# af/ted2020-1101.xml.gz
# eu/ted2020-1101.xml.gz
(src)="1"> Ek was net 4 jaar oud toe ek my ma ’ n wasmasjien sien laai vir die eerste keer in haar lewe .
(trg)="1"> Nik 4 urte besterik ez nituen nire ama arropekin garbitzaile bat betetzen ikusi nuenean lehenengo aldiz .
(src)="2"> Dit was ’ n wonderlike dag vir haar .
(trg)="2"> Nire amarentzako garrantzi handiko egun bat zen .
(src)="3.1"> My ouers het jare lank gespaar om die masjien te kon koop .
(src)="3.2"> Op die eerste dag wat ons dit sou gebruik , is selfs Ouma genooi
(trg)="3.1"> Nire gurasoak urte askotan zehar egon ziren aurrezten garbitzaile hori erosteko .
(trg)="3.2"> Eta estreinaldian , nire amona ere gonbidatu zuten garbitzailea ikustera .
(src)="4.1"> om die masjien te sien .
(src)="4.2"> En Ouma was nog meer opgewonde .
(trg)="4"> Eta nire amona gero eta hunkiberagoa zen .
(src)="5"> Regdeur haar lewe het sy water oor die vuur warm gemaak en wasgoed met die hand gewas
(trg)="5"> Bere bizitza osoaren zehar beti ura berotu behar zuen egurrez , eta arropa garbitu eskuz zazpi seme-alabentzat .
(src)="6.1"> vir sewe kinders .
(src)="6.2"> En nou gaan sy sien hoe elektrisiteit die werk doen .
(trg)="6"> Eta orain zuzenean ikusiko zuen elektrizitateak horrelako lana egiten .
(src)="7"> My ma maak die deur versigtig oop en sy laai die wasgoed in die masjien , só ...
(trg)="7"> Nire amak atea arretaz zabaldu zuen , arropa sartu garbitzailean , horrela .
(src)="8"> En toe sy die deur toemaak , sê Ouma , " Nee , nee , nee .
(trg)="8"> Eta , orduan , atea itxi zuenean , Nire amonak esan zuen : " Ez , ez , ez , ez , ...
(src)="9"> Laat ek die knoppie druk . "
(trg)="9"> ... utzi niri , utzi botoia sakatzen . "
(src)="10"> En Ouma druk die knoppie en sy sê , " O , fantasties !
(trg)="10"> Eta berak botoia sakatu zuen. eta zion : " Oh , zoragarria da ...
(src)="11.1"> Ek wil sien !
(src)="11.2"> Gee vir my ’ n stoel !
(src)="11.3"> Ek wil sien ! "
(src)="11.4"> En sy sit voor die masjien , en sy kyk die hele wasprogram .
(trg)="11.1"> ...
(trg)="11.2"> Hau ikusi nahi dut .
(trg)="11.3"> Emaidazu aulkia ... ...
(trg)="11.4"> Emaidazu aulkia .
(trg)="11.5"> Ikusi nahi dut . "
(trg)="11.6"> Eta garbitzailearen aurrean eseri zen , eta garbiketa-prozesu osoa ikusi zuen .
(src)="12"> Sy was betower .
(trg)="12"> Harrituta zegoen .
(src)="13"> Vir my ouma , was die wasmasjien ’ n wonderwerk .
(trg)="13"> Nire amonarentzat , garbitzailea miraria zen .
(src)="14"> Vandag , in Swede en ander welaf lande , gebruik mense baie verskillende masjiene .
(trg)="14"> Gaur egun , Suedian , eta beste herri aberatsetan , pertsonek erabiltzen dituzte oso makina desberdinak .
(src)="15"> Kyk , die huise is vol masjiene .
(trg)="15"> Aizue , etxeak aparagailuz beteta daude .
(src)="16"> Ek kan nie eens almal opnoem nie .
(trg)="16"> Horiek guztiak nola deitzen diren ere ez dakit .
(src)="17"> En ook , wanneer hulle wil reis , gebruik hulle vlieënde masjiene wat hulle na afgeleë bestemmings neem .
(trg)="17"> Eta gainera , bidaiatu nahi dutenean , makina hegalari batzuk erabiltzen dituzte urruneko helbideetara iristeko .
(src)="18"> En tog is daar so baie mense wat steeds hulle water op ’ n vuur verhit , en hul kos oor vuur kook .
(trg)="18"> Nahiz eta jende asko munduan egon , zeintzuek ura sutan berotu behar duten , eta euren sutan janaria prestatu behar duten .
(src)="19"> Soms het hulle nie eens genoeg kos nie .
(trg)="19"> Batzuetan ez daukate janari nahikorik .
(src)="20"> En hulle lewe onder die broodlyn .
(trg)="20"> Txirotasunaren atariaren behetik bizi dira .
(src)="21"> Daar is twee miljard medemense wat op minder as $ 2 ’ n dag leef .
(trg)="21"> Badaude 2.000 milioi pertsonak zeintzuk egunero 2 dolarrekin baino gutxiagorekin bizi diren .
(src)="22"> En die rykste mense daar -- daar 's een miljard mense -- hulle leef bo , wat ek die " luglyn " noem , omdat hulle meer as $ 80 ’ n dag spandeer op hulle verbruik .
(trg)="22.1"> Eta hemengo aberatsak orokorrean , 1.000 milioi pertsonak , zeruaren atariaren gainetik bizi dira , horrela diot , egunero 80 dolar baino gehiago gastatzen dutelako kontsumoan .
(trg)="22.2"> Baina aipatutakoak 1.000 , 2.000 , 3.000 milioi dira ,
(src)="23"> Maar dis slegs drie miljard mense , terwyl daar sewe miljard mense in die wêreld is , so daar moet vier miljard mense wees , wat tussen armoede en die luglyn leef .
(trg)="23"> eta jakina , munduan 7.000 milioi pertsonak daude , orduan 1.000 , 2.000 , 3.000 , 4.000 milioi gehiago egongo dira , zeintzuk zeruaren eta txirotasunaren atarien artean bizi diren .
(src)="24"> Hulle het elektrisiteit , maar die vraag is : Hoeveel het wasmasjiene ?
(trg)="24"> Haiek elektrizitatea dute , baina galdera da , zenbat dute garbitzailea ?
(src)="25"> Ek 't die data ondersoek , en gevind , inderdaad , dat die wasmasjien tot onder die luglyn deurgedring het , en vandag is daar ’ n addisionele een miljard mense wat bo die " wasgoedlyn " leef .
(trg)="25"> Merkatuaren datuak aztertu ditut , eta aurkitu dut , benetan , garbitzailea zeruaren ataritik jaitsi egin dela , eta gaur egun badaude 1.000 milioi pertsona gehiagok zeintzuk garbiketaren atariren gainetik bizi diren .
(src)="26"> ( Gelag ) Hulle verbruik meer as $ 40 per dag .
(trg)="26"> ( Algarak ) Eta haiek egunero 40 dolar baino gehiago kontsumitzen dituzte .
(src)="27"> So twee miljard het toegang tot wasmasjiene .
(trg)="27"> Hots , 2.000 milioi pertsona horiek garbitzaileetara sarbidea daukate .
(src)="28"> En die oorblywende vyf miljard , hoe was hulle ?
(trg)="28"> Eta gainerako 5.000 milioi horiek. nola garbitzen dute arropa ?
(src)="29"> Of , meer presies , hoe was die meeste vroue in die wêreld ?
(trg)="29"> Edo , zehatzagoa izateko , nola garbitzen dute arropa munduaren emakume gehienek ?
(src)="30"> Want dit bly harde werk vir vroue om te was .
(trg)="30"> Oso lan gogorra delako emakumeentzat .
(src)="31"> Hulle was só : met die hand .
(trg)="31"> Haiek horrela , eskuz , garbitzen dute .
(src)="32"> Dis ’ n harde , tydrowende arbeid , wat hulle vir ure elke week moet doen .
(trg)="32"> Oso lan gogorra eta neketsua da , eta astero ordu dexente igaro behar dituzte .
(src)="33"> En soms moet hulle ook water van vêr af bring om tuis te was , of hulle moet die wasgoed na ’ n stroompie vêr weg vat .
(trg)="33.1"> Eta , batzuetan , ura urrutik ekarri behar dute etxean garbitzeko .
(trg)="33.2"> Edo arropa urrun eraman behar dute , ur-korrenteraino .
(src)="34"> En hulle wil ’ n wasmasjien hê .
(trg)="34"> Haiek garbitzailea nahi dute .
(src)="35"> Hulle wil nie so baie van hulle lewe spandeer om harde werk te doen wat relatiewe lae produktiwiteit het nie .
(trg)="35"> Ez dute euren bizitzen hainbeste denbora galdu nahi lan gogor hori egiten emankor gutxiko lana .
(src)="36"> En daar 's niks anders aan hulle wens as die van my ouma nie .
(trg)="36.1"> Eta euren nahia ez da batere desberdina nire amonak zeukanetik .
(trg)="36.2"> Begira ezazue hemen , orain dela bi belaunaldi Suedian
(src)="37"> Kyk , twee generasies terug in Swede -- skep water by die stroom , op die vuur verhit en was soos dit .
(trg)="37"> ibaitik ura hartzen zuten , egurrez berotzen eta eskuz garbitzen .
(src)="38"> Hulle wil die wasmasjien hê op presies dieselfde manier .
(trg)="38"> Aldi berean , haiek garbitzailea nahi dute .
(src)="39"> Maar wanneer ek ’ n lesing aanbied vir omgewingbewuste studente sê hulle : " Nie almal in die wêreld kan karre en wasmasjiene hê nie . "
(trg)="39"> Baina ikasle ekologisteei proposatzen diedanean , esaten didate : " Ez , mundu osoak ezin du kotxerik ezta garbitzailerik izan "
(src)="40"> Hoe kan ons dié vrou vertel dat sy nie ’ n wasmasjien gaan hê nie ?
(trg)="40"> Nola esango ote diegu emakume horiei inoiz ez dutela garbitzailerik izango ?
(src)="41"> En dan vra ek my studente , oor die laaste twee jaar : " Hoeveel van julle gebruik nie ’ n kar nie ? "
(trg)="41.1"> Orduan nire ikasleei galdetzen diet ...
(trg)="41.2"> Azkenengo 2 urtetan galdera bera egin diet : " Zenbat ez duzue kotxerik erabiltzen ? "
(src)="42"> En somige steek hulle hande trots op
(trg)="42"> Eta batzuek harro eskuak altxatzen dituzte eta diote : " Nik ez dut kotxerik erabiltzen "
(src)="43.1"> en sê , " Ek gebruik nie ’ n kar nie . "
(src)="43.2"> En dan vra ek die regtig moeilike vraag : " Hoeveel van julle was julle jeans en beddegoed per hand ? "
(trg)="43"> Eta gero galdera zaila egiten diet : " Zenbat garbitzen duzue eskuz prakak eta izarak ? "
(src)="44"> En niemand steek hulle hand op nie .
(trg)="44"> Ez du inork eskua altxatzen .
(src)="45"> Selfs die gehardes in die groenbeweging
(trg)="45"> Mugimendu ekologistaren amorratuenek ere garbitzaileak erabiltzen dituzte .
(src)="46.1"> gebruik wasmasjiene .
(src)="46.2"> ( Gelag ) So hoekom gebruik almal dit en hulle dink ander sal dit nie stop nie ?
(trg)="46.1"> ( Algarak ) Beraz , zergatik denok erabiltzen ditugu garbitzaileak eta jarraituko dugu egiten ?
(trg)="46.2"> Ba al dago zerbait berezirik ?
(src)="47"> Wat is so spesiaal ?
(trg)="47"> Munduan kontsumitzen den energiari buruz analisia egin behar dut .
(src)="49"> Hier .
(trg)="48"> Bagoaz .
(src)="50"> Julle sien die sewe miljard mense bo :
(trg)="49"> Hemen 7.000 milioi pertsonak ikusten dira :
(src)="51"> die lugmense , die wasmense , die gloeilampmense en die vuurmense .
(trg)="50"> airearen pertsonak , garbiketarenak , bonbilarenak , suarenak .
(src)="52"> Een eenheid soos dié is ’ n fossielbrandstof-eenheid :
(trg)="51"> Hauetako unitate bakoitza fosil-erregairen zati bat da : petrolioa , ikatza edo gasa .
(src)="53.1"> olie , steenkool of gas .
(src)="53.2"> Dis meeste van die elektrisiteit en energie in die wêreld .
(trg)="52"> Hau da munduko energia eta elektrizitatea .
(src)="54"> Dis 12 eenhede verbruik in die hele wêreld , en die rykste een miljard gebruik ses daarvan .
(trg)="53"> Mundu osoan 12 zati horiek erabiltzen dira , eta mila milioi aberatsenek horietako 6 erabiltzen dituzte .
(src)="55"> Helfte van die energie word verbruik deur ’ n sewende van die bevolking .
(trg)="54"> Energiaren erdia mundu polulazioaren zazpirenak erabiltzen du .
(src)="56"> En dié wat wasmasjiene het , maar nie ’ n huis vol ander masjiene nie , hulle gebruik twee .
(trg)="55"> Eta hauek , garbitzaileak eskuratzen dituztenek , baina ez aparagailuz beteriko etxea , bi erabiltzen dituzte .
(src)="57"> Hierdie groep gebruik drie , een elk .
(trg)="56.1"> Talde honek hiru erabiltzen ditu , bakoitzak bana .
(trg)="56.2"> Eta haiek ere elektrizitatea daukate .
(src)="58"> Hulle 't ook elektrisiteit .
(trg)="57"> Eta hemendik bakoitzak bana ere ez du erabiltzen .
(src)="60"> Dit maak 12 van hulle .
(trg)="58"> Hau guztiak dira 12 zatiak
(src)="61"> Maar die hoof bekommernis vir die omgewing-belangstellende studente -- en hulle is reg -- is oor die toekoms .
(trg)="59"> Baina ikasle ekologisten kezka nagusiena , eta arrazoia dute , geroa da .
(src)="62"> Wat is die tendense ?
(trg)="60.1"> Zeintzuk dira joerak ?
(trg)="60.2"> Joerak luzatzen baditugu ,
(src)="63.1"> As hulle net verleng , sonder enige gevorderde analise , tot 2050 , is daar twee dinge wat energieverbruik kan verhoog .
(src)="63.2"> Eerste , bevolkingsgroei .
(src)="63.3"> Tweede , ekonomiese groei .
(trg)="61.1"> analisi aurreraturik egin gabe 2050 . urte arte , badaude energiaren erabilera handitu dezaketen bi gauzak .
(trg)="61.2"> Lehenengo eta behin , populazioaren hazkundea .
(trg)="61.3"> Bigarrena , hazkunde ekonomikoa .
(src)="64"> Bevolkingsgroei sal hoofsaaklik onder die armste mense plaasvind , want hulle ervaar hoë kindersterftes en hulle het baie kinders per vrou .
(trg)="62.1"> Hazkunde demografikoa hemengo txiroen artean gertatuko da , umeen heriotza-tasa altua daukatelako eta emakume bakoitzeko seme-alaba asko dauzkatelako .
(trg)="62.2"> Eta horrela bi gehiago izango dugu .
(src)="65"> Met dit kom twee ekstra , maar energieverbruik sal nie baie verander nie .
(trg)="63.1"> baina horrek ez du hein handi batean energiaren erabilera .
(trg)="63.2"> Baina hazkunde ekonomikoak sortuko du ( energiaren erabilera handitzeak ) .
(src)="67"> Die mees welaf hier in die opkomende ekonomieë -- ek noem hulle die Nuwe Ooste -- hulle sal oor die luglyn spring .
(trg)="64.1"> Handiena hemen , garatu bidean dauden ekonomietan .
(trg)="64.2"> Nik Ekialde Berria deitzen diet .
(trg)="64.3"> Zeruaren atarira salto egingo dute .
(src)="68"> " Whap ! " sê hulle .
(trg)="65"> " Wop ! " , diote .
(src)="69"> En hulle sal begin om so baie te gebruik soos die Ou Weste reeds gebruik .
(trg)="66"> Eta Mendebalde Zaharrak izandako hainbeste energia erabiliko dute .
(src)="70"> En dié mense , hulle wil ’ n wasmasjien hê .
(trg)="67"> Eta pertsona horiek garbitzaileak nahi dituzte .
(src)="71"> Soos ek gesê het : daar gaan hulle .
(trg)="68"> Benetan esaten dizuet : Haiek hara joango dira .
(src)="72"> Hulle energieverbruik sal verdubbel .
(trg)="69"> Eta erabilitako energia-kantitatea bikoiztuko da .
(src)="73"> En ons hoop dat die arm mense elektriese lig sal kry .
(trg)="70"> Espero dugu txiroenak era argi elektrikoa hasiko direla erabiltzen ,
(src)="74"> Hulle kry twee-kind-families sonder ’ n stop in bevolkingsgroei .
(trg)="71.1"> eta bi seme-alabetako familiak izatea hazkunde demografikoa gelditu gabe .
(trg)="71.2"> Baina energiaren kontsumo orokorra
(src)="75"> Maar die totale energieverbruik sal verhoog tot 22 eenhede .
(trg)="72"> 22 unitateetan handituko da .
(src)="76"> En dié 22 eenhede -- steeds gebruik die rykstes die meeste .
(trg)="73"> Eta 22 unitate horietatik aberatsenek oraindik gehiengoa erabiliko dute .
(src)="77"> So wat moet gedoen word ?
(trg)="74"> Beraz , zer egin behar da ?
(src)="78"> Omdat die risiko , die hoë waarskynlikheid van klimaatsverandering ,
(trg)="75"> zeren arriskua , aldaketa klimatikoaren aukera handia benetazkoa den .
(src)="79"> ’ n werklikheid is .
(trg)="76"> Benetazkoa .
(src)="80"> Natuurlik moet hulle meer energiedoeltreffend wees .
(trg)="77"> Jakina , energia aldetik eraginkorragoak izan behar izango dira .
(src)="81"> Hulle moet gedrag verander op ’ n manier .
(trg)="78"> Euren portaera , nola edo hala , aldatu behar dute .
(src)="82"> Hulle moet ook begin groen energie produseer , baie meer groen energie .
(trg)="79"> Energia berdea ere hasi behar izango dira ekoizten , askoz energia berdea ere .
(src)="83"> Maar tot hulle dieselfde energieverbruik per persoon het , moet hulle nie raad gee aan ander -- wat om te doen of nie te doen nie .
(trg)="80"> Baina pertsona bakoitzeko energia-kontsumo berbera eskuratu arte , besteei ez liekete ezer esan behar izango zer egin eta ez .
(src)="84"> ( Applous ) Hier kan ons meer groen energie kry van orals .
(trg)="81"> ( Txaloak ) Hemen leku guztietan energia berde eskura dezakegu .
(src)="85"> Dis wat ons hoop mag gebeur .
(trg)="82.1"> Benetan espero dugu .
(trg)="82.2"> Gerorako benetazko erronka da .
(src)="87"> Maar ek verseker julle dat hierdie vrou in die favela in Rio : sy wil ’ n wasmasjien hê .
(trg)="83.1"> Baina ziurta diezazueket Rio-ko favela baten emakumea garbitzailea nahi duela .
(trg)="83.2"> Bera oso pozik dago bere Energia ministrarekin
(src)="88"> Sy 's baie gelukkig met haar minister van energie wat elektrisiteit vir almal verskaf het -- so gelukkig dat sy vir haar gestem het .
(trg)="84"> zeinek guztioi energia ematen zien. pozik dago berari botoa emateagatik .
(src)="89"> En sy word Dilma Rousseff , die pas gekose president van een van die grootste demokrasieë in die wêreld -- van minister van energie tot president .
(trg)="85.1"> Bera da Dilma Rousseff , izendatu berriko presidentea munduko demokrazia handinetariko batekoa .
(trg)="85.2"> Energia ministroa izatetik presidente izatera .
(src)="90"> As jy ’ n demokrasie het , sal mense stem vir wasmasjiene .
(trg)="86"> Demokrazia badago , pertsonek garbitzaileen alde botoa emango dute .
(src)="91"> Hulle 's mal oor hulle .
(trg)="87"> Benetan maite dituzte .
(src)="92"> En wat is die wonder hiervan ?
(trg)="88"> Eta zein da garbitzaileen magia ?
(src)="93"> My ma 't die wonder van die masjien verduidelik die heel , heel eerste dag .
(trg)="89"> Nire amak magia hori azaldu zidan lehenengo egunean .
(src)="94"> Sy 't gesê , " Nou Hans ,
(trg)="90"> Esan zidan : " Aizu , Hans , sar dezagun arropa ,
(src)="95"> ons het die wasgoed gelaai .
(trg)="91"> eta garbitzaileak lana egingo du .
(src)="97"> En nou kan ons biblioteek toe gaan . "
(trg)="92.1"> Eta gu liburutegira joan gaitezke " .
(trg)="92.2"> Hau da magia hau :
(src)="98"> Want dis die wonder : jy doen die wasgoed , en wat kry jy uit die masjien ?
(trg)="93"> batek arropa sartu , eta , zer ateratzen da garbitzailetik ?
(src)="99"> Jy kry boeke uit die masjien , kinderboeke .
(trg)="94"> Garbitzailetik liburuak ateratzen dira , umeentzako liburuak .
(src)="100"> My ma 't tyd gehad om vir my te lees .
(trg)="95"> Eta nire ama niri ipuinak irakurtzeko gai zen .
(src)="101"> Sy was mal daaroor .
(trg)="96"> Benetan maite zuen .
(src)="102.1"> Ek kry die " ABC 's . "
(src)="102.2"> Dis waar my beroep as professor begin het , toe my ma tyd gehad het om vir my te lees .
(trg)="97.1"> " ABC " nuen .
(trg)="97.2"> Horrela hasi nintzen nire irakasle-karrera , nire ama ipuinak niri irakurtzeko gai zenean ,
(src)="103"> Sy 't ook boeke vir haarself gekry .
(trg)="98"> Eta berarentzako liburuak ere lortu zituen .
(src)="104"> Sy 't dit reggekry om Engels te studeer en dit te leer as ’ n vreemde taal .
(trg)="99"> Ingelera ikasteko moldatu egin zuen eta atzerriko hizkuntz bat ikasi zuen .
(src)="105"> En sy lees soveel romans , so baie verskillendes .
(trg)="100"> Eta eleberri asko irakurri zituen , guztiz eleberri desberdinak .