# mr/26WoG8tT97tg.xml.gz
# ne/26WoG8tT97tg.xml.gz
(src)="1"> चीनीमध्‍ये " Xiang " एक शब्द आहे त्याचा अर्थ ते सुवासिक आहे ते एक फूल , खाद्यपदार्थ , खरोखर काहीही वर्णन करू शकते परंतु गोष्‍टींचे ते नेहमी एक सकारात्मक वर्णन करते मंदारीन व्यतिरिक्त कशामध्‍येही अनुवाद करणे कठीण आहे आमच्याकडे या शब्‍दास फिजी- हिंदीमध्‍ये " तलानोआ " म्‍हणतात खरोखर आपल्याला शुक्रवारी रात्री , ऊशीरा आपल्या मित्रांच्‍या सान्निध्‍यात मंद वार्‍यात शूटिंग करत असल्‍यासारखे वाटते , परंतु ते तसे नाही , आपण चौकटीबाहेर ज्या सर्व गोष्‍टींचा विचार करू शकता त्‍याबद्दल ही गप्पागोष्‍टींची उबदार आणि मित्रत्‍वाचे स्‍वरूप आहे
(src)="2"> " मेराकी " या ग्रीक शब्‍दाचा अर्थ खरोखर आपला आत्मा , आपले सर्वस्‍व आपण जे काही करत आहात त्यामध्ये ठेवणे मग एकतर ती आपली आवड असेल किंवा आपले कार्य असेल आपण ज्‍यासाठी करता त्यासाठी ते प्रेमाने करता परंतु हे त्या सांस्कृतिक गोष्टींपैकी आहे , ज्‍यामध्‍ये मी कधीही चांगल्या अनुवाद करण्यास सक्षम नाही
(trg)="1"> चीनिया भाषामा एउटा शब्द छ " Xiang " जसको मतलब हो राम्रो बासना छ यसले फुल , खानेकुरा व्याख्या गर्न सक्छ , कुनैपनि चीज हुनसक्छ तर यसले चीजहरूको सधै सकारात्मक वर्णन गर्ने गर्छ म्यान्डरिन बाहेक अरू भाषामा अनुवादन गर्न गाह्रो हुने गर्छ हामीसँग फिजी- हिन्दीमा " तलनोवा " भनिने शब्द छ साँचिकै , तपाईले यस्तै आभास गर्नुहुन्छ , शुक्रबार राती अबेर सम्म , तपाईको साथीहरूको माझ मन्द हावाको मजा लिँदै , तर यो त्यति मात्रै होइन , यो सानो कुराकानीको अझ न्यानो र मिलनसार संस्करण हो जुन तपाईले आफ्नो दिमागले सोँचे जति सबै कुराहरूको बारे हो एउटा ग्रीक शब्द छ , " मेराकी " जस्को मतलब तपाईले साँचिकै आफ्नो आत्मा बाहिर निकालनु हुन्छ , तपाईको सम्पूर्ण अस्तित्वलाई आफूले गरिहरेको कुरामा ढाल्नु हुन्छ , चाहे त्यो तपाईको अभिरुचि होस् या तपाईको कार्य होस् तपाईले त्यसलाई आफूले गरेको कुरामा मायाँका साथ गर्नुहुन्छ तर यो भनेको सांस्कृतिक कुराहरू मध्ये एउटा हो जसको मैले अहिले सम्म राम्रो अनुवादन दिन सकेको छैन
(src)="3"> " मेराकी , " तळमळीने , प्रेमाने
(trg)="2"> " मेराकी " , जोशका साथ , मायाका साथ
# mr/7opHWpu2fYcG.xml.gz
# ne/7opHWpu2fYcG.xml.gz
(src)="1"> आता , जर अध्यक्ष ओबामा यानी मला पुढचा " गणित सम्राट " केला , तर मी त्याना असा एक प्रस्ताव देईन जो मला वाटतं या देशातील गणित शिक्षणात फार मोठी सुधारणा घडवून आणेल . आणि त्याची अंमलबजावणी करणेही सोपे आणि स्वस्त असेल . आपल्या गणिताच्या अभ्यासक्रमाचा पाया अंकगणित आणि बीजगणित आहे . आणि त्यानंतर आपण जे जे काही शिकतो ते एकाच विषयाकडे घेऊन जाते . आणि त्या प्रसूचीचा शिरोबिंदू असतो , कलनशास्त्र . आणि मी हे सांगायला इथे आलोय की माझ्या मते तो या प्रसूचीचा चुकीचा शिरोबिंदू आहे ... योग्य शिरोबिंदू - जो आपल्या सर्व विद्यार्थ्याना , प्रत्येक माध्यमिक शाळा उत्तीर्ण झालेल्याला माहीत असायला हवा -- तो म्हणजे संख्याशास्त्र : संभाव्यताशास्त्र आणि संख्याशास्त्र .
(src)="2"> ( टाळ्यांचा कडकडाट ) माझे मत चुकीच्या अर्थाने घेऊ नका . कलनशास्त्र हा महत्त्वाचा विषय आहे . मानवी मनातून निर्माण झालेल्या महान गोष्टींपैकी एक . निसर्गाचे नियम कलनशास्त्राच्या भाषेत लिहिलेले आहेत . आणि गणित , शास्त्र , अभियांत्रिकी , अर्थशास्त्र शिकणार्‍या प्रत्येक विद्यार्थ्याने कॉलेजचं पहिलं वर्ष पूर्ण व्हायच्या आत कलनशास्त्र नक्कीच शिकले पाहिजे . पण , गणिताचा प्राध्यापक म्हणून मी इथे हे सांगायला आलोय , की फार थोडे लोक वास्तवात कलनशास्त्र जाणीवपूर्वक , अर्थपूर्ण प्रकारे , रोजच्या आयुष्यात वापरतात . पण , संख्याशास्त्र -- हा असा विषय आहे जो तुम्ही रोज वापरू शकता आणि , वापरला पाहिजे . हो ना ?
(src)="3"> ( संख्याशास्त्र म्हणजे ) धोका . बक्षीस . अनियमितता . माहिती समजून घेणे . मला वाटतं जर आपल्या विद्यार्थ्याना , आपल्या माध्यमिक शाळेतील विद्यार्थ्याना -- जर सर्व अमेरिकन नागरिकाना -- संभाव्यताशास्त्र आणि संख्याशास्त्र माहीत असतं , तर आपण आज ज्या आर्थिक विचक्यात आहोत त्यात अडकलो नसतो . इतकंच नाही -- धन्यवाद -- इतकंच नाही ... [ तर ] योग्य पद्धतीने शिकवल्यास , ते आनंददायी होऊ शकते . मला असं म्हणायचंय , संभाव्यताशास्त्र आणि संख्याशास्त्र , म्हणजे खेळ आणि जुगाराचं गणित . कलाचा बारकाईने अभ्यास . भविष्याचे भाकीत . बघा , जग बदललंय एनलॉग पासून डिजिटल झालंय . आणि वेळ आली आहे आपला गणिताचा अभ्यासक्रम एनलॉग पासून डिजिटल होण्याची . पारंपारीक , सलग गणितापासून , अधिक आधुनिक , सुट्या पृथक गणिताकडे . अनिश्चिततेचं गणित , अनियमिततेचं , माहितीचं गणित -- आणि ते म्हणजे संभाव्यताशास्त्र आणि संख्याशास्त्र . सारांश असा की , आपल्या विद्यार्थानी कलनशास्त्राचे तंत्र शिकण्याऐवजी , मला वाटतं , त्या सर्वांना मध्यापासून प्रमाणित विचलनाचे दोन प्रकार कोणते ते कळणं हे जास्त महत्त्वाचं ठरेल . आणि माझ्या म्हणण्याचा हाच अर्थ आहे . धन्यवाद .
(trg)="1"> अहिले , यदि राष्ट्रपति ओबामाले मलाई गणितको अर्को बडा हाकिम बन्न बोलाए भने मलाई लाग्छ ऊनलाई मेरो एउटा सुझाव हुनेछ कि यो देशको गणित शिक्षालाई व्यापक सुधार गर्नुपर्छ । र यो लागू गर्न सजिलो अनि कम खर्चिलो हुनेछ । हाम्रो गणित पाठ्यक्रम अङ्क र बीजगणितको जगमा आधारित छ । र हामीले त्यसपछि हामीले सिक्ने सबैकुरा एउटा बिषयतिर अघि बढ्छ । अनि त्यो पिरामीडको टुप्पोमा क्याल्कुलस हुन्छ । र मैले यहाँ भन्न चाहन्छु कि मेरो बिचारमा त्यो पिरामीडको गलत टुप्पो हो ... सही टुप्पो -- हाम्रा सबै विद्यार्थीहरूले , सबै उच्च माध्यमिक पास गर्नेले जान्नु पर्ने कुरो -- त तथ्याङ्क पो हुनुपर्छ । सम्भाव्यता र तथ्याङ्क । ( ताली ) मेरो मतलव , मलाई गलत नसोच्नुस । तथ्याङ्क एउटा महत्वपूर्ण विषय हो । यो मानव मस्तिष्कको एउटा महान उपज हो । प्रकृतिका नियमहरू क्याल्कुलसको भाषामा लेखिएका छन । र प्रत्येक विद्यार्थी जसले गणित , विज्ञान , अभियान्त्रिकी , अर्थशाष्त्र पढ्छन उनीहरूले कलेजको पहिलो वर्षको अन्त्यसम्म क्याल्कुलस अबश्य सिक्नु पर्छ । तर मैले यहाँ यो भन्न चाहन्छु , गणितको प्रध्यापकका नाताले , कि वास्तवमा धेरै थोरै व्यक्तिहरू ऊनीहरूको दैनिक जीवनमा सचेत , अर्थपुर्ण रुपमा क्याल्कुलसको प्रयोग गर्छन । अर्कोतिर , तथ्याङ्क -- त्यस्तो विषय हो जुन तपाईँले दैनिक रुपमा प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ , र गर्नुहुन्छ । हैन त ? यो जोखिम हो । यो प्रतिफल हो । यो क्रमरहित हो । यो तथ्य बुझ्नु हो । मलाई लाग्छ यदि हाम्रा विद्यार्थीहरूले , यदि हाम्रा उच्च माध्यमिक विद्यार्थीहरूले -- यदि सबै अमेरिकी नागरिकहरूले -- सम्भाव्यता र तथ्याङ्कको बारेमा जानेका भए , हामी अहिले भईराखेको अर्थतन्त्रको अस्तव्यस्ततामा हुन्नथ्यौँ । त्यति मात्र -- धन्यवाद -- त्यति मात्र हैन -- [ तर ] यदि यो राम्ररी पढाईयो भने , यो धेरै नै रमाईलो हुन सक्छ । मेरो मतलव , सम्भाव्यता र तथ्याङ्क , यो खेलहरू र जुवाको गणित हो । यो झुकावहरूको विश्लेषण हो । यो भविश्यको अनुमान हो । हेर्नुस , विश्व एनालगबाट डिजिटलमा परिवर्तन भएको छ । र यो समय हाम्रो गणित पाठ्यक्रम एनालगबाट डिजिटलमा परिवर्तन गर्ने समय हो । अझ प्राचीन , अविरल गणितबाट आधुनिक , डिस्कृट गणिततर्फ । अनिश्चितताको गणित , क्रमविहीनताको , तथ्यको -- गणित , सम्भाव्यता र तथ्याङ्क हो । छोटकरीमा , हाम्रा विद्यार्थीहरू क्याल्कुलसका हिसाब गर्ने तरिकाहरु सिक्नुको सट्टा , मध्यमा बाट दुई स्ट्याण्डर्ड डेभिएसनहरू भनेको के हो भन्ने कुरा यदि सबैले जानेको भए एकदमै सार्थक हुन्थ्यो । र यो मेरो आशय हो । धेरै धेरै धन्यवाद । ( ताली )
# mr/C0arftqsv79h.xml.gz
# ne/C0arftqsv79h.xml.gz
(src)="1"> आपण २७ व्या प्रश्न वर आहोत आणि प्रश्न असा आहे कि कोणते समिकरण योग्य प्रकारे दाखवते कि वरील तक्ता( ग्राफ ) त्याच्या शी( समीकरण ) संबंधित आहे पर्याय पाहण्याआधी पाहूया आपल्याला तक्त्या ( ग्राफ ) संबंधी काय समजते
(trg)="1"> हामि ७ नंबर मा छौं । के सोधेको छ भनेः कुन equation ले , सबै भदा राम्रो सित देखाऊछ , माथिको graph लाई ? अब के छ हेर्नु भन्दा पैला , हेरुम के चै हामी ग्राफ बारे पत्ता लगाउन सक्छौँ । अब y- intercept के हो त ? यो चै लैंन को equation हो भनेर भन्यौ भने y को बारे मा के था छ भने y = mx + b , जहाँ m चाही slope ( तेर्सोपना ) हो र b b चाही y - intercept हो । मेरो यहाँ अलि राति भो , दिमाग निदाउन थाले छ । अब y - intercept के हो त ? ल जब x चाही 0 हुन्छ , तब y पनि 0 हुन्छ । त्येसैले यो 0 हुन्छ । y- intercept चाही 0 भयो । x चाही 0 हुन्छ , y पनि 0 हुन्छ । y- intercept पनि 0 हुन्छ । अब हामीलाई थाहा भयो कि यो y = mx खालको हुन्छ जहाँ चाही m जहाँ m चाही slope / तेर्सोपना हो । अब m / तेर्सोपना निकालौं । slope / तेर्सोपना चाही y कति फरक भो , x अलिकति फरक हुदा भन्ने हो वा y को फरक लाई x को फरक ले भाग गर्दा आउने । त्येसो भए , x लाई १ ले बढायो भने , y कति ले बढ्छ ? वा घट्छ ? ल y चाही २ ले घट्छ । अब त्यो भनेको y चाही +2 ले फरक हुदा , x चाही x चाही +1 ले फरक हुन्छ । त्येसोभए , slope / तेर्सोपना चाही +2 हुन्छ , त्येसैले यस्को equation y = 2x हुन्छ । जुन चाहिँ option ( विकल्प ) B हो । अर्को प्रस्न अब : कुन point चाहिँ यो line ( धर्का ) मा छ त :
# mr/DNiNFsT0dVsQ.xml.gz
# ne/DNiNFsT0dVsQ.xml.gz
(src)="1"> पक्ष्याप्रमाणे उडणं हे अवघ्या मानवजातीचं स्वप्न आहे पक्षी हे खूप चपळ असतात . ते आसाभोवती फिरणार्‍या अवयवांशिवाय फक्त पंखांची उघडझाप करून उडतात . म्हणून आम्ही पक्ष्यांचं निरीक्षण केलं आणि एक अशी प्रतिकृती बनवण्याचा प्रयत्न केला जी अतिशय हलकी असेल आणि जिचे वायुगतीशास्त्रीय गुणधर्म इतके उत्तम असतील की ती स्वबळावर नुसती पंखांची उघडझाप करून उडू शकेल . तर ह्यासाठी काय वापरणं उत्तम ठरेल ? हेरिंग नावाचा सागरी पक्षी जो मुक्तपणे समुद्रावर घिरट्या घालत झेपावतो ह्याशिवाय अजून कुठला आदर्श म्हणून वापरता आला असता ? त्यानंतर आम्ही संघाची बांधणी केली ज्यात सामान्य ज्ञान आणि वायुगतीशास्त्र क्षेत्रातील यंत्राविना चालणारी विमाने बनविण्यात तञ्ज्ञ असणाऱ्या व्यक्ती होत्या . आणि आमचं ध्येय होतं एक अतिशय हलकी प्रतिकृती बनविणं जी एका बंदिस्त खोलीत केवळ पंखाची उघडझाप करत तुमच्या डोक्यावरून उडू शकेल नंतर काळजी घ्या आणि हाच एक प्रश्न होता की तो इतका हलका असायला हवा की कोणाला इजा होता कामा नये जर तो ( कधी ) खाली पडला . आम्ही हे सगळं का करतोय ? आम्ही एक स्वयंचलित यंत्र बनवणारी संस्था आहोत आणि आम्हाला अश्या वजनाने अतिशय हलक्या रचना बनवायच्यात कारण त्या ऊर्जा कार्यक्षम असतात . आणि आम्हाला हवेचा दाब आणि प्रवाह याविषयी अधिक जाणून घ्यायची इच्छा आहे . तर मी आता तुम्हाला सतर्क राहण्याची विनंती करतो . आणि जरा डोक्याला चालना द्या . तर आपण हा स्मार्ट बर्ड ( smartBird ) उडविण्याचा एकदा प्रयत्न करूया . धन्यवाद .
(src)="2"> ( टाळ्यांचा कडकडाट )
(trg)="1"> चराजस्तै उड्नसक्नु मानवजातिको सपना हो / चराहरू एकदम फुर्तिला हुन्छन् । उनीहरू उड्छन् , तर कुनै घुम्ने उपकरणले होइन , केवल पँखेटा फड्फडाएर । त्यसकारण हामीले चरालाई हेर्यौँ , र त्यस्तो नमुना बनाउन खोज्यौँ जुन बलियो र अत्यधिक हलुका होस् अनि उत्कृष्ट वायुगतिय गुणहरू होस् र त्यो आफैँ उडोस् , केवल पँखेटा फड्फडाएर । त्यसकारण हेरिङ् गल नामक चरा , जुन स्वतन्त्र भएर , समुन्द्रको चक्कर लगाउँछ र शिकार गर्दा हल्का डुबुल्कि मारेर निस्कन्छ । यसलाई नमुनाको रुपमा प्रयोग गर्नुभन्दा अरु के उपयुक्त होला र ? त्यसैले हामीले एउटा समुह तयार गर्यौँ जसमा वायुगतिय क्षेत्रका सामान्य अनि विशेषज्ञ दुबै छन् , जो ग्लाइडरहरू बनाउने क्षेत्रमा काम गर्छन् । अनि उद्देश्य थियो एउटा अत्यधिक हलुका , उड्ने खालको नमुना तयार पार्नु जुन तपाईँहरूको टाउकोमाथिबाट उड्न सकोस् त्यसैले केहि समय पछि सतर्क रहनुहोला । यहाँ एक बिशेष मुद्धा के थियो भने त्यसलाई एकदम हलुका बनाउनु थियो । ताकि यदि यो खस्यो भने यसले कसैलाई चोट नपुगाओस् । हामी यो सब किन गरिरहेका छौं त ? हामी स्वचालनको क्षेत्रमा काम गर्ने एउटा कम्पनी हौँ , र हामी अत्यधिक हलुका संरचना बनाउन चाहन्छौँ किनकि त्यो ऊर्जाकुशल ( ईनर्जि एफिसिएन्ट ) हुन्छ साथमा हामी वायुशास्त्र र वायुगतिय प्रकियाको बारेमा अझ बढी जान्न चाहन्छौँ । त्यसैले अब म चाहन्छु तपाईँहरू आफ्नो कुर्सिको पेटी बाध्नुहोस् अनि शिर जोगाउनुहोस् । ता कि हामी एकपटक प्रयास गरौं , यो स्मार्ट बर्ड उडाउने । धन्यवाद । ( तालि )
(src)="3"> ( टाळ्यांचा कडकडाट )
(trg)="2"> ( तालि )
(src)="4"> ( टाळ्यांचा कडकडाट ) तर आता आपण स्मार्ट बर्ड ( smartBird ) कडे पाहू शकतो हा एक बाहेरचे आवरण नसलेला आहे त्याच्या पंखांचा विस्तार दोन मीटर आहे . लांबी एक दशांश सहा मीटर आहे आणि वजन फ़क़्त साडे चारशे ग्राम आहे आणि तो पूर्णपणे कार्बन धाग्यापासून पासून बनविलेला आहे . ह्याच्या मध्यभागी एक यंत्र आणि दाते आहेत . दात्यांचा वापर यंत्राच्या परिभ्रमणाचे स्थानांतर करण्यासाठी होतो . यंत्रामध्ये तीन " हॉल सेन्सर " ( Hall sensors ) आहेत जे पंखाची अचूक स्थिती दर्शवितात . आणि जर आता आपण वर खाली हालचाल केली
(trg)="3"> ( तालि ) अहिले हामी , स्मार्ट बर्डलाई देखिरहेका छौँ । यो छाला ( खोल ) बिना छ । यसको पँखेटा लगभग दुई मिटर जति छ । लम्बाइ एक मिटर र ६ इन्च छ , अनि तौल , केवल ४५० ग्राम छ । र यो सबै कार्वन फाइवरले बनेको छ । बिचमा एउटा मोटर छ , अनि त्यहाँ एउटा दाँति ( गियर ) पनि छ , र हामी त्यो दाँति , मोटरको घुमाइ परिवर्तन गर्न प्रयोग गर्दर्छौँ । मोटरभित्र तीनवटा हल सेन्सर छन् , जसले गर्दा हामी पँखेटा कहाँ छ ठ्याक्कै थाहा पाउछौँ । अब हामीले तल- माथि चलायौँ भने ...
(src)="5"> तर ही शक्यता आहे की हे पक्ष्याप्रमाणे उडेल . जर तुम्ही खाली गेलात तर तुमच्याकडे स्वतःला पुढे ढकलण्यासाठी विस्तृत जागा आहे . आणि जर तुम्ही वर गेलात तर पंख जास्त मोठे नसल्यामुळे वर जाणं सुलभ होतं . ह्यापुढे आम्ही जे केलं किंवा ज्याचं आव्हान होतं आमच्यापुढे ( ते म्हणजे ) ह्या हालचालींमध्ये समन्वय साधणे . आपल्याला हे वळवून वर आणि खाली जायचं आहे . आपल्याकडे एक दुभागलेला पंख आहे . दुभागलेल्या पंखामुळे वरच्या पंखाकडे उचल मिळते आणि खालच्या पंखाकडे पुढे ढकलण्याची शक्ती मिळते . आपण हेसुद्धा बघत आहात की आम्ही वायुगतीशास्त्रीय कार्यक्षमता कशी मोजतो . आपल्याला विद्युतयांत्रिकी कार्यक्षमतेबद्दल ज्ञान आहे आणि त्यावरून आपण वायुगतीशास्त्रीय कार्यक्षमता मोजू शकतो . आणि त्यामुळे ती अकार्यान्वित ऊर्जेतून कार्यान्वित उर्जेत ३० ते ८० टक्के वृद्धिंगत होते . ह्यापुढे आपल्याला ह्या संपूर्ण रचनेवर नियंत्रण मिळवायचे आहे . वायुगतीशास्त्रीय कार्यक्षमता तेव्हाच मिळेल जेव्हा आपण ह्यावर नियंत्रण मिळवू शकू सर्व जमेस धरून , २५ watts ऊर्जा उड्डाण करताना आणि १६ ते १८ watts ऊर्जा उडत असताना खर्च होते . धन्यवाद .
(src)="6"> ( टाळ्यांचा कडकडाट ) ब्रुनो जि´ सानी : मार्कस , मला वाटतं हे आपण आणखी एकदा उडवायला हवं . मार्कस फिशर : हो , नक्कीच .
(src)="7"> ( हश्या )
(trg)="4"> यसमा चराजस्तै उड्नसक्ने सम्भावना रहन्छ । यदि तल हेर्नुभयो भने , सन्चालक शक्तिको ठुलो क्षेत्र छ , अनि यदि माथि हेर्नुभयो भने , पँखेटाहरू त्यति ठुला छैनन् , र माथि उठ्न सजिलो हुन्छ । तसर्थ , हामीले अर्को काम गर्यौँ या भनौँ चुनौति स्विकार गर्यौं , यो चालको संयोजन गर्ने । हामीले यसलाई मोड्नु छ , माथि लानु छ अनि तल ल्याउनु छ । हामीसँग विभाजित पँखेटा छ । विभाजित पँखेटाले गर्दा माथिल्लो पँखेटा उठाउन सकिन्छ , अनि तलको पँखेटामा घचेट्ने शक्ति दिन्छ । साथै , हामिले बिचार गर्यौं , हामी कसरी वायुगतिय दक्षता मापन गर्न सक्छौं भनेर । हामीसँग वैद्युत- यान्त्रिक दक्षताको ( ईलेक्ट्रोमेकानिकल ) ज्ञान थियो जसबाट हामी वायुगतिय दक्षताको मापन गर्न सक्छौँ । त्यसैकारणले यो निष्क्रिय मडारबाट सक्रिय मडार मा , ३० प्रतिशतबाट ८० प्रतिशतसम्म उठ्छ् । हामीले गर्नुपर्ने अर्को कुरा , हामीले सम्पूर्ण संरचनालाई नियन्त्रित र संचालित राख्नुपर्दछ । यदि हामीले यसलाई नियन्त्रित र चलायमान राख्यौँ भने मात्र तपाईँले त्यो वायुगतिय दक्षता पाउनु हुन्छ । यसमा सम्पूर्ण ऊर्जा खपत उडान प्रक्षेपणको समय लगभग २५ वाट हुन्छ र उडानको बेलामा १६ देखि १८ वाट हुन्छ । धन्यवाद । ( तालि ) ब्रुनो गिसानी : मार्कस , मलाई लाग्छ हामीले यसलाई एकपटक फेरि उडाउनु पर्छ । मार्कस फिसर : भैहाल्छनि ( हासोँ )
(src)="8"> ( सगळे श्वास रोखतात )
(trg)="5"> ( स्वाँ स्वाँ आवाज )
(src)="9"> ( हर्षोदगार ) ( टाळ्यांचा कडकडाट )
(trg)="6"> ( चियर्स ) ( तालि )
# mr/GP5fQfuhC55U.xml.gz
# ne/GP5fQfuhC55U.xml.gz
(src)="1"> तुम्हाला काय वाटतय याची मला माहिती आहे . तुम्हाला वाटतय मी चुकलेय कुठेतरी . आणि आता एक मिनिटात कोणीतरी या व्यासपीठावर येऊन मला सोबत घेऊन माझे आसन दाखवण्यास मार्गदर्शन करेल .
(src)="2"> ( टाळ्यांचा गजर ) हे मला दुबईत नेहेमीच अनुभवास मिळते . तुम्ही दुबईत सुट्टीवर आलात काय ?
(trg)="1"> मलाई थाहा छ तपाईहरु के सोचिरहनुभएको छ | तपाईहरु सोचिरहनुभएको छ कि मैले बाटो बिराए , र केहि बेरमा कोही यो स्टेजमा आउँदैछ र मलाई बिस्तारै मेरो सिटमा लैजानेछ | ( ताली ) दुबईमा मलाई सधै नै यस्तो हुन्छ |
(src)="3"> ( हास्य ) मुलांना भेटावयास आल्या आहात का ? किती दिवस आहात तुम्ही इथे दुबईत ? खरे तर , आम्हाला आशा आहे तुम्ही काही दिवस रहाल इथे दुबईत . मी तीस वर्षापासून खाडीप्रदेशातमध्ये ( गल्फ मध्ये ) राहतेय आणि शिकवते आहे .
(trg)="3"> ( हाँसो )
(src)="4"> ( टाळ्यांचा गजर ) आणि या काळात , मी बरेच बदल पाहिले आहेत . आणि ती सांख्यिकी जरा धक्कादायक आहे . मला तुमच्याशी आज बोलायचय ( इतर ) भाषांची हानी आणि इंग्रजीच्या जागतिकीकरणाबाबत मी तुम्हाला माझ्या मैत्रिणीबाबत सांगते , ती अबू धाबीत प्रौढांना इंग्रजी भाषा शिकवायची . एक दिवस ती सर्व विद्यार्थ्यांना बागेत निसर्गासंबंधीचे ( इंग्रजी ) शब्द शिकवण्यासाठी घेऊन गेली . पण खरे तर ती स्वतःच स्थानिक झाडांची सर्व अरबी नावे आणि उपयोग शिकून गेली -- त्यांचे उपयोग - वैद्यकीय , सौंदर्यवर्धनातील , स्वयंपाकातील , वनौषधींसंबंधी . हे सर्व ( स्थानिक झाडांचे ) ज्ञान विद्यार्थ्यांना कुठे मिळाले ? त्यांच्या पूर्वीच्या पिढ्यांपासून - आई , वडील , आजोबा , पणजोबा वगैरे . त्यांच्या पूर्वीच्या पिढ्यांपासून - आई , वडील , आजोबा , पणजोबा वगैरे . या सर्व पिढ्यांमध्ये ( त्यांच्या भाषेत ) बोलाचाली होणे किती महत्त्वाचे आहे हे सांगण्याची आवशक्यता नाहीये . या सर्व पिढ्यांमध्ये ( त्यांच्या भाषेत ) बोलाचाली होणे किती महत्त्वाचे आहे हे सांगण्याची आवशक्यता नाहीये . या सर्व पिढ्यांमध्ये ( त्यांच्या भाषेत ) बोलाचाली होणे किती महत्त्वाचे आहे हे सांगण्याची आवशक्यता नाहीये . सध्या या भाषा प्रचंड वेगाने मरतायत . सध्या या भाषा प्रचंड वेगाने मरतायत . सध्या या भाषा प्रचंड वेगाने मरतायत . प्रत्येक १४ दिवसात एक भाषा नष्ट होतेय . आणि , याच आजच्या काळात , इंग्रजी ही बिनविरोध जागतिक भाषा आहे .
(src)="5"> ( इतर भाषा मरण्याचे ) इंग्रजीशी काही संबंध आहे ? मला माहित नाही . परंतु मला हे माहिती आहे की मी बरेच बदल पाहिले आहेत . मी जेंव्हा प्रथम गल्फला आले , मी कुवेतला आले त्या काळात तिथे काम करणे अतिशय कठीण होते फार काळ नाही झाला त्याला ते बहुतेक लवकर झाले . तरीही त्या काळात , ब्रिटीश कौन्सिलने माझी नेमणूक केली इतर २५ शिक्षकांबरोबर आणि आम्ही कोणीही मुस्लीम नसणारे प्रथमच कुवेतच्या शाळेत शिकवणारे शिक्षक होतो . आम्हाला इंग्रजी शिकवण्यासाठी आणले होते कारण सरकारला देशाचे आधुनिकीकरण करायचे होते आणि शिक्षणामार्फत नागरिकांचा विकास करावयाचा होता . अर्थात , यात इंग्लंडचा फायदा झाला त्या गल्फच्या पेट्रोलच्या संपत्तीपासून ठीक आहे . आणि हा प्रमुख बदल मी पहिला आहे - इंग्रजी शिकवणे हे कसे बदलले आहे परस्परहिताच्या आचरणापासून ते♫ आजचा प्रचंड आंतरराष्ट्रीय धंदा होण्यापर्यंत .
(src)="6"> ( इंग्रजी भाषा ) आता परदेशी भाषा म्हणून कुठल्याही शाळेच्या अभ्यासक्रमात नाही . आणि इंग्लंडचा एकटा मक्ता राहिला नाहीये तिच्यावर . आणि इंग्लंडचा एकटा मक्ता राहिला नाहीये तिच्यावर . ती मिळून गेलीय जगातील प्रत्येक इंग्रजी बोलणाऱ्या देशात . आणि का नाही ? शेवटी , अत्युत्तम शिक्षण हे जागतिक विद्यापीठांच्या दर्जेनुसार इंग्लंड आणि अमेरिकेच्या विद्यापीठातच मिळते . इंग्लंड आणि अमेरिकेच्या विद्यापीठातच मिळते . म्हणजे , आता सगळ्यांचे शिक्षण इंग्रजीत हवे हे साहजिकच झाले . पण तुम्ही जर स्थानिक भाषा बोलणारे असाल तर , तुम्हाला परीक्षा पास व्हावी लागणार आता हे बरोबर आहे का ? विधार्थ्याला नकार देणे त्याच्या फक्त ( इंग्रजी ) भाषेवरील क्षमतेवरून ? कदाचित , तो कोणी संगणक शास्त्रज्ञ असेल अतिशय बुद्धीमान उदा : त्याला वकील होण्यासाठी त्याच ( इंग्रजी ) भाषेची गरज आहे ? माझ्या मते नाही . आम्ही इंग्रजी शिक्षक त्या ( स्थानिक भाषा बोलणाऱ्या ) विद्यार्थ्यांना कायम नाकारतो . आम्ही त्यांना नकार देतो . आणि त्याना रस्त्यातच थांबवतो . त्यांची ( शिक्षणाची ) स्वप्ने त्या नकारामुळे ते पूर्ण करू शकत नाहीत . जोपर्यंत त्यांना इंग्रजी येत नाही तोपर्यंत . आता मी हे असे समजावून सांगते . समजा , मी फक्त डच भाषा बोलणाऱ्या एका माणसाला भेटले ज्याच्याकडे कॅन्सरचा उपाय आहे मी त्याला ब्रिटीश विद्यापीठात प्रवेश करावयास/ शिकण्यास आडवेन का ? नाही , बिलकुल नाही . पण खरे तर , आम्ही नेमके तेच ( प्रवेश न देणे ) करतो . आम्ही इंग्रजी शिक्षक हे त्या प्रवेशद्वारावरचे पहारेकरी आहोत . आणि तुम्ही आमचे आधी समाधान केले पाहिजे की तुम्हाला नीटनेटके इंग्रजी येते याचे आता लोकांच्या छोट्या समूहाला एवढी जास्त ताकद देणे हे धोकादायक होऊ शकते . कदाचित हा अटकाव सार्वत्रिक असावा . ठीक आहे . तुम्ही म्हणताय " पण , संशोधनाचे काय ? ते सगळे इंग्रजीमध्ये आहे . " पुस्तके इंग्रजीमध्ये आहेत . संशोधनाची नियतकालिके इंग्रजीमध्ये आहेत . ते स्वपुर्ततेचे भाकीत झाले . ते इंग्रजी आवश्यकतेतून सुरू होते . आणि मग ( चक्र ) चालू राहते . मी हे विचारते - भाषांतराचे काय झाले ? तुम्ही जर इस्लामी सुवर्णयुगाचा विचार केला तर , त्या काळात बरेच भाषांतर झाले . त्यांनी लॅटीन आणि ग्रीकचे भाषांतर अरबी आणि फारसीमध्ये केले . आणि त्याचे भाषांतर युरोपमध्ये जर्मन भाषेत आणि रोमन भाषेत झाले . आणि मग युरोपच्या अंधारमय युगावर प्रकाश पडला . आता मला चुकीचे समजू नका मी इंग्रजी शिकवण्याच्या विरुद्ध नाही सर्व इंग्रजी शिक्षकांनो आपली एक जागतिक भाषा आहे हे मला आवडते . एक जागतिक भाषा असणे ही आजच्या काळाची गरज आहे . पण माझा विरोध आहे त्या भाषेचा उपयोग प्रतिबंध/ अडथळा म्हणून करण्याचा . खरच आपल्याला ६०० भाषा नष्ट करून इंग्रजी किंवा चीनी प्रमुख भाषा करायची आहे का ? आपल्याला यापेक्षा जास्त काहीतरी हवे आहे . आणि याला ( एकभाषीयतेला ) सीमा आहे की नाही ? हि ( एकभाषीयतेची ) पद्धत बुद्धिमत्तेला इंग्रजी किती येते यास जोडते हे खरे तर अवास्तविक आहे .
(trg)="4"> " बच्चाहरु भेट्न आउनुभएको हो ? कहिले सम्म बस्नुहुन्छ ? " तर सत्य , म अझै अलि लामै समयको आशा गर्छु | म खाडी क्षेत्रमा ३० वर्ष भन्दा अघि देखि बस्ने र पढाउने काम गरिरहेको छु | ( ताली ) र त्यो समयमा , मैले धेरै परिवर्तनहरु देखेको छु | त्यो तथ्यांक अलिक निराशाजनक छ | र आज म तपाईहरु संग भाषाको विनाश र अंग्रेजीको विश्वव्यापिकरण बारे केहि भन्न गैरहेकोछु | म तपाईहरुलाई मेरो एक जना साथी को बारेमा उल्लेख गर्न चाहन्छु , जसले आबु धाबीमा वयस्कहरुलाई अंग्रेजी पढाइरहेका थिए | अनि एक राम्रो मौसम भएको दिन पारेर उनीहरुलाई प्रकृति सम्बन्धि केहि शब्दहरु सिकाउन बगैचामा लैजाने निर्णय गरिन् | तर भयो के भने उनले उल्टै स्थानीय बोटबिरुवाहरुको अरेबिक नाम सिकिन् | तिनीहरु को प्रयोग सहित -- औषधि , सौन्दर्य , पकाउने तथा जडिबुटी को रूपमा | ती विद्यार्थीहरुले त्यो सबै ज्ञान कहाँ बाट पाए ? अवस्य पनि , उनीहरूका बाजे- बजु बाट र अझ जिजु बाजे- बजु बाट | तपाईहरुलाई यो भन्नु आवश्यक छैन कि एक पुस्ता र अर्को पुस्ता बिचमा सम्बाद गर्न सक्ने क्षमता कति आवश्यक छ | तर दुःख को कुरा , आज भाषाहरु विनाश भैरहेका छन् र त्यो पनि अभूतपूर्व गतिमा | प्रत्येक १४ दिनमा एउटा भाषा को विनाश हुन्छ | र त्यहि समयमा , अंग्रजी चाहिँ निर्बाध विश्व भाषा भैरहेकोछ | के यो दुवैको को बिचमा केहि सम्बन्ध हुनसक्छ त ? खै मलाई चाहिँ थाहा छैन | तर मलाई के थाहा छ भने मैले धेरै परिवर्तन देखेको छु | जब म पहिलो पटक खाडी क्षेत्रमा आएँ , म कुबेत आएको थिए त्यस्ता दिनहरुमा जब त्यो कठिन पद थियो | उति सारो पहिला पनि हैन | त्यो त अलि पहिला नै हो | तैपनि , ब्रिटिस काउन्सिलले म लगायत अरु २५ शिक्षकहरुलाई नियुक्ति दियो | र हामी कुबेतको सरकारी स्कुलमा पढाउने पहिलो गैर- मुसलमान भयौं | हामीहरु अंग्रेजी पढाउन ल्याईएका थियौं किनकि सरकार देशलाई आधुनिकरण गर्न र आफ्ना नागरिकलाई शिक्षा द्वारा सुदृढ गराउन चाहन्थ्यो | र अवस्य पनि बेलायतलाई फाइदा थियो त्यो आकर्षक तेल को सम्पति बाट | ल त्यसो भए | अब यो चाहिँ मैले देखेको मुख्य परिवर्तन हो -- कसरी अंग्रेजी को पढाई परस्पर फाइदा को परम्परा बाट हाल को एक भयंकर अन्तराष्ट्रिय व्यापारमा रुपान्तरित भएको छ | अब यो विद्यालयको एक वैदेशिक भाषाको पाठ्यक्रम मात्र सिमित छैन | र मातृभूमि बेलायतको एकल क्षेत्राधिकार भित्र मात्र पनि छैन | यो त अब विश्व का हरेक अंग्रेजी- भाषी मुलुकको लागि देखासिकी भएको छ | अनि किन नहोस त ? जे भएपनि , सर्वोत्कृष्ट शिक्षा -- हालैको विश्वभरका विश्वविद्यालयहरुको वर्गीकरणलाई आधार मान्ने हो भने -- बेलायत तथा अमेरिकाका विश्वविद्यालयहरुमा पाइन्छ | त्यसैले स्वभावत रूपमा सबैजनाले अंग्रेजी शिक्षा लिन चाहान्छन् | तर यदि तपाई मौलिक भाषी हैन भने , तपाईले एउटा परीक्षा उत्तीर्ण गर्नु पर्छ | अब के एक विद्यार्थीलाई भाषागत क्षमताको आधारमा मात्र निषेध गर्नु उचित हुन्छ त ? हुनसक्छ तपाई संग एक कम्प्युटर बैज्ञानिक छ जो अत्यन्त मेधावी छ | उदहारण को लागि , के त्यो विद्यार्थीलाई एक वकिल हुन चाहिने जतिनै भाषा ज्ञान चाहिन्छ ? खै , मलाई त त्यस्तो लाग्दैन | हामी अंग्रेजी शिक्षक सदैव उनीहरुलाई निषेध गर्छौ | हामी निषेधको चिन्ह राख्छौं , र उनीहरुको बाटो बाट रोक्छौं | अब उनीहरू आफ्नो सपना पुरा गर्न सक्दैनन् , जब सम्म उनीहरू अंग्रजी सिक्दैनन् | अब मलाई यसरी प्रस्तुत गर्न दिनुहोस् , मैले एक एकल- भाषी नेडरल्यान्डवासी भेटें , जो संग क्यान्सर को उपचार थियो , के म उनलाई एक बेलायती विश्वविद्यालयमा प्रवेश गर्न बाट रोक्ने थिएँ ? अहँ मलाई त त्यस्तो लाग्दैन | तर वास्तवमा हामी त्यहि गरिरहेका छौं | हामी अंग्रेजी शिक्षकहरु ढोके भएका छौं | तपाईले हामीलाई सन्तुष्ट पार्नु पर्छ कि तपाईको अंग्रजी राम्रो छ | अब समाज को सानो समुदाय लाई धेरै शक्ति दिनु खतरनाक पनि हुन सक्छ | त्यो बाधा अलि बढि नै विश्वव्यापी पनि हुनसक्छ | ल त्यसो भए |
(src)="7"> ( टाळ्यांचा गजर ) आणि मला तुम्हाला याची आठवण करून द्यायची आहे की ज्या श्रेष्ट लोकांच्या खांद्यावर आजचे बुद्धीजीवी उभे आहेत , त्या श्रेष्ठांना इंग्रजी आवश्यक नव्हते . त्यांना इंग्रजी भाषेची परीक्षा पास व्हावी लागत नव्हती . उदा :
(src)="8"> ( आल्बर्ट ) आइनस्टाइन ( मातृ भाषा : जर्मन ) तो शाळेत शिक्षणात कठीण विद्यार्थी समजला जायचा . त्याला खर तर डिस्लेक्सिया होता .
(src)="9"> ( डिस्लेक्सिया म्हणजे लिहायला , वाचायला व समजून घ्यायला येणारी अडचण . ) या जगासाठी , सुदैवाने त्याला इंग्रजी भाषेची परीक्षा द्यावी लागली नाही . कारण त्याची सुरुवात १९६४ पर्यंत झाली नव्हती टोफल ( TOEFL ) मार्फत .
(trg)="5"> " तर " , म तपाईले भनेको सुन्छु , अनुसन्धान जति सबै अंग्रेजीमै छ नी , त्यो बारेमा के गर्नु ? पुस्तकहरु सबै अंग्रेजीमा छन् , अनुसन्धानको प्रकाशन सबै अंग्रेजी मै गरिन्छ , तर त्यो आत्म- पूरा भविष्यवाणी मात्र हो | त्यसले अंग्रेजी को आवश्यकतालाई पोषण गर्छ | र त्यो त्यसरी नै बढिरहन्छ | म तपाईहरुलाई सोध्छु , अनुवाद के भयो ? इस्लाम को स्वर्ण युगलाई नियाल्नुहोस , त्यति बेला धेरै नै अनुवादहरु हुन्थे | उनीहरुले ल्याटिन र ग्रीकलाई अरेबिकमा , अनि फारसीमा अनुवाद गरे , अनि फेरी युरोपको जर्मेनिक भाषामा अनुवाद गरियो अनि पछि रोमनिक भाषामा | त्यस पछि युरोपको अन्धकार युगमा उज्यालो छायो | मलाई गलत अर्थ नलगाउनुहोला ; सबै अंग्रेजी शिक्षक महोदय , म अंग्रेजी शिक्षा को विरुद्धमा छैन | म खुसि छु , हामी संग एउटा विश्व- भाषा छ | अहिले त्यो हामीलाई सारै नै आवश्यक छ | तर म त्यसलाई एक बाधकको रूपमा प्रयोगको बिरुद्धमा छु | के हामी ६०० भाषामा सिमित हुन चाहन्छौं अंग्रेजी अथवा चीनिया भाषालाई मुख्य बनाएर ? हामीलाई त्यो भन्दा धेरै चाहिन्छ | हामीले सिमा कहाँ कोर्ने त ? अहिलेको यो प्रणालीले बौद्धिकतालाई अंग्रेजीको ज्ञान संग समान मान्छ जुन स्वेच्छाचारी हो | ( ताली ) तपाईहरुलाई म एउटा कुरा सम्झाउन चाहान्छु त्यो महान काँध जसमा आजको बौद्धिकता अडेको छ , त्यसले अंग्रेजी जान्नु परेको थिएन , उनीहरुले अंग्रेजीको परीक्षा उत्तीर्ण गर्नु परेको थिएन | उदाहरण को रूपमा आइन्स्टाइनलाई लिनुस् | उनलाई विद्यालयमा उपचाररत मानिन्थ्यो किनकि उनि , वास्तवमा भन्ने हो भने , सुस्तमनस्थिति का बिरामी थिए | तर विश्वको भाग्यवश , उनले अंग्रेजी परीक्षा उत्तीर्ण गर्नु परेको थिएन | किनकि १९६४ सम्म उनीहरुले टोफेल , अमेरिकन अंग्रेजीको परीक्षा , को सुरुवात गरेका थिएनन् | अहिले त्यो व्यापक छ | आजकल अंग्रेजीका कयौं परिक्षाहरु छन् | र प्रत्येक बर्ष लाखौ बिद्यार्थीहरुले त्यो परीक्षा दिन्छन् | अब तपाई सोच्नुहोला , तपाईहरु र म ती शुल्कहरु त्यति नराम्रो छैन , ठिकै छन् , तर तिनीहरु बाधक छन् लाखौ गरिब मानिसहरुको लागि | हामी तुरुन्तै उनीहरुलाई निषेध गरिरहेका छौ | ( ताली ) यसले मलाई भर्खरै को एउटा समाचार शिर्षक लाई सम्झाउँछ : " शिक्षा : एक ठुलो विभाजन " अब बल्ल म बुझ्दै छु , अब बल्ल बुझ्दैछु कि किन मानिसहरु अंग्रेजीमा केन्द्रित छन् | उनीहरू आफ्ना नानीहरुलाई जीवनको उत्कृष्ट अवसर दिन चाहन्छन | अनि त्यो सब गर्नको लागि उनीहरूलाई पश्चिमी शिक्षा चाहिन्छ | किनकि , अवस्य पनि , राम्रा अवसरहरु पश्चिमी विश्वविद्यालय बाट शिक्षितलाई जान्छ , जुन मैले पहिला भने | यो एक चक्रीय कुरा हो | ल त अब मलाई दुई बैज्ञानिकहरुको कथा भन्नदिनुस , दुई अंग्रेज बैज्ञानिक | उनीहरू एउटा प्रयोग गरिरहेका थिए जैविकीय प्रयोग जनावरहरुका अगाडि र पछाडि का पाउहरुको | तिनीहरुले आफुले चाहे जस्तो निचोड पाउन सकेनन | उनीहरुलाई के गर्ने भन्ने नै थाहा भएन , अनि एक जना जर्मन बैज्ञानिक आइपुगे जसले उनीहरुले आगाडि र पछाडि का पाउहरूको लागि दुई अलग अलग शब्दहरु प्रयोग गरिरहेका छन् जबकि जैविकताले त्यो कुरामा भेद गर्दैन न त जर्मन भाषा ले | ओह हो , समस्या त समाधान भयो | यदि तपाई एउटा सोच ल्याउन सक्नुहुन्न भने , तपाई अड्किनु भयो | तर यदि अर्को भाषाले त्यो सोच ल्याउन सक्छ भने , सहकार्य द्वारा हामीले धेरै कुरा प्राप्त गर्न र जान्न सक्छौं | मेरी छोरी , कुबेत बाट इंग्ल्यान्ड आइन् | उनले बिज्ञान र गणित अरेबिक भाषामा सिकेकी थिईन | त्यो अरेबिक माध्यम बिद्यालय थियो | उनले त्यसलाई आफ्नो प्राथमिक बिद्यालयमा अनुबाद गर्नुपर्थ्यो | र उनि आफ्नो कक्षामा सबसे तेज थिईन सबै बिषयहरुमा | यसले हामीलाई के बुझाउछ भने जब विदेश बाट बिद्यार्थीहरु हामी कहाँ आउछन् , हामीले उनीहरूलाई उनीहरुको ज्ञानको लागि उचित मान्यता नदिएको हुनसक्छ र उनीहरुलाई त्यो कुराको आफ्नो भाषामा राम्रो ज्ञान हुन सक्छ | जब एउटा भाषा लोप हुन्छ , त्यो भाषा संग हामी के गुमाउदै छौ भन्ने ज्ञान हुदैन | जस्तै -- तपाईहरुले भर्खरै सी . एन . एन . मा हेर्नुभयो कि हेर्नुभएन -- उनीहरूले केन्या को एउटा गोठालोलाई
(src)="12"> माझी मुलगी कुवेतमधून इंग्लंडला आली आहे . ती अरबी भाषेत शास्त्र आणि गणित शिकली आहे . ती अरबी माध्यमाची शाळा आहे . तिला अरबी भाषेचे इंग्लिश मध्ये भाषांतर करावे लागायचे . आणि ती वर्गात प्रथम होती त्या विषयात हे सर्व आपल्याला सांगतय की जेंव्हा विद्यार्थी परदेशातून आपल्याकडे येतात आपण त्यांना फारसे महत्त्व देत नाही त्यांच्या ज्ञानासाठी आणि त्यांनी ते ज्ञान त्यांच्या स्वतःच्या भाषेत मिळवलेले असते . जेंव्हा भाषा मरते , आपल्याला हे माहिती नाही की त्या भाषेबरोबर काय काय हरवेल . हे तुम्ही नुकतेच CNN वर पाहिले असेल - त्यांनी नुकतेच बक्षीस दिले एका केनयाच्या मेंढपाळाच्या मुलाला तो गावात रात्री अभ्यास करू शकत नव्हता गावातील सर्व मुलांसारखा . कारण केरोसीनच्या कंदिलाच्या धुरामुळे त्याचे डोळे खराब झाले . आणि केरोसीनची/ रॉकेलची कमतरता घरात नेहेमीच होती कारण गरिबीच्या उत्पन्नात काय मिळणार आहे ? मग त्याने शोध लावला निशुल्क सौर उर्जेवर चालणाऱ्या दिव्याचा . आणि आता त्याच्या गावातल्या मुलांना शाळेत सारखेच गुण मिळतात इतर मुलांसारखे ज्यांच्या घरात वीज आहे .
(src)="13"> ( टाळ्यांचा गजर ) जेंव्हा त्याला हे बक्षीस मिळाले , त्याने अतिशय सुंदर शब्दात सांगितले : " मुले आजच्या आफ्रिकेला पुढे नेऊ शकतात , अंधारमय खंडापासून ते प्रकाशमान खंडापर्यंत . " एक साधी कल्पना , पण तिचे दूरगामी परिणाम होऊ शकतात . ज्यांच्या घरात प्रकाश नाहीये - ते भौतिक असो की रूपकात्मक , जे आपल्या ( इंग्रजीच्या ) परीक्षा पास होऊ शकत नाही , आणि आपल्याला हे कधीही कळणार नाही त्यांना काय माहिती आहे ते . आपण त्यांना आणि आपल्याला असे अंधारात ठेवायला नको . ही विविधता साजरी करू या . तुमच्या ( स्वतःच्या ) भाषेवर लक्ष द्या . तिचा विशाल कल्पनांचा प्रसार करण्यासाठी उपयोग करा .
(src)="14"> ( टाळ्यांचा गजर ) आभारी आहे .
(trg)="6"> " सी . एन . एन . नायक " पुरस्कारले सम्मान गरे जसले आफ्नो गाउँमा अन्य बालबालिका सरह राती पढ्न सकेन , किनकि त्यो मट्टीतेल को बत्ति बाट धुवा आउथ्यो र त्यसले उसका आँखा खराब भए | र त्यसमाथि , त्यहि मट्टीतेल पनि पुग्दो हुदैन थियो , किनकि त्यो न्युन कमाईले के नै पो दिन सक्छ र ? त्यसैले गर्दा उसले आविष्कार गर्यो एउटा सित्तैमा चल्ने सौर्य बत्तिको | अब उसका गाउँका केटाकेटीहरुले विद्यालयमा त्यति नै अंक ल्याउछन् जति घरमा बिजुली भएका केटाकेटीहरुले ल्याउछन| ( ताली ) जब उनले त्यो पुरस्कार पाए उनले यी सुन्दर शब्दहरु भने : " केटाकेटीहरुले अफ्रीकाको अहिलेको अवस्था , एउटा अधेरो अशिक्षित महादेश , बाट एक उज्यालो र शिक्षित महादेश बनाउने तिर निर्देसित गर्नेछन् " एउटा साधारण सोच , तर जो संग त्यस्तो दुरगामी असर देखाउने क्षमता हुनसक्छ | ती मानिसहरु , जो संग उज्यालो छैन , भौतिक रूपमा अथवा लाक्षणिक रूपमा , उनीहरुले हाम्रो परीक्षा उतिर्ण गर्न सक्दैनन् , र हामीहरुलाई उनीहरुलाई के थाहा छ भन्ने कुरा कहिले पनि पत्तो हुदैन | अब हामी आफु तथा उनीहरुलाई अधेरोमा नराखौं | विविधतालाई अंगालौं | आफ्नो भाषा बारे सोचौँ | त्यसलाई महान विचारहरु फैलाउन प्रयोग गरौं | ( ताली ) यहाँहरुलाई धेरै धेरै धन्यवाद | ( ताली )
# mr/VuqYr9NN4uzC.xml.gz
# ne/VuqYr9NN4uzC.xml.gz
(src)="1"> सुप्रभात . कसे आहात ? खूप छान चाललंय , नाही का ? मी एकंदर या प्रकारानं खूप प्रभावित झालो आहे . खरं तर , मी निघालोय .
(trg)="1"> सुभप्रभात । के छ त ? सब ठिकठाक , हैन त ? यी सबै कुराहरूले मलाई अचम्म र हैरान् तुल्यायो । वास्तवमा , म छोडेर जाँदैछु । ( हाँसो) © यहाँ तीन बिषयहरू छन , हैन त, ♫ सम्मेलनको तयारी , र यी प्रासङ्गिक पनि छन् मैले भन्न चाहेका कुरासित। ¼ एउटा चाहिँ मानव सिर्जनशीलताको असाधारण प्रमाण हाम्रामा भएका सबै प्रस्तुतिहरूमा देखिएको छ र यहाँ उपस्थित सबै व्यक्तिहरूमा । मात्र यसको विविधता र यसको प्रकार । दोस्रो चाहिँ यसले हामीलाई एउटा यस्तो ठाउँमा पुर्र्याएको छ जहाँ अब अगाडि भविष्यमा के हुँदैछ भन्ने , हामीलाई केहि थाहा छैन । अनि यो कसरी सकिएला भन्ने केहि थाहा छैन । मलाई शिक्षामा रुचि छ -- वास्तवमा , मलाई के लाग्छ भने सबैलाई शिक्षामा रुचि हुन्छ । तपाईँलाई छैन त ? मलाई चाहिँ यो खुब रमाईलो लाग्छ। € यदि तपाईँ कुनै रात्रिभोजमा हुनुहुन्छ , र तपाईँले भन्नुभयो कि तपाईँ शिक्षा क्षेत्रमा काम गर्नुहुन्छ -- वास्तवमा , प्रष्टै छ , यदि तपाईँ शिक्षामा काम गर्नुहुन्छ भने , तपाईं प्राय : भोजमै भेटिनुहुन्न । ( हाँसो ) तपाईंलाई कसैले सोध्दैन । अनि तपाईँलाई फेरि कसैले सोध्दैन , उत्सुक भएर । त्यो मेरो लागि अचम्मको कुरा हो । तर यदि तपाईँ शिक्षामै काम गर्नुहुन्छ , अनि तपाईँले कसैलाई भन्नुभयो भने , तपाईँलाई थाहै छ , उनीहरू भन्छन , " तपाईँ के गर्नुहुन्छ ? " अनि तपाईँ आफू शिक्षामा काम गर्छु भन्नुहुन्छ , तपाईँले उनीहरूको अनुहारको रङ्ग हराएको देख्नुहुनेछ । तिनीहरू यस्तो खाले कुरा गर्छन् ,
(src)="2"> ( हशा ) तीन विषय आहेत , नाही का , या शिबिरात बोलले जाणारे , जे संबंधित आहेत मला जे सांगायचं आहे त्याच्याशी . एक म्हणजे मानवी निर्मितिक्षमतेचा असामान्य पुरावा जो आपल्या सर्व प्रेझेन्टेशन्समधून दिसतो आणि इथल्या सर्व लोकांमध्ये दिसतो . फक्त त्यात वैविध्य आहे आणि वेगळे प्रकार आहेत . दुसरं म्हणजे आपण अशा ठिकाणी येऊन ठेपलो आहोत जिथं काय होणार आहे याची आपल्याला कल्पना नाही , भविष्याबाबत . काही कल्पना नाही यातून काय घडेल . मला शिक्षणक्षेत्रामध्ये स्वारस्य आहे - खरं तर , मला असं दिसतं की प्रत्येकालाच शिक्षणामध्ये रस असतो . नाही का ? मला हे खूप गमतीशीर वाटतं . तुम्ही एखाद्या डिनर पार्टीला गेलात , आणि सांगितलंत की तुम्ही शिक्षणक्षेत्रात काम करता - खरं सांगायचं तर , तुम्ही डिनर पार्ट्यांना जात नसाल , जर तुम्ही शिक्षणक्षेत्रात काम करत असाल ( हशा ) तुम्हाला बोलावलं जात नाही . आणि परत परत तर नक्कीच नाही . आश्चर्य आहे . पण जर तुम्ही जात असाल , आणि तुम्ही कोणालातरी म्हणालात , म्हणजे , त्यांनी विचारलं , " तुम्ही काय करता ? " आणि तुम्ही म्हणालात की तुम्ही शिक्षणक्षेत्रात काम करता , तुम्हाला त्यांचा चेहरा थिजलेला दिसेल . जसं काही बाप रे , " माझ्याबरोबरच असं का ? सबंध आठवड्याभरात एकमेव पार्टी मिळाली होती . " ( हशा ) पण जर तुम्ही त्यांना त्यांच्या शिक्षणाबद्दल विचाराल , ते तुम्हाला भिंतीत चिणून मारतील . कारण हे त्या गोष्टींपैकी एक आहे ज्या लोकांना प्रचंड संताप आणतात , बरोबर ना ? धर्म , आणि पैसा आणि अशा इतर गोष्टींप्रमाणं . मला शिक्षणक्षेत्रात खूपच स्वारस्य आहे , आणि मला वाटतं आपल्या सर्वांनाच आहे . त्यामध्ये आपले खूप मोठे हितसंबंध गुंतलेले आहेत , काही अंशी यामुळं की शिक्षणच अशी गोष्ट आहे जी आपल्याला अनिश्चित भविष्यात तारणार आहे . तसा विचार केला तर , या वर्षी शाळेत जाऊ लागणारी मुलं २०६५ मध्ये निवृत्त होतील . कुणालाच कल्पना नाही - गेले चार दिवस कितीही तज्ञ प्रदर्शन चालू असलं तरी - की हे जग कसं असेल पाच वर्षांनंतर . आणि तरीही आपल्याला करायचं आहे त्यांना त्यासाठी प्रशिक्षित . तर ही अनिश्चितता , माझ्या मते , विलक्षण आहे . आणि यापैकी तिसरी गोष्ट अशी की आपण सर्वांनी मान्य केली आहे , मुलांची खरोखर विलक्षण क्षमता - त्यांची नावीन्यपूर्ण क्षमता . म्हणजे बघा , सिरेना काल रात्री किती उत्कृष्ट बोलली , नाही का ? काय काय करु शकली ती . आणि ती अपवादात्मक नमुना आहे , पण मला नाही वाटत , खरंच , की ती बालजगतामध्ये अपवादात्मक आहे . तुम्ही पाहताय एक विलक्षण समर्पित व्यक्ती जिला नैसर्गिक देणगी मिळाली . आणि माझं म्हणणं आहे की , सर्व मुलांकडं प्रचंड कौशल्यं असतात . आणि आपण चक्क निर्दयपणे ती वाया घालवतो . म्हणून मला बोलायचं आहे शिक्षणाबद्दल आणि मला बोलायचं आहे निर्मितीक्षमतेबद्दल . माझा मुद्दा असा आहे की आज निर्मितीक्षमता ही साक्षरतेइतकीच महत्त्वाची आहे शिक्षणामध्ये , आणि आपण तिला समान दर्जा दिलाच पाहिजे .
(src)="3"> ( टाळ्या ) धन्यवाद . तर , मला एवढंच सांगायचं होतं . खूप आभारी आहे .
(src)="4"> ( हशा ) तर , १५ मिनिटं राहिलीत अजून . तर , माझा जन्म झाला ... नको .
(trg)="2"> " हे भगवान , " थाहा छ , " मै चाहिँ किन ? मेरो साताभरिको यहि एउटा रात्रिभोजमा । " ( हाँसो ) तर यदि तपाईँले उनीहरूको शिक्षाको बारेमा सोध्नुभयो भने , उनीहरूले तपाईँलाई जकड्नेछन् । किनभने यो एउटा त्यस्तो कुरा हो जसले मानिसको भित्रसम्म छुन्छ , हैन त ? धर्म , अनि पैसा र अन्य कुराहरू जस्तै। ♫ मलाई शिक्षामा ठूलो रुचि छ , अनि मलाई लाग्छ हामी सबैलाई छ । यसमा हाम्रो एउटा ठूलो अन्तर्निहित स्वार्थ छ, ♪ केहि मात्रामा यसको कारण , शिक्षा नै यस्तो चिज हो जसले हामीले ग्रहण गर्न नसक्ने भविष्यमा हामीलाई लैजान्छ । एक पटक सोच्नुस त , यस वर्ष विद्यालय शुरु गरेका केटाकेटीहरू सन २०६५ मा निवृत्त हुनेछन् । कसैलाई थाहा छैन -- गएका चार दिनमा यहाँ गरिएका सबै विशेषज्ञहरूका कुराहरूका बावजुद -- यो विश्व पाँच वर्षमा कस्तो देखिनेछ भनेर । तरै पनि हामी उनीहरूलाई त्यसका निम्ति पढाईरहनु पर्दछ । त्यसैले यो अनुमानविहीनता , मलाई लाग्छ , अद्भुत किसिमको छ। ® र यसको तेस्रो कुरा के हो भने जे भएपनि , हामी सबै सहमत छौँ बच्चाहरूसँग हुने साँच्चै अद्भुत क्षमतामा -- उनीहरूको नवीनताको क्षमतामा । मेरो मतलव , हिजो राती सिरेनाले अचम्मै गरिन , हैन त ? उनले के गर्न सक्दी रहिछन भन्ने हेर्दा त । र उनी अपवाद हुन , तर मलाई लाग्छ हैनन, अझ यसरी भनौं , सम्पूर्ण बचपनभरिमै अपवाद । तपाईँले त्यहाँ देख्नुभएको एउटा असाधारण रुपमा समर्पित व्यक्ति हो जोसँग एउटा प्रतिभा छ । र मेरो असहमति के छ भने , सबै बच्चाहरूसँग अथाह प्रतिभा हुन्छ। € र हामी ती प्रतिभालाई अत्यन्त निर्ममतापूर्वक नष्ट गर्दिन्छौं । त्यसैले म शिक्षाको बारेमा कुरा गर्न चाहन्छु र म सिर्जनशीलताको बारेमा कुरा गर्न चाहन्छु । मेरो धारणा के हो भने अहिले शिक्षामा सिर्जनशीलताको महत्व पनि साक्षरताको जत्तिकै छ , र हामीले यसलाई उत्तिकै महत्वका साथ हेर्नु पर्छ । ( ताली ) धन्यवाद । वास्तवमा , मैले भन्न खोजेको त्यहि हो । धेरै धेरै धन्यवाद । ( हाँसो ) भनेपछि , अब १५ मिनेट बाँकि । अँ , म जन्मेको थिएँ ... अहँ । ( हाँसो ) मैले हालसालै एउटा गज्जबको कथा सुनेँ -- मलाई यो कथा भन्न रमाईलो लाग्छ -- चित्रकला कक्षामा बसेकी एउटी सानी नानीको कथा । छ वर्षकी नानी र उनी पछाडि बसेकी थिईन , चित्र कोर्दै , शिक्षीकाले भन्थिन कि ती नानीले कुनै कुरामा ध्यान दिन्नथिन , तर यो चित्रकलाको कक्षामा उनले ध्यान दिएकी थिईन । शिक्षीकालाई खुब अचम्म लागेछ र उनको छैउमा गईछन् र भनिछन , " तिमीले के को चित्र बनाई राखेको ? " अनि ती नानीले भनिछन , " म ईश्वरको चित्र बनाउँदैछु । " अनि शिक्षीकाले भनिछन , " तर ईश्वर कस्ता छन भनेर त कसैलाई पनि थाहा छैन । " ¼ अनि ती नानीले भनिछन , " एक मिनेटपछि सबैले थाहा पाउनेछन । " ( हाँसो ) जब मेरो छोरो बेलायतमा चार वर्षको थियो -- वास्तवमा भन्दा , उ जहाँतहिँ चार वर्षकै थियो । ( हाँसो ) यदि ठ्याक्कै भन्ने हो भने , जहाँसुकै गएपनि , उ त्यस वर्ष चार वर्षको थियो । ऊ नेटिभिटी प्लेमा थियो । तपाईँ त्यो कथा सम्झिनुहुन्छ ? अहँ , त्यो धेरै लामो थियो । यो लामो कथा थियो । मेल गिब्सनले यसको शृङ्खलै बनाएका छन। ♫ तपाईँले हेर्नुभएको होला : " नेटिभिटी २ । " तर जेम्सले जोसेफको भूमिका पाएको थियो , जसले हामीलाई रोमाञ्चित बनाएको थियो। £ हामीले यसलाई एक मुख्य भूमिकाका रुपमा लिएका थियौँ । अनि त्यहाँ टी- सर्टमा बोलाईएका टन्नै एजेन्टहरूको भिड थियो : " जेम्स रबिन्सन जोसेफ नै हो ! " ( हाँसो ) उसले बोल्नु पर्ने थिएन , तर तपाईँलाई थाहै छ त्यो खण्ड जहाँ तीन राजाहरू आउँछन् । उनीहरूले उपहारहरू लिएर आउँछन् , र उनीहरूले सुन , फ्रान्किन्सेन्स र मिर लिएर आउँछन् । यो साच्चैँ नै भयो । हामी त्यहाँ बसिराखेका थियौँ अनि मलाई लाग्छ उनीहरू कथाको क्रमबाट बाहिर गए , किनभने हामीले पछि त्यो बच्चासँग कुरा गर्दा भन्यौँ ,
(src)="9"> " तुला त्याचं काही वाटत नाही ना ? " आणि तो म्हणाला , " नाही , का ? काही चुकीचं होतं का ? ते फक्त चुकीच्या क्रमानं आले , एवढंच . " असो , तर ती तीन मुलं आली - चार वर्षांची मुलं , डोक्यावर छोटं कापड गुंडाळून - आणि त्यांनी ती खोकी खाली ठेवली , आणि पहिला मुलगा म्हणाला , " आय ब्रिन्ग यू गोल्ड . " आणि दुसरा मुलगा म्हणाला , " आय ब्रिन्ग यू मर्‍ह . " आणि तिसरा मुलगा म्हणाला , " फ्रॅन्क सेन्ट धिस . " ( हशा ) या गोष्टींमधील साम्य हे आहे की मुलं धोका पत्करुन काम करतात . त्यांना माहिती नसेल तर ते अंदाज बांधतील . बरोबर ना ? त्यांना चुकण्याची भिती वाटत नाही . आता , माझं असं म्हणणं नाही की चुका करणं आणि निर्मितिक्षम असणं एकच आहे . आपल्याला हे माहितच आहे की , तुमची चुकायची तयारी नसेल , तर तुम्ही कधीही काहीही नवीन करु शकणार नाही . तुमची चुकायची तयारी नसेल , तर . आणि प्रौढत्वाप्रत येईपर्यंत बहुतांश मुलं ही क्षमता गमावून बसतात . त्यांना चुकण्याची दहशत बसते . आणि जाता जाता सांगतो , आपण आपले उद्योग असेच चालवतो . आपण चुकांना बोल लावतो . आणि आता आपण चालवतो राष्ट्रीय शिक्षण यंत्रणा जिथं चुका करणं सर्वात खराब समजलं जातं . आणि परिणामतः आपण लोकांना शिक्षित करतोय त्यांची निर्मितिक्षमता घालवून . पिकासो एकदा असं म्हणाला . तो म्हणाला की सर्व मुलं जन्मतःच कलाकार असतात . समस्या आहे ती वाढत्या वयाबरोबर कलाकार म्हणून टिकून रहायची . माझा यावर ठाम विश्वास आहे , की आपण निर्मितीक्षमतेसहित वाढत नाही , आपण तिच्याशिवाय वाढतो . किंवा असं म्हणा , आपण तिला सोडून शिकत राहतो . तर हे असं का आहे ? सुमारे पाच वर्षांपूर्वीपर्यंत मी स्ट्रॅटफोर्ड - ऍव्हॉन इथं रहात होतो . खरं तर , आम्ही स्ट्रॅटफोर्ड वरुन लॉस ऍँजेलीसला रहायला आलो . यावरुन तुम्हाला कल्पना येईल किती निर्विघ्न संक्रमण असेल ते .
(src)="10"> ( हशा ) खरं तर , आम्ही स्निटरफील्ड नावाच्या गावी रहायचो . स्ट्रॅटफोर्ड च्या बाहेरच , जिथं शेक्सपियरच्या वडिलांचा जन्म झाला . काहीतरी वेगळं वाटतंय का ? मला वाटलं . शेक्सपियरचे वडील ही कल्पनाच कधी केली नव्हती , होय ना ? बरोबर ना ? कारण तुम्ही हीदेखील कल्पना केली नव्हती की शेक्सपियर कधी लहान मूल होता , होय ना ? सात वर्षांचा शेक्सपियर ? मी कधीच कल्पना नव्हती केली . म्हणजे , तो असेल कधीतरी सात वर्षांचा . तो असणार कुणाच्यातरी इंग्रजीच्या वर्गात , नाही का ? किती त्रासदायक असेल ते ?
(trg)="3"> " तिमीलाई ठिकै लाग्यो त ? " अनि उसले भन्यो , " अँ , किन ? केहि बिग्र्यो र ? " उनीहरूले बद्लि गरे , त्यत्ति मात्रै हो । जे होस , ती तीनजना केटाहरू आए -- टाउकामा टावेल राखेका चार वर्षे बच्चाहरू -- अनि उनीहरूले ती बक्साहरू भुईँमा राखे , अनि पहिलो केटोले भन्यो , " मैले यहाँको लागि सुन ल्याएको छु । " अनि दोस्रो केटोले भन्यो , " मैले यहाँको लागि मिर ल्याएको छु । " अनि तेस्रो केटोले भन्यो , " फ्र्याङ्कले पठाएको । " ( हाँसो ) यी कुराहरूमा समानता के छ भने बच्चाहरू अवसर लिईहाल्छन् । उनीहरूले कुनै कुरा जानेनन भने पनि केहि चाहिँ गरिहाल्छन् । हैन त ? उनीहरू गलत हुन डराउँदैनन् । अब , मैले भन्न खोजेको कुरा यो हैन कि गलत हुनु र सिर्जनशील हुनु भनेको एकै हो । हामीलाई यो थाहा छ कि , यदि तपाईँ गलत हुन तयार हुनुहुन्न भने , तपाईँ कुनै कुरामा कहिल्यै मौलिकता ल्याउन सक्नुहुन्न । यदि तपाईँ गलत हुन तयार हुनुहुन्न भने । अनि बच्चाहरू जब बयस्क भईसक्छन् , धेरैजसोले त्यो क्षमता गुमाईसकेका हुन्छन् । उनीहरू गलत हुनबाट डराउने हुन्छन् । अनि , हामी हाम्रा कम्पनीहरू पनि यसरी नै चलाउँछौँ। ® हामी गल्तीहरूलाई नराम्रो रुपमा हेर्छौँ । अनि हामी अहिले यस्तो प्रकारको राष्ट्रिय शिक्षा पद्धति चलाउँदैछौँ जहाँ गल्ती भनेको तपाईँले गर्नैनहुने सबैभन्दा नराम्रो कुरा हो । र यसको परिणाम भने हामी मानिसलाई उनीहरूको सिर्जनशील क्षमताभन्दा बाहिर शिक्षा दिईराखेका छौं । पिकासोले एकपटक यसो भनेका थिए । उनले भनेका थिए कि सबै बच्चाहरू जन्मिँदा कलाकार हुन्छन् । समस्या भने हामी बढ्दै जाँदा पनि कलाकारनै रहिरहनु हो । म यसलाई पूर्ण विश्वास गर्छु कि , हामी सिर्जनशीलतातिर बढ्दैनौ , हामी यसबाट बाहिरतिर बढ्छौँ । अझ भन्दा , हामी यसबाट बाहिर शिक्षित हुन्छौँ । त्यसोभए किन यस्तो छ त ? म करिब ५ बर्षअघिसम्म स्ट्र्याटफर्ड- अन- एभनमा बस्थेँ । वास्तवमा , हामी स्ट्र्याटफर्डबाट लस एञ्जलस सरेका हौँ । यसबाट यो परिवर्तन कति सजिलो भयो होला भनेर तपाईँले अनुमान गर्न सक्नुहुन्छ । ( हाँसो ) वास्तवमा , हामी एउटा स्निटरफिल्ड भन्ने ठाउँमा बस्थ्यौँ , स्ट्र्याटफर्डको केहि बाहिर मात्र , जहाँ शेक्सपियरका बाबु जन्मेका थिए । तपाईँ अर्को अचम्ममा पर्नु भयो ? म चाहिँ परेको थिएँ है । तपाईँले शेक्सपियरका बाबु पनि थिए भनेर सोच्नुहुन्न , सोच्नुहुन्छ त ? सोच्नु हुन्छ त ? किनभने तपाईँ शेक्सपियर लाई बच्चाको रुपमा सोच्नुहुन्न , हैन त ? सात वर्षका शेक्सपियर ? मैले यो कुरा कहिल्यै सोचेको थिईन । मेरो मतलव , उनी एकपटक सात वर्षका त थिए नि । उनी कसैको अङ्ग्रेजी कक्षामा थिए , हैन त ? त्यो कस्तो दिक्कलाग्दो हुन्थ्यो होला ?
(src)="11"> ( हशा ) " अजून प्रयत्न करायला हवेत . " त्याचे वडील त्याला झोपायला लावत असतील , शेक्सपियरला , " झोपून टाक , लगेच , " विल्यम शेक्सपियरला , " आणि पेन्सिल ठेवून दे . आणि असलं बोलणं बंद कर . ते कुणालाच कळत नाहीय . "
(src)="12"> ( हशा ) असो , तर आम्ही स्ट्रॅटफोर्ड वरुन लॉस ऍँजेलिस ला आलो , आणि खरं तर , मला या बदलाबद्दल एका शब्दात सांगायचं आहे . माझ्या मुलाला यायचं नव्हतं . मला दोन मुलं आहेत . तो आता २१ चा आहे ; माझी मुलगी १६ ची . त्याला लॉस ऎंजेलिस ला यायचं नव्हतं . त्याला इथं आवडत होतं , पण इंग्लंडमध्ये त्याची एक मैत्रीण होती . त्याच्या आयुष्यातलं प्रेम होती ती , सारा . तो तिला एक महिन्यापासून ओळखत होता . लक्षात घ्या , त्यांनी चौथी ऍनिव्हर्सरी साजरी केली होती , कारण १६व्या वर्षी हे खूप प्रदीर्घ वाटतं . असो , तर तो विमानामध्ये खूपच नाराज होऊन बसला होता , आणि म्हणत होता , " मला सारासारखी मुलगी परत कधीच भेटणार नाही . " आणि खरं सांगायचं तर , आम्हाला याच गोष्टीचा आनंद होता , कारण तीच मुख्य कारण होती आम्ही देश सोडण्यामागं .
(src)="13"> ( हशा ) पण तुमच्या काहीतरी लक्षात येईल , अमेरीकेत आल्यावर आणि जगभर प्रवास केल्यावरः जगातील प्रत्येक शिक्षणपध्दतीमध्ये विषयांची समान श्रेणीरचना आहे . प्रत्येक . कुठेही गेलात तरी . तुम्हाला वाटेल की हे चुकीचं असेल , पण तसं नाही . एकदम वर आहेत गणित आणि भाषा विषय , मग मानवशास्त्र , आणि तळाशी आहेत कला विषय . जगात सर्वत्र . आणि बहुतेक प्रत्येक पद्धतीमध्ये हीदेखील आहे , कला विषयांमधील श्रेणीरचना . कला व संगीताला सहसा वरचा दर्जा दिला जातो शाळांतून नाट्य व नृत्यापेक्षा . जगात एकही शिक्षण पध्दत अशी नाही जी दररोज मुलांना नृत्य शिकवते जसं आपण त्यांना गणित शिकवतो . का ? का नाही ? मला वाटतं हेच जास्त महत्त्वाचं आहे . माझ्या मते गणित अतिशय महत्त्वाचं आहे , पण मग नृत्यदेखील . मुलांना नाचू दिलं तर ती सदासर्वकाळ नाचतात , आपण सगळेदेखील . आपल्या सर्वांकडं शरीर आहे , नाही का ? माझी एखादी मिटींग चुकली का ?
(trg)="4"> ( हाँसो ) " अझ कडा परिश्रम गर्नुपर्छ । " उनका बाबुले सुत्न पठाउँदा , क्या त , शेक्सपियरलाई , " जाऊ सुत , चाँडै , " विलियम शेक्सपियरलाई , " अनि त्यो कलम छोड्दे त । अनि त्यसरी कुरा गर्नु हुँदैन । यसले सबैलाई दोधारमा पार्छ । " ( हाँसो ) जे होस , हामी स्ट्र्याटफर्डबाट लस एञ्जलस गयौँ , र म , वास्तवमा , त्यो परिवर्तनका बारे एउटा शब्द भन्न चाहन्छु । मेरो छोरो आउन चाहेको थिएन । मेरो दुई बच्चा छन् । ऊ अहिले २१ वर्षको भयो , मेरी छोरी १६ वर्षकी छ । ऊ लस एञ्जलस आउन चाहेको थिएन । उसलाई यो ठाऊँ मन परेको थियो , तर बेलायतमा उसकी एकजना प्रेमिका थिई । सेरा , उसको जीवनकी प्रेमिका । ऊसले ऊनलाई चिनेको एकमहिना भएको थियो । ख्याल गर्नुस , ऊनीहरूले चौथो वार्षिकोत्सव मनाईसकेका थिए , किनभने १६ वर्षको हुँदा यो लामो समय हो। © जे होस , उसले हवाईजहाजमा साँच्चै चित्त दुखाएको थियो , अनि उसले भनेको थियो , " मैले सेराजस्तो अर्को केटी कहिल्यै भेटाउने छैन । " अनि हामीलाई भने यो कुराले खुशी लागिराखेको थियो , साँच्चै भन्दा , किनभने हामीले देश छोड्नुको मुख्य कारण ऊनी नै थिईन । ( हाँसो ) तर जब तपाईँ अमेरीका सर्नुहुन्छ तपाईँलाई केही कुराले छोप्छ र तपाईँ पृथ्वीमा जहाँ पुग्नुभयो भने पनि : विश्वका सबै शिक्षा पद्धतिमा उहि प्रकारका विषयगत तहहरू छन् । जुनसुकै ठाउँमा पनि । तपाईँ जहाँ गएपनि केहि फरक पर्दैन । तपाईँलाई यस्तो हुँदैन जस्तो लाग्ला , तर हैन । माथिल्लो तहमा गणित र भाषाहरू हुन्छन् , अनि मानविकी , अनि कलाहरू सबैभन्दा तल हुन्छन् । पृथ्वीको जुनसुकै ठाउँमा पनि । अनि प्राय : जसो सबै पद्दतिमा पनि , कलाहरूभित्र पनि अझ तहहरू हुन्छन्। ¼ विद्यालयहरूमा साधारणतया कला र सङ्गीतलाई उपल्लो दर्जा दिईन्छ त्यसपछि नाटक र नृत्य । यो ग्रहमा एउटा पनि त्यस्तो शिक्षा पद्दति छैन जहाँ बच्चाहरूलाई हरेक दिन नृत्य सिकाईन्छ हामीले ऊनीहरूलाई गणित पढाएको जस्तै । किन ? किन होइन त ? मलाई लाग्छ यो कुरा अझ महत्वपूर्ण छ। ♫ मलाई लाग्छ गणित एकदमै महत्वपूर्ण हो , तर नृत्यपनि उत्तिकै हो । बच्चाहरूलाई दियो भने जतिबेला पनि नाच्छन , हामी सबै नाच्छौँ । हामी सबैको शरीर छ , हैन त ? मैले केहि विर्शेको त छैन नि ?
(src)="14"> ( हशा ) खरंच , काय होतं तर , मुलं मोठी होऊ लागली की , आपण त्यांना शिकवू लागतो कमरेपासून हळूहळू वरवर . आणि मग आपण त्यांच्या डोक्यांवर लक्ष केंद्रीत करतो . आणि थोडंसं एका बाजूला . जर तुम्ही तटस्थपणे शिक्षणाकडं पाहिलंत आणि विचारलंत , " सार्वजनिक शिक्षण कशासाठी ? " माझ्या मते तुम्ही या निष्कर्षापर्यंत याल - अंतिम परिणाम पाहता , यातून नक्की कोणाला यश मिळतं , प्रत्येकानं करायला हव्यात त्या गोष्टी कोण करतं , कुणाला चांगले गुण मिळतात , कोण विजेता ठरतं - मला वाटतं तुम्ही या निष्कर्षाप्रत याल की सार्वजनिक शिक्षणाचा एकंदर उद्देश जगभरातून आहे , विद्यापीठातील प्राध्यापक तयार करणं . नाही का ? हेच लोक असतात वरच्या श्रेणीत उत्तीर्ण होणारे . आणि मी त्यापैकी एक होतो , म्हणून सांगतोय .
(src)="15"> ( हशा ) आणि मला हे युनिव्हर्सिटी प्रोफेसर्स आवडतात , पण माहितीय का , आपण त्यांना मानवी यशस्वीतेचं सर्वोच्च परिमाण मानलं नाही पाहिजे . तो आयुष्य जगण्याचा एक मार्ग आहे , इतर अनेक मार्गांसारखाच . पण ते जरा जास्त जिज्ञासू असतात , आणि मी हे त्यांच्यावरच्या प्रेमातून म्हणतोय . माझ्या अनुभवानुसार , या प्राध्यापक लोकांचं काहीतरी गूढ असतं - सर्वच नाही , पण साधारणपणे - यांचा जीव डोक्यात असतो . ते तिथं वरच राहतात , आणि थोडं एका बाजूला . आणि माहितीय का , ते अक्षरशः थोडेसे शरीराबाहेरच असतात . ते आपल्या शरीराला समजतात आपल्या डोक्याला वाहून नेणारं साधन , नाही का ?
(trg)="5"> ( हाँसो ) साँचो भन्दा , के हुन्छ भने , जब बच्चाहरू बढ्दै जान्छन , हामी ऊनीहरूलाई क्रमिकरुपमा कम्मरदेखि माथितिर पढाउँदै जान्छौँ । अनि त्यसपछि हामी ऊनीहरूको टाउकोमा केन्द्रित हुन्छौँ । अनि विस्तारै एउटा भागतिर । यदि तपाईले एउटा वाह्यजीवको रुपमा शिक्षालाई हेर्नुपर्ने भएमा , अनि " के का लागि हो , सार्वजनिक शिक्षा ? " भनेर भन्नुपर्ने भएमा , मलाई लाग्छ कि तपाईँ निश्कर्षमा पुग्नुहुन्छ -- यदि तपाईँले उत्पादन हेर्नुभयो भने , यसबाट को को साँच्चै सफल हुन्छन् , क कसले ऊनीहरूले गर्नुपर्ने सबै कुरा गर्छन् , क कसले सबै अङ्कहरू पाउँछन , कसले जित्छन् -- मलाई लाग्छ तपाईँ यो निष्कर्षमा पुग्नुपर्ने हुन्छ कि सार्वजनिक शिक्षाको सम्पूर्ण उद्देश्य विश्वभरि नै विश्वविद्यालयका प्राध्यापकहरू उत्पादन गर्नु हो , हैन त ? ऊनीहरू नै हुन जो अग्र स्थानमा आउँछन् । अनि म पनि त्यस्तै एकजना थिएँ । ( हाँसो) © अनि मलाई विश्वविद्यालयका प्राध्यापकहरू मन पर्छन , तर तपाईँलाई थाहा छ , हामीले ऊनीहरूलाई सम्पूर्ण मानव उपलब्धिकै चरमविन्दुको रुपमा राख्नु हुँदैन । ऊनीहरू जीवनको एउटा प्रकार मात्र हुन, ® जीवनको अर्को प्रकार । तर तिनीहरू बरु जिज्ञासु हुन्छन् , अनि मैले यो कुरा ऊनीहरूलाई माया गरेर भनेको हुँ । मेरो अनुभवमा प्राध्यापकहरूको बारेमा एउटा रमाईलो कुरा छ -- सबैचाहिँ हैन , तर प्राय : जसो -- उनीहरू आफ्नो टाउकोले बाँच्छन् । ऊनीहरू त्यहाँ माथि बाँच्छन , र अलिकति एकातिर । एक प्रकारले ऊनीहरू , शाब्दिक रुपमा , शरीरविहीन हुन्छन् । ऊनीहरू आफ्नो शरीरलाई एक प्रकारको टाउकोको वाहन जसरी लिन्छन , हैन त ?
(src)="16"> ( हशा ) ते एक साधन असतं , त्यांचं डोकं मीटींगपर्यंत पोचवण्याचं . तुम्हाला जर अशारीर अस्तित्वाचा प्रत्यक्ष पुरावा हवा असेल , तर सहज , एखाद्या निवासी शिबिराला जा ज्येष्ठ शिक्षणतज्ञांच्या , आणि शेवटच्या रात्री डिस्कोमध्ये डोकावून पहा .
(src)="17"> ( हशा ) आणि तिथं तुम्हाला दिसतील - प्रौढ पुरुष आणि स्त्रिया विचित्रपणे , अनियंत्रितपणे तडफडणारे , हे संपायची वाट पहाणारे , जेणेकरुन ते घरी जाऊ शकतील आणि यावर निबंध लिहू शकतील . आता आपली शिक्षण पध्दती आधारली आहे शैक्षणिक क्षमतेच्या कल्पनेवर . आणि त्याला एक कारण आहे . ही सबंध व्यवस्था बनवली गेली - जगभरामध्ये , कुठेही १९व्या शतकापूर्वी सार्वजनिक शिक्षण व्यवस्था नव्हत्या , खरंच . त्या सर्व बनवल्या गेल्या औद्योगिकीकरणाच्या गरजा भागवण्यासाठी . तर ही श्रेणीव्यवस्था आधारीत आहे दोन गोष्टींवर . पहिली , कामाच्या दृष्टीनं सर्वात उपयुक्त असे विषय असतील सर्वात वर . त्यामुळं तुम्हाला कदाचित नकळत परावृत्त केलं गेलं असेल तुमच्या लहानपणी शाळेमध्ये , तुमच्या आवडत्या गोष्टींपासून , या सबबीवर की तुम्हाला या गोष्टी करुन नोकरी मिळू शकणार नाही . बरोबर ना ? संगीत शिकू नकोस , तू काही संगीतकार होणार नाहीस ; कला शिकू नकोस , तू काही कलाकार होणार नाहीस . हितकारक सल्ला - आता , नितांत चुकीचा . संपूर्ण जग एका क्रांतीमध्ये वेढलं गेलं आहे . आणि दुसरी गोष्ट आहे शैक्षणिक क्षमता , जिनं पूर्ण व्यापून टाकलंय आपल्या बुद्धीमत्तेच्या कल्पनेला , कारण विद्यापीठांनी ही यंत्रणा घडवली त्यांच्या नजरेतून . जरा विचार केलात तर , ही सबंध व्यवस्था जगभरातील सार्वजनिक शिक्षणाची , आहे एक प्रदीर्घ प्रक्रीया विद्यापीठीय प्रवेशाची . आणि याचा परिणाम म्हणजे कित्येक प्रतिभावान , तल्लख बुद्धीच्या , निर्मितिक्षम लोकांना वाटतं आपण असे नाही , कारण शाळेमध्ये ते ज्या गोष्टीत चांगले होते त्यांची किंमत नव्हती , किंवा त्या खरंतर वर्ज्य होत्या . आणि माझ्या मते ही पद्धत चालू ठेवणं आपल्याला परवडणारं नाही . येत्या ३० वर्षांमध्ये , युनेस्कोच्या म्हणण्यानुसार , जगभरातून अधिक लोक पदवीधर होतील शिक्षणातून , इतिहासाच्या प्रारंभापासून झाले असतील त्यापेक्षा . जास्त लोक , आणि हे मिश्रण असेल आपण बोललेल्या सर्व गोष्टींचं - तंत्रज्ञान आणि त्यामुळं कामांचा कायापालट , आणि लोकसंख्याशास्त्र आणि लोकसंख्येचा विस्फोट . एकाएकी , पदव्यांचं महत्त्व संपून गेलंय . नाही का ? माझ्या विद्यार्थीदशेत , पदवी असली की नोकरी मिळायची . तुम्हाला नोकरी नसेल तर ती तुम्हाला करायची नाही म्हणून नसेल . आणि स्पष्ट सांगायचं तर , मलाही नव्हती करायची .
(src)="18"> ( हशा ) पण आता पदवीधर मुलं सहसा घरीच परततात , व्हिडीओ गेम खेळत बसण्यासाठी , कारण ज्या कामासाठी पूर्वी बीए चालत तिथं आता एमए लागतात , आणि अजून कुठल्या कामासाठी पीएचडी लागते . ही शैक्षणिक फुगवट्याची प्रक्रीया आहे . आणि ती सूचित करत आहे की संपूर्ण शिक्षण यंत्रणा आपल्या पायाखालून सरकत आहे . आपल्याला आमूलाग्र बदल करावा लागेल आपल्या बुद्धीमत्ताविषयक दृष्टीकोनात . आपल्याला बुद्धीमत्तेविषयी तीन गोष्टी माहिती आहेत . पहिली , वैविधता . आपण जगाचा विचार करतो सर्व प्रकारांनी आपल्या अनुभवानुसार . आपण दृश्य विचार करतो , आपण ध्वनीतून विचार करतो , आपण स्पर्शज्ञानातून विचार करतो . आपण काल्पनिक गोष्टींतून विचार करतो , आपण चेतनेतून विचार करतो . दुसरी , बुद्धीमत्ता गतिमान असते . जर तुम्ही मानवी मेंदूचे व्यवहार पाहिलेत , जसं आपण ऐकलं कालच्या अनेक प्रेझेन्टेशन्समधून , बुद्धीमत्ता ही कमालीची परस्परसंबंधी आहे . मेंदूचे वेगवेगळे भाग पाडलेले नाहीत . प्रत्यक्षात , निर्मितिक्षमता - माझ्या मते जी आहे प्रक्रीया नवनवीन मौल्यवान कल्पना सुचण्याची - बहुतेक वेळा घडून येते परस्परसंबंधातून गोष्टींकडे बघण्याच्या विविधांगी मार्गांतून . हा मेंदू मुद्दामच - जाता जाता सांगतो , मेंदूच्या दोन भागांना जोडणारा नसांचा एक दांडा असतो कॉर्पस कलॉजम नावाचा . स्त्रियांमध्ये तो अधिक दाट असतो . कालच्या हेलनच्या म्हणण्यानुसार , मला वाटतं बहुतेक यामुळंच स्त्रिया एकावेळी अनेक कामं करण्यात अधिक कुशल असतात . कारण तुम्ही तसं करु शकता , नाही का ? कित्येक संशोधनं चालू आहेत , पण मला हे माझ्या खाजगी आयुष्यातून कळालं . माझी पत्नी घरी जेवण बनवत असेल तर - सुदैवानं जे नेहमी घडत नाही .
(trg)="6"> ( हाँसो ) यो ऊनीहरूको टाउकोलाई बैठकहरूमा लैजाने एउटा माध्यम हो । तपाईँ शरीरविहीनताको साँचो प्रमाण खोज्नुहुन्छ भने , तपाईँ आवाशीय सम्मेलनमा जानुस , वरिष्ठ प्राज्ञहरूको , अनि अन्तिम रातको डिस्कोमा जानुस । ( हाँसो ) अनि त्यहाँ तपाईँले देख्नुहुनेछ -- लोग्नेमान्छे र आईमाईहरू बेतालमा , अनियन्त्रित रुपमा शरीर बटारिरहेका , ता कि घर गएपछि यसको बारेमा एउटा लेखै लेख्न सकियोस भनेर अन्तिमसम्म पर्खिरहेका । अहिले हाम्रो शिक्षा पद्दती प्राज्ञिक क्षमताको अवधारणामा खडा छ । र यसको एउटा कारण छ । यो सबै पद्दति विश्वभरि त्यतिबेला आविश्कार गरिएको थियो जतिबेला सार्वजनिक शिक्षा नै थिएन , साँच्चै , १९औँ शताब्दी अगाडि । त्यतिबेला ती सबै कुराहरू औद्योगिकीकरणका आवश्यकताहरू पुर्ति गर्न शुरु गरिएका थिए । त्यसैले यो तहगत प्रणाली दुई विचारधाराहरूमा आधारित छ । प्रथम , कामका लागि सबैभन्दा बढी चाहिने विषयहरू माथि छन् । त्यसले गर्दा तपाईँलाई बच्चै हुँदा मृदुभावले तपाईँलाई मन पर्ने कुराहरूबाट टाढा लगिन्छ , यो आधारमा कि , तपाईँले ती काम गरेर कहिल्यै नोकरी पाउनुहुन्न । हो कि हैन ? सङ्गीततिर नलाग , तिमी सङ्गीतकार बन्ने हैन ; कलातिर नलाग , तिमी कलाकार बन्ने हैन । मिठो सुझाव -- अहिले , गम्भिर रुपले गलत । यो सम्पूर्ण विश्व एउटा क्रान्तिमा फसेको छ । र दोस्रो हो प्राज्ञिक क्षमता , जसले हाम्रो बौद्धिक दृष्टिकोणमाथि साँच्चै प्रभुत्व जमाएको छ , किनभने यो प्रणालीलाई विश्वविद्यालयहरूले ऊनीहरूको आफ्नै छविअनुसार रचना गरेका छन् । यदि तपाईँले यसबारेमा सोच्नु भयो भने , सार्वजनिक शिक्षाको विश्वभरिकै सम्पूर्ण पद्दति विश्वविद्यालयको प्रवेशको एउटा तन्काईएको प्रक्रिया हो । र यसको परिणाम के हो भने धेरै प्रतिभाशाली , मेधावी , सिर्जनशील व्यक्तिहरूले आफूलाई केहि हैन भन्ने सोच्छन् , किनभने ऊनीहरूले विद्यालयमा राम्रो गरिराखेका विषयहरूको केहि कदर गरिएन , अथवा वास्तवमै खराब मानिन्छ । र मलाई के लाग्छ भने हामी त्यो बाटोमा जान सक्दैनौँ । युनेस्कोका अनुसार , आउने ३० बर्षमा , ईतिहासको शुरूदेखि आजसम्म भएकाभन्दा धेरै व्यक्तिहरू शिक्षाबाट स्नातक हुनेछन् । धेरै व्यक्तिहरू , र यो हामीले कुरा गरेका सबै चिजहरूको मिश्रण हो -- प्रविधि र यसले काममा ल्याएको रुपान्तरण , अनि जनसङ्ख्या अध्ययन र जनसङ्ख्याको विशाल वृद्धि । एकाएक , उपाधिहरूको केहि मूल्य छैन । हैन त ? म विद्यार्थी छँदा , तपाईँसँग उपाधि भए जागिर पाउनुहुन्थ्यो । यदि तपाईँको जागिर थिएन भने त्यो तपाईँले नचाहेर मात्र हुन्थ्यो । अनि मलाई , सोझै भन्दा , जागिरको ईच्छा थिएन । ( हाँसो ) तर अहिले उपाधि लिएका बच्चाहरू धेरैजसो भिडियो गेम खेल्न घर फर्किन्छन् , किनभने पहिले बीए चाहिने जागिरलाई अहिले एमए चाहिन्छ अनि एमए चाहिनेलाई पीएचडी चाहिन्छ । यो प्राज्ञिक स्फीतिको एउटा प्रक्रिया हो । र यसले पुरै शिक्षा पद्दति हाम्रो पैतालामुनितिर खस्किराखेको छ भन्ने दर्शाउँछ । हामीले हाम्रो बौद्धिक दृष्टिकोणबारे समस्त रुपमा पुनर्विचार गर्नुपर्छ । हामीले बुद्धिको बारेमा तीनओटा कुराहरू जानेका छौ । पहिलो , यसको विविधता । विश्वलाई हामीले यसलाई अनुभव गरेका हरेक तरिकाबाट हेर्दछौँ । हामी दृश्यमा सोच्छौँ , हामी आवाजमा सोच्छौँ , हामी सौन्दर्यमा सोच्छौँ । हामी अमूर्त ढाँचामा सोच्छौँ , हामी चालमा सोच्छौँ । दोस्रो , बुद्धि गतिशील छ । यदि तपाईँले मान्छेको दिमागको अन्तरक्रियालाई हेर्नुभयो भने , हामीले हिजो त्यतिका प्रस्तुतिहरूमा सुनेजस्तो , बुद्धि आश्चर्यजनक रुपले अन्तरक्रियात्मक छ । दिमाग कक्षहरूमा बिभाजित छैन । वास्तवमा , सिर्जनशीलता -- जसलाई मैले मुल्यवान मौलिक विचारहरू जान्ने प्रक्रियाको रुपमा परिभाषित गर्छु -- प्राय : जसो विभिन्न शास्त्रको वस्तुहरूलाई हेर्ने तरीकाहरुको अन्तरक्रियाबाट उत्पन्न हुन्छ । दिमाग जानिबुझिकनै -- वास्तवमा , दिमागका दुई भागहरूलाई जोड्ने कर्पस क्यालोसम नामको एउटा स्नायुरेसाको मुठो हुन्छ । यो महिलाहरूमा अलि मोटो हुन्छ । हिजोकी हेलेनलाई हेर्दा , सायद यहि कारणले महिलाहरू एकैपटक धेरैओटा काम राम्ररी गर्न सक्छन् भन्ने मलाई लाग्छ । किनभने तपाईँ त्यस्तो हुनुहुन्छ , हैन त ? यसको अनुसन्धानको एउटा पाटो छ , तर मैले आफ्नै जीबनबाट यो कुरा जानेको छु । यदि मेरी श्रीमतीले घरमा खाना बनाउँदैछिन भने -- जुनचाहिँ धेरैजसो हुन्न , धन्न । ( हाँसो ) तर तपाईँलाई थाहा छ , ऊनले पकाउँदैछिन् -- हैन , ऊनले केहि- केहि चाहिँ राम्रै पकाउँछिन् -- तर यदि ऊनले पकाउँदैछिन भने , तपाईँलाई थाहा छ , ऊनले फोनमा कसैसित कुरा गरिरहेकि हुन्छिन् , केटाकेटीहरूसित कुरा गरिराखेकि हुन्छिन , छत लिपिराखेकी हुन्छिन् , उनी यहाँ ओपन- हार्ट सर्जरी गरिराखेकी हुन्छिन् । यदि मैले पकाउँदै छु भने , ढोका बन्द हुन्छ , केटाकेटीहरू बाहिर हुन्छन् , फोन उठिराखेको हुन्छ , अनि ऊनी आउँदा पनि मलाई दिक्क लाग्छ । म भन्छु , " टेरी , कृपया , मैले यहाँ अण्डा पकाईराखेको छु । एकैछिन पर्ख न । " ( हाँसो ) वास्तवमा , पुरानो दार्शनिक कुरा छ नि , यदि जङ्गलमा एउटा रुख ढल्छ र कसैले सुन्दैन , ढलेकै हो त ? त्यो पुरानो कटुस सम्झिनुहुन्छ ? मैले हालसालै एउटा गज्जबको टि- सर्ट देखेको थिएँ जसमा लेखेको थियो , " यदि एउटा लोग्नेमान्छेले जङ्गलमा आफ्नो मनको कुरा भन्छ , र कुनै आईमाईले सुन्दैन भने , तबपनि ऊ गलत हुन्छ त ? " ( हाँसो ) अनि बुद्धिको बारेमा तेस्रो कुरा हो , यो पृथक छ । मैले अहिले एउटा किताब लेख्दै छु
(src)="19"> ( हशा ) पण माहितीय का , ती करत असते - नाही , काही गोष्टी ती चांगल्या करते - तर ती स्वयंपाक करीत असते तेव्हा , ती लोकांशी फोनवर चर्चा करीत असते , ती मुलांशी बोलत असते , ती छताला रंग देत असते , ती तिथंच ओपन- हार्ट सर्जरी देखील करीत असते . जेव्हा मी स्वयंपाक करतो , तेव्हा दार बंद असतं , मुलं घराबाहेर असतात , फोन जागेवर असतो , मध्येच ती आली तर मला राग येतो . मी म्हणतो , " टेरी , प्लीज , मी इथं एक अंडं उकडायचा प्रयत्न करतोय . मला एकटं सोड . " ( हशा ) वास्तविक , तुम्हाला ती जुनी म्हण माहिती आहे का , जंगलात एखादं झाड पडलं आणि कुणाला ऐकू नाही गेलं , तर ते खरंच घडलं का ? आठवतो हा शिळा विनोद ? मी अगदी अलीकडं एक मस्त टी- शर्ट पाहिला ज्यावर होतं , " जर एखादा पुरुष मनातलं बोलला दूर जंगलात , आणि कुठल्याच स्त्रीनं ऐकलं नाही , तरी त्याचं चूकच असतं का ? " ( हशा ) आणि बुद्धीमत्तेविषयी तिसरी गोष्ट म्हणजे , ती सुस्पष्ट असते . मी सध्या एका नव्या पुस्तकावर काम करतोय एपिफनी´ नावाच्या , जे आधारीत आहे काही लोकांच्या मुलाखतींवर , त्यांना कसा शोध लागला त्यांच्या प्रतिभेचा . हे कसं घडलं ते पाहून मी विस्मयचकित झालो . खरंच हे सुचलं माझ्या एका संभाषणातून एका जबरदस्त स्त्रीबरोबरच्या , जिच्याबद्दल बर्‍याच लोकांनी कधीच ऐकलं नसेल , तिचं नाव आहे जिहलियन लीन , तुम्ही ऐकलं आहे का ? काहीजणांनी ऐकलंय . ती एक नृत्यदिग्दर्शक आहे आणि तिचं कार्य बहुश्रुत आहे . तिनं बसवले ´कॅट्‍स , ' आणि ´फॅण्टम ऑफ द ऑपेरा . ' ती उत्कृष्ट आहे . मी इंग्लंडमध्ये , रॉयल बॅलेट च्या मंडळात असायचो , तुम्ही पहातच आहात कसा . असो , तर जिहलियन आणि मी एकदा जेवायला गेलो आणि मी म्हणालो ,
(trg)="7"> " एपिफानी " नामको , जुन व्यक्तिहरूले ऊनीहरूको प्रतिभा कसरी पत्ता लगाए भन्ने कुराको एउटा अन्तर्वार्ताको शृङ्खलामा आधारित छ । मान्छेहरु कसरी त्यहाँसम्म पुगे भन्ने कुराले मलाई आकर्षित गरेको छ । यो मैले एउटी बिचित्रकी महिलासँग गरेका कुराबाट प्रेरित छ जसको बारेमा सायद धेरै व्यक्तिहरूले सुनेका छैनन होला , ऊनको नाम हो गिलियन लिने , तपाईँले सुन्नुभएको थियो त ? कसैकसैले सुनेका छन् । ऊनी एउटा कोरियोग्राफर हुन् र ऊनको काम सबैलाई थाहा छ । ऊनले " क्याट्स " अनि " फ्यान्टम अफ द ओपेरा " बनाएकि थिईन् । ऊनी बिचित्रकी छन । म वेलायतमा रोयल ब्यालेटको समितिमा बस्थेँ । तपाईँलाई थाहै छ । जे होस , गिलियन र मैले एकदिन संगै खाना खायौँ अनि मैले भने ,
(src)="20"> " जिहलियन , तू डान्सर कशी काय झालीस ? " आणि ती म्हणाली मजेशीर गोष्ट आहे , ती शाळेत असताना , खरोखर मठ्ठ होती . आणि शाळेनं , ३०च्या दशकातील , तिच्या पालकांना पत्र पाठवलं आणि म्हटलं , " आम्हाला वाटतं जिहलियनला लर्निंग डिसऑर्डर आहे . " ती लक्ष केंद्रित करु शकत नव्हती , ती चुळबूळ करायची . मला वाटतं आता ते म्हणतील तिला एडीएचडी होता . नाही का ? पण हे १९३० मध्ये घडलं , आणि तोपर्यंत एडीएचडी चा शोध लागला नव्हता . तो पर्याय त्यावेळी उपलब्ध नव्हता .
(src)="21"> ( हशा ) असं काहीतरी आपल्याला असू शकतं याची लोकांना जाणीव नव्हती . असो , तर ती तज्ञांना दाखवायला गेली . तर , या ओक- पॅनल्ड खोलीमध्ये , आपल्या आईबरोबर ती गेली , आणि तिला एका कोपर्‍यातल्या खुर्चीवर नेऊन बसवण्यात आलं , आणि ती २० मिनिटं हाताची घडी घालून बसली जेव्हा हा इसम तिच्या आईसोबत बोलत होता त्या सर्व समस्यांबद्दल , ज्या जिहलियनला शाळेमध्ये होत्या . आणि सरतेशेवटी - तिचा इतरांना त्रास होत असल्यामुळं , तिचा गृहपाठ नेहमी उशीरा होत असल्यामुळं , आणि असं बरंच काही , आठ वर्षांची चिमुरडी - अखेर , ते डॉक्टर जाऊन बसले जिहलियनपुढं आणि म्हणाले , " जिहलियन , मी त्या सर्व गोष्टी ऐकल्या आहेत ज्या तुझ्या आईनं मला सांगितल्या , आणि मला तिच्याशी एकांतात बोलायचं आहे . " ते म्हणाले , " इथंच थांब , आम्ही परत येऊ , आम्ही फार वेळ नाही लावणार . " आणि ते तिला सोडून गेले . पण खोलीतून बाहेर जाताना , त्यांनी रेडीओ चालू केला त्यांच्या डेस्कवरील . आणि जेव्हा ते खोलीच्या बाहेर पडले , ते तिच्या आईला म्हणाले , फक्त उभं राहून तिचं निरीक्षण करा . आणि ते खोलीमधून बाहेर पडल्याक्षणी ती म्हणाली , ती उठली , त्या संगीतावर थिरकू लागली . आणि त्यांनी थोडा वेळ तिचं निरीक्षण केलं आणि ते तिच्या आईकडं वळून म्हणाले ,
(trg)="8"> " गिलियन , तपाईँ कसरी नृत्यकर्मी बन्नुभयो त ? " अनि उनले भनिन " यो रोचक थियो , जब ऊनी विद्यालयमा थिईन् , ऊनी साँच्चै निराश थिईन । अनि त्यो विद्यालयले , सन ३०को दशक तिर , ऊनका आमाबाबुहरूलाई लेख्यो , " हामीलाई लाग्छ गिलियनको सिकाई क्षमतामा समस्या छ । " ऊनी एकाग्र हुन सक्दिनन् , ऊनी धेरै चञ्चल थिइन । मलाई लाग्छ अहिले तिनीहरूले उनलाई एडीएचडी थियो भन्थे होलान् । हैन त ? तर यो १९३० तिरको कुरा हो , अनि त्यतिबेला एडीएचडीको आविश्कार नै भएको थिएन । त्यतिबेला यो एउटा उपलब्ध अवस्था थिएन । ( हाँसो ) कसैलाई यो हुन्छ भन्ने कुरा कसैलाई थाहै थिएन । जे होस , ऊनी विशेषज्ञकहाँ देखाउन गईन । अनि , त्यो भब्य कोठा , र ऊनि आमासँग गएकी थिईन् , अनि उनलाई एउटा छेउको कुर्सीमा लगेर बसाईयो , अनि ऊनी २० मिनेटसम्म एक्लै बसिराखिन जतिबेला त्यो मान्छेले ऊनकी आमासँग गिलियनलाई विद्यालयमा भएका ऊनका सबै समस्याहरूका बारेमा कुरा गर्र्यो । अन अन्तिममा -- ऊनले मान्छेहरूलाई अलमल्याएकाले , ऊनको गृहकार्य सधै ढीलो हुन्थ्यो , अनि यस्तै यस्तै , आठ वर्षकी सानी बच्ची -- अन्त्यमा , डाक्टर गएर गिलियनको छेउमा बस्यो अनि भन्यो , " गिलियन् , मैले तिम्रो आमाले भनेका सबै कुराहरू सुनेँ , र म ऊहाँसँग एकान्तमा कुरा गर्न चाहन्छु । " ऊसले भन्यो , " यहिँ पर्ख है , हामी आईहाल्छौँ , धेरै बेर लाग्दैन । " अनि ऊनीहरू ऊनलाई छाडेर गए । तर ऊनीहरू कोठाबाट बाहिर जाँदा उसले उसको टेबलमा भएको रेडियो खोल्यो । अनि जब तिनीहरू कोठाबाहिर गए , ऊसले ऊनको आमालाई भन्यो ,
(src)="22"> " मिसेस लीन , जिहलियन रुग्ण नाही , ती डान्सर आहे . तिला डान्सक्लासला घेऊन जा . " मी म्हणालो , " मग काय झालं ? " ती म्हणाली , " तिनं तसंच केलं . तुम्हाला काय सांगू ते किती छान होतं . आम्ही त्या खोलीत प्रवेश केला आणि ती भरली होती माझ्यासारख्या लोकांनी . एका जागी स्थिर बसू न शकणारे लोक . असे लोक ज्यांना हालचाल केल्याशिवाय विचारदेखील करता येत नव्हता . " ते बॅलेट करत होते , ते टॅप करत होते , ते जॅझ करत होते , ते मॉडर्न करत होते , ते आधुनिक नृत्य करत होते . पुढं तिची रॉयल बॅलेट स्कूलसाठी चाचणी झाली , ती एकपात्री कलाकार बनली , तिची खूप छान कारकीर्द घडली रॉयल बॅलेट मध्ये . पुढं तिनं पदवी प्राप्त केली रॉयल बॅलेट स्कूलमधून आणि स्वतःची संस्था स्थापन केली - द जिहलियन लीन डान्स कंपनी - एँड्र्यू लॉईड वेबर ला भेटली . ती कारणीभूत आहे काही सर्वात यशस्वी संगीत नाटक निर्मितीला , इतिहासातील , तिनं लक्षावधी लोकांना आनंद दिला आहे , आणि ती लक्षाधीश आहे . दुसर्‍या कुणीतरी तिच्यावर औषधोपचार केले असते आणि तिला सांगितलं असतं शांत रहायला . आता , मला वाटतं ... ( टाळ्या ) मला जे वाटतं ते असं आहेः परवा अल् गोअर बोलले पर्यावरणाबद्दल , आणि रॅशेल कार्सननी चेतवलेल्या क्रांतीबद्दल . माझा विश्वास आहे की आपली भविष्यातील एकमेव आशा म्हणजे मानवी पर्यावरणाच्या नव्या संकल्पनेचा स्वीकार करणं , जिथं आपण सुरुवात करु पुनर्घडणीची आपल्या संकल्पनेच्या मानवी क्षमतेच्या संपन्नतेबाबत . आपल्या शिक्षण पद्धतीनं आपली मनं उकरुन काढली आहेत जशी आपण खणून काढतो जमीनः एखाद्या विशिष्ट उपयुक्त वस्तूसाठी . आणि भविष्यात , ती आपल्याला काही देऊ शकणार नाही . आपल्याला पुनर्विचार केला पाहिजे मूलभूत तत्त्वांचा ज्यायोगे आपण आपल्या मुलांना शिक्षण देत आहोत . जोनास साल्कचं एक छान वचन होतं , " जर सर्व कीटक पृथ्वीवरुन नाहीसे झाले , तर ५० वर्षांत पृथ्वीवरील जीवसृष्टी संपुष्टात येईल . जर सर्व माणसं पृथ्वीवरुन नाहीशी झाली , तर ५० वर्षांत सर्व प्रकारच्या जीवांची भरभराट होईल . " आणि त्याचं बरोबरच आहे . टेड´ साजरं करीत आहे मानवी कल्पनाशक्तीचं वरदान . आपल्याला आता काळजी घ्यायला हवी की आपण वापरु हे वरदान सूज्ञपणे , आणि काही परिस्थितींचं निवारण करु अशा परिस्थिती ज्यांबद्दल आपण बोललो . आणि तो एकमेव मार्ग ज्यायोगे आपण हे करु तो म्हणजे आपली निर्मितिक्षमता ओळखून तिच्या संपन्नतेवरुन , आणि ओळखून आपली मुलं त्यांच्यावरच्या आशेवरुन . आणि आपलं उद्दिष्ट आहे त्यांना सर्वांगीण शिक्षण देणं , म्हणजे ते भविष्याला सामोरे जाऊ शकतील . तसंही - आपण कदाचित उद्या पाहू शकणार नाही , पण ते पाहतील . आणि आपलं काम आहे मदत करणं त्यांना , त्यातून काहीतरी घडविण्यात . अतिशय आभारी आहे .
(trg)="10"> " श्रीमती लिने , गिलियन बिरामी छैनन , ऊनी नर्तकी हुन् । ऊनलाई नृत्य विद्यालयमा लैजानुस । " मैले भनेँ , " अनि के भयो ? " ऊनले भनिन , " पठाउनुभयो । त्यो कति रमाईलो थियो भन्ने म तपाईँलाई भन्नै सक्दिन । हामी त्यो कोठामा गयौँ त्यहाँ सबै म जस्ता मान्छेहरूले भरिएको थियो । स्थिर बसिराख्न नसक्ने मान्छेहरू । सोच्नका लागि चल्नैपर्ने मान्छेहरू । " सोच्नका लागि चल्नुपर्नेहरू । ऊनीहरू ब्याले नाच्थे , ट्याप नाच्थे , ज्याज नाच्थे , आधुनिक नाच्थे , समकालीन नाच्थे । अन्तत : ऊनी रोयल ब्याले विद्यालयका लागि छानिईन , ऊनी एकल कलाकार बनिन , ऊनले रोयल ब्यालेमा गज्जबको पेशा पाईन । अन्तत : ऊनी रोयल ब्याले स्कूलबाट स्नातक भईन् र आफ्नै कम्पनी शुरु गरिन -- द गिलियन लिने डान्स कम्पनी -- एन्ड्रु लोयड वेबरलाई भेटिन । ऊनी ईतिहासकै सबैभन्दा बढी सफल साङ्गीतिक थिएटर निर्माणका लागि जिम्मेबार छिन् ऊनले दसौँ लाखलाई आनन्द दिएकी छन् , अनि ऊनी करोडपति छिन् । अरु कोहि भएको भए ऊनलाई उपचार गर्थ्यो होला अनि ऊनलाई चुप लाग्न भन्थ्यो होला । अब , मलाई लाग्छ ... ( ताली ) मैले के सोच्छु भने : अल गोरले हिजो राती पर्यावरणको बारेमा , अनि राचेल कार्सनले शुरु गरेको क्रान्तिको बारेमा बोले । मलाई विश्वास छ भविष्यको लागि हाम्रो एकमात्र आशा भनेको मानव पर्यावरणको नयाँ अवधारणा अपनाउने नै हो , यस्तो अवधारणा जसमा हामी मानव क्षमताको सम्पन्नताको नयाँ धारणा बनाउँन शुरु गर्नेर्छौँ । हाम्रो शिक्षा पद्दतिले हाम्रो दिमागलाई यसरी खाईदिएको छ कि हामी पृथ्वीलाई खान्छौँ : एउटा विशेष क्रयवस्तुका लागि । र भविष्यमा , यसले हामीलाई काम दिने छैन । हामीले आधारभूत सिद्धान्तहरूलाई पुनर्विचार गर्नुपर्छ जसमा हामी हाम्रा बच्चाहरूलाई शिक्षा दिँदैछौँ । जोनास साल्कको एउटा गज्जबको भनाई छ नि , ऊनले भनेका छन , " यदि सबै कीराहरू पृथ्वीबाट हराउनुपर्ने भए , ५० वर्षभित्र पृथ्वीका सबै जीवहरू खत्तम हुनेथियो । यदि पृथ्वीबाट सबै मान्छेहरू हराए भने , ५० वर्षभित्र सबै जीवहरू फस्टाउने छन् । " अनि ऊनले ठीक भनेका छन् । टेडले मानव कल्पनाको उपहारलाई सम्मान गर्छ । हामीले यो उपहार वुद्धिमानीपूर्वक प्रयोग गर्नेबारे सचेत हुनुपर्छ , अनि हामीले केहि परिदृश्यहरूलाई हटाईदिनुपर्छ जसको बारेमा हामीले कुरा गरेका छौँ । र हामीले यसो गर्ने एउटै मात्र तरिका भनेको हाम्रा सृजनशील क्षमताहरूलाई तिनीहरूका सम्पन्नताअनुसार हेर्ने , र हाम्रा बच्चाहरूलाई तिनीहरूका आशाको रुपमा हेर्ने नै हो । र हाम्रो काम ऊनीहरूको सम्पूर्ण पक्षलाई शिक्षित गर्नु हो , जसद्वारा उनीहरूले भविष्यलाई सामना गर्न सकून् ।
(trg)="11"> -- जे होस -- हामीले भविष्य नदेखौँला , तर ऊनीहरूले देख्नेछन् । र हाम्रो काम भनेको ऊनीहरूलाई यसमा केही गर्न सहयोग गर्ने हो । धेरै धेरै धन्यवाद ।
# mr/gm0U5G2JBlgj.xml.gz
# ne/gm0U5G2JBlgj.xml.gz
(src)="1"> धन्यवाद . दोन वर्षापुर्वी मी अरुशा , टांझानिया येथील " टेड " परिषदेच्या मंचावर उभा होतो . मी त्या वेळी अतिशय थोडक्यात माझ्या एका अभिमानास्पद निर्मीती बद्दल बोललो होतो . ते एक साधे- सोपे यंत्र होते , ज्याने माझे आयुष्य बदलुन टाकले . त्याआधी , मी माझ्या मलावी येथील घरापासुन कधीच दूर गेलो नव्हतो . मी कधीही संगणक वापरला नव्हता . मी इंटरनेट कधीही पाहिलेले नव्हते . त्या दिवशी मी स्टेज वर घाबरलेला होतो . मी इंग्रजी विसरुन गेलो आणि मला उलटी कराविशी वाटत होती .
(src)="2"> ( हशा ) मी कधीही एवढया जास्त प्रमाणात अझुंगु लोकांमध्ये उभा राहिलेलो नव्हतो , अझुंगु म्हणजे , गौर- वर्णीय .
(src)="3"> ( हशा ) एक गोष्ट आहे , जी मी त्या वेळी सांगू शकलो नसतो . पण , आत्ता मला सांगायला बरे वाटत आहे . ती गोष्ट मी आज सांगणार आहे . आमच्या कुटुंबात सात मुलं आहेत . मी सोडून बाकी सगळ्या मुली ( माझ्या बहिणी ) आहेत .
(trg)="1"> धन्यबाद | दुइ वर्ष अगाडि म तान्जानियाको अरुशामा ´टेड´ को मंचमा बोलेको थिएँ , मैले एकदमै संक्षेपमा मेरो एउटा बिशिस्ठ सिर्जनाको बारेमा बोलेको थिएँ| यो एउटा सामान्य मेशिन थियो जसले मेरो जिन्दगि नै परिवर्तन गरिदियो| त्यो भन्दा अगाडि म कहिले पनि मेरो मलावीमा भएको घरबाट बाहिर हिडेको थिईन| मैले कहिल्यै कम्पुटर प्रयोग गरेको पनि थिईन| मैले कहिल्यै इन्टरनेट भन्ने पनि देखेको थिईन| अनि त्यो दिन , मंचमा म निकै अत्तालिएको थिएँ| मेरो बोली हरायो| म बान्ता गर्न चाहन्थे| ( हाँसो ) म त्यती धेरै खैरा र गोरा मान्छेहरुबाट कहिल्यै पनि घेरिएको थिईन / ( हाँसो ) त्यहाँ एउटा यस्तो कथा थियो कि जुन मैले सुनाउने थिईन| तर ठिकै छ , अहिले त म राम्रै अनुभव गर्दै छु | म त्यो कथा आज भन्न चाहन्छु | हामी सात जना बच्चाहरु छौ हाम्रो परिवारमा| सबै बहिनिहरु , म बाहेक | यो चाही म हु मेरो बुबासँग , जतिखेर म बच्चा थिएँ | मैले बिज्ञानको चमत्कार पत्ता लगाउनु भन्दा पहिले , म एउटा सामान्य किसान थिएँ एउटा गरीब किसानहरुको देशको / अरुहरुले जस्तै , हामीले मकै खेति गर्थ्यौ / एउटा वर्षमा चाही हाम्रो भाग्य एकदमसँग बिग्रियो| सन् २००१ मा हामीले साह्रै नराम्रो खडेरी बेहोर्नु पर्यो| त्यसको पाँच महिना भित्र सबै मलावीका जनता भोकमरीले मर्न थाले| हाम्रो परिवारले दिनमा एक छाक मात्र खान्थ्यौँ , बेलुका मात्र| त्यो पनि हरेकको लागि जम्मा तीन गास मकैको ढिडो मात्र| र त्यो खाना हाम्रो शरीरमा सिंचित त हुन्थ्यो तर पेटसम्म पुग्न पाउदैनथ्यो| मलावीमा , माध्यमिक शिक्षाको लागि पैसा तिर्नु पर्छ| भोकमरी लागेपछि , म स्कुलबाट निक्लिन बाध्य भएँ| मैले आफ्नो बुबालाई हेरें , अनि त्यो सुख्खा खेतलाई हेरें| र यो नै मेरो भबिष्य थियो जुन म स्वीकार गर्न सक्दिनथे| म माध्यमिक तहमा भर्ना हुदा निकै खुसि थिएँ| त्यसैले म शिक्षाको लागि जे पनि गर्न सक्छु भन्ने कुरामा प्रतिबद्ध थिएँ| त्यसैले म पुस्तकालय गएँ , मैले किताबहरु पढे , बिज्ञानका , बिशेषतः भौतिक शास्त्रका| मैले अंग्रेजी पढ्न त्यती राम्रो जान्दिनथें| त्यसैले मैले चित्र र तस्बिरहरुको सहारामा त्यहाँ लेखेका शब्द हरु बुझ्दथें | एउटा किताबले मलाई यो दिव्यज्ञान मेरो हत्केलामा राखिदियो| यसमा भनिएको थियो कि विन्डमिलले पानीलाई पम्प गरेर बिधुत पैदा गर्न सक्छ| पानी पम्प गरिनु अर्थात् सिचाई भोकमरीकोको प्रतिरक्षा , जुन हामीले त्यो समयमा सामना गरि राखेका थियौं | त्यसैले मैले मेरो निम्ति एउटा विन्डमिल बनाउछु भन्ने निधो गरे| तर मसँग सरसामग्री त केही पनि थिएन | त्यसैले म कवाडीखानामा गएँ| जहाँ मैले मेरा सरसामग्रीहरु फेला पारें| थुप्रै मान्छेहरुले , मेरो आमाले पनि , मलाई बौल्हायो भने| ( हाँसो ) मैले एउटा टेक्टरको पंखा कम्पन नियन्त्रक , पिभिसी पाइप भेट्टाएँ| एउटा साइकलको फ्रेम र एउटा थोत्रो साइकलको डाइनामो प्रयोग गरि मैले मेरो मेसिन बनाएँ| पहिले एउटा बत्ति बल्यो| र त्यस पछि चार ओटा , स्वीच सर्किट ब्रेकर सहित , सबै संरचना बिधुतिय घन्टी जस्तै गरि बनाइएको थियो| अर्को मेसिनले चाही सिंचाइको लागि पानी पम्प गर्थ्यो| मान्छेहरुको लामो लर्को मेरो घरको अगाडी देखा पर्न थाल्यो ( हाँसो ) मोबाइल चार्ज गर्नको लागि| ( ताली ) मैले तिनीहरुबाट छुटकारा पाउन सकिन| ( हाँसो ) अनि पत्रकारहरु पनि आए , तिनीहरु बाट ब्लगरहरु तानिए अनि ति सबै कुराहरुले मलाई यो टेड भन्ने ठाउँबाट कल आउने बनाए| मैले कहिल्यै हवाइजहाज देखेको थिइन पहिले| म कहिल्यै होटेलमा पनि सुतेको थिईन | त्यसैले , त्यो दिन अरुशाको त्यो मंचमा , मेरो बोली हरायो| मैले यति मात्रै भनें कि, ™
(src)="9"> " मी प्रयत्न केला . आणि मी बनविले . " मला सगळ्या लोकांना काहीतरी सांगायचे आहे , जे माझ्यासारखे आहेत , जे अफ्रिकन आहेत , आणि गरीब लोक जे त्यांच्या स्वप्नांसाठी लढत आहेत , देवाचा तुमच्यावर आशिर्वाद असो . कदाचित एक दिवस तुम्ही हे ( भाषण ) इंटरनेटवर पहाल . माझे तुम्हाला सांगणे आहे की , स्वत : वर विश्वास ठेवा . काहीही झाले तरी प्रयत्न सोडू नका . धन्यवाद .
(src)="10"> ( टाळ्या )
(trg)="2"> " मैले प्रयास गरें , अनि यसलाई बनाएँ| " त्यसैले म यो भन्न चाहन्छु कि ति सबै मानिसहरुलाई , म जस्तै अफ्रिकनहरुलाई , र ती सबै गरीबहरू जो आफ्नो सपनाको खातिर संघर्स गर्दै छन , भगवानले आसिर्बाद दिऊन| सायद तपाईंहरु कुनैदिन यो इन्टरनेटमा हेर्नु हुनेछ | म तपाईंहरुलाई भन्छु कि , आफुप्रति विश्वास राख्नुस| जे सुकै होस् तर हरेस नखानुस| धन्यबाद ( ताली )
# mr/kT4KDcXHcm18.xml.gz
# ne/kT4KDcXHcm18.xml.gz
(src)="1"> बरं तर , मी भौतिक शास्त्राशिवाय इतर गोष्टींमध्येही गुंतलो आहे . खरं तर , आता शक्यतो इतर गोष्टीमध्येच . मनुष्याच्या भाषामधील दूरचे नाते हि एक बाब . आणि अमेरिकेतील व्यावसाईक , ऐतिहासिक भाषातज्ञ आणि पश्चिम युरोपीय शक्यतो दूर राहण्याचा प्रयत्न करताना कोणत्याही लांब पल्याच्या नात्यापासून ; मोठ्या गटापासून , असे गट जे फार जुन्या काळात जातात ओळखीच्या कुटुंबापेक्षा जुने त्यांना ते आवडत नाही ; त्यांना वाटते हा विक्षिप्तपणा आहे . मला नाही वाटत हा विक्षिप्तपणा आहे . आणि तिथे काही बुद्धिमान भाषातज्ञ आहेत , शक्यतो रशियन्स , जे " Santa Fe Institute " मध्ये काम करत आहेत , आणि मोस्कोत आहेत , आणि यातून काय निष्पन्न होईल हे बघायला मला आवडेल . खरोखर हे एका जनाकापर्यंत मार्गांकित होतील काही २० ते २५ हजार वर्षांपूर्वीच्या ? आणि जर आपण त्या एका जनकाच्या पाठीमागे गेलो तर , जेव्हा तिथे अनेक भाषांमध्ये स्पर्धा होती असे गृहीत धरले तर ? असे ते किती मागे जातील ? आधुनिक भाषाचा किती मागोवा घेता येईल ? असे किती ( दहा ) हजार वर्ष मागे जावे लागेल ?
(src)="2"> Chris Anderson : उत्तर काय असेल याची तुला काही अन्तः प्रेरणा किंवा आशा आहे ?
(src)="3"> Murray Gell- Mann : हे बघ, माझा असा अंदाज आहे कि आधुनिक भाषा जुन्या असल्या पाहिजेत गुहेतील रंग चीत्राहून आणि गुहेतील कोरीव कामाहून आणि गुहेतील शिल्पकलेहून आणि पश्चिम युरोपातील गुहामधील मृदू चिखलातील नर्तकांच्या पाऊलखुणांहून
(trg)="1"> अँ , म भौतिकविज्ञान बाहेक अरु कुराहरूमा पनि संलग्न छु । वास्तवमा , अहिले चाहिँ धेरैजसो अरु कुराहरूमा । एउटा कुरा चाहिँ मानव भाषाहरूबिचको टाढाको सम्बन्ध । र अमेरिका र पश्चिमी यूरोपका व्यावसायिक , ऐतिहासिक भाषाविज्ञहरू प्राय : जसो कुनै पुरानो सम्बन्धबाट टाढै बस्न खोज्छन ; ठूला समूहहरू , त्यस्ता समूहहरू जो धेरै समय अगाडि जान्छन , परिचित परिवार भन्दा अगाडि । ऊनीहरू त्यो मन पराउँदैनन ; ऊनीहरू सोच्छन यो सनक हो । मलाई लाग्दैन कि यो सनक हो । र केहि प्रतिभाशाली भाषाविदहरू छन , धेरैजसो रसियनहरू , जो सान्टा- फे संस्थान र मस्कोमा यसमा काम गरिराखेका छन , र मलाई यसले कहाँ पुर्याउँछ भन्ने हेर्न मन छ । के यसले साँच्चै एउटा एक्लो पूर्वजसम्म पुर्याउँछ जुन २० -- २५००० वर्ष अघिको होस ? अनि यदि हामी त्यो एक्लो पूर्वजभन्दा अगाडि गयौँ भने , जतिबेला सायद धेरै भाषाहरूको बिचमा प्रतिस्पर्धा थियो ? त्यो कतिसम्म पुरानो होला त ? आधुनिक भाषा कतिसम्म पुराना होलान त ? यो कति दशौँ हजार वर्ष अगाडि पुग्छ त ? क्रिस एन्डर्सन : के तपाईँलाई यसको उत्तर के हो त भन्ने कुराको अन्दाज वा आशा छ त ? मुरे गेल- म्यान : हजुर , मेरो अनुमानमा आधुनिक भाषा गुफाका चित्रकला र गुफाका अभिलेख र गुफाका मुर्तिहरूभन्दा पुरानो हुनुपर्छ अनि पश्चिमी युरोपका गुफाभित्र लगभग ३५ हजार वर्ष वा अझ अघि पाषाण युगमा माटोमा कुँदिएका नृत्य कदमहरूभन्दा । ऊनीहरूले यी सब चिजहरू गरे अनि ऊनीहरूसँग आधुनिक भाषा पनि थिएन भन्ने मलाई विश्वास लाग्दैन त्यसैले मेरो अनुमानमा वास्तविक उत्पत्ति कम्तिमा त्यति अघिसम्म पुग्छ र अझ अघि हुन पनि सक्छ । तर त्यसको अर्थ त्यतिमात्रै होईन कि सबै अथवा धरैजसो , अझ प्राय : जसो आजका प्रामाणिक भाषाहरू सायद त्योभन्दा नयाँ भाषाबाट उत्पत्ति भएका त हैनन , जस्तो मानौँ २० हजार वर्ष वा यस्तै । यसलाई नै हामी सङ्कुचन भन्छौँ । क्रिस : अँ , फिलिप एन्डर्सन ठिक पनि हुनसक्छन । तपाईँलाई हरेक चिजको बारेमा अरू कसैलाई भन्दा बढी थाहा छ होला । यो एउटा सम्मानयोग्य कुरा हो । धन्यवाद मुरे गेल- म्यान । ( ताली )
# mr/meR7gdTPfgPd.xml.gz
# ne/meR7gdTPfgPd.xml.gz
(src)="1"> तर , मला सुरुवात करायची आहे एका प्रश्नाने : तुम्हांला कधी कोणी बालिश म्हटले आहे का ? माझ्यासारख्या मुलांना , बालिश म्हटले जाणे खूपदा घडू शकते . जेंव्हा जेंव्हा आम्ही काहीतरी विचित्र मागणी करतो , बेजबाबदार पद्धतीने वागतो , किंवा सर्वसामान्य अमेरिकी नागरिक असल्याची दुसरी काही चिन्हे दाखवतो तेंव्हा तेंव्हा आम्हाला बालिश म्हटले जाते , जे मला मुळीच आवडत नाही . आता या घटनांकडे थोडे पाहा : साम्राज्यवाद आणि वसाहतवाद , महायुद्धे , जॉर्ज डब्ल्यू बुश . स्वतःला विचारा : कोण जबाबदार आहे ? प्रौढ लोक . आणि मुलांनी काय काय केले आहे ? तर , ऍनी फ्रँकने लाखो हृदये स्पर्शली तिच्या होलोकॉस्टच्या ताकदवान वर्णनाने , रुबी ब्रिजेसने ( अमेरिकेच्या ) संयुक्त संस्थानातील विषमता दूर करण्यास मदत केली , आणि , अगदी नुकतीच , चार्ली सिंपसनने हैतीसाठी 120, 000 पाउंड मदत गोळा करण्यास मदत केली त्याच्या छोट्या सायकलवरून . तर , अशा उदाहरणांच्या पुराव्यांवरून तुम्ही पाहू शकता , वयाचा त्याच्याशी ( काही विशेष चांगलं करण्याशी ) काही एक संबंध नाही . वागणुकीतल्या बालिश म्हटल्या जाणार्‍या तर्‍हा प्रौढांच्यात इतक्या वारंवार दिसून येतात की हा वयानुसार भेदभाव करणारा शब्द आपण रद्द करायला हवा , जेव्हा बेजबाबदारपणाने आणि तर्कहीन विचारपद्धतीने वागण्याबद्दल आपल्याला लोकांवर टीका करायची असते .
(trg)="1"> म एउटा प्रश्न सोधेर सुरु गर्न चाहन्छु : बिगतमा कहिले तपाइंलाई कसैले " केटौले " भनेर भनेको थियो ? म जस्ता बच्चाहरुको लागि ,
(src)="2"> ( टाळ्या ) धन्यवाद . आणि परत , असे का नसावे की काही प्रकारच्या तर्कहीन विचारांचीच या जगाला खरी गरज आहे ? बहुधा पूर्वी तुमच्या महान योजना असतील , पण तुम्ही स्वतःला आवरले , असा विचार करून : की ते अशक्य किंवा प्रचंड महाग आहे किंवा त्याचा मला काही फायदा नाही . चांगले म्हणा किंवा वाईट , पण आम्ही मुले तेवढी अडत नाही काही गोष्टी न करण्याच्या कारणांवर विचार करताना . मुलांच्यात प्रेरणादायक आकांक्षा आणि आशादायक विचार भरलेले असतात , जशी माझी कोणीही भुकेले राहू नये ही इच्छा किंवा सगळ्या गोष्टी आदर्शलोकाप्रमाणे मुक्त असाव्यात अशी इच्छा तुमच्यातील कितीजण अशी स्वप्ने पाहतात आणि या शक्यतांवर श्रद्धा ठेवतात ? काहीवेळा इतिहासाचे ज्ञान किंवा पूर्वीच्या आदर्श गोष्टींना आलेले अपयश ओझे होऊ शकते कारण तुम्हाला माहिती आहे की जर सगळे मुक्त/ फुकट असेल , तर धान्यसाठा एकदम कमी होऊन दुर्लभ होईल आणि अराजकता माजेल . दुसर्‍या बाजूला , आम्ही मुले अजूनही परिपूर्ण होण्याची स्वप्ने पाहतो . आणि ती चांगली गोष्ट आहे कारण कोणतीही गोष्ट प्रत्यक्षात आणायची असेल तर , तुम्हांला आधी तिचे स्वप्न पाहावे लागेल . बर्‍याच पद्धतींनी , आमच्या विचारातील धीटपणा शक्यतांच्या सीमांना पुढे ढकलतो . उदाहरणादाखल , टॅकोमा , वॉशिंग्टनमधिल काचेचे संग्रहालय , होय माझे राज्य -- यू .. हू .. वॉशिंग्टन -- ( टाळ्या ) त्यात ´मुलांच्या काचेच्या रचना´ अशी योजना आहे आणि मुले स्वतःच्या कल्पनांतून काचेच्या रचना चितारतात . आणि , तिथले कलाकार म्हणाले काही अत्युत्तम कल्पना या योजनेतून मिळाल्या कारण मुले सीमांचा विचार करत नाहीत की काचेला काही आकारात फुंकण्यात किती त्रास होतो . ती फक्त चांगल्या कल्पना शोधतात . आता , जेंव्हा तुम्ही काचेचा विचार करता , तेव्हा तुम्ही रंगीबेरंगी चिहूली रचनांचा विचार कराल किंवा इटलीच्या फुलदाण्यांचा , पण मुले काच- कलाकारांना त्यापुढे जाण्याचे आह्वान देतात हृदयभंग झालेल्या सापांच्या प्रदेशात आणि बेकन- बॉयच्या प्रदेशात , ज्याच्याकडे मांस फेकू शकणारी दृष्टी आहे .
(src)="3"> ( हशा ) आता , आमची अंगभूत हुशारी म्हणजे फक्त आमच्याच आतल्या गोटातले राखीव ज्ञान असावे असे नाही . मुले मोठ्यांकडून नेहमीच शिकतात , आणि आमच्याकडे वाटून देण्यासारख्या बर्‍याच गोष्टी आहेत . मला वाटते मोठ्यांनी मुलांकडून शिकणे सुरू केले पाहिजे . मी सहसा शिक्षण क्षेत्रातील लोकांसमोर बोलते . शिक्षक आणि विद्यार्थी , आणि मला ही समरूपता आवडते . फक्त शिक्षकच वर्गाचे नेते असून चालणार नाहीत विद्यार्थांना हे करा ते करा सांगायला . विद्यार्थ्यांनी शिक्षकांना शिकवले पाहिजे . प्रौढ आणि बालकांच्यातील शिक्षण परस्परांना लागू असले पाहिजे . पण दुर्दैवाने वास्तव थोडे वेगळे आहे , आणि हे विश्वास किंवा अविश्वास याच्याशी संबंधित आहे . जर तुमचा कोणावर विश्वास नसेल तर तुम्ही त्यांच्यावर बंधने घालता , बरोबर . जर मला माझ्या मोठ्या बहिणीच्या मला दहा टक्के व्याज देण्याच्या योग्यतेवर शंका असेल जी मला जुन्या कर्जामुळे आली तर मी माझ्याकडून तिला परत पैसे देण्याची शक्यता कमी करेन जोपर्यंत ती मला परत पैसे देत नाही .
(src)="4"> ( हशा ) खरी घटना , बरं का . आता , प्रौढांच्यात मुलांवर बंधने घालण्याचा स्वभाव दिसतो प्रत्येक " हे करू नको "
(trg)="2"> " केटौले " त धेरै पटक भनि रहिने कुरा हो| हामी जुनसुकै बेला , जस्तो कि हामि कुनै अविवेकी माग गरिराखेका हुन्छौं , गैरजिम्वेवार व्यवहार प्रस्तुत गरि राखेका हुन्छौं , अथवा त्यस्तै कुनै व्यवहार प्रस्तुत गर्छौ जुन कुनै सामान्य अमेरिकी नागरिकले गरि राखेको हुन्छ , हामीलाई केटौले नै भनिन्छ , ति कुराले मलाई साच्ची नै चित्त दुख्छ | जे भएतापनि , लौ यी बिगतका घटनाक्रम लाई अवलोकन गरौ : विस्तारवाद र उपनिवेश विश्व युद्ध , जर्ज डब्लु बुश | आफैलाई सोधी हेर्नुस : को चाही जिम्मेवार छन् ? बयस्कहरु | बच्चाहरुले चाहिँ के गरे त ? एन्नी फ्र्यांक ले होलोकास्टको प्रख्यात डायरी लेखेर करोडौ को मन जितिन , रुबी बिर्जेस ले अमेरिकामा रहेको विभेदलाई चिर्न मद्दत गरिन , र , अहिले भर्खरै , चार्ली सिम्प्सनले हाइटी को लागि १, २०, ००० चन्दा संकलन गर्न सहयोग गरे , उनको सानो साइकल चलाएर| त्यसैले , तपाईले यी साना उदाहरणबाट देख्न सक्नुहुन्छ कि , उमेर ले यस्ता काम हरु गर्न कुनै बन्देज लगाउदैन| केटौले भन्ने शब्द उच्चारण गर्नेहरु को भिडमा बयस्कहरु नै बढी देखिन्छन त्यसैले यो उमेर सँग जोडेर होच्याउने शब्द जुन गैर जिम्मेवारी र विवेकहिन चिन्तन को आलोचना गर्ने बेला प्रयोग गर्ने गरिन्छ , हामीले त्यो हटाउनु पर्छ| ( तालि ) ( धन्यवाद ) अनि फेरी , कसले भन्छ कि केहि त्यस्ता विवेकहिन चिन्तनहरु जुन संसारलाई चाहिदैन भनेर ? सायद तपाइंले पनि निकै ठुलो योजना बुन्नु भएको थियो होला पहिले , अनि तपाईं ले त्यो योजनालाई रोक्नु भो , यो सोचेर कि , त्यो असम्भव छ , अथवा त्यसलाइ धेरै पैसा लाग्छ अथवा त्यसले मलाई फाइदा गर्दैन भनेर| चाहे फाइदा होस् वा बेफाइदा , हामी बालकहरु त्यस्ता कुरा ले धेरै प्रभावित हुदैनौ , जतिबेला हामीले " किन नगर्ने " भन्ने कुराको कारण खोजि गरिरहेका हुन्छौ| बालकहरु उत्प्रेरणा र आशावादी चिन्तनले भरिपूर्ण हुनसक्छन् , कोही पनि भोका नरहुन भन्ने मेरो सोच जस्तै अथवा एउटा रामराज्य मा जस्तै होस् भन्ने मेरो सोच जस्तै| तपाईहरु मध्ये कतिले अझै पनि त्यस्तो सपना देख्नु हुन्छ र त्यसको सम्भावना को बारेमा विश्वास गर्नु हुन्छ ? कुनै कुनै बेला इतिहासको ज्ञान र पुराना रामराज्यको असफलताका कथाहरु अनावश्यक भार हुनसक्छ किनकि तपाईंलाई थाहा छ कि यदि सबै कुरा निशुल्क हुन्थ्यो भने , खाध्य गोदामहरु खाली खाली हुने थिए , अनि अभाव को सिर्जना भएर सबै भताभुङ्ग हुने थियो| अनि अर्कोतिर , हामी बालकहरु सपनाको पुर्णता को आशा गर्छौ| र त्यो राम्रो कुरा पनि हो किनकि कुनै पनि चिजलाई वास्तविक बनाउनको लागि . तपाइंले पहिले त्यसको कल्पना गर्न जरुरी हुन्छ| विभिन्न तवरबाट , कल्पना गर्ने हाम्रो साहसले सम्भावनाको सिमानालाई विस्तारित गर्न मद्दत गर्छ| उदाहरणको लागि , वाशिंगटन , टकोमाको शिशा संग्रालय , मेरो गृहनगर , या -- हु वाशिंगटन --- ( तालि ) मा एउटा ´बालक परिकल्पना कक्षा´ भन्ने कार्यक्रम छ , र बालकहरु शिशाको बास्तुकला आफ्नो तरिकाले कोर्छन| अनि , त्यहाँ का स्थानीय कलाकार ले भनेकी तिनीहरुले केहि उत्कृष्ठ विचारहरु त्यहि कार्यक्रम बाट प्राप्त गरे किनकि बालकहरु त्यस किसिमको सिमितताको बारेमा सोच्दैनन कि शिशालाई ति स्वरूपहरू ढाल्न कति गार्हो हुन्छ भनेर| उनीहरू राम्रा विचारहरु मात्र सोच्दछन्| तर , यदि तपाईं ले शिशा को बारेमा सोच्नु भयो भने चिहुलीले बनाउने जस्तो रंगिन डिजाइनहरु अथवा इटालियन हरुले बनाउने जस्तो डिजाइनहरु सोच्न सक्नुहन्छ , तर बालकहरु शिशाका मूर्तिकारहरुलाई त्यो भन्दा माथि पुग्न चुनौती दिन्छन -- बिछिप्त सर्पहरुको दुनिया र बेकन बनाएर , जसको मांसाहारी सोच त्यहाँ झल्किन्छ | ( हाँसो ) हाम्रो आन्तरिक चेतना आन्तरिक ज्ञान संग मिल्नु पर्छ भन्ने पनि केहि छैन| बालकहरुले बयस्क बाट पहिले नै धेरै कुरा सिकी सकेका हुन्छन , र हामी संग भन्ने कुरा धेरै छन्| र मलाई लाग्छ कि बयस्कहलेरु बालकहरु बाट सिकाई को सुरुवात गर्नु पर्छ| म मेरा धेरै भाषणहरु बौद्धिक जमात को आगाडि गर्ने गर्छु , शिक्षक र विद्यार्थीहरु को अगाडी , र मलाई यो समानता मन पर्छ| कक्षाकोठाको नेता प्रमुख भनेको शिक्षक मात्रै हुनु हुदैन विद्यार्थीलाई यसो गर उसो गर भन्ने| विद्यार्थीले शिक्षकलाई पो पढाउनु पर्छ त | हुर्केकाहरु र बालकहरु बिचमा सिकाइको सम्बन्ध भनेको पारस्परिक हुनु पर्छ| तर वास्तविकता चाहिँ , दुर्भाग्यबस , अलि फरक छ , र यो कुरा विश्वासमा अडेको कुरा हो, अथवा हुनसक्छ विश्वासको कमीमा | यदि तपाईले कसैलाई विश्वास गर्नु हुन्न भन्ने , तपाइंले उसमाथि केहि प्रतिबन्ध लगाउनु हुन्छ , हगि ? यदि मैले अघिल्लो पटक ऋण दिदा मेरो दिदीहरुको १० प्रतिशत ब्याज तिर्ने क्षमता माथि शंका गरेँ भने , मैले मबाट उनले लिन सक्ने सम्भावित रकमको रोक्का गरेर राख्दछु जब सम्म उसले अघिल्लो ऋण तिर्दिन|( हाँसो ) कुरा सत्य हो है , जे भए पनि| त्यसैले बयस्कहरुमा एउटा यस्तो स्वभाव बालकहरुलाई हेला गर्ने स्वभाब -- जरा गाडेर बसेको हुन्छ भन्ने लाग्दछ स्कुलको किताबमा लेखिएको प्रत्येक " त्यो गर्नु हुदैन "
(src)="5"> " ते करू नको " शाळेतील सूचनापुस्तकापासून ते शाळेतील इंटरनेट वापरावरील बंधनांपर्यंत . इतिहास सांगतो त्याप्रमाणे , राजवटी अत्याचारी बनतात जेंव्हा त्यांना नियंत्रण ठेवण्यावर शंका वाटते . आणि जरी प्रौढ लोक हुकूमशाही राजवटीच्या त्या पातळीला गेले नसले तरी मुलांचा नियम तयार करण्यात फारच थोडा सहभाग असतो किंवा नसतोच . जिथे खरेतर वागणे परस्परांच्या समजुतीचे असले पाहिजे म्हणजे सर्व प्रौढ लोक शिकले पाहिजेत आणि त्यांनी विचार केला पाहिजे तरूण लोकांच्या इच्छांचा . आणि , बंधनांपेक्षाही जास्त वाईट काय असेल तर प्रौढ लोक लहान मुलांच्या क्षमतांना कमी लेखतात . आम्हाला आह्वाने आवडतात , पण अपेक्षाच कमी असतील तर , माझ्यावर विश्वास ठेवा , आम्ही त्या खालच्या पातळीला जाऊ . माझ्या स्वतःच्या पालकांच्या अपेक्षा अजिबात कमी नव्हत्या माझ्याबद्दलच्या आणि माझ्या बहिणीबद्दलच्या . ठीक आहे , तर त्यानी आम्हाला डॉक्टर होण्यास सांगितले नाही किंवा वकील किंवा त्यांसारखेच काही , पण माझ्या वडिलांनी मला वाचून दाखवले ऍरिस्टोटल बद्दल आणि जंतुनाशकांच्या संशोधकांबद्दल जेंव्हा बाकीची बरीच मुले ऐकत होती ( बडबडगीते ) " The Wheels on the Bus Go Round and Round . " हो , आम्ही तीही ऐकली पण जंतुनाशकांच्या संशोधकांच्या कथांचा नाद खुळा !
(trg)="3"> " यो गर्नु हुदैन " , देखि स्कुलको इन्टरनेट को प्रयोगमा रोक | इतिहासले यो भन्छ कि , सत्ताधारीले जब नियन्त्रण गर्न सकिन्न कि भन्ने ठान्दछ , तब दमनमा उत्रन्छ | यद्दपी बयस्कहरु मा सर्बसत्ताबादी सोच नै त नहोला , तरपनि बच्चाहरुलाइ नियम बनाउने सम्बधमा कत्तिपनि वा एकदमै थोरै बोल्ने अधिकार दिइएको हुन्छ , जबकी यहाँ अभिमत वास्तवमै पारस्परिक हुनु पर्थ्यो , भनाइको अर्थ वयस्कहरुले सानाहरुको चाहनालाई बुझ्नु पर्ने र मनन गरिनु पर्थ्यो | अनि , नियन्त्रण भन्दा दुखलाग्दो कुरा त यो हो कि वयस्कहरु प्राय जसो बच्चाहरुको खुबीलाइ कम आक्दछ्न| हामी चुनौतीहरु मन पराउछौ , तर जब त्यसको फलको आशा कम गरिन्छ , विश्वास गर्नुस , हामी त्यसमै हराउदछौ| मेरो आफ्नै बुवाआमा संग पनि यस्तै कम आशावादिता थियो म र मेरो बहिनीबाट| तेही भएर उनीहरुले हामीलाई कहिले पनि डाक्टर हुनु वकिल हुनु अथवा त्यस्तै खालको केहि हुनु भनेर भन्नु भएन तर मेरो बुवाले हाम्रो लागि अरस्तु सम्बधि र पायोनिएर जर्म फाइटर्स ( अग्रणी वैज्ञानिक बारेको पुस्तक ) बारेमा सुनाउनु हुन्थ्यो जबकी अरु धेरै बच्चाहरुले
(src)="6"> ( हशा ) चौथ्या वर्षीपासून मला लिहायला आवडू लागले , आणी सहा वर्षाची असताना मला आईने मला मायक्रोसॉफ्ट वर्ड असलेला लॅपटॉप दिला . बिल गेट्सला धन्यवाद आणि आई तुला धन्यवाद . मी ३०० पेक्षा जास्त लघुकथा लिहिल्या त्या छोट्या लॅपटॉपवर , आणि मला त्या प्रकाशित करायच्या होत्या . या नवीन मागणीला वेड्यात न काढता की एका लहान मुलीला काही प्रकाशित करायचे आहे , किंवा मोठी होईपर्यंत थांब असे न म्हणता , माझे पालक अगदी माझ्या मागे उभे राहिले . अनेक प्रकाशकांनी काही आशा दाखवली नाही . एक मोठा बालसाहित्याचा प्रकाशक तर उलट असे म्हणाला की तो मुलांबरोबर काम करत नाही . बालसाहित्याचा प्रकाशक मुलांबरोबर काम करत नाही ? मला माहिती नाही पण तुम्ही मोठ्या गिर्‍हाइकाला दूर तर सारत नाही ना ?
(src)="7"> ( हशा ) आता , एक प्रकाशक , ऍक्शन पब्लिशिंग , तयार झाला ती उडी घेण्यास आणि माझ्यावर विश्वास ठेवण्यास , आणि माझे म्हणणे ऐकण्यास . त्यांनी माझे पहिले पुस्तक छापले , " फ्लाईंग फिंगर्स , " -- तुम्ही इथे पाहू शकता -- आणि तेंव्हापासून , शेकडो शाळांत बोलण्यासाठी , हजारो शिक्षकांना गोषवारा देण्यास , आणि शेवटी तुमच्यासमोर बोलण्यास मी आले आहे . मला तुमची एकाग्रता आवडली , कारण तुम्हाला काही महत्त्वाचे वाटते हे दाखवायचे असते तेव्हा तुम्ही कान देऊन ऐकता . पण यात काही बिनसते आहे , या सुखदायक चित्रात , ज्यात मुले मोठ्यांपेक्षा इतकी जास्त चांगली आहेत . मुले मोठी होतात आणि तुमच्यासारखीच प्रौढ बनतात .
(src)="8"> ( हशा ) किंवा खरंच का , तुमच्यासारखीच ? लक्ष्य हे आहे की मुलांना तुमच्यासारख्या प्रौढांऐवजी , तुमच्याहीपेक्षा चांगल्या प्रौढांसारखे बनवावे , जे थोडे अवघड असू शकेल तुमच्या लोकांची पात्रता पाहता , पण विकास अशाच प्रकारे तर होत असतो : नवीन पिढ्या आणि नवीन युगे वाढतात आणि विकसित होतात आणि पूर्वीपेक्षा चांगले बनतात . म्हणूनच आपण आता अंधारयुगात नाही आहोत . तुमची आयुष्यातील जागा कोठेही असू दे , मुलांसाठी संधी निर्माण करणे गरजेचे आहे त्यातूनच आम्ही मोठे होऊन तुम्हाला उडवून टाकू शकतो .
(trg)="4"> " दी व्हील्स अन द बस गो राउण्ड एंड राउण्ड " ( बालगीत ) सुनिरहेका हुन्थे| जे होस् , हामीले त्यो पनि सुनेका थियौ, तर " पायोनिअर जर्म फाइटर " साच्चिकै दामी थियो| ( हाँसो ) मैले चार बर्सको उमेर देखि नै लेख्न मन पराउथे| र जब म ६ बर्सकी भए मेरी आमाले मलाई ल्यापटप किनिदिनु भयो जसमा माइक्रोसफ्ट वर्ड थियो| धन्यवाद बिल गेट्स अनि धन्यवाद आमा | मैले ३०० भन्दा बढी संख्या मा लघुकथाहरु लेखे त्यो सानो ल्यापटप मा , र म त्यसलाई प्रकाशित गर्न चाहन्थे| एउटा बच्चाको प्रकाशित हुन चाहने यो जिद्दी लाई हकार्नु को साटो वा , पख ठुली भएपछि गरौली भन्नुको साटो मेरा बुवाआमा वास्तवमै सहयोगी बन्नुभयो| धेरै प्रकाशकहरु चाही उति सार्हो उत्साहित थिएनन| एउटा ठुलो बच्चाहरुको प्रकाशकले हामी बच्चाहरु संग काम गर्दैनौ भन्ने जस्तो हास्यास्पद कुरा गरे| बच्चाहरुको प्रकाशकले बच्चा संग काम नगर्ने ? लौ तेस्तो कुरा चै थाहा भएन , तर तपाईंले चाही यहाँ ठुलो संख्यामा ग्राहक गुमाई रहनु भएको छ | ( हाँसो ) र , एउटा प्रकाशक , एक्सन पब्लिसिंगले , मलाई विश्वास गर्यो , र त्यो ठेक्का लिने मनसाय देखायो र मेरा आवाज हरु सुन्यो | र तिनीहरुले मेरो पहिलो पुस्तक , " फ्लाईंग फिन्गर्स " प्रकासित गरे -- जुन यहाँ देख्न सकिन्छ --- र त्यस पछि , म सयौ विद्यालयहरुमा बोल्दै हिडें , हज्जारौ शिक्षाविदहरुसंग को अगाडी प्रमुख वक्ताको रुपमा बोल्दै हिडें , र अहिले , आज , तपाईं हरुको अगाडी बोल्दै छु| म तपाईं हरुको धैर्यताको सराहना गर्दछु , तपाईंहरु बास्तबमै हाम्रो वास्ता गर्नु हुन्छ भन्ने कुरा आज मेरो कुरा सुनेर देखाउनु भएको छ| तर बच्चा हरु वयस्क हरु भन्दा धेरै राम्रो भएको यो आशावादी तश्विरमा एउटा समस्या चाही छ| बच्चा हरु हुर्कन्छन र केवल तपाईंहरु जस्तै वयस्क बन्दछन| ( हाँसो ) केवल तपाईं जस्तै , हो र भन्या ? यहाँ उदेश्य चाही बच्चाहरुलाई तपाईहरु जस्तो वयस्क बनाउनु भन्ने चाही होइन , तर तपाईं हरु भन्दा असल वयस्क बनाउनु भन्ने हो जुन अलिकति चुनौतिपुर्ण नै हुन सक्छ तपाईंहरुको क्षमतालाई मध्यनजर राख्दा , तर प्रगति कसरि हुदै जान्छ भने नया पुस्ताहरु र नया समय हरु पुराना भन्दा बृहत्तर र विकसित र एकदमै राम्रो हुदै जान्छ| यहि कारण ले त हामी अहिले ढुंगे युग मा छैनौ नि त| तपाईं जिवनको जस्तोसुकै मोडमा हुनु भएको भए पनि , बच्चाहरु को लागि अवसरको सिर्जना गर्नु अत्यावश्यक छ ताकी हामी यसरी हुर्कन सकौकि तपाईंहरुलाइ कसिंगर सरि उडाइदिन सकौ| ( हाँसो ) वयस्क तथा टेड का मेरा समकालीनहरु , तपाईहरुले बच्चाको कुरा सुन्नु अनि सिक्नु सक्नु पर्छ र हामीलाई विश्वास गर्नुस अनि हामी बाट धेरै आशा गर्नुस तपाईं ले आज यो सुन्ने धैर्यता राख्नु पर्छ , किनकि हामी नै भोलिका नेता हरु हौ , त्यसको अर्थ यो हुन्छ कि भोलि तपाईंहरु बृद्ध र असक्त हुदा तपाईहरुको रेखदेख गर्ने हामी नै हौ | होइन , ठट्टा गर्या के | वास्तवमै , हामीहरु नै भोलिका नया पिढी हौ र जसले भोलिको विश्वलाई आगाडि हाक्नेछ| र , यदि तपाईंलाई यो लाग्छ कि यी कुराले कुनै अर्थ दिदैन , भने भोलि बिखण्डन को स्थिति पनि आउन सक्छ , र त्यसमा फेरी बच्चा हुनु पर्ने अवस्था पनि आउन सक्छ , अनि त्यस बखत तपाईं पनि हाम्रो पुस्ताले जस्तै आफ्ना कुरा सुनियोस भन्ने चाहनुहुन्छ| त्यसैले , आजको विश्वलाई भोलिको नया नेता र नया विचारहरुको लागि अवसरको आवश्यकता छ| बालबालिकाहरुलाई नेतृत्व गर्न र सफल हुन अवसरको आवश्यकता छ| के तपाईं सहयोगको लागि तत्पर हुनुहुन्छ त ? किनकि विश्वका समस्याहरु मानिसको पारिवारिक विरासत हुनु हुदैन| धन्यवाद ( तालि ) धन्यवाद | धन्यवाद |
# mr/qCtnIocLQUtx.xml.gz
# ne/qCtnIocLQUtx.xml.gz
(src)="1"> पाचवा प्रश्न : तुम्ही कोण आहात ? हा प्रश्न महत्त्वाचा आहे का ? किंवा ´तुम्ही कोण आहात´ असं न म्हणता ´मी कोण आहे´ असं तुम्ही म्हणाल ?
(trg)="1"> पांचाै प्रश्न छ ... तिमी काे हाै ? के याे कुनै प्रश्न महत्वपूर्ण हाे ? वा , के तपाइ अाफैंसंग साेध्नुहुन्छ , म काे हुं ? म काे हुं , न कि , तिमी काे हाै । अनि , मानाैं मैले भनिदिएं कि म याे हुं , त्याे हुं ... त्यसले के माने राख्दछ र ? त्या्े केवल जिज्ञासाकाे प्रश्न मात्र हुन्छ , हाेइन र ? याे त रेस्टुरेन्ट बाहिरकाे मेनु पढे जस्ताे मात्र भाे । खाना खान त भित्र छिर्नु नै पर्दछ । तर जव तिमी बाहिर बसी मेनु पढिरहन्छाै , त्यसले तिम्राे भाेक पक्कै पनि मेटिंदैन । त्यसैले , म काे हुं भनी व्याख्या गर्नु अर्थहीन हुन्छ । सर्वप्रथम त , म काेही पनि हाेइन , ठीक हाे ? त्यति नै पर्याप्त छ । जवाफ अत्यन्त सरल छ । म काेही पनि हाेइन । तर , महत्वपूर्ण के हाे भनेः तिमी काे हाै , तिमी के हाै ? जव कसैले तिमी काे हाै भनेर साेध्छ , त्यस प्रश्नले याे अाशय बाेकेकाे हुन्छ कि , तिमी कुनै एक महान व्यक्ति हाै , अनि म तिम्राे नक्कल गर्न चाहन्छु , कसरी म हिंड्रछु , कसरी म बाेल्छु , दांत कसरी माभ्रछु ,
# mr/y1WMfx6jU7EH.xml.gz
# ne/y1WMfx6jU7EH.xml.gz
(src)="1"> छायाचित्रण हा माझा उत्कट छंद आहे अगदी मला कॅमेरा उचलता यायला लागला तेंव्हापासूनच . पण आज मला तुम्हाला सहभागी करून घ्यायचे आहे ते माझ्या १५ अतिशय जपलेल्या फोटोन मध्ये . आणि मी ते स्वतः काढलेले नाहीत . तिथे कोणते कला दिग्दर्शक नव्हते , कि पुनः फोटो काढण्याची शक्यता किंवा प्रकाश योजनेकडे लक्ष नव्हते . खरे तर त्यातील बरेच अहेतुक परक्या पर्यटकांनी काढले आहेत . माझी कथा सुरु होते , जेव्हा मी न्यूयॉर्क येथे भाषणा साठी गेलो होतो , आणि माझ्या पत्नीने माझे मुलीला कडेवर घेतलेले फोटो काढले तिच्या पहिल्या वाढ दिवशी . आम्ही ५७ व ५ या रस्त्यांच्या कोपरयावर उभे होतो . त्यानंतर बरोबर एक वर्षाने आम्ही न्यूयॉर्क येथे परत आलो होतो . आणि आम्ही तसेच फोटो पुनः काढले . पहा , पुढे काय झाले , मुलीचा तिसरा वाढदिवस जवळ आला असताना पत्नी म्हणाली " अहो , तुम्ही सबिनाला न्यूयॉर्कला का नेत नाही ? आणि वडील- मुलगी अशी सहलीची प्रथा चालू ठेवत ? " आणि मग आम्ही सुरु केले येणाऱ्या जाणाऱ्या प्रत्येकाला फोटो काढण्यास सांगणे . विलक्षण आहे कि नाही हि वैश्विक सूचकता , अगदी अगदी त्रयस्थाला कॅमेरा देण्याची . कुणी कधी नकार देत नाही आणि सुदैवाने कॅमेरा घेऊन पळूनही जात नाही ! आम्हाला कल्पनाही नव्हती ही सहल आमचे आयुष्य किती बदलून टाकेल याची . आमच्या साठी ते पवित्र झाले . हा फोटो पहा , ९/ ११ च्या आधी काही आठवडे काढलेला . आणि मी सांगण्याचा प्रयत्न करत होतो त्या दिवशी काय झाले ते , अशा रीतीने कि जे पाच वर्षाच्या मुलीला समजेल . तर हे फोटो प्रातिनिधीकत्वा पेक्षा ज्यास्त आहेत एका क्षणाचा , किंवा एकाद्या विशिष्ठ सहलीचा काळ थांबविण्यासाठी आमचा तो एक मार्ग आहे . ऑक्टोबर मधील एक आठवडा आणि काळाचे मनन चिंतन करण्यास आणि आम्ही दर वर्षी कसे बदलत गेलो ते दाखविण्यास आणि केवळ शारीरिक नाही , तर अनेक द्रुष्ट्या . कारण आपण तेच फोटो परत काढताना आपले दृष्टीकोन बदलतात . आणि ती एक नवीन टप्पा गाठते , आणि तिच्या नजरेतून मी आयुष्याकडे पाहतो , आणि ती सगळे कसे पाहते , कशी देवाण घेवाण करते ते आम्ही हा केंद्रित वेळ जो एकत्र घालवतो तो आम्ही उराशी बाळगतो आणि वर्षभर आठवतो . अलीकडेच एका सहलीत आम्ही बोलत होतो . आणि ती मध्येच एकाएकी निःशब्द झाली , आणि तिने माझे लक्ष वेधले एका बाहुलीच्या दुकाना वरील छताच्या लाल झालरी कडे . जी तिला ती लहान असताना आवडली होती अगोदरच्या सहलीत . आणि तिने भावना व्यक्त केली , पाच वर्षाच्या मुलीने , त्याच जागी उभे राहून ती म्हणाली तिला आठवते कि तिचा उर भरून आला होता . त्या जागी ती प्रथम आली तेव्हा नऊ वर्षापूर्वी . आणि आता ती न्यूयॉर्क मध्ये बघते आहे विश्वविद्यालये , विद्यापीठे , कारण तिने न्यूयॉर्क मधील शाळेत जायचे ठरविले आहे . . आणि ते मला भावले ; सर्वात महत्वाच्या गोष्टी आपण सर्व घडवितो त्या म्हणजे आठवणी म्हणून मला प्रमुख भूमिका , साकारण्याची कल्पना मांडायची आहे , जाणीव पूर्वक आठवणी निर्माण करण्याची तुमचे मला माहित नाही , पण या १५ फोटो च्या व्यतिरिक्त मी फारसा कौटुंबिक फोटोत नाही . नेहमीच मी फोटो काढणारा असतो . म्हणून मला आज सर्वाना , प्रोत्साहित करायचे आहे फोटोत येण्यासाठी . आणि संकोच करू नका कुणाला विनंती करायला
(trg)="1"> फोटोग्राफी मेरो रुचि बन्यो जब देखि मैले क्यामेरा समाउन सक्ने भए| तर आज म तपाईहरुलाई देखाउन चाहन्छु मेरा सबैभन्दा मूल्यवान पन्ध्र फोटाहरु जुन कुनै पनि मैले आफै खिचेको थिईन जुनबेला कुनै किसिमको शैली निर्देशक थिएनन , न पुन खिच्न सम्भावना थियो , न त प्रकाश मिलाउने हेक्का नै बास्तबमा , सबैजसो फोटा हरु अपरिचित मानिसले खिचेका थिए , र मेरो कथा तेती खेर सुरु भयो जतिखेर मा न्यु योर्क शहर मा एउटा वक्ता हुन गएको थिए , र मेरी श्रीमतीले मैले छोरीलाई बोकिरहेको यो तस्बीर खिचिन जति बेला मेरी छोरी एक बर्षकी थिइन र हामी ५७ र ५ औ स्ट्रीटको कुनामा थियौं संयोगले ठ्याक्कै एक वर्ष पछाडि हामी न्यु योर्क पुगेका थियौं , हामीले फेरीउस्तै तस्बीरखिच्ने निर्णयगर्यौं तपाईंभन्न सक्नुहुन्छ कि यो कथा कता गैरकोछ फेरी मेरी छोरीको तेस्रो जन्मदीन मा , मेरी श्रीमतीले भनिन , " यो वर्षपनि सविनालाई न्युयोर्क बाउछोरीको यात्रा गर्ने अनि फेरी उस्तै फोटो खिच्ने काम गरे भै गो नि " र त्यो बेला देखीनै हामीले बाटो हिडेकालाई तस्बीर खिच्न् लगायौं| कुरा के भने अपरिचित व्यक्तिलाई क्यामेरा थमाउने हाम्रो चलन पनि गज्जब कै छ कसैले पनि कहिल्यै हुदैन भनेन , र कसैले पनि क्यामेरा लिएर भाग्ने काम गरेनन| त्यो बेला , हामीलाई थाहा भएनकि यो यात्राले हाम्रो जीवनमा परिवर्तन ल्याउछ भन्ने यो साच्ची नै महत्वपूर्ण र पवित्र बनेर गयो| यो हामीले ९/ ११ को घटनाको एक हप्ता पछि खिचेका हौ , मैले मेरी छोरी लाइ ९/ ११ मा के भएको थियो भनेर यसरि सम्झाउदै गरेको थिए ताकी मेरी पाच वर्ष कि छोरी ले पनि बुझुन | यी तस्बीरहरु तस्बीरमात्रै भन्दापनि बढी र कुनै एक्लो क्षण वा कुनै खासयात्रा भन्दाबढी र त्यो एक किसिमले अक्टोबर को त्यो एक हप्ता हामीलाई लाइ अनुबन्धित गर्ने हाम्रो बिगतको अवलोकन गर्ने क्षण पनि हो ताकी हामी वर्ष पिच्छे कति फरक भै रहेका छौ शारीरिकरुपमा मात्र होइन कि , हर तरहले | किनकि हामीले जब उस्तै तस्बीर हरु खिच्दथ्यौ हाम्रा अबधारणा हरु परिवर्तित हुन्थ्यो र उनि एउटा नँया लक्ष्य छुन पुग्थिन| मैले जिन्दगीलाई उनको नजरबाट हेर्न पाउथे जीवन र जगतप्रतिको दृष्टिकोण बुझ्न पाउथे र यो हामी संगै हुने समय नै हामी खुसी हुने र हामीले वर्ष भरि चाहना राख्ने समय बनिदियो भर्खरै एक यात्रामा , हामी हिडीरहेका थियौ , उनि हिडीरहेको ठाउमा टक्क रोकीइन र उनले खेलौना दोकानको रातो पर्दामा देखाउदै भनिन उनले त्यसलाई निकै मन पराउथिन हाम्रा पुरानो यात्राहरुमा | र उनले मलाई ५ वर्षकि हुदाको उनको अनुभिती ठ्याक्कै तेही ठाउँमा बसेर सुनाएकी थिईन| उनि भन्थिन , उनि अत्तालियेकी थियिन जब उनले त्यो ठाउँ नौ वर्ष अगाडी पहिलो पटक देखेकी थिईन | अहिले , उनि न्युयोर्कमा कलेजहरु हेरीरहेकी हुन्छिन किनकि उनि न्यु योर्क कै कलेजमा पढ्नु पर्छ भन्ने कुरामा दृढ छिन त्यसले मलाई छोयो , एक महत्वपूर्ण कुरा जुन हामी सबैलेसिर्जना गर्छौं , त्यो हो सम्झना | त्यसैले मैले यो भन्न गैरहेको छु कि तपाईंहामी सम्झनालायक बनाउन सक्रिय भूमिका खेलौ| तपाईंको बारेमा थाहा हुने कुरा त भएन , तर यी १५ तस्बीर बाहेक म कुनैपनि पारिवारिक तस्बीरमा छैन किनकि तस्बीर खिच्ने व्यक्ति सधै म नै हु आज म सबै लाइ प्रेरित गर्न चाहन्छु कि फोटो खिच्नुस् , धक नमानी कोइ कसैलाइ यो भन्न सक्नुस कि
(src)="2"> " आमचा फोटो काढता का ? " धन्यवाद . ( टाळ्या ) .
(trg)="2"> " कृपया हाम्रो तस्बीर खिची दिनुहुन्छ कि ? " धन्यवाद| ( तालि )