# sa/VsnFkSExkNVB.xml.gz
# tr/VsnFkSExkNVB.xml.gz
(src)="3"> Kiedy nazywamy cząsteczki organiczne , podstawą jest
(src)="4"> liczba atomów węgla , które tworzą łańcuch albo pierścień , na który patrzymy .
(trg)="1"> Evet organik molekülleri adlandırırken , düşündüğümüz ana nokta , baktığımız zinciri ya da halkayı kaç karbonun oluşturduğudur . . . .
(src)="5"> Powiedzmy , że mam coś takiego .
(trg)="2"> Diyelim böyle bir halkam var .
(src)="6"> Mam nadzieję , że już wiecie
(trg)="3"> Umarım , bu şeklin belirttiğiyle oldukça tanışıksınızdır .
(src)="7"> Ale zrobię małą powtórkę .
(trg)="4"> Bu konu üzerinde biraz tekrar yapacağım .
(src)="8"> Powiedzmy , że mam coś takiego .
(trg)="5"> Evet diyelim ki elimde böyle birşey var .
(src)="9"> I pierwsze pytanie pytanie , które powinienem zadać to ile węgli tu jest ?
(trg)="7"> Evet , sormanız gereken ilk soru orada kaç karbon olduğudur . .
(src)="10"> Niektórzy z was mogą powiedzieć , czekaj , czy to jest w ogóle cząsteczka ?
(trg)="8"> Bazılarınız , dur bir dakika , bu nasıl molekül olur , diyebilir . .
(src)="11"> I tak dla powtórzenia , końcowy punkt każdej lini oznacza węgiel .
(trg)="9"> Bir tekrar yapalım , her bir çizginin ucu bir karbonu temsil eder . .
(src)="12"> Więc , to jest węgiel , to jest węgiel i to jest węgiel , to jest węgiel , to jest węgiel , to jest węgiel .
(trg)="10"> Evet bu bir karbon , bu bir karbon , bu bir karbon , bu bir karbon , bu bir karbon , bu bir karbon . .
(src)="13"> I mamy jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć węgli i nie mamy wiązań podwójnych .
(trg)="11"> Ve bir , iki , üç , dört , beş , altı karbonumuz var ve çift bağımız da yok .
(src)="14"> Jeśli masz wszystkie te informacje , jesteś gotowy by nazwać tą cząsteczkę .
(trg)="12"> Eğer bu bilgilerin tümüne sahipseniz , molekülü adlandırmaya hazırsınız . .
(src)="15"> Zanim jednak ją nazwę , podam wam wszystkie potrzebne przedrostki .
(trg)="13"> Adlandırmaya geçmeden önce , size tüm ön ekleri vereyim . .
(src)="16"> Jeśli mamcie jeden węgiel , przedrostek to met -
(trg)="14"> Evet , eğer bir karbonun varsa , bunun ön eki met - .
(trg)="15"> İki karbonun varsa , ön eki et - .
(src)="17"> Jeśli macie dwa węgle , przedrostek to et -
(trg)="16"> .
(src)="18"> Dobrze jest zapamiętać przynajmniej do 10
(trg)="17"> Ve en azından 10´a kadarını ezberlemekte fayda var .
(src)="19"> To właściwie potem się powtarza .
(trg)="18"> Aslında 10´dan sonrasi birbirinin tekrarı gibi .
(src)="20"> Jeśli masz trzy węgle , przedrostek brzmi prop -
(trg)="19"> Üç karbonun varsa , ön ek prop - .
(src)="21"> Prop - jak propan , i pewnie także słyszałeś o etanie i metanie .
(trg)="20"> Prop - propan gibi , ve etanla metanı da duymuştunuz .
(src)="22"> Zaraz zobaczysz na czym to polega .
(trg)="21"> Hepsini yakında göreceksiniz .
(src)="23"> Cztery , bierzesze wtedy but -
(trg)="22"> Dört için büt - diyorsunuz .
(src)="24"> Pięć , i po pięciu mamy tradycyjne przedrostki , które można skojarzyć z tymi numerami .
(trg)="23"> Beş , ve beşten sonrası artık devamlı kullandığımız klasik ön eklerdir . .
(src)="25"> Więc pięć to pent - , jak pentagon .
(trg)="24"> Evet beşte , pent - , pentagon gibi .
(src)="26"> Sześć , to hex , jak heksagon .
(trg)="25"> Altı , heks - , heksagon gibi .
(src)="27"> Siedem to hept - ,
(trg)="26"> Yedi hept - .
(src)="28"> Osiem to okt - , jak oktagon .
(trg)="27"> Sekiz okt - , oktagon gibi .
(src)="29"> Dziewięć to non - .
(trg)="28"> Dokuz non - .
(src)="30"> Dziesięć to dek - ,
(trg)="29"> On dek - .
(src)="31"> A potem pojawia się coś w rodzaju wzorca tak naprawdę wystarczy do dziesięciu , ale napiszę to tutaj , tak dla ciekawości .
(trg)="30"> Ve ondan sonra artık bir kurallı bir tekrara başlar , ve bundan onlu sayıların ötesine de pek gitmezsiniz , ama ben gene de kendi ilgilendiğimden yazacağım . . . .
(src)="32"> Jedenaście to undek - ,
(trg)="31"> Onbir undek - .
(src)="33"> I dla tych , którzy znają francuski , ja nie znam , ale wiem , że jeden po francusku to une , a po hiszpańsku , uno .
(trg)="32"> Fransızca bilenleriniz bilir , ben bilmiyorum , ama şunu biliyorum ; bir Fransızca 'da une , İspanyolca 'da uno . .
(src)="34"> Więc mamy 1 i 10 , czyli 11
(trg)="33"> Evet yani 1 ve 10 , 11 .
(src)="35"> Dwanaście do dodek - ,
(trg)="34"> Oniki dodec - .
(src)="36"> Do albo dos , jeśli mówisz po hiszpańsku , dla 2 .
(trg)="35"> Do veya dos , İspanyolca 'da iki demek .
(src)="37"> Dek dla 10 , 2 i 10 , daje 12
(trg)="36"> Dek 10 demek , 2 ve 10 , yani 12 .
(src)="38"> Trzynaście , możesz sobie wyobrażać jak to będzie .
(trg)="37"> On üç , ne olacağını kafanızda canlandırabilirsiniz .
(src)="39"> To jest tridek - ,
(trg)="38"> Tridek - .
(src)="40"> Czternaście to tetradek - ,
(trg)="39"> On dört tetradek - .
(src)="41"> Tetrapod to coś co ma cztery nogi .
(trg)="40"> Dört ayaklı şeylere tetrapod denir .
(src)="42"> I potem to staje się bardzo uporządkowane .
(trg)="41"> Ve bundan sonrası çok sistematikleşiyor .
(src)="43"> Dla piętnastu mamy pentadek - ,
(trg)="42"> On beş pentadek - .
(src)="44"> Zauważ , pent - , 5 i 10 .
(trg)="43"> Dikkat edin , pent - , 5 ve 10 .
(src)="45"> Szesnaści to hexadek - ,
(trg)="44"> On altı hekzadek - .
(src)="46"> Siedemnaście to heptadek - ,
(trg)="45"> On yedi heptadek - .
(src)="47"> To się powtarza .
(trg)="46"> Ve bu böyle gider de gider .
(src)="48"> Nie sądze , że muszę -- tak czy inaczej , to heksadek - , heptadek - , octodek - dla osiemnastu , dziewiętnaści to nanadek - , i potem jest 2z czyli eiko -
(trg)="47"> Daha da gitmem gerekmez -- ama neyse , heksadek - , heptadek - , oktodek - on sekiz , on dokuz nonadek - , ve sonra da yirmi aslında iso - . . .
(src)="49"> Ale w to nie będziemy już wchodzić .
(trg)="48"> Ancak buna hiç girmeyeceğiz .
(src)="50"> Bo dla naszych celów wystarczy .
(trg)="49"> Bu kadarı işimizi görür .
(src)="51"> To znaczy , wrócę do góry , szesnaście to hexadek - ,
(trg)="50"> Yani , " on altı heksadek - " e kadar çıkabilirim .
(src)="52"> To oznacza jak dużo węgli jest w naszym najdłuższym łańcuchu .
(trg)="51"> Bu en uzun zincirimizin karbon sayısıdır . .
(src)="53"> To co narysowałem tu to po prostu łańcuch .
(trg)="52"> Buraya çizdiğim sadece bir zincir .
(src)="54"> Możemy od razu -- spróbujmy go nazwać .
(trg)="53"> Evet hemen -- hadi adlandıralım .
(src)="55"> Coż , ile węgli tutaj mamy ?
(trg)="54"> Eee , kaç karbonumuz var burada ?
(src)="56"> Cóż , mamy jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć węgli .
(trg)="55"> Bir , iki , üç , dört , beş , altı karbonumuz var .
(src)="57"> Więc będziemy mieli heks - jako przedrostek .
(trg)="56"> Yani ön ek olarak hex- i kullacağız .
(src)="58"> I żeby mieć , myślę , przyrostek do tego przedrostka , albo coś w rodzaju rdzenia , musimy zobaczyć czy są tu jakieś podwójne wiązania .
(trg)="57"> Ve sonra da , sanırım , bu ön ekin devamını getirmek için , ki bu köküdür , çift bağ var mı diye bakarsınız . . Peki, burada kaç tane karbon 'umuz var ? . Evet bir, iki, üç, dört, beş, altı tane karbonumuz var .
(src)="59"> I tutaj nie ma żadnych wiązań podwójnych .
(trg)="58"> Burada çift bağ yok .
(src)="60"> A jeśli nie mamy wiązań podwójnych w tym łańcuchu węglowym to mamy do czynienia z alkanem .
(trg)="59"> Eğer bu karbon zincirinde hiç çift bağ yoksa , bir alkanla uğraşıyoruz demektir . .
(src)="61"> To nazywamy alkanem , alkan to ogólny termin dla wszystkich łańcuchów węglowych , które nie mają wiązań podwójnych ani wiązań potrójnych , wszystkie wiązania są pojedyncze .
(trg)="60"> Buna alkan denir , alkan çift ya da üçlü bağ içermeyen sadece tekli bağ içeren karbon zincirlerinin genel adıdır .
(trg)="61"> . .
(src)="62"> W tej sytuacji , bierzemy heks - dla sześciu , więc to jest heks - , i następnie , ponieważ to jest alkan , dostaje końcówkę - an od alkan .
(trg)="62"> Dolayısıyla bu durumda , altı demek için heks - dersiniz , yani bu heks - . .
(trg)="63"> Sonra da , alkan olduğu için , alkan 'ın - an' ını alır . .
(src)="63"> Więc to jest heks , to jest heksan .
(trg)="64"> Yani heks - , heksan .
(src)="64"> Weźmy coś innego .
(trg)="65"> Bir tane daha yapalım .
(src)="65"> Powiedzmy , że narysuję to tu .
(trg)="66"> Diyelim burada şöyle birşeyim var .
(src)="66"> Narysuję -- zróbmy go trochę dłuższym .
(trg)="67"> Çiziyorum -- dur daha da büyük yapalım .
(src)="67"> Więc powiedzmy , że mam to tutaj .
(trg)="68"> Evet , diyelim ki burada böyle bir şey var .
(src)="68"> Ile węgli mamy ?
(trg)="69"> Kaç karbonumuz var ?
(src)="69"> Mamy jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć , siedem węgli .
(trg)="70"> Bir , iki , üç , dört , beş , altı , yedi karbonumuz var .
(src)="70"> Mają wszystkie wiązania pojedyncze , więc jest to alkan .
(trg)="71"> Hepsi tek bağlı , o halde bu bir alkan .
(src)="71"> To będzie siedem węgli .
(trg)="72"> Yedi karbonlu bir şey .
(src)="72"> To jest heptam , bo ma wszystkie wiązania pojedyncze .
(trg)="73"> Bu bir heptan , çünkü tüm bağlar tekli .
(src)="73"> Teraz , możemy mieć łańcuch , albo możemy mieć pierścień , powiedzmy , że wstawiamy przedrostek cyklo - przed tym wszystkim .
(trg)="74"> Şimdi , eğer bunlar bir zincir oluşturursa , ya da halka oluşturursa , önüne siklo - ön ekini koyacağımızı , söylemeliyim . .
(src)="74"> Jeśli mam -- pokażę wam o czym mówię .
(trg)="75"> Yani eğer - durun eden bahsettiğimi göstereyim .
(src)="75"> Jeśli mam pięć węgli , jeden , dwa , trzy , cztery , więc , jeden , dwa , trzy , cztery , pięć .
(trg)="122"> Bunun şey olduğunu bir netleştireyim -- aslında daha iyisini çizebilirdim ama umarım kenarların hepsini görebilirsin . . .
(src)="76"> OK , więc tu jest 5 węgli .
(trg)="77"> Tamam , evet burası beş tane .
(src)="77"> Mam jeden , dwa , trzy , cztery , pięć węgli w łańcuchu .
(trg)="78"> Zincir halinde bir , iki , üç , dört , beş karbonum var .
(src)="78"> Jeśli mam 5 węgli w łańcuchu , jak tu , to będzie to pentan .
(trg)="79"> Böyle beş karbonlu bir zincirim varsa , buna pentan denir . .
(src)="79"> Ale jeśli mam pięć węgli i tworzą one pierścień narysuję to
(trg)="80"> Ama eğer beş karbonum varsa ve halka şeklindeyse , durun şunu çizeyim . .
(src)="80"> Więc , mamy tu jeden , dwa , trzy , cztery , pięć węgli i tworzą one pierścień .
(trg)="81"> Evet bir , iki , üç , dört , beş karbon ve halka şeklinde . .
(src)="81"> Narysuję to trochę lepiej .
(trg)="82"> Durun daha düzgün çizeyim .
(src)="82"> Rysuję po prostu pentagon .
(trg)="83"> Evet gerçekten , sadece bir beşgen çiziyorum .
(src)="83"> Ale zauważcie , że mamy tu pięć węgli .
(trg)="84"> Ama dikkat edin , bunun beş tane karbonu var .
(src)="84"> Mogę tu dorysować węgle .
(trg)="85"> Karbonları buraya çizebilirim .
(src)="85"> Węgiel , węgiel , węgiel , węgiel , węgiel .
(trg)="86"> Karbon , karbon , karbon , karbon , karbon .
(src)="86"> I jako powtórka , nie widzicie tu wodorów które są przyłączone tu
(trg)="87"> Ve sadece tekrar olarak , burada görmediğiniz onların bağlı olduğu hidrojenlerdir .
(trg)="88"> Evet sadece bir tane beşgen çiziyorum .
(src)="87"> Każdy w tych węgli tworze dwa wiązania , więc muszą być dwa wiązania z czymś innym
(trg)="89"> Bu adamların her birinin çift bağı var , o yüzden başka bir şeyle çift bağ kurması gerekir ve bu bağlar da hidrojenlerle olacaktır . ..
(src)="88"> Narysuję tutaj dla powtórzenia , ale zauważycie bardzo szybko , że rysunek staje się strasznie chaotyczny kiedy dorysujecie 2 wodory przy każdym węglu .
(trg)="90"> Biraz tekrar olsun diye buraya çizeceğim , ama hemen göreceğiniz gibi , bu karbonların herbirine bağlı olan çift hidrojeni gösterince çizim acaip karışık olacak . . . .
(src)="89"> Trochę u wyżej -- może nie powinienem tego robić
(trg)="91"> Yani biraz fazla -- belki de bunu yapmamam gerekirdi . .
(src)="90"> No i jest .
(trg)="92"> Neyse oldu işte .
(src)="91"> Wyszedł jeden wielki chaos , kiedy dorysowałem wodory ,
(src)="92"> lepiej więc po prostu założyć , że one tam są .
(trg)="93"> Evet hidrojenleri çizince ortalık çok karışıyor , o yüzden sadece orada olduklarını var saymak daha iyi . .
(src)="93"> Jeśli nie narysuję wszystkich 4 wiązań od węgla , to pozostałe 2 to wiązania z wodorem .
(trg)="94"> Eğer karbonun dört bağının hepsini de çizmiyorsak , bağlardan ikisi hidrojenle kurulacak demektir . .
(src)="94"> Możecie powiedzieć , OK , to jest alkan , bo nie ma tu wiązań podwójnych .
(trg)="95"> Yani burada , şöyle diyeilirsiniz , tamam bu bir alkan , çünkü burada hiç çift bağım yok . .
(src)="95"> Wszystkie te połączenia z węglem są pojedyncze .
(trg)="96"> Bunların hepsi karbonla kurulmuş tekli bağlar .
(src)="96"> Mam 5 węgli , możecie powiedzieć , że to pentan , ale musicie pomyśleć o jeszcze jednej rzeczy .
(trg)="97"> Beş karbonum var , dolayısıyla buna pentan diyebilirsiniz , ancak bir noktayı daha düşünmen lazım . .
(src)="97"> To jest pierścień , więc dodajemy przedrostek cyklo - .
(trg)="98"> Bu bir halka , o yüzden siklo - ön ekini de ilave ediyoruz .
(src)="98"> Ponieważ jest to pierścień , piszemy cyklopentan .
(trg)="99"> Dolayısıyla bu , bir halka olduğu için , siklopentan diye yazıyoruz .
(src)="99"> Rozłożę to na części .
(trg)="101"> Şimdi bunu parçalarına ayırayım .
(src)="100"> To mówi nam , że mamy do czynienia z pierścieniem .
(trg)="102"> Bu bizim halkayla ilgilendiğimizi gösterir .
(src)="101"> Widać , że to pierścień .
(trg)="103"> Görüyorsun bu bir halka .
(src)="102"> TO mówi nam , że mamy tu 5 węgli , a to mówi nam , końcówka - an , że mamy tylko pojedyncze wiązania .
(trg)="104"> Bu bize beş karbonlu bir şeyle uğraştığımızı söylüyor , ve bu burası da , - an kısmı , bu da bize hepsinin tek bağlı olduğunu söylüyor . . . .