# he/Ct0tEeT9PWiY.xml.gz
# mlg/Ct0tEeT9PWiY.xml.gz
(src)="1"> אני רוצה לדבר אתכם היום על
(src)="2"> גודל המאמץ המדעי העומד מאחורי
(src)="3"> כותרות שאתם רואים בעיתון .
(trg)="1"> Ny tiako ho resahina androany dia ny lanjan´ ireo ezaka ataon 'ny mpikaroka nahatongavana amin 'ireo lohatenin- dahatsoratra hitanareo amin 'ny gazety .
(src)="4"> שנראות כך כשמדובר בשינויים אקלימיים ,
(src)="5"> ונראות כך כשמדובר באיכות האוויר או ערפיח .
(trg)="2"> Toy izato ireo lohateny rehefa ny fiovan 'ny toetrandro no resahina , ary toy izatsy kosa rehefa momba ny hatsaran 'ny rivotra iainana na momba ny " smog " ( zavona arahin- tsetroka ) .
(src)="6"> אלה שני ענפים של אותו תחום במדעי האטמוספירה .
(trg)="3"> Samy sampana avy amin 'ny taranja siansan 'ny atmôsfera izy roa ireo .
(src)="7"> לאחרונה הכותרות נראו כך כשה IPPC ,
(src)="8"> ועדה בין- ממשלתית לשינוי אקלימי ,
(src)="9"> הוציאה את הדוח על ההבנה הקיימת של המערכת האטמוספירית .
(trg)="4"> Vao vetivety izay no nahitana lohateny toy izao raha nanao tatitra momba ny fahazoana ny firafitra sy fiasan 'ny atmosfera ny IPCC , vondrona mpikaroka iraisam- pirenena manaraka ny fiovan 'ny toetrandro .
(src)="10"> דוח זה נכתב ע" י 620 מדענים
(src)="11"> מ 40 מדינות .
(trg)="5"> Mpahay siansa 620 avy amin 'ny firenena 40 no nanoratra ity tatitra ity .
(src)="12"> הם כתבו כמעט 1000 עמודים בנושא .
(trg)="6"> Mahatratra arivo pejy eo ho eo ity tatitra ity .
(src)="13"> וכל העמודים הללו נבדקו ע" י יותר מ 400
(src)="14"> מדענים וקוראים מ 113 מדינות .
(trg)="7"> Ary mpanitsy sy mpahay siansa maherin 'ny 400 , avy amin 'ny firenena 113 no nanitsy an' ireo takelaka ireo .
(src)="15"> זאת קהילה גדולה . כ" כ גדולה למעשה ,
(trg)="8"> Fivondronambe izany .
(src)="16"> שהמפגש השנתי שלנו הוא המפגש המדעי הגדול ביותר בעולם .
(trg)="9"> Lehibe tokoa , hany ka rehefa misy ny fivoriana fanaonay isan- taona , dia io no fivondronan 'ny mpahay siansa lehibe indrindra eto an- tany .
(src)="17"> מעל 15, 000 מדענים מגיעים לסן- פרנסיסקו כל שנה בשבילו .
(trg)="10"> Mpahay siansa 15 . 000 mahery no mankany San Francisco isan- taona hamonjy azy io .
(src)="18"> וכל אחד מהמדענים הללו נמצא בקבוצת מחקר ,
(src)="19"> וכל קבוצה כזו חוקרת מגוון נושאים .
(trg)="11"> Ary ny tsirairay amin 'ireo mpahay siansa ireo dia ao anatin 'ny vondrom- pikaroka , ary ny vondrom- pikaroka tsirairay avy dia mikaroka lohahevitra samihafa .
(src)="20"> המגוון אצלנו בקיימברידג´ כולל תנודות אל- ניניו ,
(src)="21"> המשפיעות על מזג האוויר והאקלים ,
(src)="22"> עד הטמעה של מידע מלוויינים ,
(trg)="12"> Ho anay ao Cambridge , dia toy ny fiovaovan 'ny El Niño izany lohahevitra izany , mahakasika ny toetrandro , ny famotopotorana ireo vokatra azo avy amin 'ny zana- bolana , hatramin 'ireo entona avy amin 'ny fambolena izao azo anaovana solika voajanahary , izay efa nanaovako fikarohana .
(src)="24"> ובכל אחד מהנושאים הללו , ויש עוד הרבה ,
(src)="25"> ישנם דוקטורנטים כמוני ,
(src)="26"> ואנחנו חוקרים נושאים צרים להדהים ,
(trg)="13"> Ary ao amin 'ireo seha- pikarohana tsirairay avy ireo , dia misy ireo mpianatra ho PhD ( dokotera ) , toa ahy , izay mandinika lohahevitra farak 'izay bitika , bitika toy ny sela vitsivitsy .
(src)="28"> ואחת המולקולות שאני חוקרת נקראת איזופרן ,
(src)="29"> הנה . זאת מולקולה אורגנית קטנה . בטח לא שמעתם עליה מעולם .
(trg)="14"> Ary isan 'ireo sela anaovako fikarohana ny " isoprène " , izay hitantsika eto . sela organika kely izy ity .
(src)="30"> המשקל של מהדק שווה בערך
(src)="31"> 900 זטא- איליון , 10 בחזקת 21 , מולקולות של איזופרן .
(trg)="16"> Ny lanjan 'ny " trombone " iray dia mitovy lanja amin 'ny sela " isoprène " 900 zeta- illion -- faha- 10hatramin´ny faha- 21 eo ho eo .
(src)="32"> אבל למרות המשקל הקטן שלה ,
(src)="33"> הכמות שלה הנפלטת לאטמוספירה כל שנה
(src)="34"> שווה למשקל של כל בני האדם בכדה" א .
(trg)="17"> Saingy na maivan- danja ary izy io , dia betsaka ihany ny votsotra mankany amin 'ny atmosfera isan- taona ka mitovy amin 'ny lanjan´ny olona rehetra eto an- tany .
(src)="35"> זאת כמות עצומה . שווה במשקלה למשקל של מתאן .
(trg)="18"> Betsaka ihany izany .
(trg)="19"> Mitovy lanja lanja amin 'ny " méthane " .
(src)="36"> ובגלל שזאת כמות עצומה היא מאוד חשובה למערכת האטמוספרית .
(trg)="20"> Ary noho izy betsaka izay , dia tena misy vokany tokoa amin 'ny firafitry ny atmosfera .
(src)="37"> בגלל שהיא חשובה למערכת האטמוספרית ,
(src)="38"> אנחנו מתאמצים כל- כך לחקור אותה .
(trg)="21"> Noho izy misy vokany eo amin 'ny atmosfera izay , no nandihanay manokana ity zavatra ity .
(src)="39"> אנחנו מפוצצים אותה ומסתכלים על השברים .
(trg)="22"> Nozahana akaiky izy io ary nojerena ireo singa rehetra ao aminy .
(src)="40"> זהו חדר הערפיח בספרד EUPHORE .
(trg)="23"> Ito ny EUPHORE Smog Chamber any Espana .
(src)="41"> פיצוצים אטמוספיריים , או בעירה מלאה ,
(src)="42"> דורשים יותר מפי 15, 000 זמן מאשר מה שקורה ברכב שלך .
(trg)="24"> Ny fipoahan 'ny atmosfera , na ny firehetana feno , dia mitaky fotoana lava 15 . 000 heny noho ny mitranga ao amin 'ny fiaranareo .
(src)="43"> אבל עדיין , אנחנו מסתכלים על השברים .
(trg)="25"> Na izany aza , mizaha ireo singa izahay .
(src)="44"> אנחנו מריצים מודלים עצומים על מחשבי- על ,
(src)="45"> זה מה שאני עושה .
(trg)="26"> Mampiasa solosaina goavana izahay hijerena ny fiasan 'ny modely goavana ihany koa .
(src)="46"> המודלים שלנו כוללים מאות אלפי תאים
(src)="47"> שכל אחד מחשב מאות משתנים תוך שבריר זמן .
(trg)="27"> Ny modely ampiasanay dia misy " mailles de grilles " aman' hetsiny izay natao hikajikajiana " variables " aman- jatony , isa- minitra .
(src)="48"> ולוקח לנו שבועות לעשות אינטגרציה .
(src)="49"> ואנחנו מבצעים עשרות אינטגרציות
(src)="50"> על מנת להבין מה קורה .
(trg)="28"> Herinandro maro vao vita ny fampidirana ny vokatra . ary fampirana vokatra am- polony no atao vao azo tsara ny zava- mitranga .
(src)="51"> אנחנו גם טסים לכל העולם כדי לחפש את הדבר הזה .
(trg)="29"> Manao sidina ihany koa izahay eran 'izao tontolo izao , mitady azy io ihany .
(src)="52"> לאחרונה הצטרפתי לסיור שדה במלזיה . יש גם אחרים .
(trg)="30"> Vao vetivety aho izay no nirotsaka an- tsehatra tany Malaysie .
(trg)="31"> Ary misy hafa ihany koa .
(src)="53"> מצאנו שם מגדל תצפית
(src)="54"> בלב יער הגשם , ועליו תלינו ציוד מדעי
(src)="55"> בשווי של מאות אלפי דולרים
(trg)="32"> Nahita tilikambo fiambenana ahafahana mizaha ny atmosfera eran- tany izahay tany , tany afovoan 'ny ala mando tany , ary fitaovana ara- tsiansa manokana mitentina an- jatony dôlara any ho any no nahantona tamin 'io tilikambo be io hitadiavana ny " isoprène " , ary , mazava ho azy , hitadiavana zavatra hafa ihany koa , rehefa teo ihany .
(src)="58"> זה המגדל בלב יער הגשם , במבט מלמעלה .
(trg)="33"> Ito ilay tilikambo be raha jerena avy ambony .
(src)="59"> והנה המגדל מלמטה .
(trg)="34"> Ary ito kosa raha avy ambany .
(src)="60"> ובחלק אחד במסע הזה אפילו הבאנו איתנו מטוס .
(trg)="35"> Ary nampiasa fiaramanidina mihitsy ary izahay nadritry ny ampahany tamin 'io firotsahana an- tsehatra io .
(src)="61"> והמטוס הזה , מודל BA146 של FAAM
(src)="62"> לוקח בד" כ 120 עד 130 איש .
(trg)="36"> Fiaramanidina , BA146 , izay FAAM no nanamory azy , ary mahazaka olona 120 hatramin 'ny 130 .
(src)="63"> אז אולי גם אתם הגעתם לכאן עם מטוס דומה .
(trg)="37"> Mety fiaramanidina toy io ihany koa no ho raisinareo raha mankany ianareo ankehitriny .
(src)="64"> אבל אנחנו לא רק טסנו בו . טסנו 100 מטר מעל לצמרות
(src)="65"> כדי למדוד את המולקולה הזו - מאוד מסוכן .
(trg)="38"> Saingy tsy hoe nitaingina fotsiny izahay , fa nanidina 100 metatra ambonin 'ny tendron´ny hazo tao an' ala handrefesana io môlekiola io -- mampidi- doza ihany ilay izy .
(src)="66"> היינו צריכים לטוס בשיפוע מסויים על מנת לבצע את המדידות .
(trg)="39"> Misy fitongilanana tsy maintsy notazomina mba ahafahana manao ny fandrefesana .
(src)="67"> שכרנו טייסים צבאיים וטייסי ניסוי כדי לבצע את התמרונים .
(trg)="40"> Mpanamory miaramila sy " pilotes d' essai " no niara- niasa taminay .
(src)="68"> אנחנו צריכים לקבל אישורי טיסה מיוחדים .
(trg)="41"> Tsy maintsy tandremana ihany koa ny elanelana aroloza .
(src)="69"> ובעוד שאתם מגיעים לגדות העמקים הללו הכוחות יכולים להגיע לשני G .
(trg)="42"> Rehefa manodidina ireo lohasaha izahay dia mahatratra 2G ny hery misintona .
(src)="70"> והמדענים צריכים להיות קשורים היטב
(src)="71"> על מנת לבצע את המדידות בזמן שהם על המטוס .
(trg)="43"> Ary tsy maintsy nampiasa " harnais de sécurité " ireo mpikaroka ahafahany manao ny fandrefesana avy ao amin 'ilay fiaramanidina .
(src)="72"> אז כפי שניתן לדמיין ,
(src)="73"> פנים המטוס הזה לא נראה כמו מטוס עליו טסים לחופשה .
(src)="74"> זוהי מעבדה טסה שלקחנו כדי לבצע מדידות באיזור המולקולה הזו .
(trg)="44"> Azonareo an- tsaina angamba , fa tsy mitovy amin 'ny firamanidina fitsangatsanganana mahazatra ny ao anatin 'ilay fiaramanidina nampiasanay . toy ny labôratoara manidina mihitsy no nampiasaina ahafahana mandrefy an' ilay môlekiola any amin 'ny faritra misy azy .
(src)="75"> אנחנו עושים את כל זה כדי להבין את הכימיה של מולקולה אחת .
(trg)="45"> Izany rehetra izany no natao mba ahazoana tsara ny fiasan 'io môlekiola io .
(src)="76"> וכשלסטודנטית אחת כמוני יש עניין
(src)="77"> או הבנה של המולקולה הזו ,
(src)="78"> הם כותבים מאמר מדעי בנושא .
(trg)="46"> Ary rehefa misy mpianatra mpikaroka iray , toa ahy , mahita sombim- pahalalàna momba io môlekiola io , dia mamoaka lahatsotra siantifika momba izany .
(src)="79"> ומתוך מסע השדה הזה אנחנו כנראה נוציא
(src)="80"> כמה עשרות מאמרים על כמה עשרות תהליכים או מולקולות .
(trg)="47"> Ary tamin 'io firotsahana an- tsehatra io , dia lahatsotra siantifika am- polony eo ho eo , mahakasika ny endrika fiasa am- polony momba io môlekiola io no azo .
(src)="81"> וככל שבסיס הידע ילך ויגדל ,
(src)="82"> זה ייצור תת- חלק או תת- תת- חלק
(src)="83"> בהערכה כמו ה IPCC , למרות שיש גם אחרות .
(trg)="48"> Ary rehefa mitambatra ireo fahalalàna ireo , dia manome zana- pizaràna iray , na zana- pizaràna iray ao amin 'ny fanombanana toy ny IPCC , na dia misy hafa koa aza .
(src)="84"> ובכל אחד מ 11 הפרקים של ה IPCC
(src)="85"> יש 6- 10 תת- חלקים .
(trg)="49"> Ary ny tsirairay amin 'ireo toko 11 ao amin 'ny IPCC dia mizara zana- pizaràna 6 .
(src)="86"> אז אתם יכולים לדמיין את קנה המידה של המאמץ .
(trg)="50"> Hitanareo amin' izany ny haben 'ny ezaka sy asa ao ambadika .
(src)="87"> בכל אחת מאותן הערכות שאנו כותבים
(src)="88"> אנו תמיד מסיימים בסיכום ,
(src)="89"> והסיכום הזה נכתב עבור קהל שאינו מדענים .
(trg)="51"> Ao amin 'ny tsirairay amin 'ireo fanombanana soratanay , dia asianay marika foana ny famintinana , ary natokana ho an 'ny mpamaky tsotra io famintinana io .
(src)="90"> ואנו מעבירים את הסיכום הזה לעיתונאים ולאחראיים על מדיניות ,
(src)="91"> על מנת לייצר כותרות כמו אלה .
(trg)="52"> Ary atolotray mpanao gazety sy mpamoron- dalàna io famintinana io , ahafahana mamoaka lohatenin- dahatsoratra toa itony .
(src)="92"> תודה רבה .
(trg)="53"> Misaotra betsaka .
(src)="93"> ( מחיאות כפיים )
(trg)="54"> ( Tehaka Mirefodreafotra )
# he/FPxx70S6Q1Gz.xml.gz
# mlg/FPxx70S6Q1Gz.xml.gz
(src)="1"> אני חושב שהרעיון המדעי שמפורש הכי הרבה שלא כהלכה , וכפי שכולנו יודעים , הופך כעת לאחד
(src)="2"> מהנושאים הכי שנויים במחלוקת - אולי לא במדע , אלא בתרבות הפופולרית - הוא רעיון האבולוציה .
(trg)="1"> Ny zavatra tena tsy azon- tsika amin 'ny siansa ary lasa fifan- dirana mitsy aza izany izao mety tsy amin 'ny siansa irery iany fa amin 'ny fiainana an- davan 'andro koa e ! ilay hevitra hoe " evolution "
(src)="3"> אבולוציה .
(src)="4"> ובכל פעם שאנו שומעים את המילה הזאת - אני מתכוון : גם אם אנחנו לא שומעים אותה בהקשר הביולוגי - ,
(src)="5"> אנחנו מדמיינים כי משהו משתנה , מתפתח , וכך שכשאנשים משתמשים במילה אבולוציה
(trg)="2"> Evolution ary isaka isika maheno an 'io teny io ; na dia tsy amin 'ny biolgy irery iany aza dia ny zavatra tonga ao anatin 'ny sain- tsika dia misy zavatra miova ao , misy fivoarana ao . ka izany fivoarana izany ny fahazahoan 'olona an´i teny " évolution" amin 'ny fiainana an- davan 'andro eny ary e ! ao asehoko zavatra kely ianareo itanao tsara angamba ity sarina gidro ity ,, an- tsika rehetra dia samy efa nahita an' izany gidro izany tany amin' ireny " musée " na tany " Antsibazaza ! ary mivokona izy rehefa mandeha ,, ny lohany mibiloka manao izay vitako zah amin 'ny sary ity .. io izany gidro zany ,, mety manao satroka koa izy de etsy akaiky etsy indray dia misy sary anakiray maneho anazy miova tsikelikly ary miha mahitsy ka farany lasa nivadika bandy kely bogosy , ravoravo fa andeha am- piasana ka zao izy lasa mandeha mahitsy tsara ,, ary tsy aleo ve moa mandeha mahitsy tsara toa izay miondrika ,, ary tsisy rambo intsony ledala . ao esorintsika izany fa ity bandy ray ity mbola misy rambo ao amboariko tsara izany . miala tsiny amin 'ilay sary somary mapme kely efa nahita gidro daholo isika na amin 'ny fahitalavitra izany na tany Antsimbazaza . raha miha- mahitsy tsikelikely ny gidro dia lasa mivadika ho olom- belona . izany hoe afaka lazaina koa fa ny gidro dia lasa nivadika olom- belona . ary efa naheno an' izany zah t@ ny resa- dresaka mandalo ,, na amin 'ny " biology " , na anatin 'ireny fikambana siantifika ireny koa aza
(src)="21"> הם יגידו : או , הקוף התפתח לאדם או הקוף התפתח לאדם קדמון :
(src)="22"> הברנש שכמעט עמד זקוף ,
(src)="23"> אתם יודעים , הברנש שהיה קצת שפוף , הוא נראה קצת כמו קוף
(trg)="3"> lazain 'izy ireo : " eh ! nivadika ho olom- belona lay gidro , na koa hoe pre- humain " efa manakaiky ny fitsan- gan' olona ny fitsangany . somary mivokona kely ilay bandy ,, mbola gidro izy fa kely sisa ny tsy hitovizany amin- tsika ; ,,,,
(src)="25"> ואני רוצה להיות חד וחלק :
(src)="26"> למרות שהתהליך הזה התרחש , שהיו יצורים שצברו שינויים עם הזמן
(src)="27"> שהאב הקדמון שלהם יכל להיראות יותר כמו זה ובסופו של דבר הוא נראה יותר כמו זה .
(trg)="4"> Tiko hazava tsara eto fa : na dia nitranga aza izany ,, ka nahita ianareo zavatra boary nisedra fihovana , satria angamba ireo razam- ben 'izy ireo mitovy bebekoa amin 'iray ito , ary izy ireo indray dia mitovy aminy ray ito . tsy misy an' izany zavatra miovaova hoazy izany ,, antsoina hoe" evolution "
(src)="29"> לא היה קוף שאמר : וואו , אני רוצה שהילדים שלי ייראו יותר כמו הברנש הזה .
(src)="30"> אז אני אגרום לד . נ . א . שלי לצבור איכשהו מספיק שינויים כדי להיראות יותר כמוהו
(trg)="5"> Tsy hoe milaza ilay gidro hoe : " mba tiko ho lasa mitovitovy amin 'ny Rakoto na Rabe ny zanako " dia miova tokoa . tiko mba misy fiovana amin 'ny " ADN " ko mba hitovizako amin 'ity
(src)="31"> זה לא שהד . נ . א . ידע .
(src)="32"> הד . נ . א . לא אמר : הי , עדיף ללכת מאשר להיות משהו כמו גיבן .
(src)="33"> כמו קוף , ולכן אני אנסה איכשהו להפוך לברנש ההוא .
(trg)="6"> Ilay " ADN " tsy mahay an' izany tsy nilaza mihitsy ilay " ADN " hoe : " Aleo ange mandeha mahitsy tsara toa izay mandeha mivokona na mandady otran 'ny gidro " . andeha hiezaka aho mba hiova mitovy an 'i Rakoto na i Rabe . ny " évolution " izany dia tsy takak 'izany . tsy hoe koa hoe : ohatra hoe misy hazo izay eto misy azo ito , ary izany manana voankazo tsara ilay hazo misy voankazo tsara sy mamy , ary matsiro be ilay hazo mety ho paoma izy io . ka misy karazana zava- boary otran 'ny aomby na afaka ataon- tsika koa hoe soavaly izy io . dia avy eo izy milaza hoe : " hmm ,, tia haka an' iretsy paoma iretsy aho " ary araka ny fantanao . satria izy ireo tia haka an' ireo paoma ireo , ary ny taranaka ao afara ... mieza ny manakatra an' ilay paoma ,, ka ny taranaka mifandimbin- dimby
(src)="43"> הצוואר שלהם מתארך יותר ויותר ובסופו של דבר הם הופכים לג' ירפות .
(src)="44"> זוהי לא אבולוציה וזה לא מה שמשתמע מאבולוציה ,
(src)="45"> למרות שלפעמים השימוש היומיומי במושג גורם לנו לחשוב כך .
(trg)="7"> lasa miha- lava miha - lava ny tenda n' izy ireo ka niafarany nivadika ho " Giraffe " . tsy izany mihitsy ny antsoina hoe" évolution " ary tsy misy idiran 'ny évolution mihitsy izany , amiin 'ny faiainana an- davan 'andro dia hafa mihintsy ny dikany ka mahaton- ga antsika manana fiheverana hafa .
(src)="46"> אבולוציה היא - ובעצם זוהי המילה שבה אני מעדיף להשתמש - היא ברירה טבעית .
(trg)="8"> Ny tena marina ny " évolution " ,, ny teny " séléction naturel " moa ny tena ankifiziko kokoa ah
(src)="47"> ברירה טבעית , תנו לי לרשום את המילה הזו .
(src)="48"> ברירה טבעית .
(src)="49"> והמשמעות שלה באופן מילולי היא , שבכל אוכלוסיה של אורגניזמים חיים תהיה לך וריאציה מסוימת .
(trg)="9"> " séléction naturelle " ao soratako izany séléction naturelle ny dikany ara- bakiteny dia isakin 'ny zava- manan 'aina rehetra " organismes vivants " dia tsy maintsy hisedra fiova ka manan- danja be io teny io eto .. ny fiova " variation " dia : jereo ange ,, fa misy fiovana kely raha mijery an' ireo zaza iray kilasy aminao ao ampianarana ianao ,, misy fiovana ao . misy ny sasany lava, sasany fohy, sasany manana lokom- bolo fotsy, sasany mainty sns, tsy voatanisa . misy fiovana foana ao ary ny " séléction naturelle dia ,, io fizotra io , izany hoe indraindray ireo zavatra manodidina no misafidy ny fiovana ny fiovana sasany dia mety tsy dia ampaninona loatra ,, fa ny sasany kosa dia misy vokany ohatra anakiray izay hita anatin 'ireo boky biolojika rehetra ,
(src)="58"> אני מאמין שהם נקראים עשים מנוקדים ,
(src)="59"> וזה אירע במהפכה הקדם- תעשייתית באנגליה ,
(src)="60"> העשים האלה , שחלקם היו - בואו נראה אם אצליח לצייר עש
(trg)="10"> " la phalène de bouleau " anarana lolo io ka talohan 'ny " révolution industrielle " tany Angletera dia ireto lolo ,, ny sasany tamin 'ireo lolo dia ,,,, ao amboariko eto ny sarin 'ny ilay lolo mba ahafan- taranareo azy ireo ,, ao ampiako vitsivitsy izy ireo ao ampiako kely ny isany misy antokona lolo zao etsy ,, ao ampiako anakiray indray . ka ny ankamaroan 'ny lolo tany tamin 'izany dia ity karazany ity ,