# af/ted2020-123.xml.gz
# eo/ted2020-123.xml.gz
(src)="1"> ’ n Belangrike demografiese gebeurtenis is onderweg .
(trg)="1"> Esence , nun okazadas demografia revolucio .
(src)="2.1"> En dit mag wees dat die oorsteek van die 50 % verstedelikingspunt ’ n ekonomiese keerpunt is .
(src)="2.2"> Die wêreld is nou ’ n kaart van verbinding .
(trg)="2.1"> Kaj eblas ke transiri 50 elcentojn de enurba loĝado estas ekonomia turnopunkto .
(trg)="2.2"> Tial la mondo nun estas mapo de konektebleco .
(src)="3"> In die verlede was Parys , London en New York die grootste stede .
(trg)="3"> Antaŭe Parizo kaj Londono kaj Novjorko estis la plej grandaj urboj .
(src)="4"> Ons beleef nou die einde van die Weste se opkoms .
(trg)="4"> Kion ni nun havas , tio estas la fino de la kresko de la Okcidento .
(src)="5.1"> Dis verby .
(src)="5.2"> Die totale aantal is oorweldigend .
(trg)="5.1"> Tio finiĝis .
(trg)="5.2"> La kombinitaj nombroj estas imponaj . [ ĉiusemajne 1,3 milionoj moviĝas en la urbon ]
(src)="6.1"> So wat gebeur nou eintlik ?
(src)="6.2"> Die wêreld se dorpies is besig om leeg te loop .
(trg)="6.1"> Do kio vere okazas ?
(trg)="6.2"> Nu , vilaĝoj tra la mondo malpleniĝas .
(src)="7"> Die vraag is , waarom ?
(trg)="7"> La demando estas : kial ?
(src)="8.1"> Hier is die onromantiese waarheid -- die stadslug maak jou vry , het hulle in Renaissance Duitsland gesê .
(src)="8.2"> Sommige mense gaan dus na plekke soos Shanghai , maar meeste gaan na plakkerstede , waar estetika regeer .
(trg)="8.1"> Kaj jen la malromantika vero [ malavantaĝoj de la kampara vivo ] -- " La urba aero liberigas vin " , tiel oni diris en Renesanca Germanio .
(trg)="8.2"> Do iuj iras al lokoj kiel Ŝanhajo sed plej multaj iras al ladurboj , kie regas estetiko .
(src)="9"> Hierdie is nie werklik mense wat onderdruk is deur armoede nie .
(trg)="9"> Kaj tiuj ne estas homoj vere subpremataj de malriĉeco .
(src)="10"> Dis mense wat armoede ontvlug so vinnig as wat hulle kan .
(trg)="10"> Ili estas homoj elirantaj el malriĉeco tiel rapide kiel ili povas .
(src)="11"> Hulle is hoofsaaklik die bouers en tot ’ n groot mate die ontwerpers .
(trg)="11"> Ili estas la ĉefaj konstruantoj kaj plej ofte la ĉefaj fasonantoj .
(src)="12"> Hulle 't tuisgemaakte infrastruktuur en lewendige stadslewens .
(trg)="12"> Ili havas hejmfaritan infrastrukturon kaj viglan urban vivon .
(src)="13"> Een sesde van Indië se GNP kom uit Moembaai .
(trg)="13"> Unu sesono de la Malneta Nacia Produko de Barato fontas el Mumbajo .
(src)="14"> Daar word konstant opgradeer en in ’ n paar gevalle help die regering .
(trg)="14"> Ili daŭre progresas kaj en kelkaj maloftaj okazoj la registaro helpas .
(src)="15"> Opvoeding is die hoof ding wat in stede kan geskied .
(trg)="15"> Edukado estas la ĉefa evento , kiu povas okazi en urboj .
(src)="16"> Wat gebeur op die strate van Moembaai ?
(trg)="16"> Kio okazas surstrate en Mumbajo ? [ neformalaj entreprenoj ]
(src)="17.1"> Al Gore weet .
(src)="17.2"> Dis basies alles .
(trg)="17.1"> Al Gore scias .
(trg)="17.2"> Temas esence pri ĉio .
(src)="18"> Daar 's geen werkloosheid in plakkerstede nie .
(trg)="18"> [ Neformala ekonomio ] Ne ekzistas senlaboreco en ladurboj .
(src)="19.1"> Almal werk .
(src)="19.2"> Een sesde van die mensdom is daar .
(trg)="19.1"> Ĉiuj laboras .
(trg)="19.2"> Unu sesono de la homaro estas tie .
(trg)="19.3"> Kaj baldaŭ estos pli ol tio .
(src)="20.1"> Binnekort meer .
(src)="20.2"> Hier is die eerste gevolgtrekking : Stede het die bevolkingsaanwasbom ontlont .
(trg)="20.1"> [ Espereble 2 pliaj miliardoj ] Do jen tie ĉi la unua frapa punkto .
(trg)="20.2"> Urboj malmuntis la populacian bombon .
(trg)="20.3"> [ Ni atingos 8 aŭ 9 miliardojn kaj tiu nombro ekfalos ]
(src)="21"> En die tweede gevolgtrekking :
(trg)="21.1"> Kaj jen tie ĉi la dua frapa punkto .
(trg)="21.2"> [ Urboj estas kreantoj de riĉeco ]
(src)="22.1"> Dis die nuus uit die onderdorp .
(src)="22.2"> Hier is dit in perspektief .
(trg)="22.1"> Estas novaĵoj el la urbocentro .
(trg)="22.2"> [ Miliardoj eklasos la staton de mizero ] Jen en perspektivo
(src)="23"> Sterre skyn al biljoene jare op die aarde neer .
(trg)="23"> Steloj brilis malsupren al la vivo de la Tero dum miliardoj da jaroj .
(src)="24"> Nou skyn ons terug !
(trg)="24"> Nun ni resuprenbrilas .
(src)="25"> Dankie .
(trg)="25"> Dankon .
# af/ted2020-153.xml.gz
# eo/ted2020-153.xml.gz
(src)="1"> Chris Anderson : William , hallo .
(trg)="1"> Chris Anderson : Bonvenon , William .
(src)="2"> Goed om jou te sien .
(trg)="2"> William Kamkwamba : Dankon .
(src)="3.1"> William Kamkwamba : Dankie .
(src)="3.2"> CA : Ek dink ons het ’ n foto ?
(trg)="3.1"> CA : Jen lumbildo ...
(trg)="3.2"> Pri kio temas ?
(src)="4.1"> Waar is dit ?
(src)="4.2"> WK : Dis my huis .
(src)="4.3"> Dis waar ek bly .
(trg)="4"> WK : Ĝi estas la domo , kie mi loĝas .
(src)="5"> CA : Waar ?
(trg)="5.1"> CA : Kie vi loĝas ?
(trg)="5.2"> En kiu lando ?
(src)="6.1"> Watter land ?
(src)="6.2"> WK : In Malawi , Kasungu .
(trg)="6.1"> WK : En Malavio .
(trg)="6.2"> En Kasungu , Malavio .
(src)="7.1"> In Kasungu .
(src)="7.2"> CA : OK .
(src)="7.3"> So , jy 's nou 19 ?
(trg)="7.1"> CA : Bone .
(trg)="7.2"> Vi estas 19-jara , ĉu ne ?
(src)="8.1"> WK : Ja .
(src)="8.2"> Ek 's nou 19 jaar oud .
(trg)="8.1"> WK : Jes .
(trg)="8.2"> Mi estas 19-jara .
(src)="9"> CA : Vyf jaar gelede het jy ’ n idee gehad .
(trg)="9"> CA : Antaŭ kvin jaroj venis al vi ideo .
(src)="10.1"> Wat was dit ?
(src)="10.2"> WK : Ek wou ’ n windmeul gemaak het .
(trg)="10.1"> Kia ?
(trg)="10.2"> WK : Mi volis starigi ventoturbinon .
(src)="11"> CA : ’ n Windmeul ?
(trg)="12"> WK : Jes .
(src)="12.1"> WK : Ja .
(src)="12.2"> CA : Vir krag -- vir ligte en so aan ?
(trg)="13.1"> CA : Por elektrizi kion ?
(trg)="13.2"> Ĉu por lumo , k.t.p.
(src)="13"> WK : Ja .
(trg)="14.1"> ?
(trg)="14.2"> WK : Jes .
(src)="14"> CA : So wat het jy gedoen ?
(trg)="15.1"> CA : Kion vi do faris ?
(trg)="15.2"> Kiel vi efektivigis tion ?
(src)="15.1"> Hoe het jy dit gerealiseer ?
(src)="15.2"> WK : Na ek skool moes opgee , het ek biblioteek toe gegaan , en ek 't ’ n boek gelees -- " Using Energy , " en ek kry toe inligting om die meul te bou .
(trg)="16.1"> WK : Forlasinte la lernejon , mi trovis en biblioteko libron : « Kiel uzi energion » , kaj legis informon en ĝi pri la maŝino .
(trg)="16.2"> Mi provis ,
(src)="16"> En ek 't probeer en ek 't dit gemaak .
(trg)="17"> kaj konstruis ĝin .
(src)="17"> ( Applous ) CA : So jy 't nagevolg -- jy 't die ontwerp in die boek presies nagevolg .
(trg)="18"> ( Aplaŭdoj ) CA : Do vi kopiis – vi kopiis ekzakte la modelon de la libro .
(src)="18.1"> WK : A , nee .
(src)="18.2"> Ek 't net --
(trg)="19.1"> WK : Ha , ne .
(trg)="19.2"> Anstataŭ … CA : Kio okazis ?
(src)="19.1"> CA : Wat het gebeur ?
(src)="19.2"> WK : Eintlik het ’ n ontwerp van die windmeul wat in die boek was , dit het vier -- a -- drie lemme , en myne het vier lemme .
(trg)="20"> WK : Fakte , en la libro , la maŝino havis kvar … ne , tri alojn , kaj la mia havas kvar alojn .
(src)="20"> CA : Die boek s 'n het drie gehad , joune vier .
(trg)="21"> CA : Tri en la libro , kaj kvar sur la via .
(src)="21"> WK : Ja .
(trg)="22"> WK : Jes .
(src)="22"> CA : En waaruit het jy dit gemaak ?
(trg)="23"> CA : Kaj el kio vi konstruis ĝin ?
(src)="23"> WK : Ek 't vier lemme gemaak , net omdat ek die krag wou vermeerder .
(trg)="24"> WK : Mi metis kvar alojn , ĉar mi volis pliigi ĝian povon .
(src)="24"> CA : OK .
(trg)="26"> WK : Jes .
(src)="25.1"> WK : Ja .
(src)="25.2"> CA : Jy 't drie getoets en ontdek vier werk beter ?
(trg)="27"> CA : Testinte , vi vidis , ke ĝi pli bone funckias per kvar .
(src)="26"> WK : Ja .
(trg)="28.1"> WK : Jes .
(trg)="28.2"> Mi faris teston .
(src)="27.1"> Ek toets .
(src)="27.2"> CA : En waaruit het jy die windmeul gemaak ?
(trg)="29"> CA : Kaj el kio vi faris la ventoturbinon ?
(src)="28"> Watter materiale het jy gebruik ?
(trg)="30"> Kiajn materialojn vi uzis ?
(src)="29"> WK : Ek gebruik ’ n fietsraam , en ’ n katrol , en plastiekpyp , wat dan trek -- CA : Het ons ’ n foto daarvan ?
(trg)="31.1"> WK : Mi uzis biciklan kadron , pulion kaj plastan tubon , kaj tiu tiras … CA : Estas foto pri ĝi .
(trg)="31.2"> Ĉu ni povas vidi la sekvan lumbildon ?
(src)="30.1"> Kan ons die volgende skyfie sien ?
(src)="30.2"> WK : Ja .
(trg)="32.1"> WK : Jes .
(trg)="32.2"> Jen la ventoturbino .
(src)="31.1"> Die windmeul .
(src)="31.2"> CA : En so , daai windmeul , wat -- dit het gewerk ?
(trg)="33"> CA : Kaj do … Tiu ventoturbino … Ĉu ĝi funkciis ?
(src)="32"> WK : Wanneer die wind waai , draai en genereer dit .
(trg)="34"> WK : Kiam blovas la vento , ĝi rotacias kaj generas .
(src)="33.1"> CA : Hoe baie elektrisiteit ?
(src)="33.2"> WK : 12 watt .
(trg)="36"> WK : 12 vatojn .
(src)="34"> CA : En so , kon dit ’ n lig brand vir die huis ?
(trg)="37"> CA : Kaj ĝi funkciigis lampojn por via domo .
(src)="35.1"> Hoeveel ligte ?
(src)="35.2"> WK : Vier gloeilampe en twee radios .
(trg)="38.1"> Kiom da lampoj ?
(trg)="38.2"> WK : Kvar ampoloj kaj du radioriceviloj .
(src)="36"> CA : Wow .
(trg)="40"> WK : Jes .
(src)="37.1"> WK : Ja .
(src)="37.2"> ( Applous ) CA : Volgende skyfie -- So , wie 's dit ?
(trg)="41"> ( Aplaŭdoj ) CA : Sekva lumbildo … Kiuj estas tiuj ?
(src)="38"> WK : Dis my ouers , met die radio .
(trg)="42"> WK : Miaj gepatroj tenantaj radioricevilon .
(src)="39"> CA : So wat dink hulle -- jy was toe 14 , 15 -- wat dink hulle hiervan ?
(trg)="43.1"> CA : Vi estis nur 14-15-jara tiam .
(trg)="43.2"> Kiel ili reagis ?
(trg)="43.3"> Ĉu ili feliĉis ?
(src)="40.1"> Was hulle beïndruk ?
(src)="40.2"> WK : Ja .
(trg)="44"> WK : Jes .
(src)="41"> CA : En so wat 's jou -- wat gaan jy doen hiermee ?
(trg)="45"> CA : Kaj vi … Kion vi intencas fari pri tio ?
(src)="42"> WK : Um -- CA : Wat wil jy -- ek bedoel -- wil jy nog een bou ?
(trg)="46"> WK : Kio ? -- CA : Mi celas diri : Ĉu vi intencas starigi alian ?
(src)="43"> WK : Ja , ek wil nog een bou -- om water te pomp en lande te besproei .
(trg)="47"> WK : Jes , mi volas starigi alian , kiu pumpos akvon por la kultivejo .
(src)="44"> CA : So dit sou groter moes wees ?
(trg)="48"> CA : Kaj por tio vi necesos pli potencan turbinon .
(src)="45"> WK : Ja .
(trg)="49"> WK : Jes .
(src)="46"> CA : Hoe groot ?
(trg)="50"> CA : Kiom pli ?
(src)="47"> WK : Ek dink dit sal meer as 20 watt produseer .
(trg)="51"> WK : Mi pensas , ke ĝi generos pli ol 20 vatojn .
(src)="48"> CA : So dit sal besproeiing vir die hele dorpie genereer ?
(trg)="52"> CA : Kaj tio disponigus irigacion al la tuta vilaĝo , ĉu ne ?
(src)="49"> WK : Ja .
(trg)="53"> WK : Jes .
(src)="50.1"> CA : Wow .
(src)="50.2"> En so jy 's besig om met mense hier by TED te gesels om mense te kry wat dalk op ’ n manier kan help om hierdie droom waar te maak ?
(trg)="54"> CA : Kaj nun , vi serĉas homojn ĉi tie , ĉe TED , kiuj povus iel helpi vin efektivigi tiun revon .
(src)="51"> WK : Ja , as hulle my kan help met materiale , ja .
(trg)="55"> WK : Jes , kiuj povus helpi min pri la materialoj .
(src)="52"> CA : En as jy dink aan jou lewe vorentoe , jy 's nou 19 , sien jy jouself voortgaan met hierdie droom van werk met energie ?
(trg)="56.1"> Jes .
(trg)="56.2"> CA : Vi nun estas 19-jara .
(trg)="56.3"> Ĉu vi intencas estonte plue labori pri energiproduktado ?
(src)="53.1"> WK : Ja .
(src)="53.2"> Ek dink steeds om te werk met energie .
(trg)="57.1"> WK : Jes .
(trg)="57.2"> Mi ja intencas labori en tiu kampo .
(src)="54.1"> CA : Wow .
(src)="54.2"> William , dis ’ n groot eer om jou by die TED-konferensie te hê .
(trg)="58"> CA : Nu , William , estis vera honoro paroli kun vi .
(src)="55"> Baie dankie dat jy gekom het .
(trg)="59"> Ni dankegas vin pro via ĉeesto .
(src)="56"> WK : Dankie .
(trg)="60"> VK : Dankon .
(src)="57"> ( Applous )
(trg)="61"> ( Aplaŭdoj )
# af/ted2020-1736.xml.gz
# eo/ted2020-1736.xml.gz
(src)="1.1"> Ek 't in Taiwan grootgeword as die dogter van ’ n kalligraaf .
(src)="1.2"> Een van my kosbaarste herinneringe was toe my ma vir my die skoonheid en vorm van Sjinese karakters gewys het .
(trg)="1.1"> Mi kreskis en Tajvano kie mia patro estis kaligrafo .
(trg)="1.2"> Unu el miaj plej ŝatataj memoraĵoj estas pri mia patrino montrante la formon kaj belecon de la ĉinaj ideogramoj .
(src)="2"> Van toe af is ek deur dié ongelooflike taal geboei .
(trg)="2.1"> De tiam , tiu nekredebla lingvo fascinas min .
(trg)="2.2"> Bedaŭrinde ,
(src)="3"> Maar vir ’ n buitestander lyk dit so ondeurdringbaar soos die Groot Sjinese Muur .
(trg)="3"> por fremduloj , ĝi ŝajnas tiel nepenetrebla kiel la Ĉinia Murego .
(src)="4"> Oor die afgelope paar jaar het ek gewonder of ek hierdie muur kan afbreek , sodat enigiemand wat die skoonheid van dié gesofistikeerde taal wil verstaan en waardeer , dit kan doen .
(trg)="4"> Dum kelkaj jaroj , mi demandis min , ĉu mi eblus disfaligi tiun muregon , por ke kiu ajn volas kompreni kaj ĝui la belecon de tiu rafinita lingvo povu tion fari .
(src)="5"> Ek 't begin dink hoe ’ n nuwe , vinnige manier om Sjinees te leer handig sou wees .
(trg)="5"> Mi ekpripensis kiel nova , rapida metodo por lerni la ĉina povus utili .
(src)="6"> Vandat ek vyf was , het ek begin leer hoe om elke liewe streep vir elke karakter in die korrekte volgorde te teken .
(trg)="6"> Je mia kvina jaro , mi eklernis kiel desegni ĉiun individuan strekon por ĉiu ideogramo laŭ la taŭga ordo .
(src)="7"> Ek 't 15 jaar lank elke dag nuwe karakters geleer .
(trg)="7"> Mi lernis novajn ideogramojn ĉiutage dum la sekvantaj 15 jaroj .
(src)="8"> Aangesien ons net vyf minute het , is dit beter dat ons ’ n vinnig en makliker manier het .
(trg)="8"> Sed ni havas nur kvin minutojn , do prefere ni volas pli rapidan metodon .
(src)="9"> ’ n Sjinese leerling sou 20 000 karakters verstaan .
(trg)="9"> Ĉinia klerulo kutime eblas kompreni 20 000 ideogramojn .
(src)="10"> Jy 't net 1000 nodig om basies geletterd te wees .
(trg)="10"> Por baza legadpovo , oni bezonas nur 1000 .
(src)="11"> Die top 200 sal jou 40 persent van basiese literatuur laat verstaan -- genoeg om padtekens en spyskaarte te lees , om die basiese idee van webblaaie of koerante te verstaan .
(trg)="11"> La ĉefa 200 ebligas onin kompreni 40 elcenton de la baza legaĵaro -- sufiĉe por vojsignaloj , manĝokartoj , por la bazaj ideoj de retpaĝaroj aŭ gazetoj .
(src)="12"> Vandag gaan ek met agt begin om julle te wys hoe die metode werk .
(trg)="12"> Hodiaŭ , mi komencos per ok por demonstri kiel funckias la metodo .
(src)="13"> Is julle gereed ?
(trg)="13"> Ĉu vi pretas ?
(src)="14"> Maak jou mond so wyd soos moontlik oop totdat dit vierkantig is .
(trg)="14"> Malfermu la buŝon kiel eble plej grande -- igu ĝin kvadrato .
(src)="15"> Jy kry ’ n mond .
(trg)="15"> Jen buŝo .
(src)="16"> Dis is ’ n persoon wat gaan stap .
(trg)="16"> Jen iu , kiu piediras .
(src)="17"> Persoon .
(trg)="17"> Homo .
(src)="18.1"> As die vorm van die vuur ’ n persoon is , met arms aan beide kante , as of sy verwoed gil : " Help !
(src)="18.2"> Ek 's aan die brand ! " -- Hierdie simbool is werklik oorspronklik van die vorm van vlamme , maar ek hou daarvan om so te dink .
(src)="18.3"> Wat ook al vir jou werk .
(trg)="18.1"> La ideogramo por fajro montras homon levantan ambaŭ brakojn , kvazaŭ li freneze kriegus , " Helpu !
(trg)="18.2"> Brulas mi ! " -- Origine , ĝi devenas el la formo de flamoj , sed mi preferas mian vidmanieron .