# is/VsnFkSExkNVB.xml.gz
# sa/VsnFkSExkNVB.xml.gz
(src)="4"> Svo þegar við gefum lífrænni sameind nafn er kjarni þess sem .. þarf að huga að er hversu mörg kolefni eru í keðjunni sem hún myndar , eða hversu mörg kolefni hringurinn hefur sem er til skoðunar ?
(trg)="3"> Kiedy nazywamy cząsteczki organiczne , podstawą jest
(trg)="4"> liczba atomów węgla , które tworzą łańcuch albo pierścień , na który patrzymy .
(src)="5"> Gefum okkar að ég hafi eitthvað þessu líkt .
(trg)="5"> Powiedzmy , że mam coś takiego .
(src)="6"> og vonandi ert þokkalega að þér hvað þetta stendur fyrir .
(trg)="6"> Mam nadzieję , że już wiecie
(src)="7"> Ég mun ryfja það upp lítillega .
(src)="8"> Gefum okkar að ég hafi eitthvað þessu líkt .
(trg)="7"> Ale zrobię małą powtórkę .
(src)="9"> Ég mun ryfja það upp lítillega .
(trg)="8"> Powiedzmy , że mam coś takiego .
(src)="11"> Svo fyrst spurninginn er , hversu mörg kolefni er hér ?
(src)="12"> Svo fyrst spurninginn er , hversu mörg kolefni eru hér ? og sum ykkur myndu kannski spyrja , bíddu , Er þetta sameind ? og sum ykkur myndu kannski spyrja , bíddu , Er þetta sameind ?
(trg)="9"> I pierwsze pytanie pytanie , które powinienem zadać to ile węgli tu jest ?
(src)="13"> Svona til upprifjunar . á hverjum enda línu er eitt kolefni .
(src)="14"> Svona til upprifjunar . á hverjum enda línu er eitt kolefni .
(trg)="11"> I tak dla powtórzenia , końcowy punkt każdej lini oznacza węgiel .
(src)="15"> Svo hér er kolefni , svo hér er kolefni , svo hér er kolefni svo hér er kolefni , svo hér er kolefni , svo hér er kolefni og við hofum 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 kolefni og við erum ekki með neitt tvítengi .
(trg)="12"> Więc , to jest węgiel , to jest węgiel i to jest węgiel , to jest węgiel , to jest węgiel , to jest węgiel .
(trg)="13"> I mamy jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć węgli i nie mamy wiązań podwójnych .
(src)="16"> Svo ef þú hefur allar þessar upplýsingar ertu tilbúin að gefa sameindinni nafn .
(trg)="14"> Jeśli masz wszystkie te informacje , jesteś gotowy by nazwać tą cząsteczkę .
(src)="17"> Og áður en ég geri það langar mig að sýna þér nokkur forskeyti .
(src)="18"> Og áður en ég geri það langar mig að sýna þér nokkur forskeyti .
(trg)="15"> Zanim jednak ją nazwę , podam wam wszystkie potrzebne przedrostki .
(src)="19"> Ef þú hefur eitt kolefni er forskeytið met -
(trg)="16"> Jeśli mamcie jeden węgiel , przedrostek to met -
(src)="20"> Ef þú hefur tvö kolefni er forskeytið et - og það er nauðsynlegt að leggja að minnsta kosti upp í 10 kolefni þar sem eftir það er hálf gerð eftirlíking af hinu
(trg)="17"> Jeśli macie dwa węgle , przedrostek to et -
(trg)="18"> Dobrze jest zapamiętać przynajmniej do 10
(trg)="19"> To właściwie potem się powtarza .
(src)="21"> Ef þú hefur þrjú kolefni er forskeytið próp - próp líkt og própan og þú hefur líklega heyrt um etan og metan
(trg)="20"> Jeśli masz trzy węgle , przedrostek brzmi prop -
(trg)="21"> Prop - jak propan , i pewnie także słyszałeś o etanie i metanie .
(src)="22"> En þú munt sjá það allt fljótlega . fjögur og þú ert að tala um bút - fimm , og eftir fimm verður það kunnugleg forskeyti sem þær fá sem tengja má við þær tölur svo fimm , er pent - eins og pentanagon ( fimmhyrningur ) sex er hex - líkt og hexagon sjö er hept - átta er okt - líkt og oktagon
(trg)="22"> Zaraz zobaczysz na czym to polega .
(trg)="23"> Cztery , bierzesze wtedy but -
(trg)="24"> Pięć , i po pięciu mamy tradycyjne przedrostki , które można skojarzyć z tymi numerami .
(src)="23"> Níu er nón -
(trg)="29"> Dziewięć to non - .
(src)="24"> Tíu er dek -
(trg)="30"> Dziesięć to dek - ,
(src)="25"> og eftir það er það eins og fram komi mynstur í númeringunni og líklega átt þú ekki eftir að þurfa að eiga mikið við stærri tölur en 10
(src)="26"> En ég ætla samt að rita þær af áhuga .
(src)="27"> En ég ætla samt að rita þær af áhuga .
(trg)="31"> A potem pojawia się coś w rodzaju wzorca tak naprawdę wystarczy do dziesięciu , ale napiszę to tutaj , tak dla ciekawości .
(src)="28"> Ellefu er undec - og fyrir þau ekkar sem kunna frönsku , ég er ekki einn af þeim , en ég veit að einn á frönsku er une eða uno á spænsku . svo 1 og 10 er 11 tólf er dodec - do eins og fyrir dos í spænsku dec for 10 , 2 og 10 eru 12 þrettán , þú getur ímyndað þér hvað það verður . það er trídec
(trg)="32"> Jedenaście to undek - ,
(trg)="33"> I dla tych , którzy znają francuski , ja nie znam , ale wiem , że jeden po francusku to une , a po hiszpańsku , uno .
(trg)="34"> Więc mamy 1 i 10 , czyli 11
(src)="29"> Fjórtán er tetradek -
(trg)="40"> Czternaście to tetradek - ,
(src)="30"> Tetrapod er eitthvað sem hefur fjórar fætur . og þar á eftir verður þetta mjög kerfisbundið .
(trg)="41"> Tetrapod to coś co ma cztery nogi .
(trg)="42"> I potem to staje się bardzo uporządkowane .
(src)="31"> Fimmtán er pentadek -
(trg)="43"> Dla piętnastu mamy pentadek - ,
(src)="32"> Taktu eftir pent - , 5 og 10 .
(trg)="44"> Zauważ , pent - , 5 i 10 .
(src)="33"> Sextán er hexadek -
(trg)="45"> Szesnaści to hexadek - ,
(src)="34"> Sautján er heptadek - svo þetta heldur bara eins áfram ég held að við þurfum ekki að tiltaka , ok sextán er hexadek - heptadek - , oktadek - , er átján og nítján er nónadek - og tuttugu er eikósa
(trg)="46"> Siedemnaście to heptadek - ,
(trg)="47"> To się powtarza .
(trg)="48"> Nie sądze , że muszę -- tak czy inaczej , to heksadek - , heptadek - , octodek - dla osiemnastu , dziewiętnaści to nanadek - , i potem jest 2z czyli eiko -
(src)="35"> En við förum ekki inn í það .
(trg)="49"> Ale w to nie będziemy już wchodzić .
(src)="36"> Það sem er upp talið nægir okkur .
(trg)="50"> Bo dla naszych celów wystarczy .
(src)="37"> Ég meina ég gæti farið upp í hexadek - .
(trg)="51"> To znaczy , wrócę do góry , szesnaście to hexadek - ,
(src)="38"> Svo þetta er bara hversu mörg kolefni eru lengstu keðjunni okkar .
(src)="39"> Svo þetta er bara hversu mörg kolefni eru lengstu keðjunni okkar .
(trg)="52"> To oznacza jak dużo węgli jest w naszym najdłuższym łańcuchu .
(src)="40"> Það sem ég teiknaði upp hérna er einföld keðja .
(trg)="53"> To co narysowałem tu to po prostu łańcuch .
(src)="41"> Svo við gætum strax -- gefum henni sem snöggvast nafn .
(trg)="54"> Możemy od razu -- spróbujmy go nazwać .
(src)="42"> Nú hvað eru mörg kolefni hér ? nú við höfum 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 kolefni . svo við höfum hex - sem forskeyti
(trg)="55"> Coż , ile węgli tutaj mamy ?
(trg)="56"> Cóż , mamy jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć węgli .
(trg)="57"> Więc będziemy mieli heks - jako przedrostek .
(src)="43"> Og þá fæst , rótarnafn keðjunar
(src)="44"> Þá athugar þú hvort þú sjáir einhver tvítengi í rótarkeðjunni
(src)="45"> Þá athugar þú hvort þú sjáir einhver tvítengi í rótarkeðjunni
(trg)="58"> I żeby mieć , myślę , przyrostek do tego przedrostka , albo coś w rodzaju rdzenia , musimy zobaczyć czy są tu jakieś podwójne wiązania .
(src)="46"> En hér eru engin tvítengi . og ef það eru engin tvítengi í keðjunni höfum við alkan þetta er kallað alkan , sem er almennt heiti fyrir allar keðjur kolefnis sem innihalda engin tvítengi , eða þrítengi þ . e. all tengin eru eintengi .
(trg)="59"> I tutaj nie ma żadnych wiązań podwójnych .
(trg)="60"> A jeśli nie mamy wiązań podwójnych w tym łańcuchu węglowym to mamy do czynienia z alkanem .
(trg)="61"> To nazywamy alkanem , alkan to ogólny termin dla wszystkich łańcuchów węglowych , które nie mają wiązań podwójnych ani wiązań potrójnych , wszystkie wiązania są pojedyncze .
(src)="47"> Svo að í þessu tilfelli tekur þú hex - þar sem það eru sex kolefni og af því að þetta er alkan þá bætist við - an og af því að þetta er alkan þá bætist við - an
(trg)="62"> W tej sytuacji , bierzemy heks - dla sześciu , więc to jest heks - , i następnie , ponieważ to jest alkan , dostaje końcówkę - an od alkan .
(src)="48"> Svo þetta verður hexan
(trg)="63"> Więc to jest heks , to jest heksan .
(src)="49"> Prófum aðra sameind
(trg)="64"> Weźmy coś innego .
(src)="50"> Gefum að ég hafi þessa . ég teikna -- höfum þessa aðeins lengri segjum að ég hafi þessa hérna .
(trg)="65"> Powiedzmy , że narysuję to tu .
(trg)="66"> Narysuję -- zróbmy go trochę dłuższym .
(trg)="67"> Więc powiedzmy , że mam to tutaj .
(src)="51"> Hvað eru mörg kolefni í sameindinni ? við höfum 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 kolefni þau eru öll með eintengi svo það verða sjö kolefni . hún er heptan þar sem allt er tengt með eintengjum
(trg)="68"> Ile węgli mamy ?
(trg)="69"> Mamy jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć , siedem węgli .
(trg)="70"> Mają wszystkie wiązania pojedyncze , więc jest to alkan .
(src)="52"> Nú ef þessi sameind myndar keðju eða myndar hring
(trg)="73"> Teraz , możemy mieć łańcuch , albo możemy mieć pierścień , powiedzmy , że wstawiamy przedrostek cyklo - przed tym wszystkim .
(src)="53"> Bæti ég sýkló fyrir framan nafnið sem forskeyti . svo ef ég hef -- leyfðu mér að sýna þér hvað ég er að tala um ef ég hef fimm kolefni , 1 , 2 , 3 4 svo 1 , 2 , 3 , 4 , 5 . allt í lagi þetta eru fimm hérna . ég hef 1 , 2 , 3 , 4 , 5 kolefni í keðju . ef ég hef fimm kolefni í keðju eins og þessari verður það pentan .
(trg)="74"> Jeśli mam -- pokażę wam o czym mówię .
(trg)="75"> Jeśli mam pięć węgli , jeden , dwa , trzy , cztery , więc , jeden , dwa , trzy , cztery , pięć .
(trg)="76"> OK , więc tu jest 5 węgli .
(src)="54"> En ef ég hef fimm kolefni sem mynda hring . ég ætla að tekna það . svo 1 , 2 , 3 , 4 , 5 kolefni og keðjan myndar hring .
(trg)="79"> Ale jeśli mam pięć węgli i tworzą one pierścień narysuję to
(trg)="80"> Więc , mamy tu jeden , dwa , trzy , cztery , pięć węgli i tworzą one pierścień .
(src)="55"> Teiknuð þetta aðeins betur . svo ég er í raun að teikna fimmhyrning .
(trg)="81"> Narysuję to trochę lepiej .
(trg)="82"> Rysuję po prostu pentagon .
(src)="56"> En taktu eftir , að hann hefur fimm kolefni . ég get teiknað kolefnin hér kolefni , kolefni , kolefni , kolefni , kolefni . og svona til upprifjunar , það sem þú sér ekki eru vetnin . þau eru tengd
(trg)="83"> Ale zauważcie , że mamy tu pięć węgli .
(trg)="84"> Mogę tu dorysować węgle .
(trg)="85"> Węgiel , węgiel , węgiel , węgiel , węgiel .
(src)="57"> Hver þessara gaura hefur tvö tengi , svo þeir verða að vera tengdir tveimur tengjum við eitthvað annað , en hér eru það vetni . ég teikna þau inn til upprifjunar
(trg)="87"> Każdy w tych węgli tworze dwa wiązania , więc muszą być dwa wiązania z czymś innym
(src)="58"> Taktu eftir hvað myndin verður fljót flókin þegar þú teiknar inn öll vetnin á hvert kolefni svo þetta er dálítið mikið , ég ættti kanski ekki að gera þetta . en hér er það . svo sameindin verður mjög flókin ef öll vetnin eru teiknuð svo það er betra að gera ráð fyrir að þau séu þarna .
(trg)="88"> Narysuję tutaj dla powtórzenia , ale zauważycie bardzo szybko , że rysunek staje się strasznie chaotyczny kiedy dorysujecie 2 wodory przy każdym węglu .
(trg)="89"> Trochę u wyżej -- może nie powinienem tego robić
(trg)="90"> No i jest .
(src)="59"> Ef við teiknum ekki öll fjögur tengin við kolefni er það skilningur okkar að þau séu vetni .
(trg)="93"> Jeśli nie narysuję wszystkich 4 wiązań od węgla , to pozostałe 2 to wiązania z wodorem .
(src)="60"> Hérna , þú gætir sagt " OK þeta er alkan , þar sem sameindin hefur engin tvítengi . öll þessi tengi milli kolefnanna eru eintengi .
(trg)="94"> Możecie powiedzieć , OK , to jest alkan , bo nie ma tu wiązań podwójnych .
(trg)="95"> Wszystkie te połączenia z węglem są pojedyncze .
(src)="61"> Fimm kolefni , svo þú gætir sagt pentan , en þú mátt ekki gleyma einu atriði en . þetta er hringur svo bæta þarf við forskeytinu sýkló - við það . svo það verður , af því að það er hringur , sýklópentan .
(trg)="96"> Mam 5 węgli , możecie powiedzieć , że to pentan , ale musicie pomyśleć o jeszcze jednej rzeczy .
(trg)="97"> To jest pierścień , więc dodajemy przedrostek cyklo - .
(trg)="98"> Ponieważ jest to pierścień , piszemy cyklopentan .
(src)="62"> leyfðu mér að brjóta þetta í niðurr . þetta segir okkur að við erum með hring . þú sérð að þetta er hringur þetta segir okkur að við erum með fimm kolefni og þá segir þetta okkur hérna - an hlutin að öll tengin milli kolefnanna eru eintengi
(trg)="99"> Rozłożę to na części .
(trg)="100"> To mówi nam , że mamy do czynienia z pierścieniem .
(trg)="101"> Widać , że to pierścień .
(src)="63"> Öll kolefnis- kolefnistengin er eintengi .
(trg)="103"> Wszystkie wiązania węgiel- węgiel są pojedyncze .
(src)="64"> Engin tví - eða þrítengi .
(trg)="104"> Żadnych podwójnych albo potrójnych wiązań .
(src)="65"> Öll eintengi . förum nú í hina áttina
(trg)="105"> Wszystkie pojedyncze .
(trg)="106"> Popatrzmy z innej strony .
(src)="66"> Byrjum á því að vera með nafnið og sjúm hvort við getum teikna upp byggingu sameindarinnar .
(trg)="107"> Zacznijmy od nazwy i sprawdzmy , czy uda się wymyślić jak wygląda rzeczywista struktura .
(src)="67"> Segjum að við höfum sýklónónan hvað er það að segja mér ?
(trg)="108"> Powiedzmy , że mam cyklononan .
(trg)="109"> Co to dla mnie oznacza ?
(src)="68"> Það segir mér að ég hef hring
(trg)="110"> Mówi mi , że mam pierścień .
(src)="69"> Þetta er hringur . sameindin hefur hring byggingu . hún mun hafa níu kolefni , níu C. svo er hún alkan , svo þau munu öll vera eintengd .
(trg)="111"> To jest pierścień .
(trg)="112"> Będzie miał strukturę pierścienia .
(trg)="113"> Będzie też miał 9 węgli , i to jest alkan , więc wszystkie wiązania będą pojedyncze .
(src)="70"> svo ef þú vilt teikna hana , ég ætla að teikna níu kolefni í hring , það getur verið erfitt . ég reyni mitt besta , sjáum til þetta er eitt , tvö , þrjú , fjögur , fimm , sex , sjö , átta .
(trg)="114"> Jeśli chcesz to narysować , chcę narysować 9 węgli w pierścieniu , to nie jest takie łatwe .
(trg)="115"> Spróbuję , zobaczmy , to jest jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć , siedem , osiem .
(src)="71"> sjáum til ég skal teikna hana . ég ætla að reyna aftur svo 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 og svo 9 . og svo getur þú tengt það síðasta . sjáum til er þetta örugglega og augljóslega hefði ég getað teiknað þetta betur en þetta en vonandi sérðu öllar brúnirnar . svo við höfum 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 níu kolefni . þau eru í hring ég er með níu kolefni öll eintengd svo þetta er sýklónónan . þó það sé örugglega betri leið til , til að gera þetta betur .
(trg)="116"> Zobaczmy ...
(trg)="117"> Spróbuję lepiej do tego podejść .
(trg)="118"> WIęc , mamy jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć siedem , osiem i dziewięć .
(src)="72"> Svo ef einhver segir við , octan , og það gæti verið að þú þekktir þennan frasa frá umræðunni um bensín þá eru þeir bókstaflega að tala um sameindina oktan .
(trg)="125"> Jeśli kto powie ci oktan , pewnie słyszałeś to na stacji benzynowej .
(trg)="126"> Rzeczywiści chodziło o cząsteczkę oktanu .
(src)="73"> Og nú veist þú , eða hefur í það minnsta tilfiningu fyrir því sem þeir eru að tala um .
(trg)="127"> Teraz już wiesz , albo chociaż masz pojęcie o czym mówią .
(src)="74"> Okt - segir þér að þú hafir átta kolefni það er ekkert sýkló fyrir framan svo það er ekki hringsameind svo það er bein keðja og - an segir þér að öll tengin milli kolefnanna séu eintengi , svo það eru bara átta kolefni í keðju .
(trg)="128"> Okt - mówi ci , że masz 8 węgli
(trg)="129"> Nie ma cyklo - na początku , więc to nie jest cyklo .
(trg)="130"> To będzi po prostu łańcuch .
(src)="75"> 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8 það mun einfaldlega líta svona út 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , 6 , 7 , 8
(trg)="133"> Jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć , siedem , osiem .
(trg)="134"> Wygląda tak .
(trg)="135"> Jeden , dwa , trzy , cztery , pięć , sześć , siedem , osiem .
(src)="76"> Í næsta myndbandi munum við bæta fleiru við þessar sameindir , og hafa nöfnin flóknari .
(trg)="136"> W następnych filmikach , dodamy jeszcze coś do tych cząsteczek i przyjrzymy się bardziej skomplikowanym nazwom .
(src)="2"> Ég mun ryfja það upp lítillega .
(trg)="2"> To jest pierścień . a to coś to wodór . co to przedstawia .