# nn/EI6oOi2zaHkz.xml.gz
# swa/EI6oOi2zaHkz.xml.gz
(src)="1"> Sist år viste eg desse to lysbileta for å visa at isen på Nordpolen som for mesteparten av dei siste tre millionar åra har vore på storleiken av nær heile USA utanom Alaska har minka med 40 prosent
(trg)="1"> Mwaka jana nilionyesha hizi kurasa mbili ili kuthibitisha kuwa barafu inayofunika arctic , ambayo kwa zaidi ya miaka milioni tatu iliyopita imekuwa na ukubwa unaopungua kidogo ya ule wa majimbo 48 , imepungua kwa asilimia 40 .
(src)="2"> Dette underkommuniserer alvoret av dette problemet fordi det viser ikkje tjukkleiken på isen
(trg)="2"> Lakini hii inapunguza msisitizo wa tatizo hili mahsusi kwa sababu haionyeshi unene wa barafu .
(src)="3"> Isen på Nordpolen er på mange måtar det bankande hjartet i det globale klimasystemet .
(trg)="3"> Mfuniko wa barafu wa arctic ni , kwa matazamo ,
(trg)="4"> Mapigo ya moyo wa mfumo wa tabia nchi wa dunia .
(src)="4"> Det utvidar seg om vinteren og trekkjer seg saman om sommaren
(trg)="5"> Inatanuka wakati wa masika na kusinyaa wakati wa kiangazi .
(src)="5"> Det neste lysbiletet eg viser dykk spolar raskt fram kva som har skjedd dei siste 25 åra .
(trg)="6"> Kurasa inayofuata nawaonesha ( barafu ) itatoweka kwa kasi zaidi kuliko ilivyotokea miaka 25 iliyopita .
(src)="6"> Den permanente isen er markert i raudt .
(trg)="7"> Barafu ya kudumu imewekewa alama nyekundu .
(src)="7"> Som du ser utvidar han seg til mørkeblått .
(trg)="8"> Kama mnavyoona , inatanuka kuelekea rangi ya bluu iliyokolea .
(src)="8"> Dette er den årlege vinterisen .
(trg)="9"> Hiyo ni barafu ya mwaka wakati wa masika .
(src)="9"> Og denne minkar om sommaren .
(trg)="10"> Na inasinyaa wakati wa kiangazi .
(src)="10"> Den såkalla permanente isen , som er fem år eller eldre , kan du nesten sjå er som blod som strøymer ut av kroppen her .
(trg)="11"> Kilichoitwa barafu ya kudumu , katika umri wa miaka mitano , mnaona imekuwa kama damu , ikitiririka kutoka mwilini hapa .
(src)="11"> På 25 år har han gått frå slik , til slik .
(trg)="12"> Ndani ya miaka 25 imetoweka kutoka hii , hadi hii .
(src)="12"> Dette er eit problem fordi oppvarminga varmar opp tundraen kring det arktiske hav der det er massive mengder frosen karbon som , når han smeltar , blir omdanna til metan av mikrobar .
(trg)="13"> Hili ni tatizo kwa kuwa kuongezeka kwa joto , kunapasha ardhi iliyoganda kuzunguka bahari ya arctic ambayo ina kiasi kikubwa cha ukaa ulioganda ambao , unapoyeyuka , unabadilishwa na wadudu wadogo kuwa methini .
(src)="13"> Den totale mengden av globale klimagassar i atmosfæren kan doblast viss ein vippar over .
(trg)="14"> Ukilinganisha na jumla ya uchafuzi wa anga wenye kuleta ongezeko la joto duniani ,
(trg)="15"> Kiasi hiki chaweza 'kuwa mara mbili endapo tutavuka ncha hii hatari .
(src)="14"> Allereie i grunne innsjøar i Alaska boblar det med metan ut av det smeltande vatnet .
(trg)="16"> Tayari katika maziwa ya kina kifupi yaliyoko Alaska methini inatoka majini kama mapovu yenye nguvu .
(src)="15"> Professor Katey Walter frå University of Alaska drog ut med eit team til ein annan grunn innsjø sist vinter .
(trg)="17"> Profesa Katey Walter kutoka Chuo Kikuu cha Alaska alienda pamoja na timu nyingine kwenye ziwa jingine fupi wakati wa masika iliyopita .
(src)="16"> Whoa !
(src)="17"> ( latter )
(trg)="18"> Whoa !
(src)="18"> Det gjekk greitt med ho .
(trg)="19"> Yuko sawa .
(src)="19"> Spørsmålet er om det vil gå bra med oss .
(trg)="20"> Swali ni iwapo tutakuwa .
(src)="20"> Ein grunn til dette , er denne enorme kjøleribba som varmar opp Grønland frå nord .
(trg)="21"> Na sababu moja ni , hili joto kuu linaloshuka
(trg)="22"> likipasha joto Greenland kutoka kaskazini .
(src)="21"> Dette er den årlege vårflaumen .
(trg)="23"> Huu ni mto unaoyeyuka mwaka mzima .
(src)="22"> Men mengden med vatn er større enn nokon gong .
(trg)="24"> Lakini kiasi cha ujazo ni kikubwa kuliko wakati wote .
(src)="23"> Dette er Kangerlussuaq- elva sørvest på Grønland .
(trg)="25"> Huu ni mto Kangerlussuaq kusini magharibi mwa Greenland .
(src)="24"> Viss du lurer på korleis havet stig frå landbasert issmelting , her ser du kvar elva når havet .
(trg)="26"> Kama unataka kujua jinsi kina cha bahari kinavyoongezeka kutokana na kuyeyuka kwa ardhi- barafu hapa ndipo huingilia baharini .
(src)="25"> Desse flaumane aukar kvart år veldig raskt .
(trg)="27"> Mitiririko hii inaongezeka kwa kasi sana .
(src)="26"> På den andre sida av jorda , i Antarktis , finn me den største samlinga av is på jorda .
(trg)="28"> Pale Antarctica , mwisho mwingine wa sayari , kuna mlundikano mkubwa zaidi wa barafu katika sayari hii .
(src)="27"> Sist månad rapporterte vitskapsfolk at heile kontinentet har ein negativ isbalanse .
(trg)="29"> Mwezi uliopita wanasayansi waliripoti bara nzima
(trg)="30"> lina barafu katika mizania hasi .
(src)="28"> I den vestre delen av Antarktis , som blir delt opp av nokre undersjøiske øyar , smeltar isen særleg raskt .
(trg)="31"> Na Antarctica magharibi ambayo imezuka ghafla juu ya baadhi ya visiwa ndani ya bahari ,
(trg)="32"> Ni mahsusi kwa kuyeyuka haraka .
(src)="29"> Dette er det same som 20 fot høgare havnivå , som Grønland .
(trg)="33"> Hiyo si sawa na futi 20 za usawa wa bahari , kama ilivyo Greenland .
(src)="30"> I Himalaya , som er den tredje største samlinga av is , ser du no innsjøar , der det for få år sidan var isbrear .
(trg)="34"> Himalaya , ina mkusanyiko wa barafu wa tatu kwa ukubwa ,
(trg)="35"> Juu yake unaona maziwa mapya , ambayo miaka michache iliyopita yalikuwa barafu .
(src)="31"> 40 prosent av alle menneske i verda får halvparten av drikkevatnet frå denne smeltande elva .
(trg)="36"> Asilimia 40 ya watu wote duniani wanapata nusu ya maji ya kunywa kutokana na kuyeyuka kunakotoa mtiririko huo .
(src)="32"> I Andesfjella , er denne isbreen kjelda til drikkevatnet for denne byen .
(trg)="37"> Katika Andes , hii barafu ni chanzo cha maji ya kunywa kwa jiji hili .
(src)="33"> Flaumane har auka , men når dei går vekk , så gjer drikkevatnet det òg .
(trg)="38"> Mitiririko imeongezeka .
(trg)="39"> Lakini kadiri yanavyotoweka , vivyo hivyo na maji ya kunywa
(src)="34"> I California har det vore ein reduksjon av snøen i Sierra- fjella på 40 prosent .
(trg)="40"> Huko California asilimia 40 ya mlundikano ya barafu wa Sierra umepungua .
(src)="35"> Dette går ut over vassmagasina .
(trg)="41"> Hili linaathiri akiba ya maji .
(src)="36"> Og prediksjonane , som du har lest , er alvorlege .
(trg)="42"> Na tabiri , kama mlivyosoma , ni makini .
(src)="37"> Tørken kring jorda har ført til ein dramatisk auke i talet på brannar .
(trg)="43"> Huku kukauka kwa dunia kumepelekea
(trg)="44"> Ongezeko kubwa la mioto .
(src)="38"> Og naturkatastrofane rundt heile verda viser ein ekstraordinær auke , og har aldri vore så mange .
(trg)="45"> Na maafa duniani kote yamekuwa yakiongezeka kwa kiwango kisicho cha kawaida na kwa kasi ya kutisha .
(src)="39"> Fire gonger så mange i dei siste 30 åra som på dei 75 åra før dette .
(trg)="46"> Mara nne zaidi katika miaka 30 iliyopita kama ilivyo kwa miaka 75 ya karibuni .
(src)="40"> Dette er ikkje eit berekraftig mønster
(trg)="47"> Huu ni mpangilio usio endelevu kabisa .
(src)="41"> Viss du ser på historia kan du sjå kva dette gjer .
(trg)="48"> Kama ukiangalia katika muktadha wa historia unaweza kuona hii inafanya nini .
(src)="42"> På dei siste fem åra har me tilført 70 tonn CO2 kvart 24 timar -- 25 tonn kvar dag til hava .
(trg)="49"> Katika miaka mitano iliyopita
(trg)="50"> Tumeongeza tani milioni 70 za hewa ya ukaa kila saa 24 -- tani milioni 25 kila siku kwenda baharini .
(src)="43"> Sjå godt på området i det austlege Stillehavet , frå Amerika , og lenger vest , og på begge sider av det indiske subkontinentet , er det ein enorm uttøming av oksygen i hava .
(trg)="51"> Angalia kwa makini eneo la mashariki mwa Pacific , kutoka Amerika , likitanuka kuelekea magharibi na upande wowote wa bara dogo la India , ambako hewa ya oksijeni katika bahari inaisha kwa kasi .
(src)="44"> Den største enkeltårsaka til global oppvarming forutan avskoging , som utgjer 20 prosent , er fossile brensel .
(trg)="52"> Sababu moja kubwa ya ongezeko la joto duniani sambamba na ukataji hovyo wa miti , ambao ni asilimia 20 , ni nishati itokanayo na visukuku
(src)="45"> Olje er eit problem , og kol er det meste alvorlege problemet .
(trg)="53"> Mafuta ni tatizo , na makaa ya wawe ni tatizo kubwa kuliko yote .
(src)="46"> Dei sameinte statane er ein av dei to største utslepparane , saman med Kina .
(trg)="54"> Marekani ni moja ya nchi mbili kubwa zinazotoa gesi joto , sambamba na China .
(src)="47"> Og det er føreslått å byggja ei rekkje fleire kolkraftverk .
(trg)="55"> Na pendekezo limekuwa kujenga viwanda zaidi vya makaa ya mawe .
(src)="48"> Men me er byrja å sjå at havet endra seg ,
(trg)="56"> Lakini tulikuwa tunaanza kuona badiliko .
(src)="49"> Her er dei som det ikkje har blitt noko av dei siste få åra , med nokre grøne alternativ i staden .
(trg)="57"> Hapa ni mpango mmoja uliovunjwa miaka michache iliyopita
(trg)="58"> Kukiwa na mapendekezo mbadala ya kijani .
(src)="50"> ( Applaus )
(trg)="59"> ( Makofi )
(src)="51"> Dette er likevel ein politisk kamp i landet vårt .
(trg)="60"> Hata hivyo kuna vita ya kisiasa nchini mwetu .
(src)="52"> Og kolindustrien og oljeindustrien brukte ein kvart milliard dollar sist kalenderår for å promotera reint kol .
(src)="53"> Noko som er sjølvmotseiande .
(trg)="61"> Na viwanda vya makaa ya mawe na viwanda vya mafuta vilitumia dola robo bilioni katika mwaka wa kalenda uliopita kutangaza makaa safi ya mawe , ambayo ni utatanishi .
(src)="54"> Dette biletet minna meg på noko .
(src)="55"> ( Latter )
(trg)="62"> Picha hiyo ilinikumbusha kitu ( Kicheko )
(src)="56"> Kring juletider , i heimen min i Tennessee , nær 4 milliardar liter kolslam lekte ut .
(trg)="63"> Karibia na Krismas , nyumbani kwangu Tennessee , galoni bilioni za majimaji ya makaa ya mawe zilivuja .
(src)="57"> Du såg det sikkert på nyhenda .
(trg)="64"> Huenda mliiona kwenye habari .
(src)="58"> Dette , over heile landet , er den nest største søppelstraumen i Amerika .
(trg)="65"> Hiki , nchini kote , ni kijito cha pili kwa ukubwa cha uchafu katika Marekani .
(src)="59"> Dette skjedde kring juletider .
(trg)="66"> Hii ilitokea karibu na Krismas .
(src)="60"> Ein av kolindustrien sine reklamar kring jul var denne .
(trg)="67"> Moja ya matangazo kutoka kiwanda cha makaa ya mawe karibia Krismas lilikuwa hili ,
(src)="61"> Video : ♪♫ Frosty , kolmannen , er ei lystig , glad sjel .
(trg)="68"> Bila bashasha Kaa- jiwe- mtu ni mchangamfu , akiishi kwa furaha .
(src)="62"> Det er rikeleg av han her i Amerika , og han hjelper økonomien vår å veksa .
(trg)="69"> Anapatikana kwa wingi hapa Marekani ,
(trg)="70"> Na anasaidia uchumi wetu kukua .
(src)="63"> Frosty , kolmannen , blir reinare kvar dag .
(src)="64"> Han er rimeleg og likandes , og arbeidarane held på lønningane .
(trg)="71"> Bila bashasha kaa- jiwe- mtu anakuwa safi kila siku , gharama yake ni ndogo na anapendwa , na watumishi wanabakiza malipo yao .
(src)="65"> Al Gore :
(src)="66"> Dette er kjelda til mykje av kolet i Vest Virginia .
(trg)="72"> Hiki ni chanzo cha kiasi kikubwa cha makaa ya mawe katika Virginia Magharibi
(src)="67"> Sjefen for Massey Coal er den største gruveslusken
(trg)="73"> Mchimbaji mkubwa kuliko wote ni mkuu wa kampuni ya makaa ya mawe ya Massey
(src)="68"> Don Blanenship :
(src)="69"> La meg vera klar !
(trg)="74"> Ngoja niwe wazi kuhusu hiyo .
(src)="70"> Al Gore ,
(trg)="75"> Al Gore ,
(src)="71"> Nancy Pelosi , Harry Reid , dei veit ikkje kva dei snakkar om .
(trg)="76"> Nancy Pelosi , Harry Reid , hawajui wanalozungumzia .
(src)="72"> Al Gore :
(src)="73"> Alliance for Climate Protection har
(src)="74"> lansert to kampanjar .
(trg)="77"> Kwa hiyo Muungano wa Kulinda Tabia Nchi umezindua kampeni mbili .
(src)="75"> Dette er ein av dei , del av ein av dei .
(trg)="78"> Hii ni mojawapo , sehemu ya mojawapo .
(src)="76"> Video :
(src)="77"> Skodespelar :
(src)="78"> COALergy ser på klimaendringane som ein veldig alvorleg trussel mot forretningsdrifta vår .
(trg)="79"> Pale COALergy tunaona mabadiliko ya tabia nchi kama tishio kubwa kwa biashara zetu .
(src)="79"> Difor har me gjort det til vårt hovudmål å bruka mykje pengar på reklame som kompliserer sanninga om kolet .
(trg)="80"> Ndio maana tumelifanya lengo letu la msingi kutumia kiasi kikubwa cha fedha katika juhudi za kutangaza kuweza kuuweka wazi na kwa ujumla wake uweki kuhusu makaa ya mawe .
(src)="80"> Fakta er at kol ikkje er skitent .
(trg)="81"> Ukweli ni kuwa , makaa ya mawe sio uchafu .
(src)="81"> Me synest det er reint - det luktar godt òg .
(trg)="82"> Tunadhani ni safi - ina harufu nzuri , pia .
(src)="82"> Så ikkje uroa deg for klimaendringane .
(trg)="83"> Hivyo msijali kuhusu mabadiliko ya tabia nchi .
(src)="83"> La det vera opp til oss .
(trg)="84"> Tuachie sisi .
(src)="84"> ( Latter )
(trg)="85"> ( Kicheko )
(src)="85"> Video :
(src)="86"> Skodespelar :
(src)="87"> Reint kol , du har høyrt mykje om det .
(trg)="86"> Makaa safi ya mawe , mmesikia mengi kuyahusu .
(src)="88"> Så la oss ta ein tur på denne førsteklasses fabrikken for reint kol .
(trg)="87"> Hivyo hebu tutalii nyenzo yetu mahiri ya makaa safi ya mawe .
(src)="89"> Utruleg !
(trg)="88"> Yashangaza !
(src)="90"> Maskinane bråkar mykje .
(trg)="89"> Mashine ni aina ya kelele .
(src)="91"> Dette er lyden av teknologien for reint kol .
(trg)="90"> Lakini hiyo ni sauti ya teknolojia ya makaa safi ya mawe .
(src)="92"> Og medan fyring med kol er ein av dei største årsaka til global oppvarming , endrar denne utrulege reint kol- teknologien du ser her alt .
(trg)="91"> Na wakati kuchoma makaa ya mawe ni moja ya sababu kuu za ongezeko la joto duniani , teknolojia ya kipekee ya makaa safi ya mawe mnayoona hapa inabadilisha kila kitu .
(src)="93"> Ta ein god kikk , dette er dagens reint kol- teknologi .
(trg)="92"> Angalia kwa kirefu , hii ni teknolojia ya kisasa ya makaa safi ya mawe .
(src)="94"> Al Gore :
(trg)="93"> Mwisho mbadala chanya
(src)="95"> Det positive alternativet gjer noko med den økonomiske utfordringa vår og den nasjonale tryggleiksutfordringa .
(trg)="94"> Unaoana na changamoto zetu za kiuchumi na changamoto zetu za usalama wa taifa .
(src)="98"> Amerika er i krise , økonomien , nasjonal tryggleik , klimakrisa .
(trg)="95"> Marekani ipo katika mzozo , uchumi ,
(trg)="96"> Usalama wa taifa , mzozo wa tabia nchi .
(src)="99"> Tråden som lenkjer dei alle , er avhengigheita vår til karbonbasert energi , som skiten kol og utanlandsk olje .
(trg)="97"> Utando unaziunganisha zote , mazoea yetu ya nishati zitokanazo na ukaa , kama makaa ya mawe chafu na mafuta ya kigeni .
(src)="100"> Men no er det ei modig ny løysing som kan få oss ut av dette problemet .
(trg)="98"> Lakini sasa kuna suluhisho mpya thabiti la kututoa katika vurugu hili .
(src)="101"> Få Amerika til å bruka 100 prosent rein elektrisitet i løpet av 10 år .
(trg)="99"> Kuipa nguvu mpya Marekani kwa kuwa na umeme safi kwa asilimia 100 , ndani ya miaka 10 .
(src)="102"> Ein plan som vil få Amerika tilbake i arbeid , gjera oss meir trygge og stoppa global oppvarming .
(trg)="100"> Mpango wa kuirejesha Marekani kazini , unatufanya tuwe salama , na unasaidia kusimamisha ongezeko la joto duniani .
(src)="103"> Endeleg ei løysing som er stor nok til å løysa problema våre .
(trg)="101"> Mwisho , suluhisho lililo kubwa vya kutosha kusuluhisha matatizo yetu .
(src)="104"> Ny energi til Amerika .
(trg)="102"> Kuipa nguvu mpya Marekani .
(src)="105"> Finn ut meir .
(trg)="103"> Tafuta zaidi .
(src)="106"> Al Gore :
(src)="107"> Dette er den siste .
(trg)="104"> Hii ni ya mwisho .
(src)="108"> Video :
(src)="109"> Forteljar :
(src)="110"> Det handlar om å gje Amerika ny energi .
(trg)="105"> Inahusu kuipa nguvu mpya Marekani .
(src)="111"> Ein av dei raskaste måtane å kutta avhengigheita vår til gamle skitne brensel som drep planeten vår .
(trg)="106"> Moja ya njia za haraka kupunguza utegemezi wetu kwenye nishati chafu ya kizamani inayoua sayari yetu .
(src)="112"> Mann :
(src)="113"> Framtida er over her .
(trg)="107"> Mustakabali wetu upo hapa .
(src)="114"> Vind , sol , eit nytt nett av energi .
(trg)="108"> Upepo , jua , nishati mpya ya gridi .
(src)="115"> Mann 2 :
(src)="116"> Nye investeringar som skaper nye høgt lønna jobbar .
(trg)="109"> Uwekezaji mpya unaotengeneza ajira mpya zenye malipo makubwa .
(src)="117"> Forteljar :
(src)="118"> Ny energi til Amerika .
(trg)="110"> Ipe nguvu mpya Marekani .