# ka/0IipDVlgwp7u.xml.gz
# ro/0IipDVlgwp7u.xml.gz

(src)="1"> აპლოდისმენტები
(trg)="1"> ( Aplauze )
(src)="2"> მუსიკა აპლოდისმენტები
(trg)="2"> ( Muzică ) ( Aplauze )

# ka/0MiL53oF22z8.xml.gz
# ro/0MiL53oF22z8.xml.gz

(src)="1"> ადმანიანები ყოველთვის აკვირდებოდნენ მათ გარშემო მოძრავ სხეულებს . ეს კი არის მოძრავი სხეული რომელიც მოძრაობს მარჯვნივ და რომელიც მალე თავისით გაჩერდება . მაშასადამე თუ შენ არაფერს არ გაუკეთებ ამ სხეულს ახლო მომოვალში ის თავისით გაჩერდება . ანუ ეს სხეული მივა უძრაობის წერტილამდე . მაგრამ იმისთვის რომ , ამ სხეულმა არ შეწყვიტოს მოძრაობა შენ უნდა მოსდო ამ სხეულს ძალა . ჩვენ აარასოდეს შეგვხვედრია ისეთი სხეული რომელიც შეუჩერებლად მოძრაობს მუდმივი სიჩქარით ისე რომ მასზე არანაირი ძალა არ მოქმედებს . ჩვენ გვგონია რომ მოძრავი სხეული თავისით გაჩერდება . ეს ალბათ იმიტომ რომ ჩვენ ისტორიაში , კონკრეტულად ანტიკური საბერძნეთიდან ყოველშემთხვევაში 1600 წლებამდე ანუ მინიმუმ 2000 წელი ყველა თვლიდა , რომ " მოძრავი სხეული ყოველთვის მიისწრაფის გაჩერებისკენ " ანუ მოძრავი სხეული თავისით გაჩერდება .
(trg)="1"> Fiintele umane au observat dintotdeauna ca daca ai un obiect care este in miscare , deci aici avem un obiect in miscare deplasindu- se spre dreapta pare a se opri desinestatator
(trg)="2"> Daca tu nu- i faci nimic acestui obiect in miscare ,
(trg)="3"> lasat de unul singur , acest obiect odata si odata se va opri in loc .
(src)="2"> და იმისთვის რომ ამ სხეულმა განაგრძოს მოძრაობა
(trg)="12"> Si daca noi am dori sa- l mentinem in miscare ,
(src)="3"> მასზე უნდა იმოქმედოს რაიმე ძალამ ეს დაშვება მთლიანად შეესაბამება ჩვენ ყოველდღიურ ცხოვრებას და ეს არის ის რასაც მთელი ცხოვრების განმავლობაში ვაწყდებოდით . მაგრამ შემდეგ ეს სამი ადამიანი გამოჩნდა , და ალბათ თქვენ გაგიკვირდებათ რატომ სამი , თუ ეს ყველაფერი ნიუტონის პირველი კანონის შესახებაა . მართლაც ამ სამი ადამიანიდან ერთერთი ისააკ ნიუტონია ეს არის ნიუტონი მაგრამ ამ ორ ადამიანსაც ჭირდება დაფასება რადგან მათ აღწერეს იგივე რასაც ნიუტონის პირველი კანონი აღწერს და მითუმეტეს მათ ეს გააკეთეს ნიუტონამდე . ეს არის გალილეო და ეს კი რენე დესკარტე . მათ ეს აღწერეს სხვადასხვა გზებით და ნიუტონმა მარტთლაც გააუმჯობესა მათი ნამუშევარი რადგან მან ეს ყველაფერი უფრო დიდ ფართო და მოწესრიგებულ ჩარჩოში მოაქცია მის დანარჩენ კანონებთან და გრავიტაციის კანონთან ერთად რომელიც გახდა მექანიკის საფუძველი და დღემდე აღწერს როგორ მუშაობს რეალობა .
(trg)="13"> noi trebuie sa aplicam o Forta Neta asupra acestuia .
(trg)="14"> Si iarasi , acest lucru corespunde perfect cu experienta oamenilor de zi cu zi , aceasta este ceea ce noi toti am avut ocazia sa vedem in fiecare zi din viata noastra .
(trg)="15"> Iar apoi , in 1600 apar acesti gentilomi , si ai putea fi surprins sa vezi trei prsonaje/ gentilomi aici , deoarece tema reprezinta Prima Lege a Miscarii a lui Newton .
(src)="4"> ( ახლა გადავიდეთ ისევ 1600 წლებში ) ამ სამმა ადამიანმა გამოთქვა შემდეგი მოსაზრება იქნებ ეს ყველაფერი სხვაგვარად მუშაობს , იქნებ სხეულებს აქვთ თვისება შეინარჩუნონ სიჩქარე და მიმართულება და თუ მათი სიჩქარე იქნება ნული , ისინი იქნებიან გაჩერებულ მდგომარეობაში , სანამ მათზე არ იმოქმედებს რაიმე ძალა .
(trg)="23"> Si aceasta enorma intelegere a lucrurilor de catre acesti trei savanti , care nu a fost de loc intuitiva la acel timp ( vorbind de perioada anilor 1600 ) aceasta intelegere a lucrurilor este ca acesti trei savanti si- au zis , poate aceasta functioneaza in alt mod .
(trg)="24"> Poate obiectele au tendinta de a- si mentine velocitatea , de a- si mentine viteza si directia .
(trg)="25"> Iar daca viteza lor este egala cu zero , ele isi vor mentine starea de repaos .
(src)="5"> ანუ ამ სამი ადამიანის მოსაზრება სრულიად ეწინააღმდეგება წინა მოსაზრებას . ანუ 2000 წლის განმავლობაში მიიჩნეოდა რომ სხეული თავისით მიდის უძრაობის მდგომარეობამდე ხოლო რომ გააგრძელონ მოძრაობა , მათზე უნდა იმოქმედოს რაიმე ძალამ . ამ სამმა ადამინმა კი თქვა რომ სხეულებს აქვთ თვისება შეინარჩუნონ თავიანთი მოძრაობა და სიჩქარე და მხოლოდ მაშინ გაჩერდება მოძრავი სხეული თუ მასზე იმოქმედებს რაიმე ძალა , ან შეიცვლება აჩქარება , სიჩქარე ან თუნდაც შეიცვლება მათ მიმართულებას . ანუ მოძრავი სხეული გაჩერების ერთადერთი გზა არის , თუ ამ სხეულზე იმოქმედებს რაიმე არაბალანსირებული ძალა . მაგრამ შენ ალბათ იტყვი : " რა ხდება ეს ხო უკვე გავიარეთ ეს ხო იყო ნახსენები როგორც კაცობრიობის ისტორიაში ისე ჩემ პირად გამოცდილებაში ეს ხო ნათელია ყველას შეუძლია ეს შეამჩნიოს როგორ ამბობს ეს ხალხი რომ სხეულს შეუძლია მუდმივად იმოძრაოს . " ამ სამმა კაცმა მართლაც გადატრიალება მოახდინა მსოფლიოს აღქმაში მათი მთავარი მიგნება იყო ის რომ , სხეულები არ ჩერდებიან თვისიშ , მათ არ აქვთ თვისება რომ გაჩერდნენ მაგრამ ისინი ჩერდებიან ურთიერთქმედებისგან რომელიც გამოწვეულია წარმოიქმნება გარემობის და ამ სხეულებზე მოქმედი ძალების გამო ძალების რომლებიც მოძრაობის საპირისპიროდ მოქმედებენ . ანუ როდესაც ფიქრობ რომ არაფერი არ ეხება ამ მოძრავ სხეულს არსებობს რაგაც ძალების ტოლქმედი რომელიც ცდილობს გააჩეროს ეს სხეული . და ამ კონკრეტულ შემთხვევაში ძალების ტოლქმედი არის ხახუნის ძალა . ხახუნის ძალა რომელიც წარმოიქმნა ამ სხეულის და საყრდენის ზედაპირის ურთიერთქმედებით ანუ როდესაც ფიქრობ , რომ ამ სხულზე არანარი ძალა არ მოქმედებს არის რაღაც ძალების ტოლქმედი , რომელიც მოქმედებს ამ სხეულის მოძრაობის საპირისპიროდ და რომელიც ამავდროულად ხახუნის ძალაა . ამ სამმა ადამიანმა გააცნობიერა ეს რადგან მათ თქვეს რომ , თუ ეს გაჩერების ტენდენცია სხეულის თვისებაა ეს სხეული ყოველთვის უნდა გაჩრდეს თავისით , ნებისმიერი გარემოების შემთხვევაში დაახლოებით ერთნაირად შემდეგ მათ აგმოაჩინეს , რომ თუ ჩვენ ზედაპირს უფრო გლუვად და სრიალად გავაკეთებთ ეს სხეული უფრო დიდ მანძილს გაივლის თუ ჩვენ საერთოდ გავაქრობთ ან გავაბათილებთ ამ ხახუნის ძალას ანუ თუ ჩვენ გადავაკეთებთ ამ ზედაპირს სრულიად " სრიალას " ეს სხეული მუდმივად იმოძრავებს . მათ ქონდათ ბედნიერება ეს ექსპერიმენტი ჩეტარებინათ კოსმოსში . და ალბათ გაგიჩნდება კითხვა , რა ხდება როდესაც ა სხეულზე ვიმოქმედებთ ძალით ? რადგან ნამდვილ ცხოვრებაში თუ მე მინდა გადავდგაგავაგორო ჩემი ტელევიზორის მაგიდა ოთახის სხვა კუთხეში მე უნდა ვიმოქმედო მასზე ძალით . ხოლო ეს სამი სამი ადამიანი გვეტყვის რომ თუ შენ ცდილობდი შეგენარჩუნებინა ამ ტელევიზორის სიჩქარე , სინამდვილეში შენ ეწინააღმდეგებოდი ძალების ტოლქმედს . ანუ როდესაც აგორებ ტელევიზორის მაგიდას ხახუნის ძალა შეასრულებდ ასრულებს იმ ძალის ფუნქციას რომელიც მოქმედებს მაგიდის მოძრაობის საწინააღდეგოდ და როდესაც ეჭიდები ამ მაგიდას , შენ მხოლოდ აბალანსებ ამ ძალებს . და თუ კარგად დააბალანსებ შეძლებ შეუნარჩუნო ამ სხეულს სიჩქარე . მაგრამ თუ გინდა რომ ააჩქარო , შენ მოგიწევს უფრო დიდი ძალის დატანება იმ მიმართულებით საითაც ეს სხეული მოძრაობს მადლობა ყურადღებისთვის : )
(trg)="27"> Deci , un mod de abordare complet opus .
(trg)="28"> Pentru 2000 de ani obiectele aveau tendinta sa se opreasca de unele singure , daca doresti sa pastrezi miscarea , aplica o forta .
(trg)="29"> Iar acesti baieti afirma intr- o buna zi ,

# ka/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
# ro/0XyEHWkqeiS8.xml.gz

(src)="1"> მე მოგითხრობთ ირაციონალურ ქცევაზე თქვენსაზე არა , რა თქმა უნდა . სქვა ხალხის ირაციონალურ ქცევაზე ( სიცილი )
(trg)="1"> O să vă spun câteceva despre comportamentul iraţional .
(trg)="2"> NU al dumneavoastră desigur .
(trg)="3"> Al altora .
(src)="2"> MIT- ში რამდენიმე წლის ყოფნის შემდეგ მივხვდი , რომ აკადემიური ნაშრომების წერა არცთუისე საინტერესოა . არ ვიცი რამდენს კითხულობთ თქვენ , მაგრამ არც მათი კითხვაა სახალისო და ხშირად არც მათი წერა წერა რა თქმა უნდა უარესია ასე რომ მე გადავწყვიტე რამე სახალისო დამეწერა გადავწყვიტე სამზარეულო წიგნის დაწერა და ამ წიგნის სათაური უნდა ყოფილიყო სადილობა პურის ნაფხვენების გარეშე : სამზარეულოს ნიჟარასთან ჭამის ხელოვნება ( სიცილი ) ამ წიგნში უნდა აღმეწერა სამზარეულოდან დანახული ცხოვრება ძალიან დაინტრიგებული ვიყავი ამ პროექტით . წიგნს უნდა ელაპარაკა ცოტა კვლევაზე და ცოტაც სამზარეულოზე ჩვენ იმდენ რამეს ვაკეთებთ სამზარეულოში , რომ ვფიქრობდი საინტერესო გამოვიდოდა წიგნის რამდენიმე თავიც დავწერე
(trg)="5"> După câţiva ani la MIT
(trg)="6"> Mi- am dat seama că scrierea lucrărilor academice nu era captivantă .
(trg)="7"> Ştiţi , nu ştiu cât de multe din acestea aţi citit .
(src)="3"> MIT გამომცემლებსაც ვანახე , მათ კი მითხრეს
(trg)="20"> Le- am dus la editura MIT şi au spus
(src)="4"> " საინტერესოა , მაგრამ ეს საჩვენო არაა . წადი და სხვა გამომცემლობა მოძებნე " ესეც ვცადე , თუმცა ყველამ იგივე გამიმეორა ,
(trg)="21"> " Drăguţ .
(trg)="22"> Dar nu e pentru noi .
(trg)="23"> Du- te şi găseşte pe altcineva "
(src)="5"> " საინტერესოა , მაგრამ საჩვენო არაა " სანამ ერთმა გამომცემელმა არ მითხრა
(trg)="25"> " Drăguţ .
(trg)="26"> Dar nu e pentru noi . "
(trg)="27"> Până când cineva a spus ,
(src)="6"> " თუ მართლა სერიოზულად ფიქრობ ამაზე ჯერ საკუთარი კვრევის შესახებ უნდა დაწერო წიგნი . უნდა გამოაქვეყნო რამე მოგვიენებით კი გექნება საშუალება რომ რამე სხვა დაწერო . მართლა თუ გინდა ამის გაკეთება ასე უნდა მოიქცე . " მე კი ვუთხარი : " იცით რა , მე მართლა არ მინდა ჩემი კვლევის შესახებ წერა მთელი დღის განმავლობაში კვლევას ვაკეთებ . წერით კი რამე სხვაზე მინდა ვწერო . რამე თავისუფალი მინდა ვწერო , ნაკლებად შეზღუდული . " გამომცემელმა კი ხისტად მომიგო
(trg)="28"> " Dacă esti hotărât în această privinţă trebuie mai întâi să scrii o carte despre cercetările tale . Trebuie să publici ceva .
(trg)="29"> Şi apoi vei avea ocazia să scrii altceva .
(trg)="30"> Trebuie să o faci dacă vrei cu adevărat "
(src)="7"> " ეს ერთადერთი გზაა რომლითაც ამას შეძლებ " მაშინ ვთქვი , " კარგით , მომიწევს ამის გაკეთება " აკადემიური შვებულება მქონდა . ჰოდა მეც ვთქვი " დავწერ ჩემი კვლევის შესახებ თუ მეტი გზა არაა . და მერე მივხედავ ჩემს სამზარეულო წიგნს . " მეც დავწერე წიგნი ჩემი კვლევის შესახებ . და საკმაოდ სახალისო აღმოცნდა მისი წერა . ორი მიზეზის გამო . ჯერ ერთი თავად წერის პროცესი გამოდგა სახალისო . მაგრამ მეორე , უფრო საინტერესო ის იყო , რომ ხალხისგან დავიწყე რაღაც- რაღაცეების სწავლა . წერისთვის ეს ფანტასტიური დროა . იმიტომ რომ ხალხისგან ბევრი და საინტერესო კომეტარის მიღება შეიძლება . ხალხი მწერს პერსონალური გამოცდილებების შესახებ და მათი მაგალითების შესახებ , და მეუბნებიან თუ რაში არ მეთანხმებიან და ნიუანსებსაც აქცევენ ყურადღებას . და აქ ყოფნაც , რა თქმა უნდა . ამ ბოლო რამდენიმე დღეში აკვიატებული ქვების ნამდვილ პიკს ვაკვირდები რომელზეც არასდროს მიფიქრია .
(trg)="36"> " Uite .
(trg)="37"> Acesta este singurul mod de a reuşi vreodată să o faci . "
(trg)="38"> Aşa ca am spus " OK , trebuie să o fac -- "
(src)="8"> ( სიცილი ) და მე ვფიქრობ რომ ეს ძალიან დამაინტრიგებელია . მე მოგითხრობთ ირაციონალურ ქცევაზე . და ეს ყველაფერი მე მინდა დავიწყო ვიზუალური ილუზიის ერთი მაგალითით როგორც რაციონალურობის მეტაფორა . შეხედეთ ამ ორ მაგიდას . თქვენ ალბათ გინახავთ ეს ილუზია . რომ გკითხოთ რომელია უფრო გრძელი , მარცხენა მაგიდის ვერტიკალი თუ მარჯვენა მაგიდის ჰორიზონტალი ? რომელი ჩანს უფრო გრძელი ? ვინმე ხედავს რამეს გარდა მარცხენა მაგიდის სიგრძის მეტობისა ? არა , არა ? ეს შეუძლებელია . მაგრამ ვიზუალური ილუზიებში შეცდომის დემონსტრირება ადვილია შემიძლია ეს მონაკვეთები დავადო სურათს . არაფერში გვეხმარება . პატარა ანიმაცია და თუ დამიჯერებთ რომ მონაკვეთები არ დამიმოკლებია მე ტქვენ დაგიმტკიცეთ რომ თქვენი თვალები გატყუებდნენ . საინტერესო კი ისაა , რომ როცა ამ მონაკვეთებს მოვაცილებ თქვენ ხედავთ თითქოს არაფერი არ გისწავლიათ ამ ბოლო ერთი წუთის განმავლობაში ( სიცილი ) თქვენ არ შეგიძლიათ შეხედოთ შურათს და თქვათ , " ახლა მე ვხედავ რეალობას როგორიც ის არის . " არა ? შეუძლებელია გაექცეთ გრძნობას , რომ ეს მართლაც უფრო გრძელია . ჩვენი ინტუიცია მართლაც გვღალატობს და ეს განმეორებადი და პროგნოზირებადია . და ჩვენ თითქმის არაფერი არ შეგვიძლია ვიღონოთ ამის წინააღმდეგ . გარდა იმისა რომ ავიღოთ სახაზავი და გაზომვა დავიწყოთ . აი კიდევ ერთი . ჩემი ფავორიტი . რა ფერზე მიუთითებს ზემოთა ისარი ? ყავისფერი . მადლობა . ქვემოთა ? ყვითელი . არადა ეს ორი უჯრედი ერთი ფერისაა . ვინმე ხედავს რომ ეს უჯრედები ერთი ფერისაა ? ეს ძალიან , ძალიან ძნელია . თუკი დავმალავ დანარჩენ კუბს თქვენ დაინახავთ რომ ეს ორი უჯრედი ერთი ფერისაა . და თუ არ გჯერათ მე შემიძლია მოგცეთ ჩემი პრეზენტაციის მასალები და თქვენ შეგიძლიათ თავად გამოიკვლიოთ და დარწმუნდეთ ამაში . მაგრამ ისე , აქაც იგივე სიტუაციაა თუკი ისევ დაგანახებთ მთელს კუბს , ილუზია ისევ ადგილზა . არ შეგვიძლია არ დავინახოთ ილუზია . ეს ალბათ მხოლოდ მაშინაა შესაძლებელი თუ ფერებს ვერ არჩევთ . მინდა რომ ილუზიაზე იფიქროთ როგორც მეტაფორაზე . ხედვა ერთ- ერთი საუკეთესო რამაა რაც ჩვენ შეგვიძლია . ჩვენი ტვინის დიდი ნაწილი სწორედ რომ ხედვას ეთმობა . ის სხვა ფუნქციებისთვის დათმობილ ნაწილებზე დიდის . ჩვენ ხედვას ყველა სხვა საქმიანობაზე ხშირად ვახორციელებთ . და ჩვენ ევოლუციურად ხედვისთვის ვართ შექმნილები . და თუკი ჩვენ ასე განმეორებით ვუშვებთ ასეთ პროგნოზირებად შეცდომებს ხედვაში , რაშიც ჩვენ ასე გაწაფულები ვართ , რაა იმის შანსი რომ არ ვუშვებთ ამაზე მეტ შეცდომას ისეთ ამოცანებში რომლებშიც არცთუისე გაწაფულები ვართ ? მაგალითად , ფინანსური გადაწყვეტილებების მიღება .
(trg)="51"> ( Râsete )
(trg)="52"> Ceea ce cred că este într- adevăr fascinant .
(trg)="53"> Vă voi spune câte ceva despre comportamentul iraţional .