# pl/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
# sh/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
(src)="1"> Opowiem wam trochę na temat irracjonalnego zachowania
(trg)="1"> Reći ću vam nešto o iracionalnom ponašanju .
(src)="2"> Oczywiście nie waszego , tylko innych ludzi .
(trg)="2"> Ne vašem , naravno .
(trg)="3"> Tuđem .
(src)="3"> ( Śmiech )
(trg)="4"> ( Smeh )
(src)="4"> Będąc na MIT kilka lat ( MIT - Massachusetts Institute of Technology )
(src)="5"> Zrozumiałem , że pisanie prac naukowych nie jest wcale takie ekscytujące .
(trg)="5"> Nakon što sam proveo nekoliko godina na MITu , shvatio sam da pisanje akademskih radova nije baš toliko uzbudljivo .
(src)="6"> To znaczy , nie wiem ile takich czytacie ale nie jest przyjemnością ich czytanie , i często pisanie .
(trg)="6"> Ne znam koliko takvih radova čitate , ali nije ih zabavno ni čitati , a često ni pisati .
(src)="7"> A właściwie częściej pisanie .
(trg)="7"> Još je gore pisati .
(src)="8"> Więc zdecydowałem , że napiszę coś fajniejszego , i wpadłem na pomysł , że napiszę książkę kucharską .
(trg)="8"> Tako sam odlučio da pokušam da napišem nešto zabavnije .
(trg)="9"> Došao sam na ideju da napišem kuvar .
(src)="11"> Sztuka jedzenia nad zlewem " ( Śmiech )
(trg)="10"> Naslov knjige je trebalo da bude
(src)="10"> " Jedzenie bez okruszków :
(trg)="11"> " Ručanje bez mrvica : umetnost jela nad sudoperom . "
(src)="12"> Miało to być spojrzenie na życie przez pryzmat kuchni .
(trg)="13"> I to je trebalo da bude pogled na život kroz kuhinju .
(src)="13"> Byłem całkiem podekscytowany tym pomysłem .
(trg)="14"> Bio sam jako uzbuđen zbog ovoga .
(src)="14"> Miałem mówić trochę o badaniach i o kuchni .
(trg)="15"> Hteo sam da pišem malo o istraživanju , malo o kuhinji .
(src)="15"> Wiecie , robimy tyle w kuchni , więc pomyślałem , że to może być interesujące i tak napisałem kilka rozdziałów .
(trg)="16"> Znate , radimo toliko toga u kuhinji da sam mislio da bi ovo moglo biti zanimljivo .
(src)="16"> Wziąłem je do wydawnictwa MIT i tam mi odpowiedziano
(trg)="17"> Napisao sam par poglavlja i odnio u izdavačku kuću MIT- a i oni su mi rekli
(src)="17"> " Sprytne ale nie dla nas .
(trg)="18"> " Lepo je to , ali nije za nas .
(src)="18"> Znajdź kogoś innego "
(trg)="19"> Idite i nađite nekog drugog . "
(src)="19"> Próbowałem gdzie indziej , lecz wszyscy mówili to samo .
(trg)="20"> Pokušao sam i kod drugih ljudi i svi su mi rekli istu stvar .
(src)="20"> " Sprytne - nie dla nas "
(trg)="21"> " Lepo .
(trg)="22"> Ali nije za nas . "
(src)="21"> Aż w końcu ktoś odparł
(trg)="23"> Sve dok mi neko nije rekao :
(src)="22"> " Słuchaj , jeśli traktujesz tę sprawę poważnie musisz najpierw napisać książkę o swoich badaniach .
(trg)="24"> " Vidi , ako si ozbiljan oko toga , prvo treba da napišeš knjigu o svom istraživanju .
(src)="23"> Musisz coś opublikować i dopiero wtedy dostaniesz szansę na napisanie czegoś innego .
(trg)="25"> Moraš nešto da objaviš , a onda će ti se pružiti prilika da napišeš nešto drugo .
(src)="24"> Jeśli naprawdę tego chcesz to musisz to zrobić "
(trg)="26"> Ako stvarno želiš to da uradiš , onda moraš to i da uradiš . "
(src)="25"> Więc odrzekłem : " Wiesz co , tak na prawdę nie chcę pisać o moich badaniach , zajmują mi one cały dzień .
(trg)="27"> Ja sam im rekao :
(trg)="28"> " Znate , ja baš i ne želim da pišem o svom istraživanju .
(trg)="29"> Radim to po vasceli dan .
(src)="26"> Chcę napisać coś innego .
(trg)="30"> Hoću da pišem o nečem drugom .
(src)="27"> Coś bardziej luźnego . "
(trg)="31"> O nečemu što je slobodnije , manje sputano . "
(src)="28"> Jednak ta osoba była bardzo przekonująca i powiedziała ,
(trg)="32"> Ova osoba je bila vrlo uporna :
(src)="29"> " Słuchaj , to jest jedyna droga , która pozwoli ci to osiągnąć . "
(trg)="33"> " Slušaj , to je jedini način da to uradiš . "
(src)="30"> Więc odparłem : " No dobra , jeśli muszę ... "
(trg)="34"> " U redu , ako moram ... " , rekao sam .
(src)="31"> Wziąłem urlop naukowy .
(trg)="35"> Bio sam na odmoru .
(src)="32"> Powiedziałem sobie :
(trg)="36"> " Pisaću o svom istraživanju ... "
(src)="33"> " Napiszę o moich badaniach jeśli nie ma innej drogi , ale później wracam do mojej książki kucharskiej . "
(trg)="37"> " ... ako je to jedini način .
(trg)="38"> A onda ću preći na kuvar . "
(src)="34"> Więc napisałem książkę o moich badaniach .
(src)="35"> I się okazało , że pisanie było całkiem przyjemne , z dwóch powodów :
(trg)="39"> Tako sam napisao knjigu o svom istraživanju , što je na kraju ispalo vrlo zanimljivo iz dva razloga :
(src)="36"> Po pierwsze , czerpałem przyjemność z pisania .
(trg)="40"> Prvo , uživao sam pišući .
(src)="37"> Ale bardziej interesujące było to , że zacząłem uczyć się od ludzi .
(trg)="41"> Ali još zanimljivije je bilo to što sam počeo da učim od drugih ljudi .
(src)="38"> To był fantastyczny czas na pisanie , tak dużo można czerpać od innych .
(trg)="42"> Ovo je fantastično vreme za pisanje , zato što možete dobiti jako puno povratnih informacija od ljudi .
(src)="39"> Ludzie pisali do mnie o swoich osobistych przeżyciach o swoich przykładach , o tym z czym się nie zgadzali oraz o niuansach .
(trg)="43"> Ljudi mi pišu o svojim ličnim iskustvima , o svojim primerima i o tome oko čega se ne slažu pišu mi o nijansma .
(src)="40"> Nawet będąc tutaj , mam na myśli ostatnie kilka dni , doświadczyłem wielu chorobliwych zachowań o których nigdy nie myślałem .
(trg)="44"> I čak za vreme dok sam ovde , mislim , ovih par dana , susreo sam se sa vrhuncem opsesivnog ponašanja o kojima nisam ni razmišljao .
(src)="41"> ( Śmiech )
(trg)="45"> ( Smeh )
(src)="42"> Co jest po prostu fascynujące .
(trg)="46"> I mislim da je to fascinantno .
(src)="43"> Opowiem wam trochę o irracjonalnym zachowaniu .
(trg)="47"> Reći ću vam nešto o iracionalnom ponašanju
(src)="44"> Na początku pokażę wam kilka przykładów iluzji optycznych jako metaforę dla racjonalności
(trg)="48"> Počeću sa nekoliko primera optičkih varki kao metoforama za racionalnost .
(src)="45"> Popatrzcie na te dwa stoły , pewnie już widzieliście tę iluzję .
(trg)="49"> Razmotrimo ova dva stola .
(trg)="50"> Sigurno ste već videli ovu optičku varku .
(src)="46"> Jeśli spytałbym co jest dłuższe : pionowa linia na stole po lewej , czy pozioma linia na stole po prawej ?
(src)="47"> Która wydaje się dłuższa ?
(trg)="51"> Ako bih vas pitao šta je duže , vertikalna linija na stolu sa leve strane ili horizontalna linjia na stolu sa desne strane , za koju biste rekli da je duža ?
(src)="48"> Czy ktokolwiek widzi coś innego , niż to , że ta po lewej jest dłuższa ?
(trg)="52"> Da li neko ne misli da je leva linija duža ?
(src)="49"> Nie , prawda ?
(trg)="53"> Nema šanse , zar ne ?
(src)="50"> To jest niemożliwe .
(trg)="54"> To je nemoguće .
(src)="51"> Dobrą rzeczą iluzji optycznych jest fakt , że możemy w łatwy sposób pokazać błędy .
(trg)="55"> Ali zgodna stvar kod optičkih varki je da se greške lako demonstriraju .
(src)="52"> Mogę tu umieścić linie ale to nie pomaga .
(trg)="56"> Tako mogu da stavim neke linije ali , to ne pomaže .
(src)="53"> Mogę je przemieścić .
(src)="54"> Wierzycie że ich nie skurczyłem , czego nie zrobiłem ale udowodniłem wam , że wasz wzrok was zwodzi .
(trg)="57"> Mogu da animiram ove linije , i sve dok mi verujete da nisam smanjio linije , što naravno , nisam uradio , dokazao sam da su vas vaše oči prevarile .
(src)="55"> Teraz , interesujące jest to , że kiedy wyłącze linie wygląda to tak jak byście niczego nie nauczyli się w czasie tej ostatniej minuty .
(trg)="58"> E sad , zanimljiva stvar kod ovoga je da kada sklonim linije , ispada da ništa niste naučili prie par trenutaka .
(src)="56"> ( Śmiech )
(trg)="59"> ( Smeh )
(src)="57"> Nie możecie spojrzeć i powiedzieć :
(src)="58"> " Acha , teraz widzę , że rzeczywiście tak jest "
(trg)="60"> Ne možete sada da pogledate ovo i kažete : " OK , sada vidim realnost kakva jeste . "
(src)="60"> Niemożliwe jest pokonanie tego odczucia , że to jest na prawdę dłuższe .
(trg)="62"> Nemoguće je prevazići taj osećaj da je ova linija stvarno duža .
(src)="61"> Nasza intuicja oszukuje nas w powtarzalny , łatwy do przewidzenia i spójny sposób .
(trg)="63"> Naša intuicija nas vara na ponovljiv , predvidiv i konzistentan način .
(src)="62"> I nie możemy tego właściwie w ogóle zmienić .
(src)="63"> Poza wzięciem linijki i zmierzenia odcinków .
(trg)="64"> I mi oko toga ne možemo skoro ništa da preduzmemo , osim što možemo da uzmemo lenjir i premerimo celu stvar .
(src)="64"> Tutaj widzimy kolejną iluzję , jedną z moich ulubionych .
(trg)="65"> Evo još jedne .
(trg)="66"> Ovo je jedna od mojih omiljenih optičkih varki .
(src)="65"> Na jaki kolor wskazuje górna strzałka ?
(trg)="67"> Koje je boje polje na koje pokazuje gornja strelica ?
(src)="66"> Brązowy .
(trg)="68"> Smeđe .
(src)="67"> Dziękuję .
(trg)="69"> Hvala .
(src)="68"> A ta niższa ?
(trg)="70"> A donja ?
(src)="69"> Żółty .
(trg)="71"> Žuta .
(src)="70"> Tak na prawdę te kolory są identyczne .
(trg)="72"> Ispada da su ipak identične .
(src)="71"> Czy ktokolwiek widzi , że są identyczne ?
(trg)="73"> Da li iko vidi da su identične ?
(src)="72"> Jest to niezwykle ciężkie .
(trg)="74"> Jako , jako teško .
(src)="73"> Mogę zakryć pozostałą część kostki . i jeśli tak zrobię to widzicie , że te kolory są rzeczywiście identyczne .
(trg)="75"> Mogu i da pokrijem ostatak kocke ... ... i ako pokrijem ostatak kocke videćete da su identične .
(src)="74"> Jeśli nie wierzycie , mogę dać wam potem ten slajd żebyście sami mogli się przekonać , że są one identyczne .
(trg)="76"> Ako mi ne verujete , dobićete prezentaciju kasnije , i onda možete da probate svašta i uverite se da su identične .
(src)="75"> Ale znów to samo , jeśli usuniemy tło iluzja powraca .
(trg)="77"> Ali i ovde se ponavlja ona priča da ako odstranimo pozadinu , iluzija se vraća .
(src)="76"> Nie ma możliwości nie zobaczyć tej iluzji .
(trg)="78"> Nemoguće je da ne vidimo tu optičku varku .
(src)="77"> No chyba , że ktoś jest daltonistą , to może tego nie dostrzec .
(trg)="79"> Jedino ako ste možda daltonista onda ne možete da vidite ovo .
(src)="78"> Pomyślcie o tej iluzji jako o metaforze .
(trg)="80"> Želim da na optičku varku gledate kao na metaforu .
(src)="79"> Wzrok jest jedną z rzeczy , którą robimy najlepiej .
(trg)="81"> Vid je jedna od stvari u kojoj smo najbolji .
(src)="80"> Ogromna część naszego mózgu jest poświęcona wzrokowi .
(trg)="82"> Veliki dio našeg mozga je rezervisan za vid .
(src)="81"> Większa , niż na cokolwiek innego .
(trg)="83"> Veći nego za bilo koju drugu aktivnost .
(src)="82"> Poświęcamy na widzenie więcej czasu , niż na cokolwiek innego .
(trg)="84"> Tokom dana gledamo više nego što radimo bilo šta drugo .
(src)="83"> Jesteśmy ewolucyjnie stworzeni do widzenia . a mimo wszystko popełniamy nieustannie takie przewidywalne błędy w widzeniu , w którym przecież jesteśmy tacy dobrzy , jaka jest szansa , że nie popełnimy nawet większej ilości błędów w czymś , w czym nie jesteśmy tak sprawni .
(trg)="85"> A i evolucijski smo razvijeni da se oslanjamo na vid .
(src)="84"> Na przykład : decyzje finansowe .
(src)="85"> ( Śmiech )
(src)="86"> Coś , dla czego nie mamy ewolucyjnych podstaw . nie mamy wyspecializowanej części mózgu i nie robimy tego przez wiele godzin dziennie
(trg)="86"> I ako ponavljamo ove predvidljive greške gledajući , u čemu smo jako dobri , kakve su šanse da ne pravimo još više grešaka u nečemu u čemu i nismo tako dobri ... kao na primer , u donošenju odluka o finansijama ( smeh ) u nečemu za šta nemamo evolucijski razlog da radimo , nemamo specijalizovani deo mozga za to i ne radimo to većim delom dana .
(src)="87"> Sprzecznością w tych przypadkach może być to , że w rzeczywistości robimy wiele więcej pomyłek .
(src)="88"> Co gorsza , nie dostrzegamy ich .
(trg)="87"> I u tim slučajevima može da se tvrdi da mi možda zapravo pravimo mnogo više grešaka i , što je još gore , ne možemo da ih lako uočimo .
(src)="89"> Ponieważ w iluzjach optycznych możemy łatwo pokazać błędy .
(src)="90"> Jeśli chodzi o iluzję poznawczą , o wiele trudniej jest pokazać ludziom ich błędy .
(trg)="88"> Jer kod optičkih varki lako možemo da ukažemo na greške , dok je kod kognitivnih varki mnogo , mnogo teže ukazati ljudima na greške .
(src)="91"> Zatem chcę wam pokazać kilka iluzji poznawczych oraz iluzji związanych z podejmowaniem decyzji w podobny sposób .
(trg)="89"> Zato , želim da vam na isti način pokažem neke kognitivne varke , ili varke prilikom donošenja odluka .
(src)="92"> To jest jeden z moich ulubionych wykresów z nauk społecznych .
(trg)="90"> Ovo je moj omiljeni grafik u društvenim naukama .
(src)="93"> Pochodzi z pracy Johnoson 'a i Goldstein 'a i pokazuje procent ludzi , którzy wyrazili zainteresowanie oddaniem swoich organów do przeszczepów .
(trg)="91"> On je preuzet iz rada Džonsona i Goldstina koji u osnovi pokazuje procenat osoba koje su navele da bi bi bili zainteresovane da doniraju svoje organe .
(src)="94"> To są różne państwa europejskie .
(trg)="92"> Ovo su različite zemlje u Evropi .
(src)="95"> Widzimy właściwie dwa typy państw .
(src)="96"> Państwa po prawej , które sprawiają wrażenie , że oddają wiele i państwa po lewej , których mieszkańcy nie są tak skłonni do oddawania organów .
(trg)="93"> U osnovi vidite dve vrste zemalja : zemlje na desnoj strani , koje izgleaju kao da daju mnogo ; i zemlje na levoj strani koje izgleda daju jako malo , ili mnogo manje .
(src)="99"> Dlaczego niektóre kraje oddają wiele a inne tak mało ?
(trg)="95"> Zašto neke zemlje daju mnogo a neke zemlje daju malo ?
(src)="100"> Kiedy pytasz się o to ludzi , myślą , że czynnik kulturowy ma tutaj duże znaczenie .
(trg)="96"> Kada postavite ovo pitanje , svi obično misle da je u pitanju nešto kulturološko .
(src)="101"> Prawda ?
(trg)="97"> Jel tako ?
(src)="102"> Jak bardzo troszczycie się o ludzi ?
(trg)="98"> Koliko je vama stalo do ljudi ?
(src)="103"> Oddając organy dla kogoś innego , pokazujesz troskę o społeczeństwo , jak bardzo jesteś z nim związany ,
(trg)="99"> Dati svoje organe nekom drugom je verovatno pokazatelj koliko vam je stalo do društva , koliko ste povezani .
(src)="104"> lub chodzi tu o religię .
(trg)="100"> Ili možda ima veze sa religijom .
(src)="105"> Lecz gdy spojrzycie na ten wykres widzicie jednak , że państwa , które wydają się nam bardzo podobne , tak na prawdę wykazują kompletnie inną postawę .
(trg)="101"> Ali , ako bliže pogledate ovaj grafik , možete videti da zemlje za koje mislimo da su međusobno vrlo slične u stvari se veoma različito ponašaju .
(src)="106"> Dla przykładu :
(src)="107"> Szwecja jest na prawym krańcu ,
(src)="108"> lecz Dania , która wydaje się być podobna kulturowo , jest zupełnie po drugiej stronie wykresu .
(trg)="102"> Na primer , Švedska je potpuno na desnoj strani , a Danska , za koju mislimo da je kulturološki jako slična , je skroz na levoj strani .
(src)="109"> Niemcy są po lewej , a Austria po prawej .
(trg)="103"> Nemačka je na levoj .
(trg)="104"> A Austrija je na desnoj .
(src)="110"> Holandia jest po lewej , a Belgia po prawej aż w końcu , w zależności od konkretnej definicji podobieństwa europejskiego , można myśleć o Wielkiej Brytanii i Francji , że są podobne kulturowo lub nie .
(trg)="105"> Holandija je na levoj .
(trg)="106"> A Belgija je na desnoj .
(trg)="107"> I konačno , zavisno od vaše lične verzije evropskih sličnosti možete razmišljati o Engleskoj i Francuskoj kao kulturološki sličnim ili ne .
(src)="111"> Lecz jak widzimy , kraje te są kompletnie odmienne jeśli chodzi o oddawanie organów .
(trg)="108"> Ispostavlja se da , kada se radi o donacijima organa , su jako različite .
(src)="112"> Tak w ogóle , Holandia jest interesująca pod tym względem .
(trg)="109"> Holandija ima , inače , interesantnu priču .
(src)="113"> Widzicie , Holandia ma największy odsetek z tej mniejszej grupy .
(trg)="110"> Vidite da je Holandija nekako najveća u grupi malih .
(src)="114"> Jak widać , osiągnęli 28 procent .
(src)="115"> Po tym jak wysłano list do każdego gospodarstwa domowego w kraju w którym błagano ludzi o dołączenie do programu oddawania organów .
(trg)="111"> Ispada da su došli do 28 procenata posle slanja pisma svakom domaćinstvu u zemlji kojim su molili ljude da se pridruže programu doniranja organa .