# ky/4GBaUQduFsng.xml.gz
# ru/4GBaUQduFsng.xml.gz

(src)="1"> Бир нече жыл мурун өзүмдү көнүмүш адат жашоомдо токтоп калгандай сездим .
(src)="2"> Ошондо , улуу Америкалык философ -
(src)="3"> Морган Спарлоктун кылган иштерин туурап , жаңы нерсени 30 күндүн ичинде баштайын деп чечтим .
(trg)="1"> Несколько лет назад я почувствовал , что погряз в рутине , и решил последовать примеру великого американского философа Моргана Сперлока : делать что- то новое в течение 30 дней .
(src)="4"> Бул ойдун мааниси абдан жөнөкөй .
(trg)="2"> Идея очень проста .
(src)="5"> Өзүңүздүн жашооңузду байыта турган бир нерсе жөнүндө ойлонуп , ошону 30 күндүн ичинде ишке ашырганга аракет кылыңыз .
(trg)="3"> Вспомните о чём- то , что вы всегда хотели изменить в жизни , и делайте это ежедневно в течение 30 дней .
(src)="6"> Байкап көрсө , 30 күндүн ичиндеги убакыт жаңы адатты уйрөнүүгө же эски адаттан айрылууга туура келген мезгил экен - мисалы , жаңылыктарды көрүүнү жашооңуздан алып салуу .
(trg)="4"> Оказывается , 30 дней — достаточный срок , чтобы приобрести привычку или отказаться от неё — например , от просмотра новостей — навсегда .
(src)="7"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүнүн ичинде бир топ нерселерди үйрөндүм .
(trg)="5"> Во время этого месяца работы над собой , я кое- чему научился .
(src)="8"> Биринчиден , мурда айлар учуп , унутулса , бир айдан кийин , ар бир маал эсте сакталып жатты .
(trg)="6"> Во- первых : раньше месяц летел за месяцем и забывался , а сейчас время запоминается намного лучше .
(src)="9"> Өзгөрүүнүн жаңы нерсеси катары , мен бир ай боюнча ар күнүмдү сүрөткө тарттым .
(trg)="7"> Во время этого эксперимента я делал фото каждый день в течение месяца .
(src)="10"> Ырас , кайсы жерде болгонум жана эмне кылганым толугу менен эсимде болду .
(trg)="8"> И я точно помню , где я был и что делал в эти дни .
(src)="11"> Дагы байкап көрсөм , 30 күндүк өзгөрүүлөрүм канчалык кыйыныраак болгон сайын , өзүмө ишеничим көбөйдү .
(trg)="9"> Также я заметил , что когда я начал усложнять задания или увеличивать их число , укрепилась моя уверенность в себе .
(src)="12"> Компьютерден башы чыкпаган окумуш сөрөйдөн жумушка ыракат алуу үчүн велосипед айдаган адамга айландым .
(trg)="10"> Из вечно сидящего за компьютером ботаника я превратился в того , кто ездит на работу на велосипеде — просто для удовольствия .
(src)="13"> Бул аз келгенсип , мен былтыр Килиманджаронун чокусуна чыктым , ал Африкадагы эң бийик тоо болуп эсептелет .
(trg)="11"> А в прошлом году я взобрался на Килиманджаро , самую высокую гору Африки .
(src)="14"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүлөргө чейин мындай нерселерди такыр кылган эмесмин .
(trg)="12"> Раньше я был не таким активным парнем , пока не начал свои 30- дневные эксперименты .
(src)="15"> Менин көзүм жетти , эгер бир нерсени абдан катуу кааласаңыз , 30 күндүн ичинде ар нерсени ишке ашырсаңыз болот экен .
(trg)="13"> Также я понял , что , если ты чего- то очень сильно хочешь , за 30 дней можно сделать всё , что угодно .
(src)="16"> Жашооңузда бир көркөм кара сөз жазгыңыз келди беле ?
(trg)="14"> Вам когда- нибудь хотелось написать роман ?
(src)="17"> Ар жылы ноябрда , он миңдеген адамдар 50 000 сөздөн турган чыгарманы 30 күндүн ичинде башынан баштап жазганга аракет кылышат .
(trg)="15"> Каждый ноябрь десятки тысяч людей пробуют написать свой роман из 50 тысяч слов с нуля за 30 дней .
(src)="18"> Ал үчүн бир айдын ичинде күнүнө 1, 667 сөз жазыш керек экен .
(trg)="16"> Оказывается , всё , что нужно — писать 1667 слов в день в течение месяца .
(src)="19"> Мен ошондой кылдым .
(trg)="17"> И я попробовал .
(src)="20"> Баса , ийгиликтин сыры - баардык сөздөрдү жазып бүтмөйүнчө , уктабаш керек .
(trg)="18"> Весь секрет в том , чтобы не лечь спать раньше , чем напишешь дневную норму слов .
(src)="21"> Балким сиз уйкудан айрыласыз , бирок көркөм кара сөзүңүздү бүтүрөсүз .
(trg)="19"> Возможно , вы не будете высыпаться , но закончите свой роман .
(src)="22"> Эми менин китебим Американын улуу көркөм кара сөз чыгармасына киреби ?
(trg)="20"> Стала ли моя книга новым великим американским романом ?
(src)="23"> Жок .
(trg)="21"> Нет .
(src)="24"> Мен аны бир айдын гана ичинде жаздым .
(trg)="22"> Я написал её за месяц .
(src)="25"> Ал абдан начар .
(trg)="23"> Она ужасна .
(src)="26"> А бирок мындан ары , мисалы ,
(src)="27"> TED кечесинде Джон Ходжманды кезиксем ,
(trg)="24"> Но отныне , если на вечере TED я встречу Джона Ходжмана , мне не придётся говорить :
(src)="28"> " Мен компьютер адисимин " деп айткаңга мажбур эмесмин .
(trg)="25"> " Я специалист по вычислительным системам " .
(src)="29"> Албетте эмесмин , бирок кааласам , " Мен жазуучумун " деп айтсам болот .
(trg)="26"> Теперь , если я захочу , то могу сказать :
(trg)="27"> " Я писатель " .
(src)="30"> ( Күлкү )
(trg)="28"> ( Смех )
(src)="31"> Дагы сизге айта турган акыркы сөзүм - мен жаңы , туруктуу өзгөрүүлөрдү кылганда , алар менин күнүмдүк адаттарыма батыраак айланганын түшүндүм .
(trg)="29"> Итак , последнее , о чем я хотел сказать .
(trg)="30"> Я узнал , что когда я делаю маленькие , разумные изменения , что- то , что способен продолжать , они легче входят в привычку .
(src)="32"> Чоң , шумдук өзгөрүүлөрдүн эч жаман нерсеси жок .
(src)="33"> Чынында , алар абдан кызыктуу болушу мүмкүн .
(trg)="31"> Большие , крутые изменения тоже хороши — они могут принести море удовольствия .
(src)="34"> Бирок алар ар дайым адаттарга айланаары күмөн .
(trg)="32"> Но у них меньше шансов закрепиться .
(src)="35"> Мен 30 күндүн ичинде шекер колдонбой калганда , 31- чи күн ушуга окшош болгон .
(trg)="33"> Когда я бросил есть сладкое на 30 дней , 31- й день выглядел так .
(src)="36"> ( Күлкү )
(trg)="34"> ( Смех )
(src)="37"> Анда эмесе менин суроом сизге мындай :
(src)="38"> Сиз эмнени күтүп жатасыз ?
(trg)="35"> И я хочу спросить вас , чего же вы ждете ?
(src)="39"> Мен сизге кепилдик бере алам , каалайсызбы же каалабайсызбы , келе жаткан 30 күн дагы өтөт . ошондуктан , ар дайым жасагыңыз келген нерсе жөнүндө ойлонуп , эмки 30 күндүн ичинде аны ишке ашырганга аракет кылыңыз .
(trg)="36"> Даю вам слово , что следующие 30 дней пройдут , нравится нам это или нет , так почему бы не вспомнить о чём- то что вы всегда хотели сделать , и начать делать это в течение следующих 30 дней .
(src)="40"> Ыракмат .
(trg)="37"> Спасибо .
(src)="41"> ( Кол чабуу )
(trg)="38"> ( Аплодисменты )

# ky/5SAQIXcUwqXW.xml.gz
# ru/5SAQIXcUwqXW.xml.gz

(src)="1"> Биз Британдык музейде буюмдардын жыйындысынан эң негизги
(trg)="1"> Мы в Британском музее и смотрим на один из самых важных предметов коллекции -
(src)="2"> Розеттик ташты карап жатабыз
(trg)="2"> Розеттский камень .
(src)="3"> Ал айнекчеде , тегеректеген эл аны сүрөткө тартып жатышат .
(trg)="3"> Он в витрине , окруженный людьми , которые фотографируют его .
(src)="4"> Элдер аны жактырышат !
(trg)="4"> Люди обожают его !
(src)="5"> Ооба , алар аны жакшы көрүшөт .
(trg)="5"> Да , они его любят .
(src)="6"> Белек дүкөндөрдө мындай азембелектер бар ...
(trg)="6"> В сувенирном магазине есть такие сувениры ...
(src)="7"> Сиз өздүк кичинекей Розеттик ташыңызды ала аласыз .
(trg)="7"> Вы можете получить свой собственный маленький Розеттский камень .
(src)="8"> Сиз Розеттик таш тартылган плакатты жана , анын сүрөтү түшүрүлгөн кружканы ала аласыз .
(trg)="8"> Вы можете получить плакат с Розеттским камнем , кружку с его изображением .
(src)="9"> Мүмкүн , сиз Розеттик ташы менен килемче ала аласыз .
(trg)="9"> Кажется , вы можете получить половичок с Розетским камнем .
(src)="10"> Бирок тарыхты алсак анын өзү укмуштуудай маанилүү .
(trg)="10"> Но сам камень невероятно важен в историческом плане .
(src)="11"> Ал бизге эң биринчиден иероглифтерди түшүнгөнгө , окуганга жана которгонго мүмкүнчүлүк берет .
(trg)="11"> Он дает нам возможность впервые понять , возможность прочитать , возможность перевести иероглифы .
(src)="12"> Иероглифтер - байыркы Египеттиктердин жазма тили болгон .
(trg)="12"> Иероглифы - это язык письменности древних египтян .
(src)="13"> XIX - кылымдын жарымына чейин алар эмне жөнүндө айтып жатышканын биз билчү эмеспиз .
(trg)="13"> И до середины XIХ- го века мы не знали , что они обозначают .
(src)="14"> Тил өзү сүрөттөр менен берилген ошондуктан ал накта адашууга алып келген .
(src)="15"> Себеби , мен ойлойм , алгачкы археологдор ишенишкен - жана лингвистер ишенишкен - алар көргөн сүрөттөрдөн чымчыктардын же жыландардын сөлөкөтөрүн жана башка ар түрдүү формаларды көрө алышкан .
(src)="16"> Туурасында алар чыныгы дүйнөдөгү кандайдыр бир маанилүү нерсени чагылдырышкан .
(trg)="14"> Сам язык изобразительный , и это привело к настоящей путанице , потому что , по- моему , ранние археологи думали , и лингвисты думали , что рисунки , которые они могли видеть , изображали птиц и змей , и ряд других форм , в действительности отражали какой- то предмет реального мира .
(src)="17"> Туура , эгер сиз чымчыкты көрсөңүз кандайдыр бир учурда чымчыкка тиешелүү болот .
(trg)="15"> Верно , если вы видите птицу , это каким- то образом относится к птице .
(src)="18"> Бирок факт боюнча бул анчеин андай эмес бул абдан татаал тил .
(trg)="16"> Но в действительнсти это не совсем так .
(trg)="17"> Это гораздо более утонченный язык .
(src)="19"> Розета ташы Египеттердин иероглифтери тартылган сүрөттөр эмес экенин түшүнүүгө жардам берди .
(trg)="18"> И Розеттский камень на самом деле помог им понять , что египетские иероглифы не рисунки .
(src)="20"> Алар пиктограммалар эмес .
(trg)="19"> Это не пиктограммы .
(src)="21"> Бул чындыгында фонетика .
(trg)="20"> Как ни удивительно , они фонетические .
(src)="22"> Ошентип баардык тартылган сүрөттөргө окшош нерселер чындыгында тыбыштарды чагылдырат .
(src)="23"> Демек ушинтип алар кантип байыркы Египет иероглифтерин которууну түшүнүшкөн .
(trg)="21"> Все это похожее на рисунки на самом деле изображает звук , и это то , как они смогли в конце концов понять и перевести древние египетские иероглифы .
(src)="24"> Жана биз муну жасай алганыбыздын максаты анткени бул таш ошол эле билдирүүнү үч ирет үч башка тилдерде айткан .
(trg)="22"> А причина , по которой они смогли сделать это , была в том , что камень содержал одно и то же сообщение трижды на трех разных языках .
(src)="25"> Демек үч тилдерибиз булар :
(src)="26"> Байыркы Грек тили , эң түпкүрүндө жайгашкан .
(trg)="23"> Итак , три языка : древнегреческий -- в самом низу .
(src)="27"> Ал административтик тил болгон .
(src)="28"> Ал мамлекеттик тил болгон .
(trg)="24"> Это был язык административный , это был государственный язык .
(src)="29"> Анын себеби - Египетти
(src)="30"> Улуу Александр басып алган жана грек бийлигин эллинизм доорунда орнотконунда
(trg)="25"> А причина тому -- завоевание Египта Александром Великим и установление греческого правления в эпоху эллинизма .
(src)="31"> Жана ушул Байыркы Египетте тастыкталган .
(trg)="26"> Он был утверждён в Древнем Египте .
(src)="32"> Келгиле эске салалы , биз болжол менен б . з . ч 200 ж . ж . жөнүндө айтып жатабыз .
(src)="33"> Иероглифтерди колдонуу дээрлик токтоп келе жатат
(trg)="27"> Давайте вспомним , что мы говорим о примерно 200 г . г . до н . э . , когда фактически приближается конец использования иероглифов .
(src)="34"> Алар таптакыр жоголгончо дагы бир нече жүздөгөн жылдар өтөт .
(trg)="28"> Пройдет еще несколько сотен лет прежде чем они окончательно исчезнут .
(src)="35"> Чындыгында 3000 жыл жашаган тилдин токтошу болот .
(trg)="29"> Это дейтсвительно конец языка возрастом 3000 лет .
(src)="36"> Ошентип орто ченде - демотик жазма , тактап айтканда " Элдин тили " дегенди билдирет .
(trg)="30"> В середине -- демотическое письмо , что дословно означает Язык Народа .
(src)="37"> Бул Египеттиктер колдонгон жалпы тил болгон .
(trg)="31"> Это был распространенный язык , использовавшийся египтянами .
(src)="38"> Албетте башкысы , ыйык жазма .
(trg)="32"> И сверху , конечно , священное письмо .
(src)="39"> Алар иероглифтер болгон .
(trg)="33"> Это были иероглифы .
(src)="40"> Бул ушундай тил болгон , Розеттик таш пайда болгуча биз аны окуй алган эмеспиз .
(trg)="34"> И это был язык , который мы не могли читать , пока у нас не появился Розеттский камень .
(src)="41"> Ошентип биз Розеттик таштан жазма картуштарды көрө алчубуз , алар башкаруучулардын аттарынан турган .
(trg)="35"> И мы смогли увидеть в письме на Розеттском камне картуши , которые содержали имена правителей .
(src)="42"> Картуштар - бул узун форма түрүндө , башкаруучулардын аттарынан турат .
(trg)="36"> Картуши -- это своего рода продолговатые контуры , содержащие имена правителей .
(src)="43"> Мындай учурда Птолемей Бешинчи болмок .
(trg)="37"> В данном случае -- это Птолемей Пятый .
(src)="44"> Ошентип бул башкаруучунун атын ушул үч тилде айырмалагандан кийин , биз иероглифтерди чечмелегендин ачкычын таптык .
(trg)="38"> И различив имя этого правителя в этих трех языках , мы нашли ключ к расшифровке иероглифов .
(src)="45"> Бул ондогон жылдарды алды .
(trg)="39"> Это заняло десятилетия .
(src)="46"> Бул укмуштуудай оор маселе болгон .
(trg)="40"> Это было невероятно трудной задачей .
(src)="47"> Бул кантип табылганы тууралуу биз дагы эле айтып бүтө элекпиз .
(trg)="41"> И мы даже еще не сказали о том , как он был найден .
(trg)="42"> Наполеон привел свои армии в Египет .
(src)="49"> Египетке алып келген .
(src)="50"> Менин ойумча
(src)="51"> Наполеондун алып келгендеринин бир нечесин археологдор деп атап койсок болот .
(trg)="43"> И Наполеон привез с собой несколько , я думаю , мы могли бы назвать их своего рода археологами .
(src)="52"> Наполеонду коштоп жүргөндөрдүн бирөөсү
(trg)="44"> И один из тех , кто сопровождал Наполеона нашел или случайно обнаружил Розеттский камень .
(src)="53"> Розеттик ташты капысынан таап алган же көрүп калган .
(src)="54"> Ал чындыгында фундаментин форту катары колдонулунган .
(trg)="45"> Он использовался как часть фундамента форта на самом деле .
(src)="55"> Албетте , башында храмда же байыркы египеттик храмга катар коюлган .
(trg)="46"> И конечно , изначально был возведен в храме или рядом с древним египетским храмом .
(src)="56"> Жана , мен ушуну айтыш керек деп ойлойм , бул түпкү жагы абдан эле чоңураак же өзүнчө эле абдан бийик таш плитасы .
(trg)="47"> И я полагаю необходимо сказать , что это нижняя часть гораздо большей стелы , или довольно высокой своего рода каменной плиты .
(src)="57"> Ошентип Наполеон аны өзү менен ала келген ...
(trg)="48"> Итак , Наполеон привез ее с собой ...
(src)="58"> Мындан тышкары , секундка күтсөңүздөр , себеби биз Луврда эмеспиз биз Лондондо , Британдык музейдебиз .
(trg)="49"> Погоди- ка секунду , потому что мы не в Лувре мы в Лондоне , в Британском Музее .
(src)="59"> Ошентип кантип ушундай болду ?
(trg)="50"> Итак , как такое могло произойти ?
(src)="60"> Британдыктар Наполеонду талкалашып ташты алышкан жана бир же эки жылдан кийин 1801 же 1802 ж . ж .
(src)="61"> Британия музейине алып келинген , ошондон бери ал ошол жерде турат .
(trg)="51"> Ну , британцы разгромили Наполеона и забрали камень , а через год или два , в 1801 или 1802 г . г . , он был привезен в Британский музей , и с тех пор он находится там .
(src)="62"> Негизгиси ал ушул убакка чейин өтө эле белгилүү .
(trg)="52"> Очевидно , что до сих пор он чрезвычайно популярен .

# ky/AynKvwOsKWlm.xml.gz
# ru/AynKvwOsKWlm.xml.gz

(src)="1"> Биз , адамдар миңдеген жылдар бою жөн гана айлана чөйрөгө көз салып , ар кандай заттар бар экенин билгенбиз жана бул заттар ар кандай касиетке ээ .
(trg)="1"> Мы , люди , на протяжении тысячелетий , просто в результате наблюдений за окружающей нас средой , знали , что существуют различные вещества , и эти вещества склонны проявлять различные свойства .
(src)="2"> Алар касиеттери менен гана айырмаланган эмес ; алар жарыкты кандайдыр бир деңгээлде чагылдыра , алышкан же таптакыр чагылдыра алышкан эмес белгилүү бир түстө , белгилүү температурада болгон жана белгилүү бир температурага ээ боло алган . суюк , газ же катуу абалда боло алган .
(trg)="2"> Они не просто отличались свойствами ; они могли отражать свет каким- то определенным образом или не отражать его вовсе , быть определенного цвета , иметь определенную температуру и , при определенной температуре , быть жидкостью , газом или твердым телом .
(src)="3"> Биз белгилүү бир шарттарда алар бири- бири менен , аракеттенерин байкай баштадык .
(trg)="3"> Мы начали замечать , как они реагируют друг с другом при определенных условиях .
(src)="4"> Мына бул жерде заттардын сүрөттөлүшү : мына бул жерде көмүртек , ал эми бул графит формасында бул жерде коргошун , а бул жерде алтын .
(trg)="4"> Вот изображения этих веществ : вот углерод в форме графита , вот свинец , и вот золото .
(src)="5"> Мен тарткан жана сүрөттөрдө көрсөткөн заттардын баардыгын мына бул вебсайттан алдым .
(trg)="5"> Все те вещества , что я нарисовал и показал на картинках , я взял вот с этого сайта .
(src)="6"> Булардын баардыгы катуу абалда , бирок бизге белгилүү ...
(trg)="6"> Все они в твердом состоянии , но нам также известно , что мы ...
(src)="7"> Эгерде аларда абанын белгилүү бир түрү болсо , анда мындай болмок , абанын бөлүкчөлөрүнүн белгилүү түрлөрү , абанын бөлүкчөлөрүнүн кайсы тибине көз карандылыгына карата көрүп жатканыңарга карата көрүнөт мейли бул көмүртек , кычкылтек же азот болсун , алар ар түрдүү касиетти көрсөтөт .
(trg)="7"> Это выглядит так , как если бы в них были определенные виды воздуха , определенные виды частиц воздуха , и , в зависимости от того , на какой из типов частиц воздуха вы смотрите , будь это углерод , кислород или азот , они проявляют различные свойства .
(src)="8"> Же , бир нече башка нерселер суюктук боло алышат , же ар түрдүү заттарды жогорку температурага чейин ысытса алар суюктук боло алат
(trg)="8"> Жидкостями могут быть различные вещества , если вы разогреете их до достаточно высокой температуры .
(src)="9"> Эгерде силер алтынды же күмүштү белгилүү температурага чейин жылытсаңар силер суюктук ала аласыңар .
(trg)="9"> Если вы разогреете до определенной температуры золото или свинец , вы можете получить жидкость .
(src)="10"> Же , эгер силер көмүртекти күйгүзсөңөр аны газ абалында ала аласыңар жана аны атмосферага чыгара аласыңар жана силер анын структурасын буза аласыңар .
(trg)="10"> Или , если вы ... если вы сожжёте углерод , вы сможете получить его в газообразном состоянии , сможете выпустить его в атмосферу , сможете разрушить его структуру .
(src)="11"> Булар - биз кандайдыр бир өлчөмдө билген нерселер адамзат миңдеген жылдар бою байкаган нерселер .
(trg)="11"> Это - те вещи , которые все мы , в некоторой мере ... те вещи , которые человечество наблюдало в течении тысячелетий .
(src)="12"> Булардын баары бизди табигый суроого алып келет . көндүм болгон философиялык суроого , бирок эми биз бир аз болсо да жакшыраак жооп бере алабыз . жана ал суроо бул , эгер силер бул көмүртекти бузууну уланта берсеңер өтө майда жана майда бөлүкчөлөргө чейин , анда эң майда бөлүкчө болобу ? бул заттын мүмкүн болгон эң кичине бөлүгү көмүртекти , анын касиеттерин сактай алабы ?
(trg)="12"> И это приводит нас к естественному вопросу , который считался прежде философским , но теперь может получить более однозначный ответ .
(trg)="13"> Если вы продолжите разрушать этот углерод на всё более и более мелкие частицы , то существует ли некая мельчайшая частица , самая маленькая возможная часть этого вещества , которая по- прежнему сохраняла бы его , углерода , свойства ?
(src)="13"> А эгерде кандайдыр бир жол менен бузууну уланта берсеңер анда анын касиеттерин жоготот белеңер ?
(trg)="14"> Так , что если бы вы каким либо образом продолжили дальнейшее разрушение , то потеряли бы эти свойства ?