# kk/4GBaUQduFsng.xml.gz
# nb/4GBaUQduFsng.xml.gz
(src)="1"> Бірнеше жыл бұрын өмірім тоқтап қалғандай сезіндім .
(src)="2"> Сөйтіп , белгілі америкалық философ Морган Сперлоктың 30 күн жаңа нәрсе жаса деген кеңесіне сүйендім .
(trg)="1"> For noen år siden , følte jeg meg låst til gamle rutiner , så jeg bestemte meg for å følge i fotsporene til den store amerikanske filosofen , Morgan Spurlock , og prøve noe nytt i 30 dager .
(src)="3"> Оның идеясы өте қарапайым .
(trg)="2"> Ideen er egentlig ganske simpel .
(src)="4"> Өміріңізді өзгерткіңіз келген сәттерді есіңізге түсіріңізші енді соны 30 күн жасап көруге тырысыңыз .
(trg)="3"> Tenk på noe du alltid har hatt lyst til å gjøre i livet , og prøv det de neste 30 dagene
(src)="5"> Шын мәнінде , 30 күн бір әдетке дағдылануға немесе бас тартуға қолайлы мерзім .
(src)="6"> Мысалы , жаңалықтар көруден мәңгілікке бас тарту .
(trg)="4"> Det viser seg , at 30 dager er akkurat passe lenge for å legge til en vane , eller ta bort en vane -- som å se på nyheter -- fra livet ditt .
(src)="7"> Осы айда бірдеңені үйрендім .
(trg)="5"> Det er et par ting jeg lærte mens jeg gjorde disse 30- dagers utfordringene .
(src)="8"> Біріншісі , бұрын уақыт зулап өтіп кететін , ал қазір өткен уақыттарым есімде жақсы сақтала бастады .
(trg)="6"> Det første var , at istedenfor at månedene flyr forbi , glemt , så blir tiden mye mer minneverdig .
(src)="9"> Тәжірибе барысында күнде сурет түсіріп жүрдім .
(trg)="7"> Dette er fra en utfordring om å ta et bilde hver dag i en hel måned .
(src)="10"> Қазір менің әр сәттерім және дәлме- дәл қайда болғаным есімде .
(trg)="8"> Og jeg husker nøyaktig hvor jeg var og hva jeg gjorde den dagen .
(src)="11"> Сонымен қатар , тапсырма санын ұлғайтып қиындатқанда сенімділігім артты .
(trg)="9"> Jeg la også merke til at ettersom jeg startet å gjøre flere og vanskeligere 30- dagers utfordringer så vokste selvtilliten min .
(src)="12"> Үнемі компьютердің алдында отыратын адамнан жұмысқа велосипедпен баратын болдым .
(src)="13"> Көңіл көтеру үшін .
(src)="14"> ( күлкі )
(trg)="10"> Jeg gikk fra å være en datanerd fastgrodd til kontorpulten til typen som sykler til jobb -- for moro skyld .
(src)="15"> Тіпті өткен жылы Африканың ең биік нүктесі
(trg)="11"> I fjor endte jeg til og med opp med å gå opp Mt .
(src)="16"> Килиманджаро тауына шықтым .
(trg)="12"> Kilimanjaro , det høyeste fjellet i Afrika .
(src)="17"> Осы 30 күндік тәжірибеден бұрын өмірімде мұнша " пысық " болған емеспін .
(trg)="13"> Jeg ville aldri vært så eventyrlysten før jeg startet mine 30- dagers utfordringer .
(src)="18"> Менің түсінгенім , егер бірдеңені қаласаң , 30 күн ішінде мақсатқа қол жеткізе аласың .
(trg)="14"> Jeg fant også ut at om du virkelig vil noe nok , så kan du gjøre hva som helst på 30 dager .
(src)="19"> Роман жазғың келген кезің болды ма ?
(trg)="15"> Har du noen gang ønsket å skrive en roman ?
(src)="20"> Әр қарашада мыңдаған адам 30 күнде 50 мың сөзден тұратын роман жазуға отырады .
(trg)="16"> Hver november , prøver tusenvis av mennesker å skrive sin egen roman på 50 . 000 ord , helt fra bånn , på 30 dager .
(src)="21"> Яғни , бір күнде 1, 667 сөз жазып тұрсаңыз болды .
(src)="22"> Бір ай бойы .
(trg)="17"> Det viser seg at alt du trenger gjøre er å skrive 1667 ord hver dag i en måned .
(src)="23"> Мен дәл солай жасадым .
(trg)="18"> Så det gjorde jeg .
(src)="24"> Айтпақшы , бар құпиясы күнделікті мөлшерде жазбайынша ұйқыға кетпеуіңіз керек .
(trg)="19"> Forresten , hemmeligheten ligger i å ikke gå og legge seg før du har skrevet dagens kvote .
(src)="25"> Бәлкім , шала ұйықтарсыз бірақ роман жазып бітіресіз .
(trg)="20"> Du blir kanskje søvnløs , men du blir ferdig med romanen .
(src)="26"> Романым танымал америкалық кітапқа айналды ма ?
(trg)="21"> Så er min bok den neste store amerikanske romanen ?
(src)="27"> Жоқ .
(src)="28"> Оны бір айда жаздым ғой .
(trg)="23"> Jeg skrev den på en måned .
(src)="29"> Ол өте нашар шықты .
(src)="30"> ( Күлкі )
(trg)="24"> Den er forferdelig .
(src)="31"> Бірақ , осындай кештердің бірінде
(src)="32"> Джон Ходжманды кездестірсем ,
(src)="33"> Өзімді " Компьютер жүйесінің маманымын " деп таныстырмаймын .
(trg)="25"> Men for resten av livet , om jeg møter John Hodgeman på en TED fest , trenger jeg ikke si ,
(src)="34"> Жо- жоқ !
(src)="35"> Егер қаласам , өзімді " Жазушымын " дей аламын .
(trg)="27"> Nei , nei , for om jeg vil kan jeg si , " Jeg er en romanforfatter . "
(src)="36"> ( Күлкі )
(trg)="28"> ( Latter )
(src)="37"> Қорыта келгенде , айтқым келегені мынау .
(trg)="29"> Det er en siste ting jeg vil nevne .
(src)="38"> Түсінгенім күнделікті , өзгерістер жасасаң , бір затты істесең , тез арада дағдыға айналады ,
(trg)="30"> Jeg lærte at når jeg gjorde små , bærekraftige forandringer , ting jeg kunne fortsette å gjøre , så var det mer sannsynlig at de ble permanente .
(src)="39"> Үлкен өзгерістер де өте жақсы , олар көп рақат береді .
(trg)="31"> Det er ingenting galt med store , gale utfordringer .
(trg)="32"> Faktisk er de masser av moro .
(src)="40"> Өзгерістерді қалыптастыру қиын
(trg)="33"> Men det er ikke så sannsynlig at de vil vedvare .
(src)="41"> Тәттіні 30 күн бойы жемей жүргенімде , 31- і күні былай болды ( Күлкі )
(trg)="34"> Da jeg gikk uten sukker i 30 dager , så dag 31 ut som dette .
(trg)="35"> ( Latter )
(src)="42"> Енді менің мынандай сұрағым бар .
(trg)="36"> Så her er mitt spørsmål til dere :
(src)="43"> Осы күнге дейін кімді күтіп жүрсіз ?
(trg)="37"> Hva venter du på ?
(src)="44"> Маған сенсеңіз , алдағы 30 күн көзді ашып- жұмғанша өтіп кетеді .
(src)="45"> Ендеше осы уақытта көптен бері істей алмай жүрген ісіңізді қолға алыңыз !
(src)="46"> Алдағы 30 күнде !
(trg)="38"> Jeg garanterer deg at de neste 30 dagene kommer til å komme og gå om du vil eller ikke , så hvorfor ikke tenke på noe du alltid har hatt lyst til å prøve og gi det en sjanse de neste 30 dagene .
(src)="47"> Рақмет !
(trg)="39"> Takk .
(src)="48"> ( Қошемет )
(trg)="40"> ( Applaus )
# kk/4XKhxqx83dhI.xml.gz
# nb/4XKhxqx83dhI.xml.gz
(src)="1"> Біздің сұрағымыз :
(src)="2"> Сағат қанша ?
(trg)="2"> Vi blir spurt : hva er klokken ?
(src)="3"> Ең алдымен сағаттың қолына қара , қысқасы қайсы қанша көрсетіп тұр екен .
(trg)="3"> Så først ser vi på timeviseren , som er den korteste og se hvor det peker .
(src)="4"> Дәл осы болады мінекі 12 сағат , 1 сағат , 2 сағат , 3 сағат , 4 сағат .
(trg)="4"> Så rett opp ville ha vært klokken tolv klokken ett , klokken to , klokken tre , klokken fire ,
(src)="5"> Және осы кішкене сағат 4- тен асып тұр .
(trg)="5"> Og det ser ut som den er litt mer enn fire .
(src)="6"> Сонымен біз 4 сағатамыз .
(trg)="6"> Vi er i fjerde time .
(src)="7"> Сағат 4 .
(trg)="7"> Så timen skal være fire .
(src)="8"> Енді минуттар туралы ойлап көрейік .
(trg)="8"> Og så må vi tenke på minutter .
(src)="9"> Ұзын қол минутты көрсетіп тұр , және де әр сызықша 5 минуттан турады .
(trg)="9"> Minuttviseren er den lengste viseren , og hver av disse linjene utgjør 5 minutter .
(src)="10"> Осы жерден бастайық .
(trg)="10"> Vi starter her .
(src)="11"> Мынау сағаттан 0 минут кетті , енді сағаттан 5 минут өтті , енді сағаттан 10 минут өтті .
(trg)="11"> Dette er null minutter over en hel time , fem minutter , ti minutter over en hel time .
(src)="12"> Сонымен уақыт - 10 минут , сағаттан 10 минут өтті , ал сағатымыз 4 , осылайша 4 : 10 .
(trg)="12"> Så klokka er , den er ti minutter over hel . og timen er fire , den er ti over fire .
(src)="13"> Тағы да көрейік .
(trg)="13"> La oss gjøre noen flere .
(src)="14"> Сағат қанша ?
(trg)="14"> Hva er klokken ?
(src)="15"> Ен алдымен біз сағаттың қолына қараймыз .
(trg)="15"> Så først må vi se på timeviseren .
(src)="16"> Мынау қысқа қол .
(src)="17"> Ол қазір - көрейік .
(trg)="16"> Det er den korteste viseren som er her borte .
(src)="18"> Мынау 12 , 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 , 9 . және ол 9 бен 10 ның арасында .
(trg)="17"> Dette er tolv , ett , to , tre , fire , fem , seks , sju , åtte , ni
(trg)="18"> Og den er mellom ni og ti
(src)="19"> 9 дан өтті .
(src)="20"> Сонымен әлі сағат 9 .
(trg)="19"> Så den er rett over ni , fremdeles i den niende timen .
(src)="21"> Ол әлі 10 ға жеткен жоқ .
(trg)="20"> Det har ikke kommet til klokken ti enda .
(src)="22"> Тоғызыншы сағат 9 дан бастап осы дәл 10 ға жеткенше , содан ол оныншы сағат болады .
(trg)="21"> Den niende time starter med ni og går hele veien til den kommer nærmere og nærmere ti og så kommer den til den tiende timen .
(src)="23"> Сонымен сағат 9 , және минутты табайық .
(trg)="22"> Så det er den niende timen , så var det minuttene ...
(src)="24"> Жақсы , біз 0ден бастап санап көрсек болады сағаттың жоғарғы жақтан .
(trg)="23"> Vi kan bare telle fra null øverst på klokken .
(src)="25"> Ал , 0 , 5 , 10 , 15 , 20 , 25 , 30 .
(trg)="24"> Så null , fem , ti , femten , tjue , tjuefem , tretti
(src)="26"> 30 болып тұр .
(trg)="25"> Den er ni - tretti .
(src)="27"> Және осыны да байқап көр , сағаттың 60 минуттары бар екен білеміз .
(trg)="26"> Og det virker jo fornuftig , for vi vet det er 60 minutter i en time .
(src)="28"> Және осы дәл сағаттың жарты жолы .
(trg)="27"> Og dette er akkurat halvveis rundt klokka .
(src)="29"> Және 60 тың жарты 30 екен .
(trg)="28"> Og halvparten av 60 er 30 .
(src)="30"> Тағы біреуін табайық .
(src)="31"> Сағат қанша ?
(trg)="29"> La oss gjøre en til
(src)="32"> Санап көрейік .
(trg)="31"> Vi teller .
(src)="33"> Мынау 12 , 1 - негізі , артқа санап көрші .
(trg)="32"> Dette er tolv , en , vi kan faktisk telle baklengs .
(src)="34"> 12 , 11 , 10 ға барайық .
(trg)="33"> Vi kan gå fra tolv , til elleve , ti .
(src)="35"> Дәл қазір сағат 10 да мыз .
(trg)="34"> Så akkurat nå er vi i den tiende timen .
(src)="36"> Сағат 10 нан өтті , ал 11 ге жетпеді .
(trg)="35"> Timeviseren har passert ti , men har ikke kommet til elleve enda .
(src)="37"> Сонымен сағат 10 да мыз .
(trg)="36"> Så vi er i den tiende timen .
(src)="38"> Ал сағаттан қанша минут өтті екен ?
(trg)="37"> Og hvor mange minutter over hel er vi ?
(src)="39"> Мынау 0 , 5 , 10 , 15 , 20 минут сағаттан кетті .
(trg)="38"> Den er null , fem , ti , femten , tjue minutter over hel .
(src)="40"> Соны ұзын қол көрсетіп тұр .
(trg)="39"> Det er hvor den lengste viseren peker .
(src)="41"> Ол 10 :
(src)="42"> 20 .
(trg)="40"> Den er ti - tjue .
# kk/7SiLOtPLokuh.xml.gz
# nb/7SiLOtPLokuh.xml.gz
(src)="1"> Денеңіздің тірі ағзалар фабрикасын құрайтын таңғажайып молекулалардың құрылысын сіздерге танытқым келіп тұр .
(trg)="1"> Det jeg skal vise dere nå er de forbløffende molekylære maskinene som utgjør det levende vevet i kroppen vår .
(src)="2"> Молекулалар кіп- кішкентай .
(trg)="2"> Molekyler er bitte , bitte små .
(src)="3"> Расында да , тым кішкентай .
(trg)="3"> Og med små , mener jeg virkelig små .
(src)="4"> Тіпті жарық толқынының ұзындығынан кем , сол үшін оларды жай көзімізбен тікелей бақылап отыра алмаймыз .
(trg)="4"> De er mindre enn bølgelengden til lys , så vi har ingen måte å observere dem på direkte .
(src)="5"> Бірақ ғылымның көмегімен молекула әлемінде не болып жатқанын шамамен елестете аламыз .
(trg)="5"> Men takket være vitenskapen , har vi en temmelig god idé om hva som foregår på molekylært nivå .
(src)="6"> Оларды жақыннан көрсететін нақты құрал бізде болмағандықтан , молекулалардың сипатын ауызша айту - бар болған қабілетіміз .
(trg)="6"> Så vi kan faktisk fortelle dere om molekylene , men vi har ingen direkte måte å vise dem på .
(src)="7"> Алайда олардың суретін салып көрсетсек болады .
(trg)="7"> Det vi kan gjøre er å lage tegninger .
(src)="8"> Бұл , әрине , тың тәсіл емес .
(trg)="8"> - Og det er ikke noe nytt .
(src)="9"> Ғалымдар зерттеу барысында үнемі кескіндер салып отырған .
(trg)="9"> Vitenskapsmenn har alltid laget tegninger som en del av sin tanke - og oppdagelsesprosess .
(src)="10"> Телескоп пен микроскоппен бақылайтын заттардың , өз тұжырымдарының суреттерін салу арқылы жеткізіп отырған .
(trg)="10"> De tegner det de observerer med egne øyne , ved hjelp av teknologi som teleskop og mikroskop , og også av de forestillinger de lager i sitt eget hode .
(src)="11"> Мен екі атақты мысалды таңдап алдым , себебі олар көркем өнерде де кең танылған .
(trg)="11"> Jeg har valgt to velkjente eksempler ,
(trg)="12"> - kjent for å uttrykke vitenskap gjennom kunst .
(src)="12"> Айды жақыннан көру үшін әлемдегі ең алғашқы телескопты қолданған
(src)="13"> Галилеодан бастаймын .
(trg)="13"> Og jeg starter med Galileo som benyttet verdens første teleskop til å se på månen .
(src)="14"> Ол біздің Ай жайында түсінігімізді түгелдей өзгертті .
(trg)="14"> Og han endret vår forståelse av månen .
(src)="15"> XVII ғ .
(src)="16"> Ай кіршіксіз таза аспан денесі болып есептелінді .
(trg)="15"> Oppfatningen i det 17 . århundre var at månen var en perfekt himmelsk kule .
(src)="17"> Бірақ Галилео өнімі жоқ , тастақ жерді көріп , оны өзі салған суретінде көрсетті .
(trg)="16"> Men det Galileo så , var en steinete , gold verden , slik han har uttrykt det i denne akvarellen .
(src)="18"> Келесі ғалым үлкен идеялардың негізін қалаушы , биологияның жұлдызы- Чарльз Дарвин .
(trg)="17"> En annen vitenskapsmann med store idéer , biologiens superstjerne , er Charles Darwin .
(src)="19"> Танымал жазбасын дәптерінде жоғарғы сол жақ бұрышынан " Менің ойымша , " деген сөздерден бастап , тірі ағзалардың эволюция тарихымен байланысы туралы , ата- бабаларымыздың табиғи сұрыпталумен қалай пайда болғанын , олардың даму процесстерінің қазіргілерден қалайша ерекшеленетінін өз түсінігі бойынша суреттерін салды .
(trg)="18"> Og på denne berømte sida fra hans notater , starter han oppe til venstre med " Jeg tenker " , og så lager han den første skissen av livets tre , som er hans oppfattelse av hvordan alle arter , alt levende på jorden , er forbundet gjennom evolusjonshistorien -- artenes utvikling gjennom naturlig seleksjon og endringer fra tidligere generasjoner .
(src)="20"> Ғалым болғаннан кейін молекулаларды зерттейтін биологтардың лекцияларына жиі баратынмын .
(src)="21"> Бірақ Скрипс институтының молекулалық биологы Дэвид Гудселлдің жұмыстарын кездестірмейінше , олардың терминмен сөйлеген сөздері маған түсініксіз еді .
(trg)="19"> Jeg er selv vitenskapsmann , men har gått på forelesninger av molekylærbiolologer og opplevd dem som totalt uforståelige , med alt sitt finurlige språk og sjargong som de bruker for å forklare hva de gjør , helt til jeg oppdaget kunstverkene til David Goodsell , som er molekylærbiolog fra Scripps institutt .
(src)="22"> Оның кескіндері нақты өлшеммен көрсетілген .
(trg)="20"> Og bildene hans ,
(src)="23"> Осы кісінің жұмыстары арқылы денеміздегі молекулалардың көрінісі мен үшін айқындала түсті
(trg)="21"> - som er nøyaktige og der alt er i riktig målestokk - de belyste for meg hvordan den molekylære verden inne i oss er .
(src)="24"> Мынау - қанның көлденең қимасы .
(trg)="22"> Dette er et tverrsnitt av blod .
(src)="25"> Жоғарыдағы сол жақ бұрышында сары- жасыл түсті аймақ жатыр .
(trg)="23"> Oppe til venstre er det et gulgrønt område .
(src)="26"> Ол жерде қанның сұйық бөлшегі , яғни плазмасы орналасқан .
(src)="27"> Көбінесе судан, сондай- ақ қарсы денелерден қанттан, гормондардан , тағы сол сияқты заттардан тұрады .
(trg)="24"> Det gulgrønne området er væskene i blodet , for det meste vann , men der er også antistoffer , sukker , hormoner og slike ting .