# hr/4GBaUQduFsng.xml.gz
# ky/4GBaUQduFsng.xml.gz
(src)="1"> Prije nekoliko godina , osjećao sam se kao da sam zaglavio u rutini pa sam odlučio slijediti korake velikog američkog filozofa , Morgana Spurlocka i probati činiti nešto novo 30 dana .
(trg)="1"> Бир нече жыл мурун өзүмдү көнүмүш адат жашоомдо токтоп калгандай сездим .
(trg)="2"> Ошондо , улуу Америкалык философ -
(trg)="3"> Морган Спарлоктун кылган иштерин туурап , жаңы нерсени 30 күндүн ичинде баштайын деп чечтим .
(src)="2"> Ideja je prilično jednostavna .
(trg)="4"> Бул ойдун мааниси абдан жөнөкөй .
(src)="3"> Razmislite o nečemu što ste oduvijek htjeli dodati svom životu i pokušajte to raditi 30 dana .
(trg)="5"> Өзүңүздүн жашооңузду байыта турган бир нерсе жөнүндө ойлонуп , ошону 30 күндүн ичинде ишке ашырганга аракет кылыңыз .
(src)="4"> Ispostavlja se kako je 30 dana prava količina vremena za dodavanje navike ili rješavanje neke navike -- poput gledanja vijesti -- iz vašeg života .
(trg)="6"> Байкап көрсө , 30 күндүн ичиндеги убакыт жаңы адатты уйрөнүүгө же эски адаттан айрылууга туура келген мезгил экен - мисалы , жаңылыктарды көрүүнү жашооңуздан алып салуу .
(src)="5"> Postoji nekoliko stvari koje sam naučio dok sam radio te 30- dnevne izazove .
(trg)="7"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүнүн ичинде бир топ нерселерди үйрөндүм .
(src)="6"> Prva je bila , umjesto mjesece koji su proletjeli i koje bih zaboravio , vrijeme je bilo puno više vrijedno spomena .
(trg)="8"> Биринчиден , мурда айлар учуп , унутулса , бир айдан кийин , ар бир маал эсте сакталып жатты .
(src)="7"> To je bio dio izazova u kojem sam svaki dan uslikao jednu novu sliku i tako mjesec dana .
(trg)="9"> Өзгөрүүнүн жаңы нерсеси катары , мен бир ай боюнча ар күнүмдү сүрөткө тарттым .
(src)="8"> I točno se sjećam gdje sam bio i što sam radio taj dan .
(trg)="10"> Ырас , кайсы жерде болгонум жана эмне кылганым толугу менен эсимде болду .
(src)="9"> Isto tako sam primjetio da kako sam počeo raditi više i zahtjevnije 30- dnevne izazove , moje samopouzdanje je raslo .
(trg)="11"> Дагы байкап көрсөм , 30 күндүк өзгөрүүлөрүм канчалык кыйыныраак болгон сайын , өзүмө ишеничим көбөйдү .
(src)="10"> Promijenio sam se od računalnog štrebera koji je stalno za svojim stolom do momka koji odlazi biciklom na posao -- za zabavu .
(trg)="12"> Компьютерден башы чыкпаган окумуш сөрөйдөн жумушка ыракат алуу үчүн велосипед айдаган адамга айландым .
(src)="11"> Čak i prošle godine , planinario sam na planinu Kilimanjaro , najveću planinu u Africi .
(trg)="13"> Бул аз келгенсип , мен былтыр Килиманджаронун чокусуна чыктым , ал Африкадагы эң бийик тоо болуп эсептелет .
(src)="12"> Nikada nisam bio toliki avanturist prije nego sam započeo s 30- dnevnim izazovima .
(trg)="14"> Мен ушул 30 күндүк өзгөрүүлөргө чейин мындай нерселерди такыр кылган эмесмин .
(src)="13"> Ujedno sam shvatio da ukoliko doista želite nešto jako , možete učiniti bilo što u 30 dana .
(trg)="15"> Менин көзүм жетти , эгер бир нерсени абдан катуу кааласаңыз , 30 күндүн ичинде ар нерсени ишке ашырсаңыз болот экен .
(src)="14"> Jeste li ikada željeli napisati roman ?
(trg)="16"> Жашооңузда бир көркөм кара сөз жазгыңыз келди беле ?
(src)="15"> Svaki studeni , deseci tisuća ljudi pokušavaju napisati svoj roman od 50 . 000 riječi od početka u 30 dana .
(trg)="17"> Ар жылы ноябрда , он миңдеген адамдар 50 000 сөздөн турган чыгарманы 30 күндүн ичинде башынан баштап жазганга аракет кылышат .
(src)="16"> Ispostavlja se kako je sve što trebate učiniti pisati 1 . 667 riječi na dan i tako mjesec dana .
(trg)="18"> Ал үчүн бир айдын ичинде күнүнө 1, 667 сөз жазыш керек экен .
(src)="17"> Stoga sam to i učinio .
(trg)="19"> Мен ошондой кылдым .
(src)="18"> Usput rečeno , tajna je ne otići u krevet tako dugo dok niste napisali svoje riječi za taj dan .
(trg)="20"> Баса , ийгиликтин сыры - баардык сөздөрдү жазып бүтмөйүнчө , уктабаш керек .
(src)="19"> Možda ćete patiti od nedostatka sna , ali ćete završiti svoj roman .
(trg)="21"> Балким сиз уйкудан айрыласыз , бирок көркөм кара сөзүңүздү бүтүрөсүз .
(src)="20"> Sada , je li moja knjiga novi veliki američki roman ?
(trg)="22"> Эми менин китебим Американын улуу көркөм кара сөз чыгармасына киреби ?
(src)="21"> Ne .
(trg)="23"> Жок .
(src)="22"> Napisao sam ga u mjesec dana .
(trg)="24"> Мен аны бир айдын гана ичинде жаздым .
(src)="23"> Užasan je .
(trg)="25"> Ал абдан начар .
(src)="24"> Ali do kraja života , ukoliko sretnem Johna Hodgmana na TED- ovoj zabavi , ne moram reći ,
(trg)="26"> А бирок мындан ары , мисалы ,
(trg)="27"> TED кечесинде Джон Ходжманды кезиксем ,
(trg)="28"> " Мен компьютер адисимин " деп айткаңга мажбур эмесмин .
(src)="26"> Ne , ne , ukoliko želim , mogu reći , " Ja sam romanopisac . "
(trg)="29"> Албетте эмесмин , бирок кааласам , " Мен жазуучумун " деп айтсам болот .
(src)="27"> ( Smijeh )
(trg)="30"> ( Күлкү )
(src)="28"> Dakle , ovo je posljednja stvar koju želim spomenuti .
(src)="29"> Naučio sam da kada sam radio male , održive promijene , stvari koje sam mogao nastavljati raditi , oni bi se puno prije " primile " .
(trg)="31"> Дагы сизге айта турган акыркы сөзүм - мен жаңы , туруктуу өзгөрүүлөрдү кылганда , алар менин күнүмдүк адаттарыма батыраак айланганын түшүндүм .
(src)="30"> Nema ničega lošeg u velikim , ludim izazovima .
(trg)="32"> Чоң , шумдук өзгөрүүлөрдүн эч жаман нерсеси жок .
(src)="31"> Zapravo , oni su jako zabavni .
(trg)="33"> Чынында , алар абдан кызыктуу болушу мүмкүн .
(src)="32"> Ali puno je manja vjerojatnost kako će se održati .
(trg)="34"> Бирок алар ар дайым адаттарга айланаары күмөн .
(src)="33"> Kada sam se odrekao šećera na 30 dana , 31 . dan je izgledao ovako .
(trg)="35"> Мен 30 күндүн ичинде шекер колдонбой калганда , 31- чи күн ушуга окшош болгон .
(src)="34"> ( Smijeh )
(trg)="36"> ( Күлкү )
(src)="35"> Dakle , ovo je moje pitanje za vas ?
(trg)="37"> Анда эмесе менин суроом сизге мындай :
(src)="36"> Što čekate ?
(trg)="38"> Сиз эмнени күтүп жатасыз ?
(src)="37"> Garantiram vam kako će idućih 30 dana proći željeli vi to ili ne , dakle , zašto ne razmislite o nečemu što ste uvijek željeli probati i probajte to raditi idućih 30 dana .
(trg)="39"> Мен сизге кепилдик бере алам , каалайсызбы же каалабайсызбы , келе жаткан 30 күн дагы өтөт . ошондуктан , ар дайым жасагыңыз келген нерсе жөнүндө ойлонуп , эмки 30 күндүн ичинде аны ишке ашырганга аракет кылыңыз .
(src)="38"> Hvala .
(trg)="40"> Ыракмат .
(src)="39"> ( Pljesak )
(trg)="41"> ( Кол чабуу )
# hr/AynKvwOsKWlm.xml.gz
# ky/AynKvwOsKWlm.xml.gz
(src)="5"> Ovdje imamo fotografije značenje te riječi za trenutak također -- čestica zraka , i ovisno o tome koju vrstu čestica zraka gledamo , čisto gledajući okoliš oko sebe da postoje različite supstance , i da te različite supstance ( sastojci )
(trg)="2"> Алар касиеттери менен гана айырмаланган эмес ; алар жарыкты кандайдыр бир деңгээлде чагылдыра , алышкан же таптакыр чагылдыра алышкан эмес белгилүү бир түстө , белгилүү температурада болгон жана белгилүү бир температурага ээ боло алган . суюк , газ же катуу абалда боло алган .
(src)="6"> Ova ovdje je olovo , a ova je zlato .
(trg)="4"> Мына бул жерде заттардын сүрөттөлүшү : мына бул жерде көмүртек , ал эми бул графит формасында бул жерде коргошун , а бул жерде алтын .
(src)="7"> I sve ove koje sam nacrtao -- tj slike koje sam vam pokazao
(trg)="5"> Мен тарткан жана сүрөттөрдө көрсөткөн заттардын баардыгын мына бул вебсайттан алдым .
(src)="8"> ovisno da li se radi o ugljiku , kisiku ili dušiku , čini se da imaju različite vrste svojstava .
(trg)="7"> Эгерде аларда абанын белгилүү бир түрү болсо , анда мындай болмок , абанын бөлүкчөлөрүнүн белгилүү түрлөрү , абанын бөлүкчөлөрүнүн кайсы тибине көз карандылыгына карата көрүп жатканыңарга карата көрүнөт мейли бул көмүртек , кычкылтек же азот болсун , алар ар түрдүү касиетти көрсөтөт .
(src)="9"> Ili , postoje ostale stvari koje su tekuće , ili ako čak dignemo temperaturu dovoljno visoko , ako zagrijemo zlato ili olovo na dovoljno visokoj temperaturi , možemo dobiti tekućinu .
(trg)="8"> Же , бир нече башка нерселер суюктук боло алышат , же ар түрдүү заттарды жогорку температурага чейин ысытса алар суюктук боло алат
(trg)="9"> Эгерде силер алтынды же күмүштү белгилүү температурага чейин жылытсаңар силер суюктук ала аласыңар .
(src)="11"> možemo ga dobiti u plinovitom obliku , i možemo ga pustiti u atmosferu , tj možemo mu razbiti strukturu
(trg)="10"> Же , эгер силер көмүртекти күйгүзсөңөр аны газ абалында ала аласыңар жана аны атмосферага чыгара аласыңар жана силер анын структурасын буза аласыңар .
(src)="12"> To su sve stvari koje smo -- koje je čovječanstvo proučavalo tisućama godina .
(trg)="11"> Булар - биз кандайдыр бир өлчөмдө билген нерселер адамзат миңдеген жылдар бою байкаган нерселер .
(src)="13"> Ali to nas vodi prirodnom pitanju koje je nekad bilo filozofsko pitanje , ali danas imamo malo bolji odgovor na njega , a to pitanje je , ako nastaviš razbijati ovaj grafit u manje i manje komade , postoji li neki najmanji komad , neka najmanja jedinica ove stvari , ove supstance koja još uvijek ima svojstva tog grafita ?
(trg)="12"> Булардын баары бизди табигый суроого алып келет . көндүм болгон философиялык суроого , бирок эми биз бир аз болсо да жакшыраак жооп бере алабыз . жана ал суроо бул , эгер силер бул көмүртекти бузууну уланта берсеңер өтө майда жана майда бөлүкчөлөргө чейин , анда эң майда бөлүкчө болобу ? бул заттын мүмкүн болгон эң кичине бөлүгү көмүртекти , анын касиеттерин сактай алабы ?
(src)="14"> I ako bi na neki način razlomio ga dalje bi izgubio ta svojstva grafita ?
(trg)="13"> А эгерде кандайдыр бир жол менен бузууну уланта берсеңер анда анын касиеттерин жоготот белеңер ?
(src)="15"> I odgovor je : postoji .
(trg)="14"> Мына жооп : болот .
(src)="16"> I samo da razjasnimo terminologiju , ove različite supstance ,
(src)="17"> ove čiste supstance koje imaju specifična svojstva na nekoj temperaturi , i reagiraju na razne načine , zovemo ih elementima .
(src)="18"> Njih zovemo elementima .
(trg)="15"> Биздин терминологияны түшүнүү үчүн : булар ар кандай таза заттар белгилүү бир температурада белгилүү касиеттерге ээ болгон жана кандайдыр бир мүнөздө аракеттенишкен бөлүкчөлөрдү биз химиялык элементтер деп атайбыз ,
(src)="19"> Ugljik je element , olovo je element , zlato je element .
(trg)="16"> Көмүртек - бул элемент .
(trg)="17"> Коргошун - бул элемент .
(trg)="18"> Алтын - бул элемент .
(src)="20"> Možda biste rekli da je voda element , i povijesno ,
(trg)="19"> А сиздер айта аласыздарбы суу да элемент деп .
(src)="21"> ljudi su navodili vodu kao element , ali mi danas znamo da je voda načinjena od manjih osnovnih elemenata .
(trg)="20"> Адамдар өткөн мезгилде да сууну элемент деп айтышкан .
(trg)="21"> Бирок биз бүгүн суу жөнөкөй элементтерден турарын билебиз .
(src)="22"> Sastoji se od kisika i vodika , i svi elementi su nabrojani ovdje u našem periodičnom sustavu elemenata .
(trg)="22"> Ал кычкылтектен жана суутектен турат
(trg)="23"> Бизге белгилүү элементтердин баардыгы мында , химиялык элементтердин мезгилдик таблицасында көрсөтүлгөн .
(src)="23"> C obilježava ugljik -- proći ću samo kroz one koji su vrlo bitni za ljudski rod -- ali s vremenom ćete vjerojatno biti upoznati sa svim ovim elementima .
(trg)="24"> Көмүртек " C " менен белгиленет " Carbon " .
(trg)="25"> Мен азыр адамзат үчүн эң маанилүүлөрүн гана айтканы жатам -- бирок убакыт өткөн сайын алардын баардыгы менен таанышасыңар . Бул кычкылтек .
(src)="24"> Ovo je kisik , ovo je dušik , ovo je silicij .
(trg)="26"> Бул азот .
(trg)="27"> Бул кремний .
(src)="25"> Ovo je -- Au je zlato .
(trg)="28"> Бул " Au " , алтын .
(src)="26"> Ovo je olovo .
(trg)="29"> Бул - коргошун .
(src)="27"> A najosnovnija mjerna jedinica bilo kojeg od ovih elemenata je atom .
(trg)="30"> Бул элементтердин эң майда бөлүкчөсү атом болуп саналат .
(src)="28"> Znači ako biste nastavili kopati unutra i uzimati sve manje i manje komadiće ovoga , došli biste do atoma ugljika . ako isto napravite ovdje , s vremenom ćete naiči na atom zlata .
(trg)="31"> Эгер силер заттарды казганды уланта берсеңер жана эң майда бөлүкчөлөргө майдалоону уланта берсеңер аягында көмүртектин атомун аласыңар .
(src)="29"> Isto napravite ovdje , dođete do male -- ne znam bolju riječ od ove -- čestice , koju biste nazvali atom olova .
(trg)="33"> Ушундай эле нерсени бул жерде жасасаңар аягында силер бул кичинекей майда нерсени аласыңар
(trg)="34"> Коргошун менен да ушундай кылганда коргошундун атому деген бөлүкчөнү аласыңар .
(src)="30"> I ne biste ga mogli dalje razdvajati i nastaviti ga zvati olovo , jer više ne bi imao svojstva olova .
(trg)="35"> Силер аны андан ары ажырата албайсыңар , бирок ал коргошун бойдон калат себеби ал мурункудай эле коргошундун касиеттерин алып жүрөт
(src)="31"> I samo da vam dočaram -- ovo je nešto što je meni vrlo teško zamisliti -- je da su atomi nevjerojatno mali .
(trg)="36"> Жөн гана силерге элестетүүгө мүмкүндүк берсем , бул чындыгында элестете албай турган нерсе --- атомдор укмуштуудай майда .
(src)="32"> Stvarno , nezamislivo mali .
(src)="33"> Na primjer , ugljik .
(trg)="38"> Ошентип мисалы , көмүртек .
(src)="35"> Zapravo većina mene je napravljena od ugljika .
(trg)="39"> Менин чачым дагы көмүртектен турат .
(trg)="40"> Чындыгында менин денемдин көпчүлүгү көмүртектен турат .
(src)="36"> Ustvari , većina svih živih bića su načinjena od ugljika .
(trg)="41"> Тирүү жандыктардын көпчүлүгү чындыгында көмүртектен жасалган .
(src)="37"> I tako ako uzmete moju kosu kao primjer , moja kosa je od ugljika .
(trg)="42"> Ошентип силер менин чачымды алсаңар .
(trg)="43"> Менин чачым дагы көмүртектен турат .
(src)="38"> Moja kosa je većinom ugljik .
(trg)="44"> Менин чачым дээрлик көмүртектен турат .
(src)="39"> Znači ak uzmete moju kosu ovdje -- moja kosa nije žuta ali dobar je kontrast s crnom .
(trg)="45"> Ошентип силер менин чачымды мына бул жерден алсаңар менин чачым сары эмес бирок кара түс менен эң сонүн дал келет .
(src)="40"> Moja kosa je crna ali ako bi nacrtao crnom ne biste ništa mogli vidjeti na ekranu .
(trg)="46"> Менин чачтарым кара .
(trg)="47"> Бирок эгерде мен аларды экрандан көргөзсөм силер көрө алмак эмесиңер .
(src)="41"> Ali ako uzmete moju kosu i da vas ja pitam koliko atoma je širina ( debljina ) moje kose ?
(trg)="48"> Эгер силер менин чачымды алсаңар , мен силерден сурамакмын менин чачтарым туурасынан канча көмүртектин атомунан турат ? деп
(src)="42"> Znači ako biste uzeli prerez moje kose , ne duljinu , nego debljinu moje kose , i rekli : koliko atoma ugljika je ta debljina ?
(trg)="49"> Эгер силер менин чачымды туурасынан кессеңер , узунунан эмес анан сурасаңар : ал туурасынан канча көмүртектин атомунан турат деп ?
(src)="43"> I mogli biste pogađati , " a Sal je već rekao da su atomi vrlo mali pa recimo tisuću ugljikovih atoma " , ili deset tisuća , ili sto tisuća , a ja bi rekao ne !
(trg)="50"> Силер билмексиңер , оо , ал бизге атомдор эң эле кичине болот деп айткан .
(trg)="51"> Демек , мында миңдеген көмүртектин атомдору , он миңдеген , жүз миңдеген көмүртек атомдору болушу мүмкүн .
(trg)="52"> А мен " Жок " деп айтмакмын .
(src)="45"> Znači požete nanizati milijun ugljikovih atoma kroz debljinu prosječne ljudske vlasi kose .
(trg)="54"> Силер бир миллион көмүртектин атомун , узундугу чачтын туурасына барабар болгон узундукта чое алмаксыңар .
(src)="46"> I to je naravno procjena , nije točno jedan milijun , ali to vam daje ideju koliko je mali jedan atom .
(trg)="55"> Албетте , бул жакындатылган гана түшүнүк алар туура 1, 000, 000 эмес .
(trg)="56"> Бирок бул силерге атомдор канчалык кичинекей экенин сезүүгө мүмкүнчүлүк берет .
(src)="47"> Recimo izvuci jednu vlas kose iz glave i zamisli stavljati milijun malih stvari jednu do druge po debljini , ne duljini kose , nego debljini
(src)="48"> kose .
(trg)="57"> Өзүңөрдүн бир тал чачыңарды жулуп алып ал чачтын туурасы боюнча бири- бирине жакын тургандай кылып ага бир миллион нерселерди кантип батыра аларыңарды элестеткиле .
(src)="49"> Teško je uopće vidjeti debljinu kose .
(src)="50"> A ima milijun ugljikovih atoma samo po debljini .
(trg)="58"> Бул кандай калыңдыктагы чач экендигин жана анда бир миллион атом бар экендигин көрүүгө мүмкүн эмес .
(src)="51"> Ovo bi samo po sebi bilo stvarno cool -- to što znamo da postoji taj osnovni komad ugljika , taj osnovni komad bilo kojeg elementa .
(trg)="59"> Бул өзүнчө эле бир укмуш .
(trg)="60"> Бизге көмүртектин эң майда бөлүкчөлөрү
(trg)="61"> " курулуш блоктор " , " кирпичтер " бар экендиги белгилүү жеке эле көмүртектики эмес , башка элементтердики да
(src)="52"> Ali ono što je još više zanimljivo je da su svi atomi povezani na neki način .
(src)="53"> Atom ugljika je načinjen od još manjih osnovnih čestica .
(trg)="62"> Дагы эң кызыгы бул блоктор бири бири менен байланышкан . көмүртектин атому дагы " фундаменталдык " бөлүкчөлөрдөн турат .
(src)="54"> Atom zlata je načinjen od još manjih čestica .
(trg)="63"> Алтындын атому да фундаменталдык бөлүкчөлөрдөн турат ,
(src)="55"> I atomi su u biti definirani rasporedom tih osnovnih čestica , i ako biste promijenili broj osnovnih čestica u atomu , mogli biste promijeniti svojstva elementa , kako reagira , ili čak promijeniti taj element .
(trg)="64"> Элементтер бул фундаменталдык бөлүкчөлөрдүн кандай уюшулганы менен аныкталат .
(trg)="65"> Эгер силер элементтердин элементардык бөлүкчөлөрүнүн санын өзгөртө алсаңар ошол элементтин касиеттерин да көмүртектин атомунан турат
(trg)="66"> - деп өзгөртө алар элеңер . ал кантип реакцияга кирерин , же өзүңөр ал элементти башка элементке өзгөртө алмаксыңар .
(src)="56"> I samo da ovo malo bolje shvatimo , ajmo pričati malo o tim osnovnim česticama .
(trg)="67"> Жөн эле жакшыраак түшүнүү үчүн , келгиле фундаменталдык бөлүкчөлөр жөнүндө сүйлөшөлү .
(src)="57"> Znači imamo proton .
(trg)="68"> Ошентип силерде протон бар дейли
(src)="58"> I proton je u biti definiajući -- broj protona u jezgri atoma -- vratiti ću se na jezgru za trenutak -- je to što definira element .
(trg)="69"> Протон аныктайт .....
(trg)="70"> Атомдун ядросундагы протондун саны элементти аныктайт . жана мен ядролор жөнүндө айтам ал элементи аныктайт .
(src)="59"> Znači proton je ono što definira element .
(trg)="71"> Силер көмүртектин ар түрдүү вариацияларын ала алсаңар болот ,
(src)="60"> Kada pogledate periodni sustav elemenata ovdje , oni su nabrojani po atomskom broju , a atomski broj je doslovno broj protona u elementu .
(trg)="72"> Эгер силер мезгилдик таблицаны карасаңар элементтер атомдук номеринин өсүшүнө карата жайгашканын көрөсүңөр .
(trg)="73"> Атомдук катар номери - бул элементтеги протондун саны .
(src)="61"> Znači po definiciji , vodik ima jedan proton .
(trg)="74"> Аныктама боюнча суутектин бир протону бар .
(src)="62"> Helij ima dva protona .
(src)="63"> Ugljik ima šest protona .
(trg)="75"> Гелийдики эки протону бар , көмүртектики 6 протону бар .
(src)="64"> Ne možete imati ugljik sa sedam protona , jer kada biste ga imali , to bi bio dušik , više ne bi bio ugljik .
(trg)="76"> Көмүртекте 7 протон болушу мүмкүн эмес .
(trg)="77"> Эгерде 7 протон болсо , ал азот болуп калмак .
(src)="66"> Kada biste na neki način dodali još jedan proton unutra , to više ne bi bio kisik , bio bi fluor .
(trg)="78"> Ал кайра көмүртек болмок эмес .