# eo/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
# sk/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
(src)="1"> Mi rakontos al vi iomete pri malracia sinteno .
(trg)="1"> Poviem Vám niečo o iracionálnom správaní .
(src)="2"> Ne la via , kompreneble .
(trg)="2"> Samozrejme nie o Vašom , ale o iných .
(src)="3"> Tiu de aliaj homoj . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="3"> ( Smiech )
(src)="4"> Nu , laborinte ĉe MIT [ Teknologia Instituto de Masaĉuseco ] kelkajn jarojn , mi ekkomprenis , ke verki universitatajn raportojn ne estas tre ekscite .
(trg)="4"> Po pár rokoch na MIT som dospel k presvedčeniu , že písanie akademických prác nie je až také vrušo .
(src)="5"> Bone , mi ne scias kiom da tiaj tekstoj vi legis .
(trg)="5"> Viete , netuším , koľko ste ich prečítali .
(src)="6"> Sed ne estas amuze legi -- kaj ofte , verki -- ilin .
(trg)="6"> No určite nie je zábavné ich čítať a často ani písať .
(src)="7"> Eĉ pli malbonas ilin verki .
(trg)="7"> Je horšie ich písať .
(src)="8"> Tial mi decidis provi verki ion pli amuzan .
(trg)="8"> Rozhodol som sa teda skúsiť napísať niečo zábavnejšie .
(src)="9"> Kaj venis al mi la ideo verki kuirlibron .
(trg)="9"> A napadlo ma napísať kuchárku .
(src)="10"> Kaj la titolo de mia kuirlibro estus
(trg)="10"> Názov mojej kuchárky mal byť
(src)="11"> " Vespermanĝo sen paneroj : la arto manĝi super la lavkuvo " . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="11"> " Jedenie bez omrviniek :
(trg)="12"> Umenie jedenia nad umývadlom . "
(trg)="13"> ( Smiech )
(src)="12"> Kaj ĝi estus perkuireja alrigardo al la vivo .
(trg)="14"> Mal to byť pohľad na život cez kuchyňu .
(src)="13"> Mi estis sufiĉe ekscitita pri tio .
(src)="14"> Mi estis pritraktonta iomete esploradon , iomete kuiradon .
(trg)="16"> Chcel som hovoriť o výskume a čosi o kuchyni .
(src)="15"> Nu , vi scias , ni tiom multe faras en la kuirejo kaj mi pensis , ke tio estus interesa .
(trg)="17"> Veď v kuchyni trávime tak veľa času , bolo by to určite zaujimavé .
(src)="16"> Mi verkis kelkajn ĉapitrojn , kaj mi portis ilin al la eldonejo de MIT , kie oni diris :
(trg)="18"> A tak som aj niekoľko kapitol napísal .
(trg)="19"> A zaniesol tlačovému oddeleniu MIT a oni mi povedali
(src)="17"> " Bele .
(trg)="20"> " Milé .
(src)="18"> Sed ne por ni .
(trg)="21"> Ale nie pre nás .
(src)="19"> Serĉu alian eldonejon " .
(trg)="22"> Nájdi si niekoho iného . "
(src)="20"> Mi provis aliloke , kie oni diris la samon ,
(trg)="23"> Skúsil som inde a všetci mi povedali to isté .
(src)="21"> " Bele .
(trg)="24"> " Milé .
(src)="22"> Ne por ni " .
(trg)="25"> Ale nie pre nás . "
(src)="23"> Ĝis kiam iu diris
(trg)="26"> Kým mi niekto nepovedal :
(src)="24"> " Nu , se vi serioze pensas fari tion , vi devas unue verki libron pri via esploro .
(trg)="27"> " Pozri , ak to myslíš naozaj vážne , najprv musíš napísať knihu o Tvojom výskume .
(src)="25"> Vi devas publikigi ion , kaj tiam vi ekhavos la okazon verki ion alian .
(trg)="28"> Musíš niečo vydať .
(trg)="29"> Až potom dostaneš príležitosť písať o inom .
(src)="26"> Se vi vere volas fari ĝin , jen la vojo sekvenda " .
(trg)="30"> Ak naozaj chceš písať , musíš to tak spraviť . "
(src)="27"> Tiam mi diris :
(trg)="31"> Ja som odpovedal :
(src)="28"> " Nu , mi vere ne volas verki pri mia esplorado .
(trg)="32"> " Viete , ja nechcem písať o mojom výskume .
(src)="29"> Mi faras tion la tutan tagon .
(trg)="33"> To robím celé dni .
(src)="30"> Mi volas verki ion alian .
(trg)="34"> Ja chcem napísať niečo iné .
(src)="31"> Ion iomete pli libere , malpli strikte " .
(trg)="35"> Niečo voľnejšie , nie až tak úzko zamerané . "
(src)="32"> Sed tiu homo estis tre insista kaj diris
(trg)="36"> Tá osoba však veľmi nástojčila :
(src)="33"> " Aŭskultu .
(trg)="37"> " Pozri .
(src)="34"> Tio estas la sola maniero laŭ kiu vi faros ĝin " .
(trg)="38"> To je jediný spôsob , ako to môžeš dosiahnuť . "
(src)="35"> Tiam mi diris " Okej , se mi devas fari ĝin -- "
(trg)="39"> Povedal som teda , " Okay , keď musím -- "
(src)="36"> Mi prenis tutjaran libertempon .
(src)="37"> Mi diris :
(src)="38"> " Mi verkos pri mia esplorado se ne estas alia maniero .
(trg)="40"> Vzal som si rok voľna a povedal si " Napíšem o svojom výskume , ak to naozaj inak nejde .
(src)="39"> Kaj tiam mi sukcesos fari mian kuirlibron " .
(trg)="41"> A potom sa dostanem ku kuchárke . "
(src)="40"> Mi do verkis libron pri mia esploro .
(trg)="42"> Napísal som teda knihu o mojom výskume .
(src)="41"> Kaj ĝi montriĝis sufiĉe amuza tasko laŭ du aspektoj .
(trg)="43"> Ukázalo so , že je to celkom sranda , dvojakým spôsobom .
(src)="42"> Unue mi amuziĝis en la verkado .
(trg)="44"> Po prvé , bavilo ma písať .
(src)="43"> Sed la plej interesa afero estas , ke mi komencis lerni de la homoj .
(trg)="45"> Ale zaujímavejšie na tom bolo , že som sa začal učiť od ľudí .
(src)="44"> Verki niaepoke ja estas interesege ĉar multajn reagojn oni povas ricevi de legantoj .
(trg)="46"> Písanie je skvelé .
(trg)="47"> Pretože dostanete od ľudí veľa pripomienok .
(src)="45"> Oni skribas al mi pri sia persona sperto kaj pri siaj ekzemploj kaj pri kio oni malkonsentas kaj pri nuancoj .
(trg)="48"> Ľudia mi píšu o svojich osobných skúsenostiach , ich vlastné príklady , s čím nesúhlasia , a o detailoch .
(src)="46"> Kaj nur estante tie ĉi -- tio estas , ke de kelkaj tagoj mi spertis verajn kulminojn de obseda sinteno , pri kiuj mi neniam antaŭe pensis . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="49"> A dokonca tu , mám na mysli posledných pár dní , som pozoroval výšiny obsesívneho správania , o akom som doteraz ani netušil .
(trg)="50"> ( Smiech )
(src)="47"> Kio laŭ mi estas simple fascina .
(trg)="51"> Čo ma priam fascinuje .
(src)="48"> Mi parolos al vi iomete pri malracia sinteno .
(trg)="52"> Poviem Vám čosi o iracionálnom správaní .
(src)="49"> Kaj mi volas komenci prezentante al vi kelkajn ekzemplojn de vida iluzio kiel metaforon pri racieco .
(trg)="53"> Začnem uvedením príkladov vizuálnych ilúzií ako metafór pre racionálnosť .
(src)="50"> Do pensu pri tiuj ĉi du tabloj .
(trg)="54"> Napríklad tieto dva stoly .
(src)="51"> Kaj vi certe jam vidis tiun ĉi iluziaĵon .
(trg)="55"> Určite tú ilúziu poznáte .
(src)="52"> Se mi demandus al vi kiu estas pli longa , ĉu la vertikala linio sur la maldekstra tablo aŭ la horizontala linio sur la dekstra tablo ?
(trg)="56"> Keby som sa Vás spýtal , či je dlhší vertikálny rozmer stola vľavo alebo horizontálny rozmer stola vpravo ?
(src)="53"> Kiu el ili ŝajnas pli longa ?
(trg)="57"> Ktorý sa Vám zdá dlhší ?
(src)="54"> Ĉu iu vere vidas , ke la maldekstra estas malpli longa ?
(trg)="58"> Vidí tu niekto niečo iné ako ten vľavo ?
(src)="55"> Ne , ĉu ?
(trg)="59"> Nie , že ?
(src)="56"> Neeble .
(trg)="60"> Je to nemožné .
(src)="57"> Sed la amuza afero pri vida iluzo estas , ke oni povas facile elmontri erarojn .
(trg)="61"> Pekné na vizuálnych ilúziách je , že môžeme ľahko demonštrovať ich myľnosť .
(src)="58"> Mi povas surmeti kelkajn liniojn , sed tio ne helpas .
(trg)="62"> Položím teda na stôl úsečky .
(trg)="63"> Nepomože to .
(src)="59"> Mi povas animacii la liniojn .
(trg)="64"> Zanimujem ich .
(src)="60"> Kaj se vi kredas , ke mi ne mallongigis la liniojn , kion mi ja ne faris , mi pruvis al vi , ke viaj okuloj trompis vin .
(trg)="65"> A pokiaľ mi veríte , že som som tie úsečky neskrátil , čo som nespravil , dokázal som Vám , že Vás Vaše oči klamali .
(src)="61"> Nun , la interesa afero pri tio estas , ke kiam mi forviŝas la liniojn estas kvazaŭ vi ne lernis ion ajn en la lasta minuto . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="66"> Zaujímavé na tom je , že keď úsečky odstránim , je to , ako keby ste sa za poslednú minútu vôbec nič nenaučili .
(trg)="67"> ( Smiech )
(src)="62"> Vi ne povas rigardi tion kaj diri " Okej , nun mi vidas la realon tia , kia ĝi estas " .
(trg)="68"> Nepozeráte sa hovoriac si " Okay , teraz vidím realitu aká je . "
(src)="63"> Ĉu ne ?
(src)="64"> Estas neeble superi tiun senton , ke tiu ĉi estas fakte pli longa .
(trg)="70"> Je nemožné prekonať pocit , že jeden je dlhší .
(src)="65"> Nia intuicio estas vere trompanta nin laŭ ripetiĝanta , antaŭvidebla , kohera maniero .
(trg)="71"> Naša intuícia nás klame opakovateľne , predpovedateľne a konzistentne .
(src)="66"> Kaj preskaŭ nenion oni povas fari rilate al tio , krom preni liniilon kaj mezuri ĝin .
(trg)="72"> Nemôžeme s tým spraviť takmer nič .
(trg)="73"> Okrem opätovného merania pravítkom .
(src)="67"> Jen plia ekzemplo .
(src)="68"> Tiu ĉi estas unu el miaj preferataj iluzioj .
(trg)="74"> Tu je ďaľšia z mojich obľúbených ilúzií .
(src)="69"> Kiun koloron vi vidas montritan de la supra sago ?
(trg)="75"> K akej farbe smeruje vrchná šípka ?
(src)="70"> Brunan .
(trg)="76"> Hnedej .
(src)="71"> Dankon .
(trg)="77"> Ďakujem .
(src)="72"> De la malsupra ?
(trg)="78"> Dole ?
(src)="73"> Flavan .
(trg)="79"> Žltej .
(src)="74"> Fakte , ili estas la sama .
(trg)="80"> V skutočnosti sú identické .
(src)="75"> Ĉu iu vidas ilin kiel la sama ?
(trg)="81"> Vidí ich niekto ako identické ?
(src)="76"> Tre , tre malfacile .
(trg)="82"> Veľmi veľmi ťažko .
(src)="77"> Mi povas kovri la ceteran supran parton de la kubo .
(src)="78"> Kaj se mi kovras la ceteron de la kubo vi povas vidi , ke ili estas egalaj .
(trg)="83"> Prekryjem zvyšok kocky a uvidíte , že farby sú identické .
(src)="79"> Kaj se vi ne kredas min , vi povas preni la projekciaĵon poste kaj per iom da manipulado konstati , ke ili estas egalaj .
(trg)="84"> Ak mi neveríte , vezmite si neskôr túto fóliu a po troche remeselníčenia zistíte , že sú identické .
(src)="80"> Sed denove la sama afero , se ni demetas la fonon ,
(src)="81"> la iluzio revenas .
(trg)="85"> A znova je to to isté , ak odstránime pozadie , ilúzia sa vráti .
(src)="82"> Ĝuste .
(trg)="86"> Že ?
(src)="83"> Maleblas ne vidi tiun ĉi iluzion .
(trg)="87"> Nemáme možnosť zistiť , že je to ilúzia .
(src)="84"> Nur daltonismuloj , mi kredas , ne povas vidi tion .
(trg)="88"> Hádam , ak ste farboslepý , aj tak nemyslím , že to vidíte .
(src)="85"> Mi volas , ke vi pensu pri iluzio kiel metaforo .
(trg)="89"> Chcem , aby ste túto ilúziu brali ako metaforu .
(src)="86"> Vidi estas unu el niaj plej bonaj kapabloj .
(trg)="90"> Zrak je jedna z našich najlepších schopností .
(src)="87"> Ni havas grandegan parton de nia cerbo dediĉita al vidado , pli grandan ol la partoj dediĉitaj al kio ajn .
(trg)="91"> Velikánska časť nášho mozgu je venovaná zraku .
(trg)="92"> Väčšia ako čomukoľvek inému .
(src)="88"> Ni vidas dum pli da horoj de unu tago , ol ni faras ĉion ceteran .
(trg)="93"> Pozeráme sa viac hodín denne než sa venujeme čomukoľvek inému .
(src)="89"> Kaj ni estas laŭevolue preparitaj por vidi .
(trg)="94"> Evolučne sme navrhnutí na pozeranie sa .
(src)="90"> Kaj se ni faras tiujn antaŭvideblajn , ripetiĝantajn erarojn de vidado , en kio ni estas tiel bonaj , kiuj estas la ŝancoj , ke ni ne faros eĉ pli da eraroj en tio , pri kio ni ne estas tiel bonaj ?
(trg)="95"> A keď robíme takéto predpovedateľné chyby pri videní , v ktorom sme dobrí , aký je predpoklad , že nerobíme ešte viac chýb v niečom , v čom nie sme až takí dobrí .
(src)="91"> Ekzemple , farante financajn decidojn . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="96"> Napríklad vo finančnom rozhodovaní .
(trg)="97"> ( Smiech )
(src)="92"> Io , pri kio ni ne havas evoluan kialon por fari .
(trg)="98"> V čomsi , na čo nemáme evolučné predpoklady .
(src)="93"> Ni ne havas specialigitan parton de la cerbo kaj ni ne faras tion dum pluraj horoj de la tago .
(trg)="99"> Na čo nemáme špeciálnu časť mozgu , a čomu sa nevenujeme denne tak dlho .
(src)="94"> Kaj oni povas argumenti , en tiuj kazoj , ke
(src)="95"> la interesaĵo estas ĝuste , ke ni ja faras pli da eraroj tiurilate .
(trg)="100"> Argumentom v takom prípade by mohlo byť , že v skutočnosti robíme oveľa viac chýb .
(src)="96"> Kaj eĉ pli malbone , mankas facila maniero vidi ilin .
(trg)="101"> A ešte horšie , že nemáme jednoduchý spôsob ako ich odhaliť .
(src)="97"> Ĉar en vidaj iluzioj ni povas facile elmontri la erarojn , sed ĉe scia iluzio estas multe , multe pli malfacile elmontri al la homoj la erarojn .
(trg)="102"> Pretože kým zrakové klamy sú ľahko demonštrovateľné , pri kognitívnych klamoch je oveľa ťažšie , chyby ľuďom ukázať .
(src)="98"> Mi do volas montri al vi kelkajn sciajn iluziojn aŭ decidofarajn iluziojn , laŭ la sama maniero .
(trg)="103"> Chcem Vám teda priblížiť niektoré kognitivne ilúzie , alebo chyby rozhodovania , takým istým spôsobom .
(src)="99"> Kaj jen unu el miaj preferataj sociaj sciencaj grafaĵoj .
(trg)="104"> Toto je moja najoblúbenejšia zápletka sociálnych vied .
(src)="100"> Ĝi estas el verko de Johnson kaj Goldstein .
(src)="101"> Ĝi baze montras
(src)="102"> la proporcion de homoj , kiuj indikis ke ili estis interesataj doni siajn organojn .
(trg)="105"> Je z práce Johnsona a Goldsteina a v podstate ukazuje percento ľuďí , ktorí naznačili , že by darovali svoje orgány .
(src)="103"> Tiuj estas diversaj landoj en Eŭropo .
(trg)="106"> Sú to rôzne krajiny Európy .
(src)="104"> Kaj vi esence vidas du tipojn de landoj .
(trg)="107"> V podstate vidíte dva typy krajín .
(src)="105"> Landoj , dekstre , kie oni ŝajnas multe doni , kaj landoj , maldekstre , kie oni ŝajnas doni tre malmulte aŭ multe malpli .
(trg)="108"> Krajiny vpravo zdanlivo darujú veľa a krajiny vľavo zdanlivo darujú veľmi málo , alebo oveľa menej .
(src)="106"> La demando estas : kial ?
(src)="107"> Kial iuj landoj donas multe kaj aliaj landoj donas malmulte ?
(trg)="109"> Otázne je , prečo dávajú niektoré krajiny veľa a niektoré málo ?
(src)="108"> Kiam oni demandas homojn pri tio , ili kutime pensas , ke temas pri io ligita al kulturo .
(trg)="110"> Keď sa na to spýtate ľudí , väčšinou si myslia , že to musí súvisieť s kultúrou .
(src)="109"> Ĉu ?
(trg)="111"> Nie ?