.2"> J' ai eu " l' ABC "
(src)="97"> عطات لي " الساس " -- على بيها بديت الخدمة نتاعي كيما موعليم ، كي يمّا شاط عندها الوقت باش تقرا لي .
(trg)="97"> C' est là que j' ai commencé ma carrière de professeur , quand ma mère a eu le temps de me lire des livres .
(src)="98"> و هي تانيك ، شرات كتوبا ل روحها .
(trg)="98"> Elle a aussi pris des livres pour elle .
(src)="99"> بدات تتعلم الإنجليزية و تعلمتها ك اللي لوغة برانية .
(trg)="99"> Elle a étudié l' anglais et l' a appris comme seconde langue .
(src)="100"> و قرات شحال و شحال من رواية ، شحال من رواية ، من كل نوع .
(trg)="100"> Elle a lu beaucoup de romans , beaucoup de romans ici .