# is/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
# sh/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
(src)="1"> Ég ætla að fræða ykkur smá um röklausa hegðun .
(trg)="1"> Reći ću vam nešto o iracionalnom ponašanju .
(src)="2"> Vitanlega ekki ykkar hegðun , heldur hvernig aðrir hegða sér .
(trg)="2"> Ne vašem , naravno .
(trg)="3"> Tuđem .
(src)="3"> Vitanlega ekki ykkar hegðun , heldur hvernig aðrir hegða sér .
(trg)="4"> ( Smeh )
(src)="4"> Eftir að hafa verið hjá MIT í nokkur ár gerði ég mér grein fyrir því að það að skrifa vísindagreinar er ekki sérlega spennandi .
(trg)="5"> Nakon što sam proveo nekoliko godina na MITu , shvatio sam da pisanje akademskih radova nije baš toliko uzbudljivo .
(src)="5"> Ég veit ekki hvað þið lesið mikið af þeim , en þetta er enginn skemmtilestur og ekki skárra að skrifa þær .
(trg)="6"> Ne znam koliko takvih radova čitate , ali nije ih zabavno ni čitati , a često ni pisati .
(src)="6"> Jafnvel mun leiðinlegra að skrifa þær .
(trg)="7"> Još je gore pisati .
(src)="7"> Það hvatti mig til að reyna að skrifa eitthvað skemmtilegra .
(trg)="8"> Tako sam odlučio da pokušam da napišem nešto zabavnije .
(src)="8"> Þá fékk ég þá hugmynd að skrifa matreiðslubók .
(trg)="9"> Došao sam na ideju da napišem kuvar .
(src)="9"> Og titillinn að bókinni átti að vera :
(trg)="10"> Naslov knjige je trebalo da bude
(src)="10"> " Kvöldmatur án mylsna :
(src)="11"> Listin að borða yfir vaskinum . "
(trg)="11"> " Ručanje bez mrvica : umetnost jela nad sudoperom . "
(src)="12"> " Kvöldmatur án mylsna :
(src)="13"> Listin að borða yfir vaskinum . "
(trg)="12"> ( Smeh )
(src)="14"> Og átti hún að verða rýni á lífið úr eldhúsinu .
(trg)="13"> I to je trebalo da bude pogled na život kroz kuhinju .
(src)="15"> Ég var nokkuð spenntur yfir þessu .
(trg)="14"> Bio sam jako uzbuđen zbog ovoga .
(src)="16"> Ég ætlaði að fjalla smávegis um rannsóknir , smávegis um eldhúsið .
(trg)="15"> Hteo sam da pišem malo o istraživanju , malo o kuhinji .
(src)="17"> Við gerum svo margt í eldhúsinu að ég hélt að þetta gæti orðið áhugavert .
(trg)="16"> Znate , radimo toliko toga u kuhinji da sam mislio da bi ovo moglo biti zanimljivo .
(src)="18"> Svo ég skrifaði nokkra kafla og ég fór með þá til MIT útgáfunnar og þeir sögðu :
(src)="19"> Svo ég skrifaði nokkra kafla og ég fór með þá til MIT útgáfunnar og þeir sögðu :
(trg)="17"> Napisao sam par poglavlja i odnio u izdavačku kuću MIT- a i oni su mi rekli
(src)="20"> " Sætt , en ekki fyrir okkur .
(trg)="18"> " Lepo je to , ali nije za nas .
(src)="21"> Farðu og finndu einhverja aðra . "
(trg)="19"> Idite i nađite nekog drugog . "
(src)="22"> Ég reyndi að finna aðra útgefendur en þeir sögðu allir það sama :
(trg)="20"> Pokušao sam i kod drugih ljudi i svi su mi rekli istu stvar .
(trg)="21"> " Lepo .
(src)="24"> Ekki fyrir okkur . " Þangað til einhver sagði : þeir sögðu allir það sama :
(trg)="22"> Ali nije za nas . "
(src)="25"> " Sætt .
(src)="26"> Ekki fyrir okkur . " Þangað til einhver sagði :
(trg)="23"> Sve dok mi neko nije rekao :
(src)="27"> " Sjáðu til , ef þér er alvara með þessu þá verðurðu fyrst að skrifa bók um rannsóknirnar .
(src)="28"> Þú verður að gefa eitthvað út .
(trg)="24"> " Vidi , ako si ozbiljan oko toga , prvo treba da napišeš knjigu o svom istraživanju .
(src)="29"> Og þá geturðu fengið að skrifa um eitthvað annað .
(trg)="25"> Moraš nešto da objaviš , a onda će ti se pružiti prilika da napišeš nešto drugo .
(src)="30"> Ef þú vilt þetta þá verðurðu að gera þetta . "
(trg)="26"> Ako stvarno želiš to da uradiš , onda moraš to i da uradiš . "
(src)="31"> Ég sagði :
(trg)="27"> Ja sam im rekao :
(src)="32"> " Mig langar ekkert sérstaklega til þess að skrifa um rannsóknirnar .
(trg)="28"> " Znate , ja baš i ne želim da pišem o svom istraživanju .
(src)="33"> Ég geri þetta allan daginn .
(trg)="29"> Radim to po vasceli dan .
(src)="34"> Mig langar til þess að skrifa eitthvað annað .
(trg)="30"> Hoću da pišem o nečem drugom .
(src)="35"> Eitthvað með frjálsara sniði , ekki jafn afmarkað . "
(trg)="31"> O nečemu što je slobodnije , manje sputano . "
(src)="36"> Og þessi manneskja var mjög ákveðin og sagði :
(trg)="32"> Ova osoba je bila vrlo uporna :
(src)="37"> " Heyrðu .
(src)="38"> Þetta er eina leiðin fyrir þig . "
(trg)="33"> " Slušaj , to je jedini način da to uradiš . "
(src)="39"> Svo ég sagði :
(src)="40"> " Allt í lagi , ef ég verð að gera þetta "
(trg)="34"> " U redu , ako moram ... " , rekao sam .
(src)="41"> - ég var í leyfi - og sagði :
(trg)="35"> Bio sam na odmoru .
(src)="42"> " Ég skal skrifa um rannsóknirnar ef það er engin önnur leið .
(trg)="36"> " Pisaću o svom istraživanju ... "
(trg)="37"> " ... ako je to jedini način .
(src)="43"> Og þá fæ ég að skrifa matreiðslubókina mína . " Svo ég skrifaði bók um rannsóknirnar mínar .
(trg)="38"> A onda ću preći na kuvar . "
(src)="44"> Og það reyndist vera nokkuð skemmtilegt .
(src)="45"> Á tvo vegu .
(trg)="39"> Tako sam napisao knjigu o svom istraživanju , što je na kraju ispalo vrlo zanimljivo iz dva razloga :
(src)="46"> Fyrst og fremst þá naut ég skrifanna .
(trg)="40"> Prvo , uživao sam pišući .
(src)="47"> En það sem var meira áhugavert var að ég byrjaði að læra af fólki .
(src)="48"> En það sem var meira áhugavert var að ég byrjaði að læra af fólki .
(trg)="41"> Ali još zanimljivije je bilo to što sam počeo da učim od drugih ljudi .
(src)="49"> Það er frábær tími til að skrifa því maður getur fengið svo mikil viðbrögð frá fólki .
(trg)="42"> Ovo je fantastično vreme za pisanje , zato što možete dobiti jako puno povratnih informacija od ljudi .
(src)="50"> Fólk skrifar mér og segir mér frá reynslu sinni , frá dæmum þeirra , hvar þau eru ósammála og hvar skeikar . frá dæmum þeirra , hvar þau eru ósammála og hvar skeikar .
(trg)="43"> Ljudi mi pišu o svojim ličnim iskustvima , o svojim primerima i o tome oko čega se ne slažu pišu mi o nijansma .
(src)="51"> Og jafnvel bara hérna .
(src)="52"> Ég meina undanfarna daga þá hef ég virkilega fengið að kynnast sterkari áráttukenndri hegðun en ég hafði nokkurn tíman hugsað mér .
(trg)="44"> I čak za vreme dok sam ovde , mislim , ovih par dana , susreo sam se sa vrhuncem opsesivnog ponašanja o kojima nisam ni razmišljao .
(src)="53"> Sem mér finnst alveg stórmerkilegt .
(trg)="45"> ( Smeh )
(src)="54"> Sem mér finnst alveg stórmerkilegt .
(trg)="46"> I mislim da je to fascinantno .
(src)="55"> Ég skal segja ykkur svolítið um röklausa hegðun .
(trg)="47"> Reći ću vam nešto o iracionalnom ponašanju
(src)="56"> Og mig langar til þess að byrja á því að gefa ykkur dæmi um sjónblekkingu sem myndhverfingu fyrir rökræna hugsun .
(trg)="48"> Počeću sa nekoliko primera optičkih varki kao metoforama za racionalnost .
(src)="57"> Hugsið ykkur þessi tvö borð .
(trg)="49"> Razmotrimo ova dva stola .
(src)="58"> Og þið hljótið að hafa séð þessa skynvillu .
(trg)="50"> Sigurno ste već videli ovu optičku varku .
(src)="59"> Ef ég spyrði hvort væri lengra , lóðrétta línan á borðinu vinstra megin eða lárétta línan á borðinu hægra megin ?
(src)="60"> Hvor virðist lengri ?
(trg)="51"> Ako bih vas pitao šta je duže , vertikalna linija na stolu sa leve strane ili horizontalna linjia na stolu sa desne strane , za koju biste rekli da je duža ?
(src)="61"> Getur einhver séð eitthvað annað en að þessi vinstra megin sé lengri ?
(trg)="52"> Da li neko ne misli da je leva linija duža ?
(src)="62"> Er það ekki ?
(trg)="53"> Nema šanse , zar ne ?
(src)="63"> Það er ómögulegt .
(trg)="54"> To je nemoguće .
(src)="64"> En það sem er þægilegt við sjónblekkingar er að það er auðvelt að sýna blekkinguna .
(trg)="55"> Ali zgodna stvar kod optičkih varki je da se greške lako demonstriraju .
(src)="65"> Svo ég get þá birt einhverjar línur .
(src)="66"> Það hjálpar ekki .
(trg)="56"> Tako mogu da stavim neke linije ali , to ne pomaže .
(src)="67"> Ég get hreyft línurnar .
(src)="68"> Og að því gefnu að ég minnkaði ekki línurnar , sem ég gerði ekki , þá hef ég sannað það fyrir þér að augun þín blekktu þig .
(trg)="57"> Mogu da animiram ove linije , i sve dok mi verujete da nisam smanjio linije , što naravno , nisam uradio , dokazao sam da su vas vaše oči prevarile .
(src)="69"> Það sem er áhugavert við þetta er þegar ég tek línurnar í burtu þá er
(src)="70"> Það sem er áhugavert við þetta er þegar ég tek línurnar í burtu þá er eins og þú hafir ekki lært neitt af þessu . eins og þú hafir ekki lært neitt af þessu .
(trg)="58"> E sad , zanimljiva stvar kod ovoga je da kada sklonim linije , ispada da ništa niste naučili prie par trenutaka .
(src)="71"> Þú getur ekki litið á þetta og sagt :
(src)="72"> " Allt í lagi , núna sé ég raunveruleikann eins og hann er . " Ekki satt ?
(trg)="60"> Ne možete sada da pogledate ovo i kažete : " OK , sada vidim realnost kakva jeste . "
(src)="73"> Það er ómögulegt að yfirstíga þá skynjun að þetta er lengra . hann er . " Ekki satt ?
(src)="74"> Það er ómögulegt að yfirstíga þá skynjun að þetta er lengra .
(trg)="62"> Nemoguće je prevazići taj osećaj da je ova linija stvarno duža .
(src)="75"> Innsæið blekkir okkur á kerfisbundinn og fyrirsjáanlegan hátt og alltaf eins .
(trg)="63"> Naša intuicija nas vara na ponovljiv , predvidiv i konzistentan način .
(src)="76"> Og það er varla neitt sem við getum gert í því .
(src)="77"> Að því undanskildu að taka reglustiku og mæla það .
(trg)="64"> I mi oko toga ne možemo skoro ništa da preduzmemo , osim što možemo da uzmemo lenjir i premerimo celu stvar .
(src)="78"> Hérna er önnur .
(trg)="65"> Evo još jedne .
(src)="79"> Þetta er ein af mínum uppáhalds skynvillum .
(trg)="66"> Ovo je jedna od mojih omiljenih optičkih varki .
(src)="80"> Hvaða lit sýnist þér efri örin benda á ?
(trg)="67"> Koje je boje polje na koje pokazuje gornja strelica ?
(src)="81"> Brúnan .
(trg)="68"> Smeđe .
(src)="82"> Þakka þér .
(trg)="69"> Hvala .
(src)="83"> En neðri örin ?
(trg)="70"> A donja ?
(src)="84"> Gulan .
(trg)="71"> Žuta .
(src)="85"> Það kemur á daginn að þeir eru báðir eins .
(trg)="72"> Ispada da su ipak identične .
(src)="86"> Getur einhver séð að þeir eru alveg eins ?
(trg)="73"> Da li iko vidi da su identične ?
(src)="87"> Mjög , mjög erfitt .
(trg)="74"> Jako , jako teško .
(src)="88"> Ég get hulið restina af kassanum , og ef ég geri það þá geturðu séð að þeir eru nákvæmlega eins .
(trg)="75"> Mogu i da pokrijem ostatak kocke ... ... i ako pokrijem ostatak kocke videćete da su identične .
(src)="89"> Og ef þú trúir mér ekki þá geturðu fengið glærurnar á eftir og farið að föndra og séð að þeir eru alveg eins .
(trg)="76"> Ako mi ne verujete , dobićete prezentaciju kasnije , i onda možete da probate svašta i uverite se da su identične .
(src)="90"> En það er sama sagan : ef við tökum bakgrunninn í burtu
(src)="91"> En það er sama sagan : ef við tökum bakgrunninn í burtu þá kemur skynvillan strax aftur .
(src)="92"> Ekki satt ?
(trg)="77"> Ali i ovde se ponavlja ona priča da ako odstranimo pozadinu , iluzija se vraća .
(src)="93"> Við getum ekki annað en séð þessa skynvillu .
(trg)="78"> Nemoguće je da ne vidimo tu optičku varku .
(src)="94"> Ef þú er litblindur þá held ég að þú getir ekki séð hana .
(trg)="79"> Jedino ako ste možda daltonista onda ne možete da vidite ovo .
(src)="95"> Ég vil að þú hugsir um skynvillurnar sem myndhverfinu .
(trg)="80"> Želim da na optičku varku gledate kao na metaforu .
(src)="96"> Eitt af því besta sem við gerum er að sjá .
(trg)="81"> Vid je jedna od stvari u kojoj smo najbolji .
(src)="97"> Gríðarstórum hluta heilans er úthlutað í sjón .
(trg)="82"> Veliki dio našeg mozga je rezervisan za vid .
(src)="98"> Meira en til nokkurs annars .
(trg)="83"> Veći nego za bilo koju drugu aktivnost .
(src)="99"> Það fer meiri tími hjá okkur í sjón en nokkuð annað sem við gerum .
(trg)="84"> Tokom dana gledamo više nego što radimo bilo šta drugo .
(src)="100"> Og við erum þróunarlega aðlöguð til að sjá .
(trg)="85"> A i evolucijski smo razvijeni da se oslanjamo na vid .
(src)="101"> Og ef við höfum þessar fyrirsjáanlegu kerfisbundnu villur í sjóninni , því sem við erum svo góð í , hverjar eru þá líkurnar á því að við gerum ennþá stærri mistök í einhverju sem við erum ekki eins góð í.
(src)="102"> Til dæmis , ákvarðanatöku í fjármálum .
(src)="103"> Eitthvað sem við höfum enga þróunarlega ástæðu til að gera .
(trg)="86"> I ako ponavljamo ove predvidljive greške gledajući , u čemu smo jako dobri , kakve su šanse da ne pravimo još više grešaka u nečemu u čemu i nismo tako dobri ... kao na primer , u donošenju odluka o finansijama ( smeh ) u nečemu za šta nemamo evolucijski razlog da radimo , nemamo specijalizovani deo mozga za to i ne radimo to većim delom dana .
(src)="106"> Og það má færa fyrir því rök að í þessum aðstæðum þá er raunin sú að við gerum miklu fleiri villur .
(src)="107"> Og það sem verra er , þar sem við sjáum villurnar illa .
(trg)="87"> I u tim slučajevima može da se tvrdi da mi možda zapravo pravimo mnogo više grešaka i , što je još gore , ne možemo da ih lako uočimo .
(src)="108"> Það er einfalt að sjá hvar augað blekkir í svona skynvillum .
(src)="109"> Í hugrænum villum er miklu , miklu erfiðara að sýna fólki villuna .
(src)="110"> Í hugrænum villum er miklu , miklu erfiðara að sýna fólki villuna .
(trg)="88"> Jer kod optičkih varki lako možemo da ukažemo na greške , dok je kod kognitivnih varki mnogo , mnogo teže ukazati ljudima na greške .
(src)="111"> Því langar mig til að sýna ykkur nokkrar hugrænar- blekkingar , eða öllu heldur ákvarðanatöku- blekkingu , á sama hátt .
(trg)="89"> Zato , želim da vam na isti način pokažem neke kognitivne varke , ili varke prilikom donošenja odluka .
(src)="112"> Og þetta er eitt af mínum uppáhalds línuritum í félagsvísindum .
(trg)="90"> Ovo je moj omiljeni grafik u društvenim naukama .
(src)="113"> Það er úr ritgerð eftir Johnson og Goldstein .
(src)="114"> Og það sýnir í raun og veru það hlutfall íbúa sem gáfu til kynna að
(src)="115"> Og það sýnir í raun og veru það hlutfall íbúa sem gáfu til kynna að þau væru áhugasöm fyrir því að gerast líffæragjafar .
(trg)="91"> On je preuzet iz rada Džonsona i Goldstina koji u osnovi pokazuje procenat osoba koje su navele da bi bi bili zainteresovane da doniraju svoje organe .
(src)="116"> Þetta eru mismunandi lönd í Evrópu og þú sérð í grunninn tvær tegundir af löndum .
(trg)="92"> Ovo su različite zemlje u Evropi .
(src)="117"> Þetta eru mismunandi lönd í Evrópu og þú sérð í grunninn tvær tegundir af löndum .
(src)="118"> Löndin hægra megin sem virðast vera að gefa mikið .
(src)="119"> Og löndin vinstra megin sem virðast gefa mjög lítið , eða miklu minna .
(trg)="93"> U osnovi vidite dve vrste zemalja : zemlje na desnoj strani , koje izgleaju kao da daju mnogo ; i zemlje na levoj strani koje izgleda daju jako malo , ili mnogo manje .
(src)="120"> Og löndin vinstra megin sem virðast gefa mjög lítið , eða miklu minna .
(trg)="95"> Zašto neke zemlje daju mnogo a neke zemlje daju malo ?
(src)="124"> Þegar þú spyrð fólk að þessu þá heldur það vanalega að það hafi eitthvað með menningu að gera .
(trg)="96"> Kada postavite ovo pitanje , svi obično misle da je u pitanju nešto kulturološko .
(src)="125"> Ekki satt ?
(trg)="97"> Jel tako ?
(src)="126"> Hversu vænt þér þykir um náungann ?
(trg)="98"> Koliko je vama stalo do ljudi ?