# en/ted2013.en-nl.xml.gz
# nl/ted2013.en-nl.xml.gz
(src)="1"> http : / / www.ted.com / talks / stephen _ palumbi _ following _ the _ mercury _ trail.html
(trg)="1"> http://www.ted.com/talks/lang/nl/stephen_palumbi_following_the_mercury_trail.html
(src)="2"> There 's a tight and surprising link between the ocean 's health and ours , says marine biologist Stephen Palumbi . He shows how toxins at the bottom of the ocean food chain find their way into our bodies , with a shocking story of toxic contamination from a Japanese fish market . His work points a way forward for saving the oceans ' health -- and humanity 's .
(trg)="2"> Er is een strak en verrassend verband tussen de gezondheid van de oceanen en de onze , zegt marien bioloog Stephen Palumbi . Hij laat zien hoe toxines op de bodem van de oceaan via de voedselketen hun weg vinden naar ons lichaam , met een schokkend verhaal over toxische vervuiling van de Japanse vismarkt . Zijn werk wijst de weg naar het redden van de gezondheid van de oceanen - en van de onze .
(src)="3"> fish , health , mission blue , oceans , science
(trg)="3"> fish , health , mission blue , oceans , science
(src)="4"> 899
(trg)="4"> 899
(src)="5"> Stephen Palumbi : Following the mercury trail
(trg)="5"> Stephen Palumbi : Het kwik achterna
(src)="7"> It can be a very complicated thing , the ocean .
(trg)="7"> Een zeer ingewikkelde zaak , de oceaan .
(src)="8"> And it can be a very complicated thing , what human health is .
(trg)="8"> Ook de menselijke gezondheid is een heel ingewikkeld iets .
(src)="9"> And bringing those two together might seem a very daunting task , but what I 'm going to try to say is that even in that complexity , there 's some simple themes that I think , if we understand , we can really move forward .
(trg)="9"> Deze twee samenbrengen lijkt een zeer moeilijke opgave . Maar wat ik ga proberen te zeggen , is dat er zelfs in die complexiteit een aantal eenvoudige thema's zijn . Als we die begrijpen , zullen we volgens mij echt vooruitgang kunnen maken .
(src)="10"> And those simple themes aren 't really themes about the complex science of what 's going on , but things that we all pretty well know .
(trg)="10"> Die eenvoudige thema's gaan niet echt over de complexe wetenschap van wat er gaande is , maar zijn dingen die we allemaal vrij goed kennen .
(src)="11"> And I 'm going to start with this one : If momma ain 't happy , ain 't nobody happy .
(trg)="11"> Ik ga hiermee beginnen . Als mama niet gelukkig is , is niemand gelukkig .
(src)="12"> We know that , right ? We 've experienced that .
(trg)="12"> Dat weten we toch uit ondervinding .
(src)="13"> And if we just take that and we build from there , then we can go to the next step , which is that if the ocean ain 't happy , ain 't nobody happy .
(trg)="13"> En als we daarmee verder gaan kunnen we de volgende stap zetten , namelijk dat als de oceaan niet gelukkig is , niemand gelukkig is .
(src)="14"> That 's the theme of my talk .
(trg)="14"> Dat is het thema van mijn lezing .
(src)="15"> And we 're making the ocean pretty unhappy in a lot of different ways .
(trg)="15"> We maken de oceaan erg ongelukkig op een heleboel verschillende manieren .
(src)="16"> This is a shot of Cannery Row in 1932 .
(trg)="16"> Dit is een foto van Cannery Row in 1932 .
(src)="17"> Cannery Row , at the time , had the biggest industrial canning operation on the west coast .
(trg)="17"> Cannery Row had toen de grootste industriële conservenindustrie op de westkust .
(src)="18"> We piled enormous amounts of pollution into the air and into the water .
(trg)="18"> We loosden enorme massa's verontreiniging in de lucht en in het water .
(src)="19"> Rolf Bolin , who was a professor at the Hopkin 's Marine Station where I work , wrote in the 1940s that " The fumes from the scum floating on the inlets of the bay were so bad they turned lead-based paints black . "
(trg)="19"> Rolf Bolin , een professor aan het Hopkins Marine Station waar ik werk , schreef in de jaren 1940 : " De dampen van het schuim dat op de baai dreef waren zo smerig dat loodhoudende verf er zwart van werd . "
(src)="20"> People working in these canneries could barely stay there all day because of the smell , but you know what they came out saying ?
(trg)="20"> Mensen die in deze conservenfabrieken werkten , konden het daar nauwelijks de hele dag uithouden vanwege de stank . Maar weet je wat ze zegden ?
(src)="21"> They say , " You know what you smell ?
(trg)="21"> Ze zegden : " Weet je wat je ruikt ?
(src)="22"> You smell money . "
(trg)="22"> Je ruikt geld . "
(src)="23"> That pollution was money to that community , and those people dealt with the pollution and absorbed it into their skin and into their bodies because they needed the money .
(trg)="23"> Die vervuiling betekende geld voor die gemeenschap . En die mensen verdroegen die verontreiniging die binnendrong in hun huid en in hun lichaam omdat ze het geld nodig hadden .
(src)="24"> We made the ocean unhappy ; we made people very unhappy , and we made them unhealthy .
(trg)="24"> We hebben de oceaan ongelukkig gemaakt en we maakten mensen heel ongelukkig en ongezond .
(src)="25"> The connection between ocean health and human health is actually based upon another couple simple adages , and I want to call that " pinch a minnow , hurt a whale . "
(trg)="25"> Het verband tussen de gezondheid van de oceaan en de menselijke gezondheid is eigenlijk gebaseerd op nog een paar eenvoudige gezegden . Dit bijvoorbeeld : " Als je een voorn knijpt , doe je een walvis pijn . "
(src)="26"> The pyramid of ocean life ...
(trg)="26"> De piramide van het leven in de oceaan ...
(src)="27"> Now , when an ecologist looks at the ocean -- I have to tell you -- we look at the ocean in a very different way , and we see different things than when a regular person looks at the ocean because when an ecologist looks at the ocean , we see all those interconnections .
(trg)="27"> Wanneer een ecoloog naar de oceaan kijkt - ik moet jullie zeggen : we kijken op een heel andere manier naar de oceaan , en we zien andere dingen dan wanneer een gewoon persoon naar de oceaan kijkt . Want als een ecoloog naar de oceaan kijkt , zien we al die wisselwerkingen .
(src)="28"> We see the base of the food chain , the plankton , the small things , and we see how those animals are food to animals in the middle of the pyramid , and on so up this diagram .
(trg)="28"> We zien de basis van de voedselketen , het plankton , de kleine dingen , en we zien hoe deze dieren voedsel zijn voor dieren in het midden van de piramide , en zo opwaarts in dit diagram .
(src)="29"> And that flow , that flow of life , from the very base up to the very top , is the flow that ecologists see .
(trg)="29"> Die stroming , die stroming van het leven , vanaf de basis tot aan de top , is de stroming die ecologen zien .
(src)="30"> And that 's what we 're trying to preserve when we say , " Save the ocean . Heal the ocean . "
(trg)="30"> Dat is wat we proberen te behouden wanneer we zeggen : " Red de oceaan . Genees de oceaan . "
(src)="31"> It 's that pyramid .
(trg)="31"> Het is die piramide .
(src)="32"> Now why does that matter for human health ?
(trg)="32"> Wat heeft dat nu te maken met menselijke gezondheid ?
(src)="33"> Because when we jam things in the bottom of that pyramid that shouldn 't be there , some very frightening things happen .
(trg)="33"> Omdat als we aan de basis van die piramide zaken inbrengen die er niet thuishoren , er een aantal zeer beangstigende dingen gebeuren .
(src)="34"> Pollutants , some pollutants have been created by us : molecules like PCBs that can 't be broken down by our bodies .
(trg)="34"> Afval , vaak door ons gemaakt , moleculen zoals PCB's die in ons lichaam niet kunnen worden afgebroken .
(src)="35"> And they go in the base of that pyramid , and they drift up ; they 're passed up that way , on to predators and on to the top predators , and in so doing , they accumulate .
(trg)="35"> Ze komen terecht in de basis van die piramide , en kruipen omhoog . Zo worden ze doorgegeven aan roofdieren en toppredatoren . En daardoor hopen ze zich op .
(src)="36"> Now , to bring that home , I thought I 'd invent a little game .
(trg)="36"> Om dat duidelijk te maken , heb ik een spelletje bedacht .
(src)="37"> We don 't really have to play it ; we can just think about it here .
(trg)="37"> We hoeven het niet echt te spelen . Alleen maar in gedachten .
(src)="38"> It 's the Styrofoam and chocolate game .
(trg)="38"> Het is het piepschuim-en-chocolade-spel .
(src)="39"> Imagine that when we got on this boat , we were all given two Styrofoam peanuts .
(trg)="39"> Stel je voor dat we op deze boot allemaal twee piepschuimballetjes kregen .
(src)="40"> Can 't do much with them : Put them in your pocket .
(trg)="40"> Je hebt er niet veel aan , je kan ze alleen maar in je zak steken .
(src)="41"> Suppose the rules are : every time you offer somebody a drink , you give them the drink , and you give them your Styrofoam peanuts too .
(trg)="41"> Omdat de regels zijn : elke keer als je iemand een drankje aanbiedt , geef je ze de drank , en ook je piepschuimballetjes .
(src)="42"> What 'll happen is that the Styrofoam peanuts will start moving through our society here , and they will accumulate in the drunkest , stingiest people .
(trg)="42"> Die piepschuimballetjes zullen hier door ons groepje beginnen te verhuizen . Ze zullen zich ophopen bij de meest dronken en gierigste mensen .
(src)="43"> There 's no mechanism in this game for them to go anywhere but into a bigger and bigger pile of indigestible Styrofoam peanuts .
(trg)="43"> Dit spel kent geen mechanisme om ze ergens anders te doen terechtkomen dan in een steeds groter wordende stapel van onverteerbare piepschuimballetjes .
(src)="44"> And that 's exactly what happens with PDBs in this food pyramid : They accumulate into the top of it .
(trg)="44"> Dat is precies wat er gebeurt met PCB's in deze voedselpiramide . Zij hopen zich op in de top .
(src)="45"> Now suppose , instead of Styrofoam peanuts , we take these lovely little chocolates that we get and we had those instead .
(trg)="45"> Stel nu dat we in plaats van piepschuimballetjes deze mooie kleine chocoladen cadeautjes zouden nemen .
(src)="46"> Well , some of us would be eating those chocolates instead of passing them around , and instead of accumulating , they will just pass into our group here and not accumulate in any one group because they 're absorbed by us .
(trg)="46"> Een aantal onder ons zouden die chocolaatjes opeten in plaats van ze door te geven . In plaats van zich op te hopen , zullen ze gewoon door onze groep worden opgenomen en niet zich accumuleren in een bepaalde groep . Omdat ze door ons verteerd worden .
(src)="47"> And that 's the difference between a PCB and , say , something natural like an omega-3 , something we want out of the marine food chain .
(trg)="47"> Dat is het verschil tussen een PCB en bijvoorbeeld iets natuurlijks als een omega-3 , iets wat we willen halen uit de voedselketen in zee .
(src)="48"> PCBs accumulate .
(trg)="48"> PCB's accumuleren .
(src)="49"> We have great examples of that , unfortunately .
(trg)="49"> We hebben daar helaas belangrijke voorbeelden van .
(src)="50"> PCBs accumulate in dolphins in Sarasota Bay , in Texas , in North Carolina .
(trg)="50"> PCB's hopen zich op in de dolfijnen in Sarasota Bay , in Texas en North Carolina .
(src)="51"> They get into the food chain .
(trg)="51"> Ze komen terecht in de voedselketen .
(src)="52"> The dolphins eat the fish that have PCBs from the plankton , and those PCBs , being fat-soluble , accumulate in these dolphins .
(trg)="52"> De dolfijnen eten vis die al PCB's bevat uit het plankton , en omdat die PCB's vetoplosbaar zijn , hopen zich op in deze dolfijnen .
(src)="53"> Now , a dolphin , mother dolphin , any dolphin -- there 's only one way that a PCB can get out of a dolphin .
(trg)="53"> Een dolfijn , een moederdolfijn , eender welke dolfijn - er is maar een manier om PCB's uit een dolfijn te krijgen .
(src)="54"> And what 's that ?
(trg)="54"> Hoe ?
(src)="55"> In mother 's milk .
(trg)="55"> Via moedermelk .
(src)="56"> Here 's a diagram of the PCB load of dolphins in Sarasota Bay .
(trg)="56"> Hier is een diagram van de PCB-belasting van dolfijnen in Sarasota Bay .
(src)="57"> Adult males : a huge load .
(trg)="57"> Volwassen mannetjes , enorm veel .
(src)="58"> Juveniles : a huge load .
(trg)="58"> Jongeren , enorm veel .
(src)="59"> Females after their first calf is already weaned : a lower load .
(trg)="59"> Vrouwtjes , nadat hun eerste kalf is gespeend , een lagere belasting .
(src)="60"> Those females , they 're not trying to .
(trg)="60"> Die vrouwtjes doen dat niet zelf .
(src)="61"> Those females are passing the PCBs in the fat of their own mother 's milk into their offspring , and their offspring don 't survive .
(trg)="61"> Die vrouwtjes geven de PCB's in het vet van van hun eigen moedermelk door aan hun nakomelingen . En hun nakomelingen overleven dat niet .
(src)="62"> The death rate in these dolphins , for the first calf born of every female dolphin , is 60 to 80 percent .
(trg)="62"> Het sterftecijfer ligt voor deze dolfijnen , voor het eerste kalf geboren uit elke vrouwelijke dolfijn , tussen 60 en 80 procent .
(src)="63"> These mothers pump their first offspring full of this pollutant , and most of them die .
(trg)="63"> Deze moeders pompen hun eerste nakomelingen vol met dit vergif . En de meeste sterven .
(src)="64"> Now , the mother then can go and reproduce , but what a terrible price to pay for the accumulation of this pollutant in these animals -- the death of the first-born calf .
(trg)="64"> De moeder kan doorgaan met reproduceren , maar wat een vreselijke prijs moet ze betalen door de ophoping van dit vergif in deze dieren - de dood van het eerstgeboren kalf .
(src)="65"> There 's another top predator in the ocean , it turns out .
(trg)="65"> Er is nog een toppredator in de oceaan , zo blijkt .
(src)="66"> That top predator , of course , is us .
(trg)="66"> Die toppredator zijn wij natuurlijk .
(src)="67"> And we also are eating meat that comes from some of these same places .
(trg)="67"> Ook wij eten vlees dat afkomstig is van een aantal van dezelfde plaatsen .
(src)="68"> This is whale meat that I photographed in a grocery store in Tokyo -- or is it ?
(trg)="68"> Dit is walvisvlees dat ik gefotografeerd heb in een supermarkt in Tokio - ja toch ?
(src)="69"> In fact , what we did a few years ago was learn how to smuggle a molecular biology lab into Tokyo and use it to genetically test the DNA out of whale meat samples and identify what they really were .
(trg)="69"> In feite smokkelden we een paar jaar geleden een moleculaire-biologielab naar Tokio en gebruikten dat voor het genetisch testen van het DNA in stalen van walvisvlees om te bepalen wat het werkelijk was .
(src)="70"> And some of those whale meat samples were whale meat .
(trg)="70"> Sommige van die walvisvleesstalen waren walvisvlees .
(src)="71"> Some of them were illegal whale meat , by the way .
(trg)="71"> Sommige daarvan waren , tussen haakjes , illegaal walvisvlees .
(src)="72"> That 's another story .
(trg)="72"> Dat is een ander verhaal .
(src)="73"> But some of them were not whale meat at all .
(trg)="73"> Maar sommige waren allesbehalve walvisvlees .
(src)="74"> Even though they were labeled whale meat , they were dolphin meat .
(trg)="74"> Ook al waren ze gelabeld als walvisvlees , het was dolfijnenvlees .
(src)="75"> Some of them were dolphin liver . Some of them were dolphin blubber .
(trg)="75"> Sommige waren dolfijnlever . Sommige dolfijnblubber .
(src)="76"> And those dolphin parts had a huge load of PCBs , dioxins and heavy metals .
(trg)="76"> En die dolfijnstalen bevatten een enorme lading PCB's , dioxines en zware metalen .
(src)="77"> And that huge load was passing into the people that ate this meat .
(trg)="77"> Die enorme lading werd doorgegeven aan mensen die dit vlees aten .
(src)="78"> It turns out that a lot of dolphins are being sold as meat in the whale meat market around the world .
(trg)="78"> Het blijkt dat veel dolfijnenvlees de wereld rond als walvisvlees wordt verkocht .
(src)="79"> That 's a tragedy for those populations , but it 's also a tragedy for the people eating them because they don 't know that that 's toxic meat .
(trg)="79"> Het is een tragedie voor deze populaties . Maar het is ook een tragedie voor de mensen die dat eten omdat ze niet weten dat dit vlees giftig is .
(src)="80"> We had these data a few years ago .
(trg)="80"> We verzamelden deze gegevens een paar jaar geleden .
(src)="81"> I remember sitting at my desk being about the only person in the world who knew that whale meat being sold in these markets was really dolphin meat , and it was toxic .
(trg)="81"> Ik herinner me nog dat ik aan mijn bureau zat en ongeveer de enige persoon in de wereld was die wist dat walvisvlees verkocht op deze markten in feite giftig dolfijnenvlees was .
(src)="82"> It had two-to-three-to-400 times the toxic loads ever allowed by the EPA .
(trg)="82"> Het had tot 400 maal de giftige lading ooit toegestaan door de EPA .
(src)="83"> And I remember there sitting at my desk thinking , " Well , I know this . This is a great scientific discovery , " but it was so awful .
(trg)="83"> Ik herinner me dat ik zat te denken : " Ik weet het . Dit is een grote wetenschappelijke ontdekking . " Maar het was zo verschrikkelijk .
(src)="84"> And for the very first time in my scientific career , I broke scientific protocol , which is that you take the data and publish them in scientific journals and then begin to talk about them .
(trg)="84"> En voor de allereerste keer in mijn wetenschappelijke carrière brak ik met het wetenschappelijk protocol . Dat zegt dat je data eerst publiceert in wetenschappelijke tijdschriften , en er pas daarna over begint te praten .
(src)="85"> We sent a very polite letter to the Minister of Health in Japan and simply pointed out that this is an intolerable situation , not for us , but for the people of Japan because mothers who may be breastfeeding , who may have young children , would be buying something that they thought was healthy , but it was really toxic .
(trg)="85"> We stuurden een zeer beleefde brief naar de minister van Volksgezondheid in Japan om erop te wijzen dat dit is een onhoudbare situatie was , niet voor ons , maar voor de mensen van Japan . Omdat moeders die borstvoeding gaven en jonge kinderen hadden , iets zouden kopen waarvan ze dachten dat het gezond was , maar dat in feite echt giftig was .
(src)="86"> That led to a whole series of other campaigns in Japan , and I 'm really proud to say that at this point , it 's very difficult to buy anything in Japan that 's labeled incorrectly , even though they 're still selling whale meat , which I believe they shouldn 't .
(trg)="86"> Dat leidde tot een hele reeks andere campagnes in Japan . Ik ben er echt trots op dat op dit punt , het heel moeilijk is om nog iets te kopen in Japan dat verkeerd is gelabeld , ook al verkopen ze nog steeds walvisvlees , wat ze volgens mij niet zouden moeten doen .
(src)="87"> But at least it 's labeled correctly , and you 're no longer going to be buying toxic dolphin meat instead .
(trg)="87"> Maar het is ten minste correct geëtiketteerd en je koopt geen toxisch dolfijnenvlees in de plaats .
(src)="88"> It isn 't just there that this happens , but in a natural diet of some communities in the Canadian arctic and in the United States and in the European arctic , a natural diet of seals and whales leads to an accumulation of PCBs that have gathered up from all parts of the world and ended up in these women .
(trg)="88"> Het is niet alleen daar dat dit gebeurt , maar ook in het natuurlijke dieet van sommige gemeenschappen in het Canadese Noordpoolgebied , in de Verenigde Staten en in het Europese Noordpoolgebied . Een natuurlijk dieet van zeehonden en walvissen leidt tot ophoping van PCB's die verzameld worden vanuit alle delen van de wereld en terechtkomen bij deze vrouwen .
(src)="89"> These women have toxic breast milk .
(trg)="89"> Deze vrouwen hebben giftige moedermelk .
(src)="90"> They cannot feed their offspring , their children , their breast milk because of the accumulation of these toxins in their food chain , in their part of the world 's ocean pyramid .
(trg)="90"> Ze kunnen hun nageslacht , hun kinderen geen borstvoeding geven vanwege de accumulatie van deze toxines in hun voedselketen , in hun deel van 's werelds oceaanpiramide .
(src)="91"> That means their immune systems are compromised .
(trg)="91"> Dat betekent dat hun immuunsysteem aangetast is .
(src)="92"> It means that their children 's development can be compromised .
(trg)="92"> Het betekent dat de ontwikkeling van hun kinderen in het gedrang kan komen .
(src)="93"> And the world 's attention on this over the last decade has reduced the problem for these women , not by changing the pyramid , but by changing what they particularly eat out of it .
(trg)="93"> De aandacht van de wereld hiervoor in het afgelopen decennium heeft het probleem voor deze vrouwen verminderd , niet door de piramide te veranderen , maar door te veranderen wat ze ervan eten .
(src)="94"> We 've taken them out of their natural pyramid in order to solve this problem .
(trg)="94"> We hebben ze uit hun natuurlijke piramide gehaald om dit probleem op te lossen .
(src)="95"> That 's a good thing for this particular acute problem , but it does nothing to solve the pyramid problem .
(trg)="95"> Dat is een goede zaak voor dit specifieke acute probleem , maar het helpt niets om het piramideprobleem op te lossen .
(src)="96"> There 's other ways of breaking the pyramid .
(trg)="96"> Er zijn nog andere manieren om de piramide te verstoren .
(src)="97"> The pyramid , if we jam things in the bottom , can get backed up like a sewer line that 's clogged .
(trg)="97"> Als we de piramidebasis verstoren , kan ze reageren als een verstopte riool .
(src)="98"> And if we jam nutrients , sewage , fertilizer in the base of that food pyramid , it can back up all through it .
(trg)="98"> Als we voedingsstoffen , afvalwater , mest in de basis van die piramide stoppen , kunnen we dat allemaal terugkrijgen .
(src)="99"> We end up with things we 've heard about before : red tides , for example , which are blooms of toxic algae floating through the oceans causing neurological damage .
(trg)="99"> We eindigen met dingen waar we nog van hebben gehoord zoals : rode getijden bijvoorbeeld , die zijn veroorzaakt door bloei van giftige algen in het zeewater en die leiden tot neurologische schade .
(src)="100"> We can also see blooms of bacteria , blooms of viruses in the ocean .
(trg)="100"> Ook bacteriën en virussen kunnen in zeewater gaan woekeren .