# is/0Ri6knbcAylb.xml.gz
# pt/0Ri6knbcAylb.xml.gz
(src)="1"> Þegar þú hefur bara 21 mínútu til að tala þá virðast 2 milljón ára vera virkilega langur tími .
(trg)="1"> Quando só temos 21 minutos para falar , dois milhões de anos parecem muito tempo .
(src)="2"> En í þróunarsögunni eru 2 milljón ár ekkert .
(trg)="2"> Mas , em termos de evolução , dois milhões de anos não é nada .
(src)="3"> Samt , á 2 milljónum ára , tókst mannheilanum að næstum þrefaldast í massa , sem byrjaði sem 600 gramma heili forfeðra okkar , Hæfimönnunum , og er orðinn að næstum 1500 gramma kjöthleifinum sem allir hafa milli eyrna sinna í dag .
(trg)="3"> Todavia , em dois milhões de anos , a massa do cérebro humano quase triplicou .
(trg)="4"> Passou de pouco mais de meio quilo do nosso antepassado , o Homo Habilis , para o rolo de carne de quase 1, 5 kg que toda a gente tem entre as orelhas .
(src)="4"> Hvað er það við stóran heila sem náttúran var svo áköf að láta okkur öll hafa slíkann ?
(trg)="5"> O que há de tão especial num cérebro grande , para que a Natureza nos tenha dado um a todos nós ?
(src)="5"> Nú , það kemur í ljós að þegar heilinn þrefaldast í stærð , verða þeir ekki bara þrefalt stærri , þeir öðlast nýja byggingu .
(trg)="6"> Acontece que , quando um cérebro triplica de tamanho , não fica somente três vezes maior , também adquire novas estruturas .
(src)="6"> Og ein af aðalástæðum fyrir því að heilinn okkar varð svona stór er að hann fékk nýjann hluta sem kallast ennisblað .
(trg)="7"> O nosso cérebro cresceu tanto sobretudo porque adquiriu uma nova parte chamada lobo frontal .
(src)="7"> Og sérstaklega , hluti heilans sem kallast heilabörkur .
(trg)="8"> E , em especial , uma região chamada córtex pré- frontal .
(src)="8"> Hvað gerir heilabörkurinn eiginlega fyrir þig sem ætti að réttlæta algjöra hönnunarbreytingu á mennsku höfuðkúpunni á augnabliki í þróunarsögunni ?
(trg)="9"> O que faz o córtex pré- frontal para que se justifique a total reestruturação do crânio humano num piscar de olhos evolutivo ?
(src)="9"> Jú , það leiðir í ljós að heilabörkurinn gerir helling af hlutum , en einn af mikilvægustu hlutunum sem hann gerir er að hann er reynslu hermir
(trg)="10"> O córtex pré- frontal faz muitas coisas , mas uma das coisas mais importantes é que é um simulador de experiências .
(src)="10"> Flughermar æfa í flughermum svo að þeir þurfi ekki að gera raunveruleg mistök í flugvélum .
(trg)="11"> Os pilotos de aviões praticam em simuladores de voo para não cometerem erros reais em aviões .
(src)="11"> Manneskjur hafa þessa stórkostlegu aðlögun að þeir geta raunverulega upplifað reynslu í hausnum á sér áður en þær reyna þær í alvöru heiminum .
(trg)="12"> Os seres humanos têm esta maravilhosa adaptação que lhes permite viverem experiências na sua cabeça antes de as experimentarem na vida real .
(src)="12"> Þetta er bragð sem engir forfeður okkar gátu gert , og ekkert annað dýr getur gert í líkingu við það sem við getum .
(trg)="13"> Este é um truque que nenhum dos nossos antepassados conseguia fazer e que nenhum outro animal consegue fazer como nós .
(src)="13"> Þetta er stórkostleg aðlögun .
(trg)="14"> É uma adaptação maravilhosa .
(src)="14"> Þetta er alveg í líkingu við griptæka þumalinn og að standa upprétt og tungumál sem einn af hlutunum sem kom okkar tegund úr trjánum og inn í verslunarkjarnana .
(trg)="15"> Juntamente com os polegares oponíveis , a postura vertical e a linguagem , foi uma das coisas que permitiu à nossa espécie sair das árvores e ir para os centros comerciais .
(src)="15"> Nú - ( hlátur ) - þið hafið öll gert þetta .
(trg)="16"> ( Risos )
(src)="16"> Ég meina , þið vitið ,
(trg)="17"> Todos nós já usámos este simulador .
(src)="17"> Ben og Jerry hafa aldrei búið til lifur og lauk ís .
(trg)="18"> Porque é que não há gelados com sabor a iscas ?
(src)="18"> Það er ekki af því að þeir hrærðu það saman , smökkuðu og sögðu :
(src)="19"> " Ojj . "
(trg)="19"> Não é porque os tenham fabricado , provado e dito " Brrr ! "
(src)="20"> Það er vegna þess , að án þess að fara úr sætinu ykkar , hafið þig hermt eftir bragðinu sem kæmi og sagt ojj áður en þið búið ísinn til .
(trg)="20"> É porque , mesmo sem saírem das vossas cadeiras , vocês podem simular esse sabor e dizer " brrr ! " antes de os fabricarem .
(src)="21"> Látum nú sjá hversu vel reynslu hermirinn ykkar virkar .
(trg)="21"> Como é que funcionam os vossos simuladores de experiências ?
(src)="22"> Gerum bara stutta greiningu áður en ég held áfram með restina af fyrirlestrinum .
(trg)="22"> Vamos fazer um pequeno teste antes de eu continuar com a palestra .
(src)="23"> Hér eru tvær mismunandi framtíðir sem ég býð ykkur að íhuga , og þið getið reynt að herma þær sagt mér hvora þið mynduð frekar kjósa .
(trg)="23"> Temos aqui dois futuros diferentes que vos convido a contemplar , que podem tentar simular e depois digam- me qual deles preferem .
(src)="24"> Ein er að vinna í lottóinu .
(trg)="24"> O primeiro é ganhar a lotaria .
(src)="25"> Það er um 314 milljón dollarar .
(trg)="25"> Cerca de 250 milhões de euros .
(src)="26"> Hin framtíðin er að lamast fyrir neðan mitti .
(trg)="26"> E o outro é ficar paraplégico .
(src)="27"> Nú , hugsið ykkur um í smástund .
(trg)="27"> Pensem nisto por um momento .
(src)="28"> Ykkur finnst trúlega að þið þurfið ekki smástund til að hugsa ykkur um .
(trg)="28"> Provavelmente acham que não precisam de pensar muito .
(src)="29"> Merkilegt nokk , þá eru til gögn um þessa tvo hópa , gögn um hve hamingjusamir þeir eru .
(trg)="29"> O curioso é que existem informações sobre estes dois grupos de pessoas , informações sobre quão felizes são .
(src)="30"> Og það er nákvæmlega eins og þið bjuggust við , er það ekki ?
(trg)="30"> E isto é exatamente o que esperavam , não é ?
(src)="31"> En þetta eru ekki gögning .
(trg)="31"> Mas os resultados não são estes .
(src)="32"> Ég bjó þessi til !
(trg)="32"> Fui eu que os inventei !
(src)="33"> Þetta eru gögnin .
(trg)="33"> Os resultados são estes .
(src)="34"> Þið félluð í skyndiprófinu , og þið eru vart komin fimm mínútur inn í fyrirlesturinn .
(trg)="34"> Chumbaram no teste e nem passaram cinco minutos de aula .
(src)="35"> Af því að staðreyndin er sú að ári eftir að hafa misst máttinn í fótunum , og ári eftir að hafa unnið í lottóinu , eru lottóvinningshafar og fólk sem er lamað fyrir neðan mitti , jafn hamingjusöm með líf sitt .
(trg)="35"> Porque a realidade é que um ano depois de perderem o uso das pernas , e um ano depois de terem ganho a lotaria , os que ganharam a lotaria e os paraplégicos estão igualmente felizes com a sua vida .
(src)="36"> Nú , ekki líða of illa yfir því að hafa fallið í fyrsta skyndiprófinu , af því að allir falla á öllum skyndiprófunum alltaf .
(trg)="36"> Bem , não se sintam muito mal por chumbarem no primeiro teste , porque as pessoas estão sempre a chumbar nos testes .
(src)="37"> Rannsóknin sem að rannsóknarstofan mín hefur verið að gera , sem hagfræðingar og sálfræðingar í kringum hnöttinn hafa verið að gera , hefur sýnt okkur eitthvað sem að okkur brá við að vita .
(src)="38"> Eitthvað sem að við köllum árekstrar hlutdrægni , sem að er tilhneigingin fyrir herminn að vinna illa .
(src)="39"> Til að hermirinn geti látið þig trúa að mismunandi niðurstöður eru meira mismunandi en þær eru í raun og veru .
(trg)="37"> As experiências feitas no meu laboratório e as que economistas e psicólogos têm feito por todo o país , têm- nos revelado uma coisa realmente surpreendente , uma coisa a que chamamos o " preconceito do impacto " , a tendência do simulador para funcionar mal , para vos fazer crer que a diferença entre resultados é mais significativa do que de facto é .
(src)="40"> Frá vettvangs rannsóknum til rannsókna á tilraunastofum , sjáum við að vinna eða tapa kosningum , eignast að tapa rómantískum maka , að fá eða ekki fá stöðuhækkun , ná eða falla á framhaldsskóla prófunum , þegar allt kemur til alls , hafa þessi atriði minni áhrif , minni ákafa og miklu minni endingu en fólk hefði haldið að þau hefðu .
(trg)="38"> De estudos de campo a experiências de laboratório , vemos que ganhar ou perder uma eleição , adquirir ou perder um namorado , conseguir ou não conseguir uma promoção , passar ou reprovar um exame universitário , e por aí adiante , tem muito menos impacto , menos intensidade e muito menor duração do que as pessoas esperam que tenham .
(src)="41"> I raun , hefur nýleg rannsókn - þetta sló mig næstum í gólfið - nýleg rannsókn sýnir hvernig stór lífs áföll hafa áhrif á fólk gefur til kynna að if það hefði gerst fyrir þrem mánuðum síðan , aðeins með örfáum undantekningum , höfðu þau engin áhrif nokkrunvegin á hamingju þína .
(trg)="39"> De facto , um estudo recente — isto deixa- me boquiaberto — um estudo recente que mostra como os grandes traumas da vida afetam as pessoas sugere que , se aconteceram há mais de três meses , apenas com algumas exceções , não têm qualquer impacto na nossa felicidade .
(src)="42"> Af hverju ?
(trg)="40"> Porquê ?
(src)="43"> Af því að hamingja getur verið mynduð ( búin til )
(trg)="41"> Porque a felicidade pode ser sintetizada .
(src)="44"> Sir Thomas Brown skrifaði árið 1642 , " Ég er hamingjusamasti núlifandi maður .
(trg)="42"> Sir Thomas Brown escreveu em 1642 :
(src)="45"> Ég hef það í mér sem að getur breytt fátækt í ríkidóm , mótlæti í farsæld
(trg)="43"> " Eu sou o homem mais feliz do mundo .
(trg)="44"> " Tenho em mim o que pode converter
(trg)="45"> " a pobreza em riqueza , a adversidade em prosperidade .
(src)="46"> Ég er meira ósærandi en Akkíles ; örlög hafa engan stað til að slá mig . "
(trg)="46"> " Sou mais invulnerável do que Aquiles .
(src)="47"> Hverskonar stórmerkilega vélbúnað hefur þessi maður í hausnum á sér ?
(trg)="47"> A sorte não tem como me ajudar . "
(trg)="48"> Que tipo de máquina notável tem este tipo na cabeça ?
(src)="48"> Jú , það kemur í ljós að það er nákvæmlega sami stórmerkilegi vélbúnaðurinn sem við höfum öll .
(trg)="49"> Acontece que tem a mesma máquina notável que todos nós temos .
(src)="49"> Mannskepnan hefur eitthvað sem að við gætum litið á sem sálrænt ónæmiskerfi .
(trg)="50"> Os seres humanos têm uma coisa que podemos considerar como um " sistema imunitário psicológico " .
(src)="50"> Kerfi af hugsana ferlum , aðallega ómeðvituðum hugsanaferlum , sem hjálpa þeim að breyta því hvernig þau sjá heiminn , svo að þeim líði betur með heiminn sem að þau finna sig í.
(trg)="51"> Um sistema de processos cognitivos , em grande medida processos cognitivos não- conscientes , que os ajuda a mudar a sua visão do mundo , para que possam sentir- se melhor quanto ao mundo em que se encontram .
(src)="51"> Eins og Sir Thomas , þá hafið þið þessa vél .
(trg)="52"> Tal como Sir Thomas , vocês têm esta máquina .
(src)="52"> Ólíkt Sir Thomas , þá virðist sem þið ekki vita af því .
(trg)="53"> Mas , ao contrário de Sir Thomas , parece que vocês não o sabem .
(src)="53"> Við búum til hamingju , en við höldum að hamingja sé eitthvað sem að maður finnur .
(trg)="54"> Nós sintetizamos felicidade , mas pensamos que a felicidade tem que ser procurada .
(src)="54"> Nú , þú þarft ekki mig til að gefa ykkur of mörg dæmi um fólk sem að býr til hamingju , grunar mig .
(src)="55"> Ég ætla samt að sýna ykkur nokkrar reynslysögur sem sönnun , maður þarf ekki að líta langt til að finna sannanir .
(trg)="55"> Desconfio que vocês não precisam que vos dê muitos exemplos de pessoas que sintetizam felicidade , mas vou mostrar- vos algumas provas experimentais .
(src)="56"> Til að skora á sjálfan mig , úr því ég segi þetta annað slagið í fyrirlestrum , tók ég afrit af New York Times og reyndi að finna nokkru tilvik af fólki sem að býr til hamingju .
(trg)="57"> Num desafio a mim mesmo , já que digo isto de vez em quando em palestras , procurei no New York Times exemplos de pessoas que sintetizam felicidade .
(src)="57"> Og hér eru þrír náungar sem búa til hamingju .
(trg)="58"> Encontrei três pessoas .
(src)="58"> " Ég er miklu betur settur líkamlega , fjárhagslega , tifinningalega , andlega og á næstum allann annan máta . " " Ég sé ekki eftir neinu eina einustu mínútu .
(trg)="59"> " Estou muito melhor física , financeira , emocional e mentalmente
(trg)="60"> " e em quase tudo o resto . "
(src)="59"> Þetta var stórfengleg lífreynsla . " " Ég trúi því að allt hafi farið á besta veg . "
(trg)="61"> " Não me arrependo nada .
(trg)="62"> Foi uma experiência gloriosa . "
(src)="60"> Hverjar eru þessar persónur sem eru svona svakalega ánægðar ?
(trg)="63"> " Tudo se resolveu pelo melhor . "
(src)="61"> Jú , fyrsti var Jim Wright .
(trg)="64"> Quem são estas pessoas que estão tão felizes ?
(src)="62"> Sum ykkar ery nógu gömul til að muna : hann var formaður Hús Fulltrúanna og hann sagði af sér með ósóma þegar þessi ungi repúblíkani sem heitir Newt Gingrich uppgvötaði skuggalega bóka útgáfusamning sem hann hafði gert .
(trg)="65"> Bem , o primeiro é Jim Wright .
(trg)="66"> Alguns de vocês devem lembrar- se : ele era o presidente da Câmara dos Representantes e demitiu- se quando Newt Gingrich , um jovem Republicano descobriu que ele tinha feito um acordo suspeito para a publicação de um livro .
(src)="63"> Hann tapaði öllu .
(trg)="67"> Perdeu tudo .
(src)="64"> Valdamesti demókratinn í landinu , hann tapaði öllu . hann tapaði peningunum sínum , hann tapaði völdunum sínum ,
(trg)="68"> O Democrata com mais influência no país , perdeu tudo .
(trg)="69"> Perdeu o dinheiro , perdeu o poder ...
(src)="65"> Hvað getur hann sagt öllum þessum árum seinna um þetta allt saman ?
(trg)="70"> O que é que ele nos diz todos estes anos depois ?
(src)="66"> " Ég er betur settur líkamlega , fjárhagslega , andlega og á næstum allann annan máta . "
(trg)="71"> " Estou muito melhor física , financeira , mentalmente e em quase tudo o resto . "
(src)="67"> Hvern annan máta getur hann verið betur settur sem ?
(src)="68"> Grænmetislega ?
(trg)="72"> Em que aspeto é que ele podia ficar melhor ?
(src)="69"> Steinefnalega ?
(trg)="73"> Vegetal ?
(trg)="74"> Mineral ?
(src)="70"> Dýralega ?
(trg)="75"> Animal ?
(src)="71"> Hann náði flestum mátum nokkuð vel þarna .
(trg)="76"> Ele praticamente referiu tudo .
(src)="72"> Moresse Bickham er einhver sem þú hefur aldrei heyrt um .
(trg)="77"> ( Risos )
(src)="73"> Moreese Bickham sagði þessi orð þegar honum var sleppt .
(trg)="78"> Vocês nunca ouviram falar de Moreese Bickam .
(trg)="79"> Moreese Bickam disse estas palavras quando foi libertado .
(src)="74"> Hann var 78 ára gamall .
(trg)="80"> Tinha 78 anos .
(src)="75"> Hann var 37 ár í Louisiana ríkisfangelsinu fyrir glæp sem hann framdi ekki .
(trg)="81"> Passou 37 anos numa prisão do estado de Luisiana por um crime que não praticou .
(src)="76"> Hann var fyrir rest sýknaður , þegar hann var 78 ára , með hjálp DNA sönnunargagna .
(trg)="82"> Foi finalmente ilibado , aos 78 anos , depois de um teste de ADN .
(src)="77"> Og hvað hafði hann að segja um þessa lífsreynslu ?
(src)="78"> " Ég sé ekki eftir einni einustu mínútu .
(trg)="83"> O que é que ele nos diz sobre a sua experiência ?
(src)="79"> Þetta var stórfengleg lífsreynsla . "
(src)="80"> Stórfengleg !
(trg)="84"> " Foi uma experiência gloriosa . "
(src)="81"> Þessi náungi er ekki að segja ,
(trg)="85"> Gloriosa !
(trg)="86"> Este tipo não está a dizer :
(src)="82"> " Nú , æ þú veist , það voru nokkrir fínir gaurar .
(src)="83"> Þeir höfðu líkamræktarsal . "
(trg)="87"> " Conheci uns tipos porreiros . "
(src)="84"> Þetta var " stórfenglegt , " orð sem við spörum vanalega fyrir eitthvað eins og trúarlega lífsreynslu .
(trg)="88"> Diz :
(trg)="89"> " Glorioso ! "
(trg)="90"> Uma palavra que normalmente reservamos para uma experiência religiosa .
(src)="85"> Harry S. Langerman sagði þessi orð , eins og þið gætuð hafa vitað en ég ekki , vegna þess að árið 1949 las hann litla grein í blaði um hamborgarastað sem var í eigu þessarra bræðra sem hétu McDonalds .
(src)="86"> Og hann hugsaði , " Þetta er mjög sniðug hugmynd ! "
(trg)="91"> Podiam conhecer Harry S. Langerman mas não conhecem , porque , em 1949 , ele leu um pequeno artigo num jornal sobre um quiosque de hambúrgueres , de dois irmãos chamados McDonalds , e pensou :
(src)="87"> Þannig að hann fór og fann þá .
(trg)="92"> " É uma ideia excelente ! "
(src)="88"> Þeir sögðu ,
(trg)="93"> Foi ter com eles e eles disseram :
(src)="89"> " Við getum gefið þér leyfi fyrir þessu fyrir 3000 dali . "
(trg)="94"> " Podemos vender- te um " franchise " disto por 3000 dólares . "
(src)="90"> Harry fór aftur til New York , spurði bróður sinn sem var fjárfestingamaður í banka hvort hann gæti lánað sér 3000 dollara , og bróðir hans sagði þessi ódauðlegur orð ,
(trg)="95"> Harry pediu ao irmão , um investidor na banca , para lhe emprestar 3000 dólares .
(trg)="96"> As palavras imortais do irmão foram :
(src)="91"> " Asninn þinn , enginn borðar hamborgara . "
(trg)="97"> " Idiota , ninguém come hambúrgueres . "
(src)="92"> Hann vildi ekki lána honum peningana , og að sjálfsögðu sex mánuðum síðar
(trg)="98"> Não emprestou o dinheiro e , seis meses depois ,
(src)="93"> Ray Croc fékk nákvæmlega sömu hugmynd .
(trg)="99"> Ray Croc teve exatamente a mesma ideia .
(src)="94"> Það kom víst í ljós að fólk borðar jú hamborgara , og Ray Croc , í smá tíma , varð ríkasti maður Ameríku .
(trg)="100"> Parece que as pessoas afinal comem hambúrgueres , e Ray Croc , durante algum tempo , foi o homem mais rico dos EUA .
(src)="95"> Og í síðasta lagi -- þú veist , það besta af öllum mögulegum heimum -- sum af ykkur þekkja þessa ungu mynd af Pete Best , sem var upprunalegi trommarinn í Bítlunum , þangað til að þeir , þið vitið , sendu hann út í sendiferð og laumuðust í burtu og tóku Ringo með á tónleikaferð .
(trg)="101"> E , finalmente — sabem , o melhor mundo possível — alguns de vocês reconhecem esta fotografia de Pete Best , que era o baterista original dos Beatles , até que o mandaram fazer um recado , para fugirem dele e encontraram o Ringo numa " tournée " .
(src)="96"> Jæja , árið 1994 þegar Pete Best var tekinn viðtali
(src)="97"> -- já hann er ennþá trommari ; já , hann er stúdíó tónleikamaður -- hann hafði þetta að segja :
(trg)="102"> Em 1994 , quando Pete Best foi entrevistado — sim , ele ainda é baterista ; é um músico de estúdio — ele disse isto :
(src)="98"> " Ég er ánægðari en ég hefði orðið með Bítlunum . "
(src)="100"> Það er eitthvað mikilvægt sem er hægt að læra af þessu fólki , og það er leyndardómur hamingjunnar .
(trg)="103"> " Sou mais feliz do que teria sido com os Beatles . "
(src)="101"> Hérna er það , loksins til að vera sýnt .
(trg)="104"> Há algo de importante a aprender com estas pessoas , é o segredo da felicidade .
(trg)="105"> Aqui está , finalmente revelado .
(src)="102"> Fyrst : safnið að ykkur miklum auð , völdum , og virðingu , og tapið því öllu .
(trg)="106"> Primeiro : obtenham riqueza , poder , prestígio , e depois percam tudo .
(src)="103"> ( Hlátur )
(trg)="107"> ( Risos )
(src)="104"> Næst : eyðið eins miklu af ykkar lífi í fangelsi og þið getið .
(trg)="108"> Segundo : passem a maior quantidade de tempo possível na prisão .
(src)="105"> ( Hlátur ) Í þriðja lagi : gerið einhvern annann virkilega virkilega ríkann .
(trg)="109"> ( Risos )
(trg)="110"> Terceiro : façam outra pessoa muito , muito rica .
(src)="106"> ( Hlátur )
(trg)="111"> ( Risos )
(src)="107"> Og að lokum : aldrei nokkruntíma ganga í Bítlanna .
(trg)="112"> E finalmente : nunca se juntem aos Beatles .
(src)="108"> ( Hlátur )
(src)="109"> Allt í lagi .
(trg)="113"> ( Risos )
(src)="110"> Nú get ég , eins og Ze Frank , séð fyrir ykkar næstu hugsun , sem er , " kanntu annan . " Af því að þegar fólk býr til hamingju , eins og þessir herramenn virðast hafa gert , þá brosum við að þeim , en við rúllum aftur augunum og segjum kaldhæðnislega ,
(trg)="114"> Eu , tal como o Ze Frank , posso prever a vossa reação :
(trg)="115"> " Sim , está bem " .
(trg)="116"> Porque quando alguém sintetiza felicidade , como estes senhores parecem ter feito , todos sorrimos para eles , mas reviramos os olhos e dizemos :
(src)="111"> " Auðvitað , þú vildir í raun og veru ekki starfið . "
(src)="113"> Þú hafðir í rauninni ekki það mikið sameiginlegt með henni , og þú áttaðir þig á því akkúrat þegar hún kastaði trúlofunarhringnum í andlitið á þér . "
(trg)="117"> " Sim , claro , tu nem querias o emprego . "