# is/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
# nb/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
(src)="1"> Ég ætla að fræða ykkur smá um röklausa hegðun .
(trg)="1"> Jeg skal fortelle dere litt om irrasjonell atferd .
(src)="2"> Vitanlega ekki ykkar hegðun , heldur hvernig aðrir hegða sér .
(trg)="2"> Ikke deres selvsagt , andre folks .
(src)="3"> Vitanlega ekki ykkar hegðun , heldur hvernig aðrir hegða sér .
(trg)="3"> ( Latter )
(src)="4"> Eftir að hafa verið hjá MIT í nokkur ár gerði ég mér grein fyrir því að það að skrifa vísindagreinar er ekki sérlega spennandi .
(trg)="4"> Etter å ha jobbet noen år ved MIT .
(trg)="5"> Skjønte jeg at det å skrive vitenskapelige rapporter ikke er særlig spennende .
(src)="5"> Ég veit ekki hvað þið lesið mikið af þeim , en þetta er enginn skemmtilestur og ekki skárra að skrifa þær .
(trg)="6"> Jeg vet ikke hvor mange slike dere leser .
(trg)="7"> Men de er ikke morsomme å lese , og ofte ikke morsomme å skrive .
(src)="6"> Jafnvel mun leiðinlegra að skrifa þær .
(trg)="8"> Faktisk verre å skrive .
(src)="7"> Það hvatti mig til að reyna að skrifa eitthvað skemmtilegra .
(trg)="9"> Så jeg bestemte meg for å skrive noe mer morsomt -
(src)="8"> Þá fékk ég þá hugmynd að skrifa matreiðslubók .
(trg)="10"> - og jeg kom opp med en ide om at jeg ville skrive en kokebok .
(src)="9"> Og titillinn að bókinni átti að vera :
(trg)="11"> Tittelen på kokeboken min skulle være :
(src)="10"> " Kvöldmatur án mylsna :
(src)="11"> Listin að borða yfir vaskinum . "
(trg)="12"> " Middag uten smuler : kunsten å spise over vasken . "
(src)="12"> " Kvöldmatur án mylsna :
(src)="13"> Listin að borða yfir vaskinum . "
(trg)="13"> ( Latter )
(src)="14"> Og átti hún að verða rýni á lífið úr eldhúsinu .
(trg)="14"> Det skulle være et syn på livet gjennom kjøkkenet .
(src)="15"> Ég var nokkuð spenntur yfir þessu .
(trg)="15"> Jeg var ganske spent på dette , og hadde tenkt å fortelle
(src)="16"> Ég ætlaði að fjalla smávegis um rannsóknir , smávegis um eldhúsið .
(trg)="16"> litt om forskning og litt om kjøkkenet .
(src)="17"> Við gerum svo margt í eldhúsinu að ég hélt að þetta gæti orðið áhugavert .
(trg)="17"> Vi gjør så mye i kjøkkenet , så jeg tenkte det ville være interessant .
(src)="18"> Svo ég skrifaði nokkra kafla og ég fór með þá til MIT útgáfunnar og þeir sögðu :
(trg)="18"> Så jeg skrev et par kapitler -
(src)="19"> Svo ég skrifaði nokkra kafla og ég fór með þá til MIT útgáfunnar og þeir sögðu :
(trg)="19"> - og tok de med til MIT 's Universitetsforlag og de sa :
(src)="20"> " Sætt , en ekki fyrir okkur .
(trg)="20"> " Morsomt , men ikke noe for oss .
(src)="21"> Farðu og finndu einhverja aðra . "
(trg)="21"> Finn noen andre . "
(src)="22"> Ég reyndi að finna aðra útgefendur en þeir sögðu allir það sama :
(trg)="22"> Jeg prøvde andre , men de sa alle det samme , -
(src)="24"> Ekki fyrir okkur . " Þangað til einhver sagði : þeir sögðu allir það sama :
(trg)="23"> - " Morsomt , men ikke noe for oss . "
(src)="25"> " Sætt .
(src)="26"> Ekki fyrir okkur . " Þangað til einhver sagði :
(trg)="24"> Helt til noen sa :
(src)="27"> " Sjáðu til , ef þér er alvara með þessu þá verðurðu fyrst að skrifa bók um rannsóknirnar .
(trg)="25"> " Hør her , hvis du er seriøs angående dette -
(trg)="26"> - så må du først skrive en bok om forskningen din .
(src)="28"> Þú verður að gefa eitthvað út .
(trg)="27"> Du må publisere noe .
(src)="29"> Og þá geturðu fengið að skrifa um eitthvað annað .
(trg)="28"> Så vil du få muligheten til å skrive om noe annet -
(src)="30"> Ef þú vilt þetta þá verðurðu að gera þetta . "
(trg)="29"> - hvis det er det du vil . "
(src)="31"> Ég sagði :
(src)="32"> " Mig langar ekkert sérstaklega til þess að skrifa um rannsóknirnar .
(trg)="30"> Jeg sa at jeg virkelig ikke hadde lyst til å skrive om forskningen min .
(src)="33"> Ég geri þetta allan daginn .
(src)="34"> Mig langar til þess að skrifa eitthvað annað .
(trg)="31"> Jeg gjør dette hele dagen lang , jeg vil skrive noe annet .
(src)="35"> Eitthvað með frjálsara sniði , ekki jafn afmarkað . "
(trg)="32"> Noe som er mer fritt , med mindre restriksjoner .
(src)="36"> Og þessi manneskja var mjög ákveðin og sagði :
(trg)="33"> Men denne personen var veldig streng og sa :
(src)="37"> " Heyrðu .
(src)="38"> Þetta er eina leiðin fyrir þig . "
(trg)="34"> " Hør her , det er den eneste måten du kan gjøre det på . "
(src)="39"> Svo ég sagði :
(trg)="35"> Så jeg sa :
(src)="40"> " Allt í lagi , ef ég verð að gera þetta "
(trg)="36"> " Ok , hvis jeg må så ... "
(src)="41"> - ég var í leyfi - og sagði :
(src)="42"> " Ég skal skrifa um rannsóknirnar ef það er engin önnur leið .
(trg)="37"> Jeg tok et friår , og sa : " jeg skal skrive om forskningen min -
(src)="43"> Og þá fæ ég að skrifa matreiðslubókina mína . " Svo ég skrifaði bók um rannsóknirnar mínar .
(trg)="39"> Så får jeg skrive kokeboken etterpå . "
(trg)="40"> Så jeg skrev en bok om forskningen min -
(src)="44"> Og það reyndist vera nokkuð skemmtilegt .
(src)="45"> Á tvo vegu .
(trg)="41"> - og det viste seg å være ganske gøy , på to måter .
(src)="46"> Fyrst og fremst þá naut ég skrifanna .
(trg)="42"> For det første likte jeg å skrive .
(src)="47"> En það sem var meira áhugavert var að ég byrjaði að læra af fólki .
(trg)="43"> Men noe som var mer intressant , var at -
(src)="48"> En það sem var meira áhugavert var að ég byrjaði að læra af fólki .
(trg)="44"> - jeg begynte å lære av folk .
(src)="49"> Það er frábær tími til að skrifa því maður getur fengið svo mikil viðbrögð frá fólki .
(trg)="45"> Det er en fantastisk tid når man skriver -
(trg)="46"> - fordi man kan få så mange tilbakemeldinger fra folk .
(src)="50"> Fólk skrifar mér og segir mér frá reynslu sinni , frá dæmum þeirra , hvar þau eru ósammála og hvar skeikar . frá dæmum þeirra , hvar þau eru ósammála og hvar skeikar .
(trg)="47"> Folk skriver til meg om deres personlige erfaringer -
(trg)="48"> - og egne eksempler , og hva de er uenige i , og andre nyanser .
(src)="51"> Og jafnvel bara hérna .
(trg)="49"> Til og med her , bare de siste dagene -
(src)="52"> Ég meina undanfarna daga þá hef ég virkilega fengið að kynnast sterkari áráttukenndri hegðun en ég hafði nokkurn tíman hugsað mér .
(trg)="50"> - har jeg vært borti tvangsmessig atferd -
(trg)="51"> - jeg aldri en gang har tenkt på .
(src)="53"> Sem mér finnst alveg stórmerkilegt .
(trg)="52"> ( Latter )
(src)="54"> Sem mér finnst alveg stórmerkilegt .
(trg)="53"> Noe jeg finner veldig fasinerende .
(src)="55"> Ég skal segja ykkur svolítið um röklausa hegðun .
(trg)="54"> Jeg skal fortelle dere litt om irrasjonell atferd , -
(src)="56"> Og mig langar til þess að byrja á því að gefa ykkur dæmi um sjónblekkingu sem myndhverfingu fyrir rökræna hugsun .
(trg)="55"> - og jeg vil begynne med å gi dere noen eksempel på visuelle illusjoner -
(trg)="56"> - som metafor for rasjonalitet .
(src)="57"> Hugsið ykkur þessi tvö borð .
(trg)="57"> Så tenk litt på disse to bordene .
(src)="58"> Og þið hljótið að hafa séð þessa skynvillu .
(trg)="58"> Dere har sikkert sett denne illusjonen før .
(src)="59"> Ef ég spyrði hvort væri lengra , lóðrétta línan á borðinu vinstra megin eða lárétta línan á borðinu hægra megin ?
(trg)="59"> Hvis jeg spør deg hvilket som er lengst , den vertikale linjen på bordet til venstre , -
(trg)="60"> - eller den horisontale linjen på bordet til høyre .
(src)="60"> Hvor virðist lengri ?
(trg)="61"> Hvilken ser lengst ut ?
(src)="61"> Getur einhver séð eitthvað annað en að þessi vinstra megin sé lengri ?
(trg)="62"> Kan noen se noe annet enn at det venstre er det lengste ?
(src)="62"> Er það ekki ?
(trg)="63"> Nei , ikke sant ?
(src)="63"> Það er ómögulegt .
(trg)="64"> Det er umulig .
(src)="64"> En það sem er þægilegt við sjónblekkingar er að það er auðvelt að sýna blekkinguna .
(trg)="65"> Men det fine med visuelle illusjoner , er at vi enkelt kan vise at det er feil .
(src)="65"> Svo ég get þá birt einhverjar línur .
(src)="66"> Það hjálpar ekki .
(trg)="66"> Jeg kan legge noen linjer på , men det hjelper ikke .
(src)="67"> Ég get hreyft línurnar .
(trg)="67"> Jeg kan animere linjene -
(src)="68"> Og að því gefnu að ég minnkaði ekki línurnar , sem ég gerði ekki , þá hef ég sannað það fyrir þér að augun þín blekktu þig .
(trg)="68"> - og i den grad dere tror på at jeg ikke har krympet linjene , -
(trg)="69"> - noe jeg ikke har gjort , så har jeg bevist at øynene deres lurer dere .
(src)="69"> Það sem er áhugavert við þetta er þegar ég tek línurnar í burtu þá er
(trg)="70"> Det som er interessant med dette -
(src)="70"> Það sem er áhugavert við þetta er þegar ég tek línurnar í burtu þá er eins og þú hafir ekki lært neitt af þessu . eins og þú hafir ekki lært neitt af þessu .
(trg)="71"> - er hvis jeg fjerner linjene , -
(trg)="72"> - så er det som om dere ikke har lært noen ting i det siste minuttet .
(trg)="73"> ( Latter )
(src)="71"> Þú getur ekki litið á þetta og sagt :
(trg)="74"> Du kan ikke se på dette å si :
(src)="72"> " Allt í lagi , núna sé ég raunveruleikann eins og hann er . " Ekki satt ?
(trg)="75"> " Ok , nå ser jeg virkeligheten slik den er . "
(src)="73"> Það er ómögulegt að yfirstíga þá skynjun að þetta er lengra . hann er . " Ekki satt ?
(trg)="76"> Ikke sant ?
(src)="74"> Það er ómögulegt að yfirstíga þá skynjun að þetta er lengra .
(trg)="77"> Det er umulig å overkomme følelsen -
(trg)="78"> - at den ene er lengre enn den andre .
(src)="75"> Innsæið blekkir okkur á kerfisbundinn og fyrirsjáanlegan hátt og alltaf eins .
(trg)="79"> Intuisjon vår lurer oss gjentatte ganger , på en forutsigbar og konsistent måte .
(src)="76"> Og það er varla neitt sem við getum gert í því .
(trg)="80"> Og det er nesten ingenting vi kan gjøre med det .
(src)="77"> Að því undanskildu að taka reglustiku og mæla það .
(trg)="81"> Bortsett fra å ta en linjal og måle den .
(src)="78"> Hérna er önnur .
(trg)="82"> Her er en annen .
(src)="79"> Þetta er ein af mínum uppáhalds skynvillum .
(trg)="83"> Dette er en av mine favoritt illusjoner .
(src)="80"> Hvaða lit sýnist þér efri örin benda á ?
(trg)="84"> Hvilken farge er det den øverste pilen peker på ?
(src)="81"> Brúnan .
(src)="82"> Þakka þér .
(trg)="85"> Brun , takk skal dere ha .
(src)="83"> En neðri örin ?
(trg)="86"> Den nederste ?
(src)="84"> Gulan .
(trg)="87"> Gul .
(src)="85"> Það kemur á daginn að þeir eru báðir eins .
(trg)="88"> Det viser seg at de er identisk .
(src)="86"> Getur einhver séð að þeir eru alveg eins ?
(trg)="89"> Kan noen se at de er identisk ?
(src)="87"> Mjög , mjög erfitt .
(trg)="90"> Svært vanskelig .
(src)="88"> Ég get hulið restina af kassanum , og ef ég geri það þá geturðu séð að þeir eru nákvæmlega eins .
(trg)="91"> Jeg kan dekke over resten av kuben , -
(trg)="92"> - og hvis jeg dekker over resten av kuben , så kan dere se at de er identisk .
(src)="89"> Og ef þú trúir mér ekki þá geturðu fengið glærurnar á eftir og farið að föndra og séð að þeir eru alveg eins .
(trg)="93"> Hvis dere ikke stoler på meg , så kan dere få lysbildet etterpå , -
(trg)="94"> - og klippe de ut , så dere kan se at de er helt lik .
(src)="90"> En það er sama sagan : ef við tökum bakgrunninn í burtu
(trg)="95"> Men igjen er det det samme , -
(src)="91"> En það er sama sagan : ef við tökum bakgrunninn í burtu þá kemur skynvillan strax aftur .
(trg)="96"> - hvis vi fjerner bakgrunnen , -
(trg)="97"> - kommer illusjonen tilbake .
(src)="93"> Við getum ekki annað en séð þessa skynvillu .
(trg)="98"> Det er umulig for oss å ikke se denne illusjonen .
(src)="94"> Ef þú er litblindur þá held ég að þú getir ekki séð hana .
(trg)="99"> Kanskje man ikke ser det hvis man er fargeblind .
(src)="95"> Ég vil að þú hugsir um skynvillurnar sem myndhverfinu .
(trg)="100"> Jeg vil at dere skal tenke på illusjoner som en metafor .
(src)="96"> Eitt af því besta sem við gerum er að sjá .
(trg)="101"> Synet er en av våre sterkeste sanser .
(src)="97"> Gríðarstórum hluta heilans er úthlutað í sjón .
(trg)="102"> En stor del av hjernen vår dedikert synet .
(src)="98"> Meira en til nokkurs annars .
(trg)="103"> Større del er dedikert synet enn noen annen sans .
(src)="99"> Það fer meiri tími hjá okkur í sjón en nokkuð annað sem við gerum .
(trg)="104"> Vi bruker synet vårt i flere timer av dagen enn vi gjør noe annet .
(src)="100"> Og við erum þróunarlega aðlöguð til að sjá .
(trg)="105"> Vi er evolusjonsmessig laget for å bruke synet -
(src)="101"> Og ef við höfum þessar fyrirsjáanlegu kerfisbundnu villur í sjóninni , því sem við erum svo góð í , hverjar eru þá líkurnar á því að við gerum ennþá stærri mistök í einhverju sem við erum ekki eins góð í.
(trg)="106"> - og hvis vi gjør slike gjentatte og forutsigbare feil -
(trg)="107"> - i noe vi er så flinke til som å se .
(trg)="108"> Hva er da sjansen for at vi ikke gjør enda flere feil -
(src)="102"> Til dæmis , ákvarðanatöku í fjármálum .
(trg)="110"> For eksempel , økonomiske beslutninger .
(src)="103"> Eitthvað sem við höfum enga þróunarlega ástæðu til að gera .
(trg)="111"> ( Latter )
(src)="104"> Eitthvað sem við höfum enga þróunarlega ástæðu til að gera .
(trg)="112"> Som er noe vi ikke har en evolusjonsmessig grunn til å gjøre .
(src)="105"> Við höfum ekki sérútbúinn heila fyrir og við gerum ekki marga klukkutíma á dag .
(trg)="113"> Vi har ikke en spesialisert del av hjernen , -
(trg)="114"> - og vi gjør det en begrenset mengde i løpet av dagen .
(src)="106"> Og það má færa fyrir því rök að í þessum aðstæðum þá er raunin sú að við gerum miklu fleiri villur .
(trg)="115"> Argumentet i de sakene er at -
(trg)="116"> - det kan tenkes at vi gjør enda flere feil -
(src)="107"> Og það sem verra er , þar sem við sjáum villurnar illa .
(trg)="117"> - og det er enda vanskeligere å få øye på disse .
(src)="108"> Það er einfalt að sjá hvar augað blekkir í svona skynvillum .
(trg)="118"> I våre visuelle illusjoner kan vi enkelt demonstrere feilene .