# af/ted2020-1101.xml.gz
# gl/ted2020-1101.xml.gz
(src)="1"> Ek was net 4 jaar oud toe ek my ma ’ n wasmasjien sien laai vir die eerste keer in haar lewe .
(trg)="1"> Eu tiña só catro anos cando vin á miña nai cargar a lavadora por primeira vez na súa vida .
(src)="2"> Dit was ’ n wonderlike dag vir haar .
(trg)="2"> Foi un gran día para a miña nai .
(src)="3.1"> My ouers het jare lank gespaar om die masjien te kon koop .
(src)="3.2"> Op die eerste dag wat ons dit sou gebruik , is selfs Ouma genooi
(trg)="3.1"> A miña nai e o meu pai estiveran aforrando diñeiro durante anos para poder mercar a máquina .
(trg)="3.2"> E o primeiro día no que ía ser usada , ata a miña avoa foi convidada a ver a máquina .
(src)="4.1"> om die masjien te sien .
(src)="4.2"> En Ouma was nog meer opgewonde .
(trg)="4"> E a avoa estaba aínda máis entusiasmada .
(src)="5"> Regdeur haar lewe het sy water oor die vuur warm gemaak en wasgoed met die hand gewas
(trg)="5"> Ao longo da súa vida ela estivera quentando auga con leña , e lavara a man a roupa de sete nenos .
(src)="6.1"> vir sewe kinders .
(src)="6.2"> En nou gaan sy sien hoe elektrisiteit die werk doen .
(trg)="6"> E agora ía ver como a electricidade facía ese traballo .
(src)="7"> My ma maak die deur versigtig oop en sy laai die wasgoed in die masjien , só ...
(trg)="7"> A miña nai abriu a porta con coidado , e cargou a roupa na máquina , así .
(src)="8"> En toe sy die deur toemaak , sê Ouma , " Nee , nee , nee .
(trg)="8"> E entón , cando ela pechou a porta , a avoa dixo , " Non , non , non , non .
(src)="9"> Laat ek die knoppie druk . "
(trg)="9"> Déixame , déixame premer o botón . "
(src)="10"> En Ouma druk die knoppie en sy sê , " O , fantasties !
(trg)="10"> E a avoa premeu o botón , e dixo , " Oh , fantástico .
(src)="11.1"> Ek wil sien !
(src)="11.2"> Gee vir my ’ n stoel !
(src)="11.3"> Ek wil sien ! "
(src)="11.4"> En sy sit voor die masjien , en sy kyk die hele wasprogram .
(trg)="11.1"> Quero ver isto .
(trg)="11.2"> Dádeme unha cadeira .
(trg)="11.3"> Dádeme unha cadeira .
(trg)="11.4"> Quero velo . "
(trg)="11.5"> E sentou diante da máquina , e viu o programa de lavado enteiro .
(src)="12"> Sy was betower .
(trg)="12"> Estaba abraiada .
(src)="13"> Vir my ouma , was die wasmasjien ’ n wonderwerk .
(trg)="13"> Para a miña avoa , a lavadora era unha milagre .
(src)="14"> Vandag , in Swede en ander welaf lande , gebruik mense baie verskillende masjiene .
(trg)="14"> Hoxe , en Suecia e outros países ricos , a xente usa moitas máquinas diferentes .
(src)="15"> Kyk , die huise is vol masjiene .
(trg)="15"> Mirade , as casas están cheas de máquinas ;
(src)="16"> Ek kan nie eens almal opnoem nie .
(trg)="16"> Nin sei o nome de todas .
(src)="17"> En ook , wanneer hulle wil reis , gebruik hulle vlieënde masjiene wat hulle na afgeleë bestemmings neem .
(trg)="17"> E eles tamén , cando queren viaxar , usan máquinas voadoras que poden levalos a destinos remotos .
(src)="18"> En tog is daar so baie mense wat steeds hulle water op ’ n vuur verhit , en hul kos oor vuur kook .
(trg)="18"> Mais , no mundo , hai tanta xente que aínda quenta auga ao lume , e que cociña a súa comida ao lume .
(src)="19"> Soms het hulle nie eens genoeg kos nie .
(trg)="19"> Ás veces nin sequera teñen comida abonda .
(src)="20"> En hulle lewe onder die broodlyn .
(trg)="20"> E viven por debaixo da liña de pobreza .
(src)="21"> Daar is twee miljard medemense wat op minder as $ 2 ’ n dag leef .
(trg)="21"> Hai 2 mil millóns de compañeiros seres humanos que viven con menos de dous dólares ao día .
(src)="22"> En die rykste mense daar -- daar 's een miljard mense -- hulle leef bo , wat ek die " luglyn " noem , omdat hulle meer as $ 80 ’ n dag spandeer op hulle verbruik .
(trg)="22.1"> E a xente rica aí -- hai mil millóns de persoas -- e viven por enriba do que eu chamo a liña do ar porque gastan máis de 80 dólares por día de consumo .
(trg)="22.2"> Pero isto son só un , dous , tres mil millóns de persoas ,
(src)="23"> Maar dis slegs drie miljard mense , terwyl daar sewe miljard mense in die wêreld is , so daar moet vier miljard mense wees , wat tussen armoede en die luglyn leef .
(trg)="23"> e obviamente hai sete mil millóns de persoas no mundo , así que teñen que existir un , dous , tres , catro mil millóns de persoas máis , que viven entre a pobreza e a liña do ar .
(src)="24"> Hulle het elektrisiteit , maar die vraag is : Hoeveel het wasmasjiene ?
(trg)="24"> Teñen electricidade , pero a pregunta é , cantos teñen lavadoras ?
(src)="25"> Ek 't die data ondersoek , en gevind , inderdaad , dat die wasmasjien tot onder die luglyn deurgedring het , en vandag is daar ’ n addisionele een miljard mense wat bo die " wasgoedlyn " leef .
(trg)="25"> Fixen unha análise dos datos de mercado , e atopei que , de feito , a lavadora penetrou por debaixo da liña do ar , e hoxe existen mil millóns de persoas a maiores que viven por enriba da liña de lavado .
(src)="26"> ( Gelag ) Hulle verbruik meer as $ 40 per dag .
(trg)="26"> ( Sorrisos ) E consumen máis de 40 dólares ao día .
(src)="27"> So twee miljard het toegang tot wasmasjiene .
(trg)="27"> Así que dous mil millóns teñen acceso a lavadoras .
(src)="28"> En die oorblywende vyf miljard , hoe was hulle ?
(trg)="28"> E os cinco mil millóns restantes , como lavan ?
(src)="29"> Of , meer presies , hoe was die meeste vroue in die wêreld ?
(trg)="29"> Ou , para ser máis exactos , como lavan a maioría das mulleres do mundo ?
(src)="30"> Want dit bly harde werk vir vroue om te was .
(trg)="30"> Porque lavar segue a ser un traballo duro para as mulleres .
(src)="31"> Hulle was só : met die hand .
(trg)="31"> Elas lavan así : a man .
(src)="32"> Dis ’ n harde , tydrowende arbeid , wat hulle vir ure elke week moet doen .
(trg)="32"> É unha tarefa dura e que leva tempo , que teñen que facer durante horas cada semana .
(src)="33"> En soms moet hulle ook water van vêr af bring om tuis te was , of hulle moet die wasgoed na ’ n stroompie vêr weg vat .
(trg)="33.1"> E ás veces tamén teñen que carrexar auga de lonxe para facer a coada na casa .
(trg)="33.2"> Ou teñen que levar a roupa a un regato afastado .
(src)="34"> En hulle wil ’ n wasmasjien hê .
(trg)="34"> E queren a lavadora .
(src)="35"> Hulle wil nie so baie van hulle lewe spandeer om harde werk te doen wat relatiewe lae produktiwiteit het nie .
(trg)="35"> Non queren pasar tanto tempo na súa vida facendo este traballo duro cunha produtividade relativamente baixa .
(src)="36"> En daar 's niks anders aan hulle wens as die van my ouma nie .
(trg)="36.1"> E non hai nada diferente no seu desexo do que tiña a miña avoa .
(trg)="36.2"> Mirade aquí , hai dúas xeracións en Suecia --
(src)="37"> Kyk , twee generasies terug in Swede -- skep water by die stroom , op die vuur verhit en was soos dit .
(trg)="37"> collendo auga dun regato , quentándoa ao lume e lavando así .
(src)="38"> Hulle wil die wasmasjien hê op presies dieselfde manier .
(trg)="38"> Queren a lavadora exactamente do mesmo xeito .
(src)="39"> Maar wanneer ek ’ n lesing aanbied vir omgewingbewuste studente sê hulle : " Nie almal in die wêreld kan karre en wasmasjiene hê nie . "
(trg)="39"> Pero cando dou aulas a estudantes preocupados polo medio ambiente , eles dinme , " Non , non todo o mundo pode ter coches e lavadoras . "
(src)="40"> Hoe kan ons dié vrou vertel dat sy nie ’ n wasmasjien gaan hê nie ?
(trg)="40"> Como podemos dicirlle a esta muller que non vai ter unha lavadora ?
(src)="41"> En dan vra ek my studente , oor die laaste twee jaar : " Hoeveel van julle gebruik nie ’ n kar nie ? "
(trg)="41"> E entón eu pregúntolles aos meus estudantes , Lévolles preguntando -- durante os últimos dous anos preguntei , " Cantos de vós non usades un coche ? "
(src)="42"> En somige steek hulle hande trots op
(trg)="42"> E algúns deles erguen a man con orgullo e din , " Eu non uso coche . "
(src)="43.1"> en sê , " Ek gebruik nie ’ n kar nie . "
(src)="43.2"> En dan vra ek die regtig moeilike vraag : " Hoeveel van julle was julle jeans en beddegoed per hand ? "
(trg)="43"> E entón lanzo a pregunta realmente dura : " Cantos de vós lavades a man os vosos pantalóns e a roupa da cama ? "
(src)="44"> En niemand steek hulle hand op nie .
(trg)="44"> E ninguén ergue a man .
(src)="45"> Selfs die gehardes in die groenbeweging
(trg)="45"> Incluso os máis radicais no movemento ecoloxista usan lavadoras .
(src)="46.1"> gebruik wasmasjiene .
(src)="46.2"> ( Gelag ) So hoekom gebruik almal dit en hulle dink ander sal dit nie stop nie ?
(trg)="46"> ( Sorrisos ) Entón , como é que isto é algo que todo o mundo usa e pensan que ninguén deixará de facelo ?
(src)="47"> Wat is so spesiaal ?
(trg)="47.1"> Que ten de especial ?
(trg)="47.2"> Tiven que facer unha análise sobre a enerxía usada no mundo .
(src)="49"> Hier .
(trg)="48"> Aquí está .
(src)="50"> Julle sien die sewe miljard mense bo :
(trg)="49"> Mirade isto , vedes os sete mil millóns de persoas aí enriba :
(src)="51"> die lugmense , die wasmense , die gloeilampmense en die vuurmense .
(trg)="50"> a xente do ar , xente do lavado , a xente das bombillas , e a xente do lume .
(src)="52"> Een eenheid soos dié is ’ n fossielbrandstof-eenheid :
(trg)="51"> Unha unidade destas é unha unidade de enerxía de combustible fósil -- petróleo , carbón ou gas .
(src)="53.1"> olie , steenkool of gas .
(src)="53.2"> Dis meeste van die elektrisiteit en energie in die wêreld .
(trg)="52"> Iso é o que a maioría da enerxía no mundo é .
(src)="54"> Dis 12 eenhede verbruik in die hele wêreld , en die rykste een miljard gebruik ses daarvan .
(trg)="53"> E todo o mundo usa 12 unidades , e os mil millóns máis ricos , usan seis delas .
(src)="55"> Helfte van die energie word verbruik deur ’ n sewende van die bevolking .
(trg)="54"> A metade da enerxía é usada por unha sétima parte da poboación mundial .
(src)="56"> En dié wat wasmasjiene het , maar nie ’ n huis vol ander masjiene nie , hulle gebruik twee .
(trg)="55"> E estes que teñen lavadoras , pero non unha casa chea doutras máquinas , usan dúas .
(src)="57"> Hierdie groep gebruik drie , een elk .
(trg)="56.1"> Este grupo usa tres , unha cada un .
(trg)="56.2"> E teñen tamén electricidade .
(src)="58"> Hulle 't ook elektrisiteit .
(trg)="57"> E aí non usan nin unha cada un .
(src)="60"> Dit maak 12 van hulle .
(trg)="58"> Iso fai o total de 12 .
(src)="61"> Maar die hoof bekommernis vir die omgewing-belangstellende studente -- en hulle is reg -- is oor die toekoms .
(trg)="59"> Pero a principal preocupación para os estudantes interesados no medio ambiente -- e teñen razón -- é o futuro .
(src)="62"> Wat is die tendense ?
(trg)="60.1"> Cales son as tendencias ?
(trg)="60.2"> Se prolongamos as tendencias ,
(src)="63.1"> As hulle net verleng , sonder enige gevorderde analise , tot 2050 , is daar twee dinge wat energieverbruik kan verhoog .
(src)="63.2"> Eerste , bevolkingsgroei .
(src)="63.3"> Tweede , ekonomiese groei .
(trg)="61.1"> sen ningunha análise real avanzada , ata 2050 , hai dúas cousas que poden incrementar o consumo de enerxía .
(trg)="61.2"> Primeiro , o crecemento da poboación .
(trg)="61.3"> Segundo , o crecemento económico .
(src)="64"> Bevolkingsgroei sal hoofsaaklik onder die armste mense plaasvind , want hulle ervaar hoë kindersterftes en hulle het baie kinders per vrou .
(trg)="62.1"> O crecemento da poboación acontecerá principalmente entre a xente máis pobre , porque teñen mortaldade infantil alta e teñen moitos fillos por muller .
(trg)="62.2"> E con iso temos dúas a maiores ,
(src)="65"> Met dit kom twee ekstra , maar energieverbruik sal nie baie verander nie .
(trg)="63.1"> pero iso non vai cambiar o uso da enerxía moito .
(trg)="63.2"> O que acontecerá é o crecemento económico .
(src)="67"> Die mees welaf hier in die opkomende ekonomieë -- ek noem hulle die Nuwe Ooste -- hulle sal oor die luglyn spring .
(trg)="64"> O mellor del nas economías emerxentes -- eu chámolles o Novo Leste -- saltarán a liña do ar .
(src)="68"> " Whap ! " sê hulle .
(trg)="65"> " Wopp ! " dirán .
(src)="69"> En hulle sal begin om so baie te gebruik soos die Ou Weste reeds gebruik .
(trg)="66"> E comezarán a consumir tanto como o Vello Oeste está a facer xa .
(src)="70"> En dié mense , hulle wil ’ n wasmasjien hê .
(trg)="67"> E esta xente , queren a lavadora .
(src)="71"> Soos ek gesê het : daar gaan hulle .
(trg)="68.1"> Díxenvolo .
(trg)="68.2"> Subirán aí .
(src)="72"> Hulle energieverbruik sal verdubbel .
(trg)="69"> E van multiplicar por dous o seu consumo enerxético .
(src)="73"> En ons hoop dat die arm mense elektriese lig sal kry .
(trg)="70"> E esperamos que a xente pobre chegue a ter luz eléctrica .
(src)="74"> Hulle kry twee-kind-families sonder ’ n stop in bevolkingsgroei .
(trg)="71.1"> E terán unha familia de dous fillos sen unha interrupción do crecemento poboacional .
(trg)="71.2"> Pero o consumo enerxético total
(src)="75"> Maar die totale energieverbruik sal verhoog tot 22 eenhede .
(trg)="72"> incrementarase a 22 unidades .
(src)="76"> En dié 22 eenhede -- steeds gebruik die rykstes die meeste .
(trg)="73"> E destas 22 unidades ainda a xente máis rica usa a maior parte .
(src)="77"> So wat moet gedoen word ?
(trg)="74"> Entón , que debe facerse ?
(src)="78"> Omdat die risiko , die hoë waarskynlikheid van klimaatsverandering ,
(trg)="75"> Porque o risco , a alta probabilidade de cambio climático é real .
(src)="79"> ’ n werklikheid is .
(trg)="76"> É real .
(src)="80"> Natuurlik moet hulle meer energiedoeltreffend wees .
(trg)="77"> Por suposto eles teñen que ser máis eficientes coa enerxía .
(src)="81"> Hulle moet gedrag verander op ’ n manier .
(trg)="78"> Teñen que cambiar o seu comportamento dalgún xeito .
(src)="82"> Hulle moet ook begin groen energie produseer , baie meer groen energie .
(trg)="79"> Teñen tamén que comezar a producir enerxía verde , moita máis enerxía verde .
(src)="83"> Maar tot hulle dieselfde energieverbruik per persoon het , moet hulle nie raad gee aan ander -- wat om te doen of nie te doen nie .
(trg)="80"> Pero ata que teñan o mesmo consumo enerxético por persoa , non deberían darlles consellos a outros -- qué facer e qué non facer .
(src)="84"> ( Applous ) Hier kan ons meer groen energie kry van orals .
(trg)="81"> ( Aplausos ) Aquí podemos obter máis enerxía verde .
(src)="85"> Dis wat ons hoop mag gebeur .
(trg)="82.1"> Isto é o que esperamos que poida acontecer .
(trg)="82.2"> É un reto real para o futuro .
(src)="87"> Maar ek verseker julle dat hierdie vrou in die favela in Rio : sy wil ’ n wasmasjien hê .
(trg)="83.1"> Pero eu podo asegurarvos que esta muller na favela de Rio , quere unha lavadora .
(trg)="83.2"> Ela está moi contenta coa súa ministra de enerxía
(src)="88"> Sy 's baie gelukkig met haar minister van energie wat elektrisiteit vir almal verskaf het -- so gelukkig dat sy vir haar gestem het .
(trg)="84"> que lles proporcionou electricidade a todos -- tan contenta que ata votou por ela .
(src)="89"> En sy word Dilma Rousseff , die pas gekose president van een van die grootste demokrasieë in die wêreld -- van minister van energie tot president .
(trg)="85"> E ela converteuse en Dilma Rousseff , a presidenta electa dunha das maiores democracias do mundo -- pasando de ministra de enerxía a presidenta .
(src)="90"> As jy ’ n demokrasie het , sal mense stem vir wasmasjiene .
(trg)="86"> Se tedes unha democracia , a xente vai votar polas lavadoras .
(src)="91"> Hulle 's mal oor hulle .
(trg)="87"> A eles encántanlles .
(src)="92"> En wat is die wonder hiervan ?
(trg)="88"> E cal é a maxia que teñen ?
(src)="93"> My ma 't die wonder van die masjien verduidelik die heel , heel eerste dag .
(trg)="89"> A miña nai explicou a maxia desta máquina o primeiro día .
(src)="94"> Sy 't gesê , " Nou Hans ,
(trg)="90"> Dixo , " Agora , Hans , que xa cargamos a roupa ,
(src)="95"> ons het die wasgoed gelaai .
(trg)="91"> a máquina vai facer o traballo .
(src)="97"> En nou kan ons biblioteek toe gaan . "
(trg)="92.1"> E agora podemos ir á biblioteca . "
(trg)="92.2"> Porque esta é a maxia :
(src)="98"> Want dis die wonder : jy doen die wasgoed , en wat kry jy uit die masjien ?
(trg)="93"> cargas a roupa , e que obtés da máquina ?
(src)="99"> Jy kry boeke uit die masjien , kinderboeke .
(trg)="94"> Obtés libros das máquinas , libros para nenos .
(src)="100"> My ma 't tyd gehad om vir my te lees .
(trg)="95"> E a miña nai tivo tempo para lerme .
(src)="101"> Sy was mal daaroor .
(trg)="96.1"> Encantáballe .
(trg)="96.2"> Obtiven o " ABC . "
(src)="102.1"> Ek kry die " ABC 's . "
(src)="102.2"> Dis waar my beroep as professor begin het , toe my ma tyd gehad het om vir my te lees .
(trg)="97"> Aí foi cando comecei a miña carreira como mestre , cando a miña nai tivo tempo para lerme .
(src)="103"> Sy 't ook boeke vir haarself gekry .
(trg)="98"> E tamén obtivo libros para ela .
(src)="104"> Sy 't dit reggekry om Engels te studeer en dit te leer as ’ n vreemde taal .
(trg)="99"> Puido estudar inglés e aprendelo como lingua estranxeira .
(src)="105"> En sy lees soveel romans , so baie verskillendes .
(trg)="100"> E leu tantas novelas , tantas novelas diferentes .