# tlh/W8oUsscfsCuA.xml.gz
# tr/W8oUsscfsCuA.xml.gz
(src)="1"> ' u´ tIn law´ Hoch tIn puS . ´u ' qan law´ Hoch qan puS . vay´ vIghel vIneH , nuqDaq ´oH mungmaj 'e ' ? chay´ chenpu´ ' u ' ? ' u' Daq mamob´a ' ?
(trg)="1"> Kainattan daha büyük , ya da eski bir şey yoktur .
(trg)="2"> Sizin benden konuşmamı istediğiniz sorular :
(trg)="3"> Bir , biz nereden geldik ?
(src)="2"> latlh yuQmeyDaq yaghmey lutu 'lu " a ' ? nuq ´oH Human Segh San 'e ' ? qaSpa´ tera´ maH DIS poH 1920 choHbe´ ' u´
(trg)="6"> Oralarda bir yerlerde uzaylı var mı ?
(trg)="7"> İnsan ırkının geleceği ne ?
(trg)="8"> 1920´lere kadar , insanlar kainatın durağan olduğunu ve zamanla değişmediğini düşünüyordu .
(src)="4"> SachtaH ´u ' ghIq net tu ' . cholHa 'taH qIbmey Hop . vaj ´op poH ret wa´ DaqDaq Sumbej . mIwvam wInuDchugh , vaj ngoD wItlhoj :
(trg)="9"> Daha sonra kainatın genişlediği keşfedildi .
(trg)="10"> Uzaktaki galaksiler bizden uzaklaşıyordu .
(trg)="11"> Bu , galaksilerin bir zamanlar bize yakın oldukları anlamına geliyordu .
(src)="5"> 15 000 000 000 ben wa´ DaqDaq Hoch qIbmey lutu 'lu ' . ngugh qaS SachchoHghach 'a ' , ´u ' chenchoHghach . qaSpa´ SachchoHghach 'a ' , vay´ tu 'lu " a´ ? ngugh pagh tu´lu´chugh , ´u ' chenmoH nuq ? qatlh ´u ' chenmoH SachchoHghach 'a ' , ´ej qatlh jaS chenbe´ ' u ' . cha´ ' ay' mey ghaj ´u ' nger naQ
(trg)="12"> Eğer geriye gidersek , 15 milyar yıl kadar önce , hepimizin birbirimizin üstünde olması lazım .
(trg)="13"> Bu Big Bang idi , kainatın başlangıcı .
(trg)="14"> Peki Big Bang 'den önce bir şey var mıydı ?
(src)="6"> ' e´ wIHarpu ' . chutmey 'e ' pabbogh ´u ' lutu 'lu ' .
(trg)="17"> Biz kainat teorisinin ikiye ayrılabileceğini düşünüyorduk .
(trg)="18"> Birincisi , kanunlar .
(src)="8"> Einstein tlham nger . latlh chutmey je . chutmeyvam pablu´chu´taH choHtaHvIS ´u ' Dotlh . chutmeyvam ´oH ´u ' nger naQ ´ay´ wa " e ' . ' u´ Dotlh wa' DIch ´oH ´ay´ cha " e ' . ' ay´ wa´ wIyajchoHchu 'lI ' . ghu 'mey le´ wIyajchu´be´bogh lutu´lu´
(trg)="19"> Bir zamandaki tüm durumlar verilince , kainatın evrimini belirleyen
(src)="9"> ' ach tlhoS choHtaHghach chutmey DIyaj . ' a qen ´u ' Dotlh wa' DIch wISovbe´chu ' . pImchugh chuqmey poHmey je , vaj pIm nger ´ay´mey . ' a chuqmey Da poHmey .
(trg)="22"> İlk kısımda çok iyi gelişme katettik ve evrim kanunları hakkında en uç durumlar hariç her koşul için bilgiye sahibiz .
(trg)="23"> Fakat daha yakın zamana kadar , kainatın ilk hali hakkında çok az bilgiye sahip idik .
(trg)="24"> Fakat , kanunları evrim ve ilk hal şeklinde ikiye ayırmak zamana bağlı ve mekanın ayrık ve farklı olmasını gerektiriyor .
(src)="10"> ' e´ luchaw´ ngermey chu´ qaStaHvIS ghu 'mey le ' . vaj pImbe´ poHmey chuqmey je .
(trg)="25"> En uç koşullarda , genel görecelilik ve kuantum teorisi zamanın , mekanın bir başka boyutu gibi davranmasına izin veriyor .
(src)="11"> vaj chutmey DIyajchu 'DI ' , ´u ' Dotlh wa' DIch wISovlaH . chen' eghmoHlaH ´u ' .
(trg)="26"> Bu da zaman ile mekan arasındaki farkı ortadan kaldırıyor .
(trg)="27"> Bu da evrimin , kainatın ilk halini de belirleyebileceği anlamına geliyor .
(src)="12"> nuq ´oHpu´ ' u´ Dotlh wa´DIch´e ' ?
(trg)="28"> Kainat yokluktan kendini yaratabilir .
(src)="13"> DuH Dotlhmey law ' . ghaytan qaSbogh DuHmey lutu´lu´ ' ej ghaytanHa´ qaSbogh DuHmey lutu 'lu ' . wISImlaH . chenpu´DI´ ' u´ woj law´ tlhuDlu ' . ' u´ Qup cha' bogh mIllogh´e ' luchenmoHmeH tejpu´
(trg)="29"> Daha da fazlası , biz kainatın farklı durumlarda yaratılma ihitmallerini de hesaplayabiliyoruz .
(trg)="30"> Bu tahminler WMAP uydusu ile yapılan gözlemlerle , kainatın ilk hali olan kozmik mikrodalga arkaplanı ile çok iyi örtüşüyor .
(src)="14"> WMAP SIbDoH woj noch patmey lulo 'ta ' . ' u´ Qup qechmeymaj rurqu´ mIlloghvam . chen' eghmoHghach Qatlh wIyajlaw ' . chaq ´u ' ´oghlaHghach chaw´ wIDoQnIS ghIq maHvaD DIlnIS ´u ' Dabbogh Hoch 'e ' !
(trg)="31"> Biz yaratılış sırrını çözdüğümüzü düşünüyoruz .
(trg)="32"> Belki de kainatı patentleyip , herkesten varolma ayrıcalığı parası almalıyız .
(src)="15"> DaH potlh 'a ' cha´ vIqel : mamob 'a ' ? pagh latlh yuQmeyDaq yaghmey lutu 'lu " a ' ?
(trg)="33"> Ben şimdi ikinci büyük soruya geçiyorum :
(trg)="34"> Yalnız mıyız , kainatta başka yaşam var mı ?
(src)="16"> tera 'Daq chenpu´ yaghmey . chenmoHta´ pagh . ´e ' wIHar . vaj chaq latlh yuQmeyDaq chenpu´ yaghmey . ' ej qIbmajDaq law´law´ yuQmey 'e ' DablaHbogh yaghmey . chay´ chenpu´ yaghmey wa' DIch ? maSovbe ' .
(trg)="35"> Biz hayatın Dünya 'da kendiliğinden çıktığını , böylece başka uygun gezegenlerde de hayat olabileceğini düşünüyoruz .
(trg)="36"> Bu tip gezegenlerin sayısı galakside bayağı fazla .
(trg)="37"> Fakat hayatın ilk nasıl oluştuğunu bilmiyoruz .
(src)="17"> chenmeH yaghmey ´eb bopbogh De´ law " e´
(src)="18"> lu' ang cha´ Dochmey :
(trg)="38"> Hayatın oluşma ihtimali ile ilgili elimizde iki çeşit gözlemleyebileceğimiz delil var .
(src)="19"> wutlhDaq yagh Hegh chovnatlhmey DItu 'pu ' .
(src)="20"> 3 500 000 000 ben Hegh yaghmeyvam .
(trg)="39"> İlki , 3 . 5 milyar yıl öncesinden alg fosilleri .
(src)="21"> 4 600 000 000 ben chen tera ' . qaStaHvIS 500 000 000 DIS , ghaytan tera´ luDablaHbe´ yaghmey ´Iqmo´ tuj .
(trg)="40"> Dünya , 4 . 6 milyar yıl önce oluştu ve büyük ihtimalle ilk yarım milyar yıl çok sıcak idi .
(src)="22"> vaj DuHpu´DI´ yIn , rInpa´ 500 000 000 DIS chenpu´ yaghmey . tera´ taHtaHghach poH nI´ law´ yaghmey taHbe' taHghach poH nI´ puS , vaj nom chenpu´ yaghmey , DuHpu 'DI ' . vaj qubbe´law´ chenmeH yaghmey ´ebmey . qubchugh bIH , ghaytanHa´ chen yaghmey
(trg)="41"> Yani Dünya 'da hayat yarım milyar yılda oluştu .
(trg)="42"> Bu süre Dünya gibi bir gezegeninin ömrü olan 10 milyar yıla göre çok kısa .
(trg)="43"> Bu da hayatın oluşma ihtimalinin yüksek olduğunu gösteriyor .
(src)="23"> QuptaHvIS tera ' . ' a wej nuSuchbe´law´ latlh yuQmey nganpu ' .
(trg)="44"> Eğer düşük olsaydı , 10 milyar yılın çoğunluğu hayatsız geçerdi .
(trg)="45"> Diğer taraftan , biz uzaylılar tarafından ziyaret edilmiş gibi durmuyoruz .
(src)="24"> UFOmeyqoq vIqelbe 'taH . qatlh taQwI´pu´vaD neH ´ang´egh Dujmeyvam ?
(trg)="46"> UFO raporlarını saymıyorum .
(trg)="47"> Neden krank ve acayip şeylerle gelsinler ki ?
(src)="25"> novpu´ Sov peghtaH 'a ' qum ? nIDtaHchugh chaH ,
(trg)="48"> Eğer devletin raporları örtbas edip , uzaylıların getirdiği bilimsel bilgiyi kendine saklama gibi bir komplosu var ise bunun çok verimsiz bir politika olduğu görülüyor .
(src)="26"> Qapbe´law´taH . novpu´ nejtaH SETI jInmol , ´ej vumqu 'taH tejpu ' ,
(trg)="49"> SETI projesi kapsamındaki detaylı araştırmaya rağmen , televizyonda hiç uzaylı yarışması görmedik .
(src)="27"> ' a pagh nov ghe' naQmey Qoypu´ chaH . ghu´vammo´ wa " e´ wIloylaH : ' op vatlh loghqam juchbogh moQ qoDDaq tayqeqmaj lururbogh tayqeqmey 'e ' lutu´lu´be ' . nov quchwI´pu´mo´ DuQanmeH negh yIDIlQo ' ! ghaytan ´utbe´chu ' .
(trg)="50"> Bu büyük ihtimalle birkaç yüz ışık yılı uzaklığında bizim kadar gelişmiş bir uzaylı medeniyetinin olmadığını gösteriyor .
(trg)="51"> Uzaylılar tarafından kaçırılma sigortası güzel bir işe benziyor .
(src)="28"> DaH potlh 'a ' natlIS vIqel : nuq ´oH Human Segh San 'e ' ? qIbvamDaq QublaHbogh latlh yaghmey lutu´lu´be´chugh , mataHnISqu ' !
(trg)="52"> Bu da beni son büyük soruya getiriyor :
(trg)="53"> İnsan ırkının geleceği .
(trg)="54"> Galaksideki tek akıllı yaratık biz isek , hayatta kalabileceğimizden emin olmalıyız .
(src)="29"> ' a QobtaH ghu 'maj . tlhoy law' choHtaH roghvaHmaj ´ej tlhoy tera´ jo wInatlhtaH ,
(trg)="55"> Fakat tarihimizde çok tehlikeli bir döneme giriyoruz .
(trg)="56"> Nüfusumuz ve Dünya 'nın kısıtlı kaynaklarını kullanmamız ve çevreyi iyileştirme , kötüleştirme yeteneğimizle birlikte üssel olarak artıyor .
(src)="31"> ' a ´IwmajDaq numutmoHbogh Duj , nuvaQmoHbogh Duj je lutu´lu´taH , poH nI´ ret mataHmeH ´utmo´ Dujvam . qaStaHvIS vatlh DIS poH veb
(trg)="57"> Fakat genetik kodlarımızda geçmişte hayatta kalmamızı sağlayan kıskanma ve saldırma içgüdülerimize hâlâ sahibiz .
(trg)="58"> Bırakın bin ya da milyon yılı gelecek yüzyılda felaketi önlememiz zor olacak .
(src)="35"> nI' taHvIS poH , mataHtaHmeH
(trg)="59"> Uzun dönemde hayatta kalabilmemiz
(src)="36"> latlh qo' mey DIjaHnISqu ' . reH tera 'Daq maratlhlaHbe ' . potlh 'a' meyvam DInuDchugh , vaj wa " e´ wItlhoj : qaStaHvIS nungbogh vatlh DIS poH , Ser law´ wIta 'ta ' . ' a qaStaHvIS vatlh DIS poH veb mataH wIneHchugh ,
(trg)="60"> Dünya 'da gizlenmek yerine uzaya yayılmaktır .
(trg)="61"> Bu büyük sorulara cevaplar , son yüz yılda kayda değer bir gelişme kaydettiğimizi gösteriyor .
(trg)="62"> Fakat gelecek yüzyılın da ötesine gitmek istiyorsak , geleceğimiz uzayda .
(src)="38"> loghDaq lujaH nuvpu´ vIneH ngoDvammo ' . ' u´ vIyaj reH ´e ' vInID ´ej potlh 'a' meyvam vIHaD qaStaHvIS yInwIj .
(trg)="63"> O yüzden ben insanlı uzay uçuşlarından yanayım .
(trg)="64"> Ben tüm hayatım boyunca kainatı anlamaya ve bu soruları cevaplamak için uğraştım .
(src)="39"> Do´ ' e´ botqu´be´ ropwIj . chaq muQaH ropwIj . ropvammo´ qaStaHvIS nI' bogh poHmey ´ej law' bogh potlh 'a' meyvam vIbuSlaH . ' u´ nger naQ ´oH ngoQ 'a " e ' ,
(trg)="65"> Engelli olmamın benim için bir handikap olmadığı için çok şanslıydım .
(trg)="66"> Aslında , engelli olmam bana bilgiyi avlamak için diğer insanlardan daha fazla zaman sağladı .
(trg)="67"> En son hedef , tamamlanmış kainat teorisi , ve bu alanda güzel gelişmelere imza atıyoruz .
(src)="41"> Su´Ijpu´mo´ Satlho ' .
(trg)="68"> Dinlediğiniz için teşekkürler .
(src)="42"> Chris Anderson : ghojmoHwI " a´ wa´ DuH DawIv net poQchugh , ghaytan qIbmajDaq mamob 'a ' ? tayqeqmaj ´Itlh law´ Hoch ´Itlh puS .
(trg)="69"> Chris Anderson :
(trg)="70"> Profesör , eğer ikisinden birini seçmek zorunda olsaydınız ,
(trg)="71"> Şu an Samanyolu 'nda yalnız olmamızın mı yoksa bizim gibi ya da daha yüksek bir zeka seviyesine sahip komşularımızın olmasının mı daha muhtemel olduğunu düşünüyorsunuz ?
(src)="44"> jangmeH vumta´ ghaH qaStaHvIS Soch tupmey . quvba´ ghojmoHwI " a ' , TEDvaD SoQvam nI´ ghItlhta 'mo ' .
(trg)="72"> Bu soruya cevabım yedi dakika sürdü , ve gerçekten bu konuşmanın TED için bir cömertlik hareketi olduğunu kavrattı .
(src)="45"> Stephen Hawking : ghaytan ´op vatlh loghqam juchbogh moQ qoDDaq tayqeqmaj lururbogh tayqeqmey 'e ' lutu´lu´be´ nov jabbI 'IDmey DItu´be´pu´mo ' . pagh chaq ngaj tayqeq yInmey
(trg)="73"> Stephen Hawking :
(trg)="74"> Birkaç yüzyıl ışık yılı uzaklığı içerisindeki tek medeniyetin biz olma ihtimalinin yüksek olduğunu düşünüyorum .
(trg)="75"> Tersi olsaydı radyo dalgaları duyardık .
(src)="48"> Hawking ghojmoHwI " a ' , bIjangta´mo´ qatlho ' . ghuHvammo´ qaStaHvIS qepmaj mayep . ghojmoHwI " a ' , SoQvam DaghermeH bIvumqu´ta´mo´
(trg)="76"> Bir başka seçenek ise bu medeniyetlerin hayatının uzun olmayıp , kendilerini yok etmeleri .
(src)="47"> CA :
(trg)="77"> CA :
(src)="49"> SoHvaD pItlho ' . pItlho´qu´bej .
(trg)="80"> Profesör , bugün bizlerle kendi sorularınızı paylaşmak için sarf ettiğiniz olağanüstü çaba için teşekkürler .
(trg)="81"> Gerçekten çok teşekkürler .
(src)="50"> ( quvmoHmeH wabmey )
(trg)="82"> ( Alkış )
# tlh/aFrs2ZEmEPGR.xml.gz
# tr/aFrs2ZEmEPGR.xml.gz
(src)="1"> ' o Cooper , nuqDaq ´oHtaH nujlIj 'e ' ? nuj ! nuqDaq bIHtaH qoghDu´lIj´e ' ? qoghDu ' ! nuqDaq ´oHtaH jIblIj 'e ' ? jIb ! nuqDaq bIHtaH mInDu´lIj´e ' ? mInDu ' ! nuqDaq ´oHtaH ghIchlIj 'e ' ? ghIch ! nuqDaq ´oHtaH jatlIj 'e ' ? jat ! nuqDaq bIHtaH ghopDu´lIj´e ' ? ghopDu ' ! nuqDaq ´oHtaH ´eQwaylIj´e ' ? ' eQway !
(trg)="1"> Hey Kupero , senin ağzın nerde ?
(trg)="2"> Ağız !
(trg)="3"> Kulakların nerede ?
(src)="2"> nuqDaq bIHtaH qamDu´lIj´e ' ? qamDu ' ! nuqDaQ ´oHtaH yIvbeHlIj 'e ' ? yIvbeH ! nuq jatlh vIghro ' ? " maw " nuq jatlh Ha' DIbaH ? " wu wu wu " nuq jatlh tangqa ' ? " mu " chochoplaH 'a ' ? " chop ... chop ... chop ! "
(trg)="17"> Ayakların nerede ?
(trg)="18"> Ayak !
(trg)="19"> Tişörtün nerede ? şört !
# tlh/eAFjMSYmA5jn.xml.gz
# tr/eAFjMSYmA5jn.xml.gz
(src)="1"> So , welcome back .
(trg)="1"> Evet , tekrar hoşgeldiniz .
(src)="2"> That was an action packed video .
(trg)="3"> Bu kısa tarih hikayemizde Microsoft 'dan da ilk kez bahsetmiş olduk .
(src)="3"> We have our first appearance of Microsoft in our little plot , our little history story .
(src)="4"> Let 's see , couple of things .
(trg)="4"> Bir kaç şeye daha bakalım
(src)="5"> Let me call your attention to something in the Robert Cailliau video toward the end , where he talked about the fact that he didn 't like how Mosaic replaced the screen rather than popping up new windows all the time .
(trg)="5"> Robert Cailliau 'nun videosunun sonlarına doğru
(trg)="6"> Mosaic 'in sürekli yeni pencereler açmak yerine mevcut ekranın üzerine yazarak göstermesinden hoşnut olmadığnı söylemesine dikkatinizi çekmek istiyorum .
(src)="6"> One of the things is , is that when Mosaic took off from NCSA , there was , sort of a bit of a fight over who controlled the future of the web .
(trg)="7"> NCSA Mosaic 'i çıkardığında web 'in geleceğin kimin kontrol edeceği konusunda bir tartışma yaşanıyordu .
(src)="7"> Because really Joseph brought a very different vision to the web .
(trg)="8"> Çünkü gerçekten de
(src)="8"> And Mosaic brought a very different vision of the web and that was of a more consuming browsing .
(trg)="9"> Joseph web 'e çok farklı bir vizyon getirmişti , ve Mosaic de web 'e çok farklı bir vizyon katmıştı ki bu da daha fazla tüketim ve gezinim amaçlıydı .
(src)="9"> And with images and graphic richness , and just fun and interactive , and it wasn 't just about editing documents .
(src)="10"> And so CERN had been working for so long on a vision they had of web browsers were also editors , the web was an editable place , and Mosaic simplified all that .
(trg)="10"> Resimler , grafik zenginlik , eğlence ve interaktiflik gelmişti ve bu sadece belgeleri düzenlemekten ibaret değildi , CERN web tarayıcılarının aynı zamanda düzenleyiciler olması vizyonuna uzun zamandır sahipti , web düzenlenebilir bi alandı ve bütün bunları
(src)="11"> Said look , you know , we 'll do editing , but mostly what the web is , is for looking at stuff and finding stuff .
(trg)="11"> Mosaic basitleştirdi . Tamam düzenlemeyi yaparız ama web çoğunlukla birşeylere bakmak ve bulmak için .
(src)="12"> And in that respect , Mosaic sort of beat Gopher really quickly , right ?
(trg)="12"> Ve bu bağlamda Mosaic
(src)="13"> Mosaic just took over by storm , and so you know , Gopher had been beating the web through 1990 to 1993 pretty handily .
(trg)="13"> Gopher 'ı çok hızlıca alt etmiş oldu .
(src)="14"> Because Gopher was a consuming medium .
(src)="15"> And Mosaic turned the web into a consuming medium and all of a sudden , a lot of stuff started to happening for the web .
(trg)="14"> Gopher bir tüketim aracı olduğu için 1990´dan 1993´e webde kullanımıçok yaygındı fakat Mosaic çok hızlı bir şekilde onun yerini aldı ve bir anda web ile ilgili çok şey oluşmaya başladı .
(src)="16"> And so some of Robert Cailliau 's , you know , unhappiness or sort of a kind of negativity towards Mosaic , was partly because the vision that they had created sort of became a secondary vision rather than the primary vision .
(trg)="15"> Ve bilirsiniz , Robert Cailliau 'nun Mosaic´e karşı bir takım üzüntüleri ve olumsuzlukları kısmen yarattıkları vizyonun esas vizyonlarından çok ikincil vizyonları olmasından kaynaklandı .
(src)="17"> The other thing that we see is the formation of the company Netscape .
(trg)="16"> Gördüğümüz diğer bir şey de
(trg)="17"> Netscape şirketinin oluşumu .
(src)="18"> And so Netscape was the former programmers from Mosaic who quit .
(trg)="18"> Netscape Mosaic 'ten ayrılan eski programcılardı ,
(trg)="19"> Phorm programcıları .
(trg)="20"> Onlar bir tür öğrenci programcılar veya genç tam gün çalışanlardı .
(src)="19"> They were kind of student programmers or early full timers .
(src)="20"> And then they went out to California to make their fortune .
(trg)="21"> Sonra servet edinmek için California dışına çıktılar .
(src)="21"> And some of the best stuff in these interviews happens after the camera turns off .
(trg)="22"> Bu röportajdaki en iyi şeylerden bazıları kamera kapandıktan sonra oldu .
(src)="22"> And so , some of the conversations I had with Joseph after the camera turned off , off course , because we 're friends .
(trg)="23"> Ve Joseph 'le kamera kapandıktan sonra bazı sohbetler yaptık tabi ki , çünkü biz arkadaşız .
(src)="23"> Now , you can 't tell anybody any of this stuff , okay ?
(trg)="24"> Şimdi söylediklerimi kimseye söyleyemezsiniz , tamam mı ?
(src)="24"> So , it 's just among us , just to help round out some of your knowledge .
(trg)="25"> Yani , sadece aramızda , sadece bazı bilgilerinizi toparlamanızda yardımcı olmak için .
(src)="25"> Two things that Joseph talked about off the camera :
(trg)="26"> Joseph 'in kamera arkasından konuştuğu iki şey şuydu .
(src)="26"> The first was the relationship between Netscape and Mosaic .
(trg)="27"> Birincisi Netscape ve Mosaic arasındaki ilişkiydi .
(src)="27"> The Netscape folks , Marc Andreessen and those folks , they wanted to convince Corporate America ,
(trg)="28"> Netscape halkı ,
(trg)="29"> Marc Andreessen ve diğer halk açık kaynak kodlu ücretsiz tarayıcı şeylerini ( Corporate America ,
(src)="28"> Ford Motor Company , IBM etc .
(src)="29"> That this open source free browser stuff : no good .
(trg)="30"> Ford Motor Company , IBM ) ikna etmek istediler , iyi değil .
(src)="30"> Not so good .
(src)="31"> And they really need to pay 50 bucks for a browser .
(trg)="32"> Ve onların gerçekten bir tarayıcı için 50 dolar ödemeye ihtiyaçları vardı .