# ku/BxmR4RDROuLr.xml.gz
# swa/BxmR4RDROuLr.xml.gz
(src)="1"> ئەو کارەی دەیکەیت هەر ئێستا ، لەم ساتەدا دەتکوژێت . زیاتر لە ئوتومبیل و ئینتەرنێت و تەنانەت زیاتر لەو ئامێری مۆبایلە بچوکەی کە بەردەوام باسی دەکەین ئەو تەکنەلۆجیایەی کە هەمو رۆژێک بەکاری دەهێنیت ئەمەیە : سمتت . لەم سەردەمەدا مرۆڤ رۆژانە ٩ . ٣ کاتژمێر دادەنیشێت ئەمەش لە ماوەی نوستنمان زیاترە کە ٧ . ٧ کاتژمێرە دانیشتن ئەوەندە بەربڵاوە کە تەنانەت پرسیار ناکەین کە چەند دادەنیشین و لەبەر ئەوەی هەمو کەسێک دادەنیشێت خەیاڵمان بۆ ئەوە ناچێت کە شتێکی خراپە . بەم شێوەیە دانیشتن بووە بە جگەرەکێشانی ئەم نەوەیەی ئێمە . بە دڵنیاییەوە کاریگەری تەندروستی لێ دەکەوێتەوە کاریگەری مەترسیدار ، جگە لە زیادبونی ورگ . شتی وەک شێرپەنجەی مەمک و شێرپەنجەی کۆڵۆن راستەوخۆ بەستراون بە ئەنجامنەدانی چالاکی جەستەییەوە لە راستیدا ١٠% ی ئەم نەخۆشییانە بۆ ئەم هۆکارە دەگەڕێتەوە .
(trg)="1"> Unachofanya sasa hivi, wakati huu , kuna kitu kinakuua .
(trg)="2"> Zaidi ya magari au mtandaoni au hata simu za mikononi ambazo huwa tunaziongelea teknolojia unayoitumia zaidi kila siku ni hii , makalio yako .
(trg)="3"> Siku hizi watu wanakaa kwa wastani wa masaa 9 . 3 kwa siku , muda ambao ni zaidi ya ule tunaolala wa masaa 7 . 7 .
(src)="2"> ٦% ی نەخۆشییەکانی دڵ ٧% ی نەخۆشی شەکرەی جۆری دووەم کە باوکم بەو نەخۆشییە مرد ئێستاش هەر یەک لەو ژمارانە دەبێت قایلت بکات کە زیاتر هەستینە سەر پێ بەڵام ئەگەر تۆ لە من بچیت ، ئەم کارە ناکەیت . ئەوەی وای لە من کرد بجوڵێم پەیوەندییەکی کۆمەڵایەتی بو . کەسێک بۆ کۆبونەوەیەک بانگێشتی کردم بەڵام نەیتوانی منیشی تێدا جێ بکاتەوە لە ناو ژورێکی کۆبونەوەی ئاساییدا ، و وتی
(trg)="4"> Kukaa imekuwa ni jambo la kawaida mno kiasi hatujiulizi, kuhusu muda mingi tunaotumia kukaa , na kwa kuwa kila mmoja wetu anafanya hivyo , hatuoni kuwa kufanya hivyo si sahihi . namna hii, kukaa kumekuwa uvutaji wa sigara wa kizazi chetu . na ukweli ni kuwa kuna madhara ya kiafya , ya kutisha, ukiondoa kiuno . vitu kama kansa ya matiti na utumbo mpana yanhusishwa na ukosefu wa mazoezi , asilimia kumi , katika zote hizo . asilimia sita kwa ajili ugonjwa wa moyo , asilimia saba kwa ajili ya kisukari namba 2 , ambacho ndicho baba yangu alichokufa nacho . takwimu hizi zinatakiwa zitushawishi kuinuka zaidi ,
(trg)="5"> lakini ukiwa kama , hazitakushawishi . kilichonifanya niinuke ilikuwa ni mahusiano ya kijamii .
(trg)="6"> Mtu mmoja alinialika katika kikao ,
(src)="3"> " دەبێت سبەینێ پیاسە بە سەگەکانم بکەم . ئەو کاتە دێیت ؟ " شتێکی سەیر بو و لە راستیدا ئەو کۆبونەوەیەی یەکەم ، لە بیرمە دەموت
(trg)="8"> " kesho nitafanya matembezi na mbwa wangu .
(trg)="9"> Je unaweza kuja ? " ilionekana kama ni kitu cha ajabu kufanya , na katika kikao hiki cha kwanza , nakumbuka niliwaza ,
(src)="4"> " دەمەوێ پرسیاری دوای ئەمە من بیکەم " چونکە دەمزانی کە هەناسەم لەبەر دەبڕێت لە کاتی ئەم وتووێژە دا . بەڵام بیرۆکەکەم قبوڵ کرد و کردم بە هی خۆم بۆیە لە بری ئەوەی بچن بۆ قاوەخانە بۆ کۆبونەوە یان بۆ ژورێکی کۆبونەوە کە بە گڵۆپی فلۆرێسنت روناککراوەتەوە من داوا لە خەڵک دەکەم بە دەم پیاسەکردنەوە کۆبونەوە بکەن هەفتانە ٢٠- ٣٠ میل ببڕن . ئەمە ژیانی منی گۆڕی . بەڵام پێش ئەوە ، لەراستیدا ئەوەی رویدا بریتی بو لەوەی من بە جۆرێک بیرم لێ دەکردەوە کە دەتوانیت تەندروستی خۆت بپارێزیت یان دەتوانیت بایەخ بە کارە ناچارییەکان بدەیت و هەمیشە یەکێکیان لەسەر حسابی ئەوی تریان رو دەدات . و ئێستاش دوای ئەنجامدانی سەدان کۆبونەوە بەدەم پیاسەکردنەوە چەند شتێک فێر بوم . یەکەم ، هاتنە دەرەوە لە سندوقەکە شتێکی زۆر سەرنجڕاکێشە کە دەبێتە هۆی بیرکردنەوەی فراوانتر و نوێتر . ئەگەر ئەمە سروشت بێت یان خودی وەرزشەکە بێت ، بە دڵنیاییەوە سودبەخشە . دووەمیان ، کە رەنگە زیاتر ئەمە دەربخات ئەوەیە کە هەر یەکەمان تا چەند دەتوانێت کێشەکان رابگرێت لە کاتێکدا کە خۆیان لە راستیدا بەو شێوەیە نەبن . و ئەگەر ئێمە بە نیازبین کێشەکان چارەسەر بکەین و بە شێوەیەکی جیاواز تەماشای جیهان بکەین چ بواری حوکمڕانی بێت چ بواری بازرگانی یان کاروباری ژینگەیی ، فەراهەمکردنی کار رەنگە بتوانین بیر لە چوارچێوەیەکی نوێ بۆ ئەو کێشانە بکەینەوە وەک هێشتنەوەی هەردو شتەکە وەک راستییەک . لەبەر ئەوەی کاتێک کە ئەمە رو دەدات بەم بیرۆکەیەی پیاسەکردن و قسەکردنەوە شتەکان دەبن بە شتی کرداری و بەردەوام و گەشەکردو . من ئەم وتەیەم بە باسکردنی سمت دەست پێکرد بە دێڕێک کۆتایی پێ دەهێنم کە دەڵێت پیاسە بکە و قسە بکە . قسەکەت بەدەم پیاسەوە بکە . سەرسام دەبیت کە چۆن هەوای تازە بیرکردنەوەی تازە دروست دەکات و بەو کارەی کە تۆ ئەنجامی دەدەیت کۆمەڵێک بیرۆکەی تەواو نوێ دەهێنیتە ژیانتەوە . سوپاس
(trg)="10"> " itabidi niwe wa kwanza kuuliza swali la kwanza kwa sababu nilijua nitakuwa napumua sana wakati wa mazungumzo haya .
(trg)="11"> lakini sasa, nimechukua wazo na limekuwa langu . kwa hiyo baada ya kwenda katika vikao vya kahawa au vyumba vya mikutano , nawaomba watu twende katika mikutano ya kutembea , kufikia umbali wa maili 20 hadi 30 kwa wiki . imebadilisha maisha yangu .
(trg)="12"> lakini kabla , kilichotokea ilikuwa ni , nafikiri kama hivi , unaweza ukaangalia afya yako , au kuangalia majukumu yako , na moja lazima lichukue nafasi ya jingine .
(src)="5"> - چەپڵە
(trg)="18"> ( Makofi )
# ku/ElAfn2xgEtKc.xml.gz
# swa/ElAfn2xgEtKc.xml.gz
(src)="1"> ئەوەی کە لە سەرەتاوە دەمەوێت تا بتوانم بە خێرایی نیشانتان بدەم هەندێک کاری بنەڕەتییە ، هەندێک تەکنەلۆجیای نوێیە کە بە دەستمان هێناوە بۆ کۆمپانیای مایکرۆسۆفت نزیکەی ساڵێک لەمەوبەر . ئەمە پڕۆگرامی ( سیادراگۆن) ە ئەمەش ژینگەیەکە کە تیایدا تۆ دەتوانیت لە ناوخۆدا یاخود لە دەرەوە کارلێک لەگەڵ بەشێکی گەورەی داتا بینراوەکاندا بکەیت ئێمە تەماشای ژمارەیەکی زۆرلە گێگابایتی ژمارەیی وێنەکان دەکەین لێرەدا کە بەشێوەیەکی بەردەوام و یەک پارچەیی وێنەکان گەورە دەکات و لەو میانەیەدا شتەکان دەجوڵێن ، ڕێکیان دەخەینەوە بەو شێوەی کە خۆمان دەمانەوێت گرنگ نیە چەندە زانیاریمان هەیە دەربارەی ئەو وێنەیەی تەماشای دەکەین هەروەها ئەمانە چەندە کۆکراونەتەوە یاخود وێنەکان چەندە گەورەن زۆربەی ئەم وێنانە بە کامێرای دیجیتاڵ گیراوە بەڵام ئەم دانەیە ، بۆ نمونە ، ئەوە پشکنینێکە لە کتێبخانەی کۆنگرێس کە دیقەکەی ٣٠٠ مێگا پێکسڵە هیچ جیاوازیەک دروست ناکات تەنها یەک شت پێویستە بۆ جێبەجێکردنی کردارەکە ئەویش هەبونی سیستەمێکی وەک ئەمەیە کە ژمارەی پێکسڵەکانت لە سەرشاشەکەت بداتێ لەهەر کاتێکدا . هەروەها ئەوە نەخشەیەکی زۆر ئاشکرای تەلارسازیە ئەمەش کتێبێکی تەواوە ، ئەمە نمونەیەکە لە وێنەیەکی خەیاڵی ئەمە ( خانوی بلیک) ە کە لەلایەن دیکینسەوە نەخشەی کێشراوە . هەر ستونێک بەشێکە بۆ سەلماندنی ئەوەی کە ئەمە نوسراوی ڕاستەقینەیە نەوەک وێنەیەکە دەتوانین شتێکی وەک و ئەمە بکەین ، بۆ نیشاندانی ڕاستی کە ئەمە نوێنەرایەتی ڕاستی ئەم نوسراوە دەکات ، نەوەک وێنەیەک لەوانەیە ئەمە جۆرێک بێت لە ڕیگەیەکی لاسایی کردنەوە بۆ خوێندنەوەی کتێبی ئەلیکترۆنی من ئەوەم بەلاوە پەسەند نیە ئەمە زیاتر حاڵەتێکی ڕاستی تێدایە . ئەمە چەند ژمارەیەکە لە ڕۆژنامەی گاردیانی بەریتانی هەر وێنەیەکی گەورە سەرەتای دەستپێکردنی بەشێکە لە ڕاستیدا ئەمە خۆشیەک و ئەزمونێکی باشت دەداتێ لە خوێندنەوەی پەڕەیەکی تازە لە گۆڤارێک یان ڕۆژنامەیەک خۆی لە بنچینەدا ، ئەمە ڕێگایەکە بۆ دیاریکردنی پێوەرەکان هەروەها شتێکی بچوکی تریشمان کردوە ئەویش ئەوەیە ، لە سوچێکی تایبەتی ئەم ڕۆژنامەی گاردیانە ڕیکلامێکمان دروست کردوە بە دیقەیەکی زۆر بەرز کە زۆر زیاترە لەوەی کە لە ڕیکلامی ئاسایدا هەیە ناوەڕۆکی زیاترمان تێدا جێگیر کردوە ئەگەر دەتەوێت سیفەتەکانی ئەم سەیارەیە ببینیت ، دەتوانیت سەیری ئێرە بکەیت یان مۆدێلەکانی تر ، یان تەنانەت مواسەفەتە هونەریەکانیشی لەڕاستیدا ئەمەشمان لە کۆمەڵە بیرۆکەیەکەوە بە دەست هێناوە کە دەتوانیت دەست بەسەر هەموو شاشەکەدا بگریت هیوادارین ئەمە مانای ئەوە بێت کە ئیتر کتێب نەمێنێت لاپەڕەیەکی زۆری هەبێت وە پێویستمان بە شێوە زبڵدانێکی تری وەک ئەوە نابێت لەمەودوا بێگومان نەخشەکێشان یەکێکە لە هەرە جێبەجێکردنە گرنگەکان کە زۆر گونجاوە بۆ ئەم تەکنەلۆجیایە لە ڕاستیدا ئەم دانەیان من نامەوێت هیچ کاتێکی بۆ تەرخان بکەم جگە لەوەی دەتوانین بڵێین کۆمەڵە شتێکمان هەیە بۆ هاوبەشی کردنێکی باشمان هەیە لەگەڵ ئەم کێڵگەدا بەڵام ئەمانە هەموو ڕیگاکان لە ئەمەریکا ئەم وێنانەش بە هۆی مانگە دەستکردەکانی ناساوە گیراون کەواتە ئێستا بابوەستین و بچینە سەر شتێکی تر ئێستا ئەمە ڕاستەوخۆ لەناو ئینەرنێتدا هەیە ، دەتوانن بچن بەدوایدا بگەڕێن ئەم پڕۆژەیە ناودەبرێت بە ( فۆتۆ سیس ) تیشکە پێکهاتن لە ڕاستیدا ئەمەش یەکگرتنی دوو تەکنەلۆجیای جیاوازە یەکێک لەو دوانە ( سیادراگۆن) ە ئەوی تریشیان هەندێک لێکۆڵینەوەی جوانی کۆمپیوتەرە لەبارەی بینینەوە کە لە لایەن ( نوا ستانڤیلی) ەوە ئامدە کراوە ، خوێندکارێکی دەرچوی زانکۆی واشنتۆنە بەسەرپەرشتی ( ستیڤ سێتز ) لە زانکۆی واشنتۆن لەگەڵ ( ڕیک سیلیسکی ) لە پەیمانگای لێکۆڵینەوەی مایکرۆسۆفت ، هاوکاریەکی جوانە ئەمە بە ڕاستەوخۆیی لە ناو ئینتەرنێتدا هەیە ، ئیشی پێدەکرێت لە لایەن ( سیادراگۆن) ەوە دەتوانن ئەوە ببینن کاتێک لەم جۆرانە نیشان دەدەین دەتوانین بچینە قوڵایی وێنەکان تاکو وێنەیەکی کوالیتی بەرزی ئاوهامان هەبێت بەڵام لێرەدا ڕێکخستنی شوێنەکان مانایەکی ڕاستەقینەی هەیە ئالگۆریزمی بینینی کۆمپیوتەرەکە هەموو ئەم وێنانە تۆماردەکات بەیەکەوە تاکو ئەوانە بگونجێنێت لەگەڵ بۆشاییە ڕاستەقینەکانیدا بۆ ئەوەی ئەم وێنانە بگرێت کە هەموویان لەنزیک دەریاچەی گراسی لە چیاکانی ڕۆکی لە کەنەدا گیراون هەموو ئەمانە گیراون ، کەواتە هەموو ئەو وێنانەی لێرەدا نیشان دەدرێن بە سلاید یان وێنەی پانۆرامایی بەستراون بە شوێنەکانیانەوە دڵنیا نیم لەوەی ئایا کاتی تەواوم هەیە تاوەکو ژینگەی ترتان نیشان بدەم لەوێدا ژمارەیەکی زۆرتر شوێن هەیە حەزدەکەم ڕاستەوخۆ بازبدەم بۆ یەکێک لە داتا ئەسڵیەکانی نوا ئەمە نمونەیەکی سەرەتایی تیشکە پێکهاتنە ئەوە بوو یەکەم جار دەستمان بە ئیش کرد تێیدا لە هاویندا بۆ نیشاندانی ئەوەی من بیر لە چی دەکەمەوە لەڕاستیدا وتەی مەبەست لە پشتی ئەم تەکنەلۆجیایەوە تەکنەلۆجیای تیشکە پێکهاتنە . ئەوەی پێویست ناکات زۆر ئاشکرا بێت لە سەیرکردنی ئەو ژینگەوە کە ئێمە دامانناوە لە سایتەکەدا ئێمە دڵتەنگ بووین دەربارەی پارێزەرەکان و ئەوانی تریش ئەمە ئاوەدانکردنەوەیەکی بینای نوتر دام کاثیدراڵە ئەوە بەتەواوەتی هەڵسەندگێندراوە لەو وێنانەدا کە هەڵگیراون لە فلیکەردا . تۆ تەنها دەنوسیت نوتر دام لە فلیکەردا دواتر هەندێک وێنەی چەند گەنجێکت دەست دەکەوێت بە تیشێرتەوە لە ناو زانکۆدا وە هەروەها . هەر قوچەیەکی پرتەقاڵی لە مانەدا نوێنەری وێنەیەکن ئەوانەی دۆزرانەوە هی ئەم مۆدێلەن کەواتە هەموو ئەم وێنانەی لە فلیکەردا هەڵگیراون بەستراون بە شوێنەکانەوە بەم ڕێگەیە ئێمە دەتوانی ڕێتان نیشان بدەین بە ڕێگەیەکی زۆر سادە چەپڵە ئێوە دەزانن ، هەرگیز بیرم لەوە نەکردۆتەوە کۆتایی بە ئیش کردن بهێنم لە مایکرۆسۆفت ئەوە زۆر دڵخۆشکەرە کە جۆرێک پرسگە لێرەدا هەیە پێکەنین وا مەزەندە دەکەم دەتوانن بیبینن ئەمە وێنانەش بە کامێرای جیاواز جیاواز گیراون هەر لە کامێرای مۆبایلەکانەوە تاکو کامێرا پڕۆفیشناڵەکانی لینزی ئێس- ئێل- ئاڕ ژمارەیەکی زۆر هەیە لەوانە . دەیان تەقەڵ بەیەکیانەوە دەبەستێتەوە لەم ژینگەیەدا ئەگەر توانیم ، بەنیازم هەندێک جۆری نامۆ بدۆزمەوە ژمارەیەکی زۆر لەوانە وێنەی ڕوخسارەکان دەگرن لێرە لەشوێنێکدا ئەوانە بونیان هەیە لەڕاستیدا زینجیرەیەکی وێنەکانن ... بابڕۆین ئەمە پۆستەرێکی نۆتر دامە کە بەشێوەیەکی دروست تۆمارکراوە دەتوانین دایپۆشین لە پۆستەرەکەوە بۆ بینینێکی فیزیایی لەم ژینگەیەدا
(trg)="1"> Nitakachowaonyesha kwanza , haraka niwezavyo , ni kazi ya msingi , katika teknolojia mpya ambayo tuliingiza Microsoft kama sehemu ya ununuzi wa kampuni takriban mwaka mmoja uliopita .
(trg)="2"> Hii ni Seadragon .
(trg)="3"> Na ni mfumo ambao unaweza , kwa karibu au mbali , kujiunganisha na kufanyia kazi takwimu mbalimbali za picha .
(src)="2"> ئەو خاڵەی لێرەدایە لە ڕاستیدا ئەوەیە ، ئێمە دەتوانین ئەم شتانە بکەین لەگەڵ ژینگە کۆمەڵایەتیەکەدا . لە ئێستادا ئەم داتایە دەبرێت لە هەرکەسێکەوە بۆ میمۆریەکی تەواو کۆکراوەی بینراو ، زەوی شێوەی لە چی دەچێت همەوویان پێکەوە بەستراون هەموو ئەم وێنانە دەبەسترێن بەیەکەوە ئەوانە شتێکی تازە دروست دەکەن ئەوەش گەورەترە لە سەرجەم بەشەکانی تر ئێوە پێویستان بە مۆدێلێکە کە زەوی بەتەواوی تێیدا دەربکەوێت بیربکەنەوە ئەمە وەک چیرۆکە دوور و درێژەکەی ( ستیڤان لاولەر) ە کە تایبەت بوو بەزەویە ڕەسەنەکە ئەمە بەشێکە کە زۆر بەئاڵۆزی گەشەی کردوە لەگەڵ بەکارهێنانی ئەم پڕۆگرامەدا ، ئەوانەی سوود مەند بوون لەم پڕۆگرامە زۆرتر بوون لەو بەکارهێنەرانەی کە تەنیا بەکاریان هێناوە وێنەکان لەگەڵ زانیاریەکان پێکەوە دەبەسترێنەوە . ئەگەر ک کەسێکی تر چوبێتە ژوورەوە ، ئەوا نیشانی دەدات ئەگەر کەسێک بێزار کرا بە تاگ کردنی هەموو ئەم وێنانە بۆی گوتی هەموو ئەوانە کێن ، پاشان وێنەکەم لە : نۆتری دام کاثیدراڵ لە ناکاو دەوڵەمەند دەبن لەگەڵ هەموو ئەو داتایانە دەتوانم بەکاری بهێنم وەک خاڵێک ە بۆ ئەوەی ئەو بۆشاییە دابپۆشم لەناو زانیاریەکاندا و وە وێنەکانی تر بەکاردەهێنم ئەمە جۆرێک دەبێت لە ئیشی نمونەیی گشتی ئەوە ڕێگەیەک دەبێت لە ئەزمونی ئیشی کۆمەڵایەتی بێگومان ، ئەم بەرهەم هێنانە هەمووی ئەوەیە تا ڕادیەکی زۆر مۆدێلی دەوڵەمەندی ڕەسەنە بۆ هەموو بەشەکانی زەوی دڵخۆشکەر دەبێت ، کۆکراوە دەبێت نەک تەنها بۆ فڕینەکان و وێنەی مانگە دەستکردەکان بەڵام لە میمۆریەکی کۆکراوەدا زۆر سوپاس چەپڵە کریس ئەندرسۆن : ئەگەر من باش لەمە تێگەشتبم ؟ بەرنامەکەی تۆ ئەوەیە ڕێگەت دەدات بە چەند خاڵێک ، ئەویش ئەوەیە کە لەچەند ساڵی کەمی داهاتودا هەموو وێنەکان بەشداری پێدەکرێت لەلایەن هەر کەسێکەوە لەم سەرو ئەوسەری جیهان بەشێوەیەکی بنچینەیی بە هۆی لینکەکەوە دەبەسترێنەوە بەیەکەوە ؟ بلەیس ئەگوێرا ئەکراس : بەڵێ ، ئەم بەرنامەیە بۆ ئەوە دۆزراوەتەوە ئەمە درووست کردنی پەیوەندیە لەنێوان وێنەکاندا ئەو پەیوەندییە درووست دەکات بەپێی ناوەڕۆکی ناو وێنەکە زۆر خۆشە کاتێک بیردەکەیتەوە دەربارەی دەوڵەمەندی زانیاریە واتاییەکان کە ژمارەیەکی زۆر لەم وێنانە هەیانە وەک ئەوەی کاتێکل ە ئینتەرنێتدا دەگەڕێیت بەدوای وێنەیەکدا تۆ زاراوەکان دەنوسیت ، دواتر لە لاپەڕەی سایتەکەدا دەردەکەوێت کە زانیاریەکی زۆری هەڵگرتوە دەربارەی ئەو وێنەیە ئێستا ، چی دەبێت ئەگەر ئەو وێنەیە بەسترا بێت بە هەموو وێنەکانتەوە ؟ ئەو کات بەشە واتاییەکەی کیشوەر بڕ دەبێت وە بەشە دەوڵەمەندەکەی دەردەکەوێت کە زۆر گەورەیە . ئەوە کاریگەریەکی تۆڕی کلاسیکیە کریس ئەندرسۆن : بەڕاستی ئەوە باوەڕپێنەکراوە ، پیرۆزە بلەیس ئەگوێرا ئەکراس : زۆر سوپاس
(trg)="59"> Cha muhimu hapa ni nini tunaweza kufanya na mfumo huu .
(trg)="60"> Hii ni kuchukua takwimu kutoka kwa kila mtu -- kutoka katika mkusanyiko wa kumbukumbu za taswira , namna dunia ilivyo -- na kuzijumuisha zote .
(trg)="61"> Picha zote zinaunganishwa pamoja , na zinafanya kitu kutokea ambacho ni kubwa zaidi ya jumla ya sehemu ndogondogo .
# ku/LIusPAfOJFxG.xml.gz
# swa/LIusPAfOJFxG.xml.gz
(src)="1"> نزیکەی ١٠ ساڵ لەمەوبەر ، ئەرکێکم وەرگرت لە ڕێکخراوی فێرکاری جیهانی بۆ خوێندکارانی زانکۆکانی سوید . دوای بەسەربردنی نزیکەی ٢٠ ساڵ ئیش کردن لەگەڵ ڕێکخراوەکانی لێکۆڵینەوەی برسێتی لە ئەفریقا ئەمانە بونە هۆی ئەوەی کەمێک شارەزای جیهان ببم دەستم کرد بە دامەزراندنی زانکۆ پزیشکییەکەمان ، پەیمانگای کارلۆنیسک خولێکی کردەوە بۆ خوێندکارانی زانکۆ کە پێی دەوترا ( تەندروستی جیهانی ) . بەڵام کاتێک هەلێکت بۆ دێتە پێش ، توشی کەمێک دڵەڕاوکێ دەبیت . هەستمکرد خوێندکارەکان زۆر بەجدی دەهاتن کە لە ڕاستیشدا خۆیان خاوەنی بڕوانامەی بەرز بەرز بوون لە سیستەمی کۆلێژەکانی سوید .. وادیاربوو هەموو شتێکیان دەزانی منیش شتەکانم فێردەکردن . کاتێک دەهاتن پێش تاقیکردنەوەی ئەزمونی یەکێک لەو پرسیارانەی کە زۆر شت فێر بووم لێیەوە ئەوە بوو : کام وڵات بەرزترین ڕێژەی مانەوەی منداڵانی بە زیندوویی تێدایە لە ناو ئەم پێنج جووت وڵاتەدا ؟ هەموویانم بەیەکەوە گرێ دەدا ، لەبەرئەوەی لە هەر دوو وڵاتێکدا ڕێژەی مانەوەی منداڵێک بە زیندوویی دوو هێندەی مانەوەی منداڵێکی تر بوو لە وڵاتێکی تردا . ئەمەش مانای ئەوەیە زۆریی ڕێژەی جیاوازییەکان زۆر لە ڕێژەی گومان لە داتاکان زۆرترە لێرەدا نامەوێت تاقیتان بکەمەوە ، بەڵام وەڵامە ڕاستەکە تورکیا یە کە بەرزترین ڕێژە لە وێیە ، پۆڵەندا ، ڕووسیا ، پااکستان لەگەڵ باشوری ئەفریقا ئەمە ئەو ئەنجامە بوو کە خوێندکارە سویدیەکان پێیگەیشتبوون . لەو ماوەیەدا فێری زیاتر پشت بەخۆ بەستن بووم ، وە زۆر دڵخۆش بووم بێگومان : بەڕێژەی ١، ٨ وەڵامەکان ڕاست بوون لە نێوان هەر پێنج کەسدا . ئەوەش مانای ئەوەیە ئەو شوێنە پێویستی بە پڕۆفیسۆرێک هەبوو لە بواری تەندروستی جیهانیدا کە ئەوێش من بووم بەڵام لە درەنگانێکی شەودا ، کاتێک ڕاپۆرتێکم دەخوێندەوە شتێکم دۆزییەوە ، بۆم دەرکەوت یەکێک لە دە خوێندکارە زیرەکەکانی سوید کە ڕێژەی زانیارییەکانی لەبارەی جیهانەوە ، لە شەمپازیەک کەمترا ( پێکەنین ) لەبەرئەوەی کاتێک پرسیار لە شەمپانزی دەکەی نیوەی وەڵامەکەت بەڕاستی دەداتەوە کاتێک دوو مۆزی دەدەیتێ لەگەڵ سریلانکا و تورکیا . لە نیوەی ڕاستی حاڵەتەکاندا وەڵامەکەت بە ڕاستی دەدەنەوە بەڵام خوێندکارەکان لەوێ نەبوون . کێشەکەی من نەزانین بوو بەڵام کێشەکە ئەو بیرۆکانەیان بوو کە پێشبینیم نەدەکردن هەروەها من لێکۆڵینەوەیەکی بێ ڕەوشتانەم کرد لەسەر پڕۆفیسۆرێکی پەیمانگای کارۆلینسکا ( پێکەنین ) هەربۆیە شایستەی خەڵاتی نۆبڵ بووم لە بواری پزیشکی ژمارەی ئەوان هەمان ژمارەی شەمپانزییەکانی ئەوێ بوو ( پێکەنین ) ئەمە ئەو کاتە بوو کە من بۆم دەرکەوت کە پێویستە پەیوەندی درووست بکەین لەبەر ئەوەی ئەو داتایانەی کە باسی لە ڕووداوەکانی جیهان دەکرد هەروەها تەندرووستی منداڵان لە سەرجەم وڵاتەکانی جیهاندا زۆر ئاشکرایە ئەم بەرنامەیەمان پێشکەشکرد بەم شێوەیە : هەربازنەیەک ووڵاتێکە ئەم وڵاتەی سەرەوە چینە . ئەمەش هیندستانە قەبارەی بازنەکان ژمارەی دانیشتوان پیشان دەدات ، وەئەم تەوەرەیە پیتەکانم تیا نوسیوە لەبەرئەوەی خوێندکارەکانم ، دەیانگوت کاتێک سەیری جیهان دەکەن ، وە من پرسیارم لێدەکردن چۆن بیر لە جیهان دەکەنەوە ؟ باشە ، یەکەم جار بۆم دەرکەوت کە کتێبەکە ڕەسمی تیدایە ( پێکەنین ) جیهان هێشتا " ئێمە " و " ئێوەی " تێدایە وشەی " ئێمە " وشەیەکی جیهانی ڕۆژئاواییە ، و ووشەی " ئەوان " وشەیەکی جیهانی سێهەمە وتم : مەبەستتان چییە لە جیهانی ڕۆژئاوا ؟ زۆر باشە . جیهانی ڕۆژئاوا واتە ژیانێکی درێژ و خێزانێکی بچوک . بەڵام جیهانی سێهەم واتە ژیانێکی کورت و خێزانێکی گەورە . ئەوەتا لێرەدا پیشانتانی دەدەم . ڕێژەکانم لێرەدا داناوە : ژمارەی منداڵی هەر ئافرەتێک یەک ، دوو ، سێ ، چوار ، هەتا هەشت منداڵ بۆ یەک ئافرەت داتای باشمان هەیە لە ماوەی نێوان ساڵی ١٩٦٠ بۆ ١٩٦٢ دەربارەی قەبارەی هەرخێزانێک لە هەموو وڵاتەکاندا هەڵەی ڕێژەکان زۆر کەمن . لێرەدا ڕێژەی مام ناوەندم داناوە ، ماوەی ژیان لە ٣٠ ساڵییەوە لە هەندێک ووڵاتدا بەرز دەبێتەوە بۆ نزیکەی ٧٠ ساڵ . لە ١٩٦٢ کۆمەڵێک لە ووڵاتان هەبو لێرەدا کە پێیان دەوترا ووڵاتانی پیشەسازی ، ئەوانە بوون کە خاوەنی خێزانی بچوک و ژاینی دوور ودرێژ بوون ئەمانەش ئەو وڵاتانەبوون کە لە گەشەسەندندا بوون : ئەوان خاوەنی خێزانی گەورەن تەمنێکی کورت بوون ئێستا لە ساڵی ١٩٦٢- ەوە چی ڕوویداوە ؟ دەتانەوێت ئەو گۆڕانکاریانە ببینن ئایا خوێندکارەکان ڕاست دەکەن ؟ هێشتا دوو جۆر لە ووڵاتان هەن ؟ یاخود ووڵاتانی تازە پێگەشتوو خێزانەکانیان بەرەو بچوک بونەوە دەڕوات واتە ئەوانەی لێرەدا دەژین ؟ یاخود پێویستە ژیانیان درێژ بکەنەوە بەرەو ژیانێکی بەرزتر هەنگاو بنێن ؟ با ببینین . لە باسکردنی جیهان دەوەستین ، ئەمە سەرجەم ئامارەکانی نەتەوە یەکگرتوەکانە کە لە بەردەستدا بوون . با دەست پێبکەین ، ئەوانەی لەوێدان دەیانبینن ؟ ئەوە وڵاتی چینە . هەنگاوی بەرەو باشترکردنی لایەنی تەندروستی ناوە ، وە پێشکەوتوە هەموو ووڵاتەکانی ئەمریکای لاتین کە بەڕەنگی سەوز دیاریم کردون ، بەرەو بچوککرنەوەی خێزانەکان هەنگاویان ناوە ئەو دانە زەردەش ووڵاتە عەرەبیەکانە خێزانەکانیان بەرەو گەورەبوون چووە ، بەڵام ئەوان -- نا ئەوان تەمەنیان درێژترە بەڵام خێزانەکانیان گەورەتر نیە ووڵاتە ئەفریقیەکانیش ئەو سەوزەی خوارەوەن . هێشتا لێرەدا ماونەتەوە ئەمەش هیندستانە . ئیندۆنوسیاش بەشێوەیەکی زۆر خێرا جوڵەی کردوە ( پێکەنین ) لێرەداو لە هەشتاکاندا هێشتا بەنگلادیش هەر لە چوارچێوەی ووڵاتە ئەفریقیەکاندایە بەڵام ئێستا ، بەنگلادیش .. لە هەشتاکانەوە موعجیزە ڕوودەدات لەوێ : ئیمامەکانیان دەستیان کرد بە پلاندان بۆ بەرزکردنەوەی ڕێژەی خێزان ئەوان ئاوها زیادیان کرد . لە نەوەدەکاندا پەتای ترسناکی ( HIV ) مان هەیە کە بەشێوەیەکی بەرچاو ژیانی کەمکردەوە ؛ لە ووڵاتانی ئەفریقادا هەروەها ئەوانەی مابوونەوە بەرزبونەوە بەرەو ئەو شوێنەی کە تیایدا ژیانێکی درێژ و خێزانێکی بچوکمان هەبێت ، ئێستا جیهانێکی تەواو تازەمان هەیە ( چەپڵە ) با بەشێوەیەکی ڕاستەوخۆ بەراوردێکتان بۆ بکەم لەنێوان وویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکاو ڤێتنامدا ١٩٦٤ : ئەمریکا خێزانەکانیان بچوک بوو هەروەها ژایانێکی دریژ ڤێتنام خێزانەکانیان گەورە بوو بەڵام ژیانیان کورت بوو . ئەمەش ڕووداوەکە بوو داتاکانی کاتی جەنگ ئەوەیان دەخستە ڕوو کە تەنانەت لەگە ژمارەی ئەو هەموو قوربانیانەدا هیشتا تەمەن هەر لە درێژبووندا بوو لە کۆتایی ئەو ساڵەدا پلانی خێزانداری لە ڤێتنام دانراو خێزانەکانیتش بەرەو بچوکبوونەوە ڕۆیشتن هەروەها لە وویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا ژیان زیاتر بەرەو درێژخایەنی هەنگاوی دەنا بۆ پاراستنی قەبارەی خێزان . لە هەشتاکان تاکو ئێستا وازیان لە پلانی کۆمۆنیستی هێنا و ڕۆشتن بەرەو بازاڕی ئابوری ئەمە خێراتر ڕوویدەدا بە بەراورد لەگەڵ ژیانی کۆمەڵایەتی . پێویستە ئەمڕۆ لە ڤێتنام چاوەڕوانی هەمان قەبارەی خێزان بکەین لێرەدا لە ڤێتنام ، ٢٠٠٣ ، وەکو وویلایەتە یەکگرتوەکانی ئەمریکا ، لە ساڵی ١٩٧٤دوای تەواوبونی جەنگ وا هەستدەکەم هەموومان ... ئەگەر سەیری داتاکان نەکەین بە هەڵە تێدەگەین لە گۆڕانکاریە مەزنەکان لە ئاسیادا ، ئەویش گۆڕانی کۆمەڵایەتیە پێش ئەوەی گۆڕانی ئابوری ببینین . دەتوانین بە شێوەیەکی تر ئەمە نیشان بدەین دابەشبونی داهات لە جیهانی ئابووریدا ئەمە دابەشبونی داهاتی خەڵکی- یە لە جیهاندا ١ دۆلار ، ١٠ دۆلار یان ١٠٠ دۆلار لە هەر ڕۆژێکدا لەمەودوا کەلێنێکی زۆر گەورە نابێت لەنێوان هەژار و دەوڵەمەندا . ئەمە ئەفسانەیەکە . لێرەدا کەمێک بەرزو نزمی هەیە . بەڵام خەڵک لە هەموو لایەک هەیە ئەگەر تەماشای سەرەنجامی داهاتەکان بکەین ... داهاتەکان ئەمە ڕێژەی سەدی داهاتی جیهانە . % ٢٠ی ئەم ڕێژەیەش دەوڵەمەندەکانن کە دەکاتە نزیکەی % ٧٤ی خەڵکی هەروەها ڕێژەی فەقیرەکانیش % ٢٠ن نوێنەرایەتی نزیکەی % ٢- ی خەڵکی دەکەن . ئەمە بیرۆکەی ئەوەمان نیشان دەدات کە ووڵاتە پێگەیشتوەکان بەتەواوەتی گومانلێکراون . ئێمە بیر لە هاوکاری کردن دەکەینەوە ، بۆ نمونە ئەو خەڵکانەی لێرەدان هاوکاری ئەو خەڵکەی ئەوێ دەکەن . بەڵام لە ناوەڕاست زۆرترین ژمارەی دانیشتوان هەیە ، کە لە ئێستادا % ٢٤ ی داهات بەدەست دەهێنن با بەشێوەیەکی تر گوێمان لەمە بێت . ئەمانە کێن ؟ ووڵاتە جیاوازەکان لە کوێن ؟ دەتوانم ئەفریقاتان نیشان بدەم . ئەمە ئەفریقایە . % ١٠ی دانیشتوانی جیهان پێک دەهێنن ، زۆرینەیان هەژارن ئەمە بە گوێرەی ( ڕێکخراوی ئابووری بۆ هاوکاری و گەشەپێدان ) . دەوڵەمەندترین ووڵات نەتەوە یەکگرتوەکانە هەروەها ئەوانەی لەم لایەدان لە سەرەوە . بەتەواەتی پێکداچون لە نێوان ئەفریقا و ڕێکخراوی ئابووری بۆ هاوکاری و گەشەپێدان ئەمەش ئەمریکای لاتینە . هەموو شتێک هەیە لەسەر ئەم زەویە ، لە هەژارترینەوە بۆ دەوڵەمەندترین لە ئەمریکای لاتین لەسەرەوە دەتوانین ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا دابنێین ، هەروەها ڕۆژئاوای ئاسیا هەروەها باشوری ئاسیا . چۆن دەبێت ئەگەر بگەڕێینەوە بۆ نزیکەی ساڵی ١٩٧٠ ؟ بەرزو نزمیەکە زیاتر دەبیت . بێگومان زۆرینەی هەژارەکان لە ئاسیا بوون هەژاری لە ئاسیادا کێشەی جیهان بووە . ئەگەر ئێستا ڕێم بدەن هەندێک بەرەو پێش بڕۆین بە جیهاندا دەبینن کە ژمارەی دانیشتوان لە زیادبووندایە . سەدان ملیۆن لە ئاسیادا ڕزگاریان بوە لە هەژاری وە هەندێکی تریش چونەتە خانەی هەژارییەوە ، ئەمە ئەو شێوازەیە کە لە ئەمڕۆدا هەمانە باشترین پلان لە بانکی جیهانی ئەوە بوو کە نابێت ئێمە جیهان دابەش بکەین . زۆرینەی خەڵک لە ناوەڕاستدان بێگومان ئەوە پێوانەکردنێکی لۆگاریتمیە بەڵام بیرۆکەی گەشەکردنی ئابوریمان بەڕێژەی سەدی گەشەی کردوە با سەیری سەرەوە بکەین ڕێژەی سەدی زیادبوونمان بۆ ڕوون دەکاتەوە . ئەگەر ئەمە بگۆڕم ( GDP ) بهێنم لە جیاتی داهاتی خێزانەکان ، هەروەها ئەمانە بگێڕمەوە بۆ داتا کەسیەکان لە بڵاوکراوە هەرێمیەکان لە چوارچێوەی ئەنجامی کۆتایدا هەروەها ناوچەکان بهێنمە خوارەوە ، هێشتا بازنەکان ژمارەی دانیشتوانن هەروەها ( ڕێکخراوی ئابووری بۆ هاوکاری و گەشەپێدان ) مان هەیە لەوێدا ، لەگەڵ بیابانی ئەفریقا لەوێدا ئینجا ووڵاتە عەرەبیەکان بخەمە ئەوێوە ئەوانەی کە لە ئەفریقا و ئاسیان ، ئینجا هەموویان جیابکەینەوە دەتوانین ئەم تەوەرەیە فراونتر بکەین، قەبارەیەکی تازەتان دەدەمێ لێرەدا بە زیادکردنی هەندێک شتی بەنرخی کۆمەڵایەتی ، وەکو مانەوەی ژیان لەم تەوەرەیەدا پارە دێتە ناو باسەکەوە ، هەندێک هۆکار هەیە بۆ مانەوەی منداڵان لەوێدا لە هەندێک لە ووڵاتەکاندا ، بە ڕێژەی % ٩٩ . ٧ منداڵان لە ژایندا دەمێننەوە تاکو تەمەنی پێنج ساڵی لە ووڵاتانی تر بەڕێژەی % ٧٠ ، لێرەدا هەندێک کەلێن دیارە لە نێوان ( ڕێکخراوی ئابووری بۆ هاوکاری و گەشەپێدان ) ووڵاتانی ئەمریکای لاتین، ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا ، ڕۆژهەڵاتی ئاسیا ووڵاتە عەرەبیەکان ، باشووری ئاسیا لەگەڵ بیابانی دووەمئ ئەفریقا پەیەوەندیەکی گرنگ و پتەو هەیە لە نێوان مانەوەی منداڵ و پارەدا . ڕێگەم بدەن با بیابانی دووەمی ئەفریقا جیا بکەمەوە . تەندروستی لەوێدا باشترە بە بەراورد بەوەی سەرەوە دەتوانم لێرەدا بڕۆم وە دەتوانم بیابانی دووەمی ئەفریقا جیابکەمەوە بۆئەو ووڵاتانە . کاتێک جیادەبنەوە ، بازنەکە ووڵاتەکەیە وە قەبارەی ژمارەی دانیشتاون نیشان دەدات سیرالیۆن لەو خوارەوەیە ، موریشیوس لەو سەرەوەیە . موریشیوس یەکەم ووڵات بوو خۆی دەرباز کرد لە بەربەشتە بازرگانیەکان ، وە توانیان شەکربفرۆشن ئەوان توانیان بەرهەمەکانی چنین بفرۆشن .. بە هەمان نرخ لە خەڵکی ئەوروپا و باکوری ئەمریکا لەوێدا جیاوزیەکی زۆر گەورە هەیە لە نێوان ئەفریقادا . ئەوەتا غانا لە ناوەڕاستدایە لە سیرالیۆن ، کۆمەکی و هاوکاری مرۆڤایەتی هەیە . لێرە لە ئۆگەندا ، هاوکاری گەشەی کردوە ، لێرەدا ، کات هەیە بۆ بازرگانی لەوێدا تۆ دەتوانیت بڕۆیت بۆ پشوویەک . ئەوە جیاوزیەکی گەورەیە لە ناوخۆی ووڵاتە ئەفریقیەکاندا بەدەگمەن ئەوە ڕوودەدات .. ئەوە هەموو شتەکان یەکسان دەکاتەوە دەتوانم لێرەدا ئەفریقای باشور لەت بکەم . ئەو بازنە گەورەیەی لە ناوەڕستادایە هیندستانە بەڵام جیاوازیەکی گەورە هەیە لە نێوان ئەفغانستان و سریلانکا دەتوانم ووڵاتە عەرەبیەکان لەت بکەم ، ئەوان چۆنن؟ هەمان ئاوهەوا ، هەمان کەلتور هەمان ئاین .. زۆر جیاوازن . تەنانەت ووڵاتە دراوسێکانیش . یەمەن ، شەڕی ناوخۆ . شانشینی یەکگرتوی ئیمارات ، پارە بەتەواوی یەکسان بوو هەروەها بە شێوەیەکی باش بەکار دەهێنرا ئەم قسانە وەک ئەفسانە نیە . ئەمە ئەو منداڵە ئیشکەرە بیانیانەش دەگرێتەوە کە لەو ووڵاتەدان زۆر جار داتاکان لەوە باشترن کە ئێمە بیریان لێدەکەینەوە ، زۆرێک لە خەڵکی دەڵێن داتا خراپە لەو قەراخەدا گومانێک هەیە ، بەڵام دەتوانی چیاوازیەکە لێرەدا ببینین کامبۆدیا ، سەنگافورە . جیاوازیەکە زۆر گەورەترە لە لاوازییەکەی ناو داتاکە . ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا : ئابوری یەکێتی سۆڤیەت بۆ ماوەیەکی درێژ ، بەڵام ئەوان دوای دە ساڵ دەرکەوتن بەشیوەیەکی زۆر زۆر جیاواز . لەوێدا ئەمریکای لاتیین هەیە ئەمڕۆ ، پێویست ناکات بچین بۆ کوبا بۆ دۆزینەوەی ووڵاتێکی تەندروست لە ئەمریکای لاتیندا چیلی ڕێژەی مانەوەی منداڵانی کەمترە بە بەراورد لەگەڵ کوبادا لەم چەند ساڵەی پێشوو تاکو ئێستا لێرەدا بەرزترین داهاتی ووڵاتەکانمان هەیە لە ناو ڕێکخراوی ئابووری بۆ هاوکاری و گەشەپێدان لێرەدا هەمو شێوازەکانمان دەست دەکەوێت لەجیهاندا ، کە زیاترە یان کەمترە لەمە . ئەگەر ئێمە سەیری ئەوە بکەین شێوەی جیهان لە ساڵی ١٩٦٠ چۆن بووە ، دەست دەکەین بە جوڵە بەرەو ساڵی ١٩٦٠ ئەمە ماوتسی تونگە . تەندروستی هێناوە بۆ چین . پاشان مرد دواتر دینگ کیساوپینگ هات و پارەی هێنا بۆ چین ، بۆ جارێکی تر ئەوانی هێنایەوە بۆ ناو ڕێگا سەرەکیەکە ئێمە دەبینین کە چۆن ووڵاتەکان چووڵە دەکەن بە ئاڕاستە جیاوزەکان وەک ئەمە زۆر قورسە بتوانین ووڵاتێک وەک نمونە وەربگرین کە شێوازەکانی جیهان نیشان بدات بەڵام حەزدەکەم ئێوە بگێڕمەوە بۆ بۆ دەوروبەری ساڵی ١٩٦٠ حەزدەکەم بەراورد بکەم لە نێوان کۆریای باشور ، کە ئەمەیانە ، لەگەڵ بەرازیل کە ئەم دانەیەیە . نیشانەکە لێرەوە دوورە لە منەوە . حەزدەکەم بەراورد بکەم لە نێوان ئۆگەندا ئەوەتا لەوێدایە . دەتوانم ئەوە پێشبخەم ، وەکو ئەمە ئێوە دەتوانن ببینن کە چۆن کۆریای باشور بەشێوەیەکی زۆر خێرا بەرەو پێشچوە ، لەکاتێکدا بەڕازیل زۆر هێواشە ئەگەر جارێکی تر بگەڕێینەوە دواوە بۆ ئێرە ، نیشانەیان لێبدەین ، وەکو ئەمە جارێکی تر دەتوانن ببینن ئەوە خێرایی گەشەپێدانە کە زۆر زۆر جیاوازە لەگەڵ ووڵاتان کە لە جوڵەدان زیاتر یان کەمتر بە هەمان تێکڕایی لە پارە و تەندروستیدا . بەڵام وادیارە دەتوانن زیاتر خێراتر بن ئەگەر ئێوە یەکەمجار بایەخ بدەن بە تەندروستی لە جیاتی ئەوەی بایەخ بدەن بە دەوڵەمەندی . ئەمە ئەو ڕیگایانە نیشان دەدات کە شانشینی یەکگرتوی ئیمارات گرتویەتە بەر . ئەوان لێرەوە دێن ، ووڵاتێکی کانزایین . ئەوان هەموو نەوتەکەیان هەڵگرتوە ؛ هەموویان پارەیان دەستکەوتوە ؛ بەڵام ناتونن تەندروستی بکڕن لە سوپەرمارکێتەکان ، پێویستە لەسەرتان تەندروستی پێشبخەن . پێویستە منداڵەکانتان فێر بکرێن لە خوێندنگاکان . پێویستان بە ستافێکی ڕاهێنراوی تەندروستیە . پێویستە لەسەرتان خەڵکی هۆشیار بکەنەوە . شێخ زاید ئەوەی بەڕێگەیەکی زۆر باش ئەنجامداوە . سەرەڕای دابەزینی نرخی نەوتیش ، ئەو ئەم ووڵاتەی هێنایە سەرەوەی ئێرە . کەواتە ڕێگەی زیاترمان دەستکەوت بۆ دەرکەوتنی جیهان ، هەموو ووڵاتەکان دەبێت پارەکانیان باشتر بەکاربهێنن وەک لەوەی کە لە ڕابردودا بەکاریان هێناوە ، ئەگەر سەیری تێکڕای داتای ووڵاتەکان بکەن دەبینن وەکو ئەمە وایە بەکارهێنانی تێکڕایی داتاکان شتێکی ترسناکە ، لەبەرئەوەی جیاوازییەکی زۆر هەیە لە ناوخۆی ووڵاتەکاندا . بۆیە دەڕۆم بۆ ئێرە ، دەتوانین ببینین ئەوە ئۆگەندای ئەمرۆیە لەکاتێکدا لە ساڵی ١٩٦٠ ئەو شوێنە کۆریای باشور بوو . ئەگەر ئۆگەندا لەت بکەم بەتەواوەتی جیاوازە لە ناوخۆی ئۆگەندا . ئەمانە هێڵەکانی ئۆگەندان . ڕێژەی لە سەدا ٢٠ ی دەوڵەمەندەکانی ئۆگەندا لە وێدان . هەژارەکانیش لەخوارەوەی ئەوێدان . ئەگەر باشوری ئەفریقا لەت بکەم ئەگەر بێمە خوارەوە و تەماشای نایجیریا بکەم ، برسێتیەکی زۆر ترسناک لەوێدایە لە کۆتایدا وەکو ئەمەیە . لە سەدا ٢٠ ی هەژارەکانی نایجیریا لە دەرەوەی ئێرەدایە هەروەها لە سەدا ٢٠ ی دەوڵەمەندەکانی ئەفریقای باشور لەوێدان ، هێشتا گفتوگۆ لەسەر ئەوە دەکەین کە چارەسەر چیە وە پێویستە چی بکرێت لە ئەفریقا . هەموو شتەکانی ئەم جیهانە دەستدەکەوێت لە ئەفریقادا . هەروەها تۆ ناتوانیت گفتوگۆیەکی جیهانی تێروتەسەل بکەیت لەسەر ڤایرۆسی ( HIV ) بۆ ئەو هێمایەی سەرەوە بەهەمان ستراتیجیەت بۆ ئەوانەی خوارەوەی ئێرە . پێشکەوتنی جیهانی دەبێت لە چوارچێوەیەکی زۆر باشدا بێت ، ئەوە پەیوەندی نیە بە ئاستی هەرێمایەتیەوە . پێویست بوو زیاتر لەسەری بدوێین ئەو خوێندکارانە دەدۆزینەوە کە دەتوانن چێژی لێوەربگرن کاتێک دەتوانن ئەمە بەکاربهێنن پاشان زیاتر پێویستمان بە سیاسەتی دروستکەر و یەکگرتنی بەشەکان هەیە ، حەزدەکەن ببیننن کە چۆن جیهان بە بەردەوامی لە گۆڕاندایە . ئێستا ، باشە بۆچی ئەمە ڕوو نەدات ؟ ئەم داتایانەی هەمانە بۆچی بەکاریان ناهێنین ؟ داتامان هەیە لە نەتەوە یەکگرتوەکان لە ئاژانسی سەرژمێری نیشتیمانی هەرەوەها لە زانکۆکان و ڕێکخراوە ناحکومیەکان لەبەرئەوەی داتاکە لە داتا بەیس- ەکاندا دیارنەمان خەڵکی لێیە ، هەروەها ئینتەرنێتەرنێتیشی لێیە ، بەڵام هێشتا بەشیوەیەکی چالاک بەکارمان نەهێناوە هەموو ئەو زانیاریانەی کە بینیمان دەربارەی گۆڕان لە جیهاندا بە ئاشکرا ئامارەکانی سەرژمێری ناگرێتەوە . لەوێدا هەندێک لاپەڕەی ئەلیکترۆنی هەیە وەک ئەمەی دەیزانن ، بەڵام ئەوان هەندێک داتا لە داتا بنچینەییەکانەوە دەبەن بەڵام خەڵک پارە دەدەن بەوان ، پاسۆردەکانیان گەمژانەیە هەرەوەها سەرژمێریەکانیان بێزارکەرە .
(trg)="1"> Takriban miaka 10 iliyopita , nilianza kazi ya kufundisha maendeleo ya ulimwengu kwa wanafunzi wa Kiswidishi wa shahada ya kwanza .
(trg)="2"> Hii ilikuwa baada ya takriban miaka 20 ya kufanya kazi pamoja na taasisi mbalimbali za Afrika nikitafiti kuhusu njaa katika Afrika , kwa hiyo nilikuwa natarajiwa niwe najua zaidi kuhusu dunia .
(trg)="3"> Na nilianzia kwenye chuo chetu cha utabibu , Taasisi ya Karolinska , kozi ya shahada ya kwanza iliyoitwa Afya ya Ulimwengu .