# eo/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
# hr/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
(src)="1"> Mi rakontos al vi iomete pri malracia sinteno .
(trg)="1"> Ispričat ću vam nešto o iracionalnom ponašanju .
(src)="2"> Ne la via , kompreneble .
(trg)="2"> Naravno , ne vašem .
(src)="3"> Tiu de aliaj homoj . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="3"> Drugih ljudi .
(trg)="4"> ( smijeh )
(src)="4"> Nu , laborinte ĉe MIT [ Teknologia Instituto de Masaĉuseco ] kelkajn jarojn , mi ekkomprenis , ke verki universitatajn raportojn ne estas tre ekscite .
(trg)="5"> Nakon nekoliko godina boravka na MIT- u , shvatio sam da pisanje akademskih članaka i nije baš tako uzbudljivo .
(src)="5"> Bone , mi ne scias kiom da tiaj tekstoj vi legis .
(src)="6"> Sed ne estas amuze legi -- kaj ofte , verki -- ilin .
(trg)="6"> Ne znam koliko ste ih pročitali , ali nije ih zabavno čitati , a vrlo često ni pisati .
(src)="7"> Eĉ pli malbonas ilin verki .
(trg)="7"> Pisati je još gore .
(src)="8"> Tial mi decidis provi verki ion pli amuzan .
(trg)="8"> Tako sam odlučio pokušati napisati nešto zabavnije .
(src)="9"> Kaj venis al mi la ideo verki kuirlibron .
(src)="10"> Kaj la titolo de mia kuirlibro estus
(trg)="9"> Palo mi je na pamet napisati kuharicu čiji je naslov trebao biti
(src)="11"> " Vespermanĝo sen paneroj : la arto manĝi super la lavkuvo " . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="11"> Umijeće jedenja iznad sudopera " ( smijeh )
(src)="12"> Kaj ĝi estus perkuireja alrigardo al la vivo .
(src)="13"> Mi estis sufiĉe ekscitita pri tio .
(trg)="12"> To je trebao biti pogled na život kroz kuhinju i zaista sam bio uzbuđen u vezi toga .
(src)="14"> Mi estis pritraktonta iomete esploradon , iomete kuiradon .
(trg)="13"> Namjeravao sam malo govoriti o istraživanju , a malo o kuhinji .
(src)="15"> Nu , vi scias , ni tiom multe faras en la kuirejo kaj mi pensis , ke tio estus interesa .
(trg)="14"> Znate , toliko toga radimo u kuhinji , pa sam mislio da bi to moglo biti zanimljivo .
(src)="16"> Mi verkis kelkajn ĉapitrojn , kaj mi portis ilin al la eldonejo de MIT , kie oni diris :
(trg)="15"> Napisao sam nekoliko poglavlja i odnio ih u MIT Press gdje su rekli :
(src)="17"> " Bele .
(src)="18"> Sed ne por ni .
(trg)="16"> " Zgodno , ali nije za nas .
(src)="19"> Serĉu alian eldonejon " .
(trg)="17"> Potražite nekog drugog . "
(src)="20"> Mi provis aliloke , kie oni diris la samon ,
(trg)="18"> Pokušao sam drugdje i svi su mi rekli isto :
(src)="21"> " Bele .
(src)="22"> Ne por ni " .
(trg)="19"> " Zgodno , ali ne za nas . "
(src)="23"> Ĝis kiam iu diris
(trg)="20"> Sve dok netko nije rekao :
(src)="24"> " Nu , se vi serioze pensas fari tion , vi devas unue verki libron pri via esploro .
(trg)="21"> " Gledajte , ako ste ozbiljni u vezi ovoga , najprije morate napisati knjigu o svom istraživanju .
(src)="25"> Vi devas publikigi ion , kaj tiam vi ekhavos la okazon verki ion alian .
(trg)="22"> Morate nešto objaviti , a onda ćete dobiti priliku pisati nešto drugo .
(src)="26"> Se vi vere volas fari ĝin , jen la vojo sekvenda " .
(trg)="23"> Ako to zbilja želite , morat ćete tako učiniti . "
(src)="27"> Tiam mi diris :
(trg)="24"> Pa sam rekao :
(src)="28"> " Nu , mi vere ne volas verki pri mia esplorado .
(trg)="25"> " Znate , ja ne želim pisati o svom istraživanju .
(src)="29"> Mi faras tion la tutan tagon .
(trg)="26"> To radim po cijele dane .
(src)="30"> Mi volas verki ion alian .
(trg)="27"> Želim pisati nešto drugo .
(src)="31"> Ion iomete pli libere , malpli strikte " .
(trg)="28"> Nešto malo slobodnije , manje ograničeno .
(src)="32"> Sed tiu homo estis tre insista kaj diris
(trg)="29"> No , ta je osoba bila prilično ustrajna i rekla :
(src)="33"> " Aŭskultu .
(src)="34"> Tio estas la sola maniero laŭ kiu vi faros ĝin " .
(trg)="30"> " Gledajte , to je jedini način na koji možete uspjeti . "
(src)="35"> Tiam mi diris " Okej , se mi devas fari ĝin -- "
(trg)="31"> Rekao sam :
(trg)="32"> " OK , ako baš moram ... "
(src)="36"> Mi prenis tutjaran libertempon .
(src)="37"> Mi diris :
(src)="38"> " Mi verkos pri mia esplorado se ne estas alia maniero .
(trg)="33"> Uzeo sam slobodnu godinu i rekao " Pisat ću o svom istraživanju ako nema drugog načina .
(src)="39"> Kaj tiam mi sukcesos fari mian kuirlibron " .
(trg)="34"> A onda ću napisati kuharicu . "
(src)="40"> Mi do verkis libron pri mia esploro .
(trg)="35"> I tako sam napisao knjigu o svom istraživanju .
(src)="41"> Kaj ĝi montriĝis sufiĉe amuza tasko laŭ du aspektoj .
(trg)="36"> Ispalo je prilično zabavno , na dva načina .
(src)="42"> Unue mi amuziĝis en la verkado .
(trg)="37"> Prije svega , uživao sam pišući .
(src)="43"> Sed la plej interesa afero estas , ke mi komencis lerni de la homoj .
(trg)="38"> No , zanimljivija stvar je bila ta da sam počeo učiti od drugih ljudi .
(src)="44"> Verki niaepoke ja estas interesege ĉar multajn reagojn oni povas ricevi de legantoj .
(trg)="39"> Ovo je sjajno vrijeme za pisanje jer vam ljudi mogu dati puno povratnih informacija .
(src)="45"> Oni skribas al mi pri sia persona sperto kaj pri siaj ekzemploj kaj pri kio oni malkonsentas kaj pri nuancoj .
(trg)="40"> Ljudi mi pišu o svom osobnom iskustvu o vlastitim primjerima , s čime se ne slažu i slično .
(src)="46"> Kaj nur estante tie ĉi -- tio estas , ke de kelkaj tagoj mi spertis verajn kulminojn de obseda sinteno , pri kiuj mi neniam antaŭe pensis . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="41"> Čak i dok sam ovdje , jer mi se čini da sam u zadnjih par dana spoznao stvarne mogućnosti opsesivnog ponašanja na kakve nisam ni pomišljao .
(trg)="42"> ( smijeh )
(src)="47"> Kio laŭ mi estas simple fascina .
(trg)="43"> Mislim da je to očaravajuće .
(src)="48"> Mi parolos al vi iomete pri malracia sinteno .
(src)="49"> Kaj mi volas komenci prezentante al vi kelkajn ekzemplojn de vida iluzio kiel metaforon pri racieco .
(trg)="44"> Reći ću vam nešto o iracionalnom ponašanju i započet ću primjerima nekih optičkih iluzija kao metaforama za racionalnost .
(src)="50"> Do pensu pri tiuj ĉi du tabloj .
(trg)="45"> Razmislite o ova dva stola .
(src)="51"> Kaj vi certe jam vidis tiun ĉi iluziaĵon .
(trg)="46"> Sigurno ste već vidjeli ovu iluziju .
(src)="52"> Se mi demandus al vi kiu estas pli longa , ĉu la vertikala linio sur la maldekstra tablo aŭ la horizontala linio sur la dekstra tablo ?
(trg)="47"> Kada bih vas pitao što je dulje : okomita linija stola na lijevoj strani ili vodoravna linija stola na desnoj strani ?
(src)="53"> Kiu el ili ŝajnas pli longa ?
(trg)="48"> Koja se čini duljom ?
(src)="54"> Ĉu iu vere vidas , ke la maldekstra estas malpli longa ?
(trg)="49"> Vidi li itko drukčije nego da je lijeva dulja ?
(src)="55"> Ne , ĉu ?
(trg)="50"> Ne , zar ne ?
(src)="56"> Neeble .
(trg)="51"> To je nemoguće .
(src)="57"> Sed la amuza afero pri vida iluzo estas , ke oni povas facile elmontri erarojn .
(src)="58"> Mi povas surmeti kelkajn liniojn , sed tio ne helpas .
(trg)="52"> No , dobra stvar u vezi optičkih iluzija je da lako možemo pokazati greške pa tako mogu dodati crte , ali ne pomažu .
(src)="59"> Mi povas animacii la liniojn .
(src)="60"> Kaj se vi kredas , ke mi ne mallongigis la liniojn , kion mi ja ne faris , mi pruvis al vi , ke viaj okuloj trompis vin .
(trg)="53"> Mogu animirati crte sve do te mjere da mislite da ih nisam smanjio , što ni nisam , ali sam dokazao da vas vaše oči varaju .
(src)="61"> Nun , la interesa afero pri tio estas , ke kiam mi forviŝas la liniojn estas kvazaŭ vi ne lernis ion ajn en la lasta minuto . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="54"> Zanimljivo je to da kada maknem ove crte ispada kao da ništa niste naučili u protekloj minuti .
(trg)="55"> ( smijeh )
(src)="62"> Vi ne povas rigardi tion kaj diri " Okej , nun mi vidas la realon tia , kia ĝi estas " .
(trg)="56"> Ne možete pogledati ovo i reći " OK , sada vidim stvarnost takvu kakva je . "
(src)="63"> Ĉu ne ?
(src)="64"> Estas neeble superi tiun senton , ke tiu ĉi estas fakte pli longa .
(trg)="58"> Nemoguće je nadvladati osjećaj da je ovo zbilja dulje .
(src)="65"> Nia intuicio estas vere trompanta nin laŭ ripetiĝanta , antaŭvidebla , kohera maniero .
(trg)="59"> Naša nas intuicija svaki put iznova prevari na ponavljajući , predvidljiv i dosljedan način .
(src)="66"> Kaj preskaŭ nenion oni povas fari rilate al tio , krom preni liniilon kaj mezuri ĝin .
(trg)="60"> Ne možemo učiniti ništa u vezi s tim osim uzeti ravnalo i početi mjeriti .
(src)="67"> Jen plia ekzemplo .
(trg)="61"> Evo još jedne .
(src)="68"> Tiu ĉi estas unu el miaj preferataj iluzioj .
(trg)="62"> Ovo je jedna od mojih omiljenih iluzija .
(src)="69"> Kiun koloron vi vidas montritan de la supra sago ?
(trg)="63"> Na koju boju pokazuje gornja strelica ?
(src)="70"> Brunan .
(trg)="64"> Smeđu .
(src)="71"> Dankon .
(trg)="65"> Hvala vam .
(src)="72"> De la malsupra ?
(trg)="66"> A donja ?
(src)="73"> Flavan .
(trg)="67"> Na žutu .
(src)="74"> Fakte , ili estas la sama .
(trg)="68"> Ispada da su identične .
(src)="75"> Ĉu iu vidas ilin kiel la sama ?
(trg)="69"> Vidi li itko da su identične ?
(src)="76"> Tre , tre malfacile .
(trg)="70"> Vrlo , vrlo teško .
(src)="77"> Mi povas kovri la ceteran supran parton de la kubo .
(src)="78"> Kaj se mi kovras la ceteron de la kubo vi povas vidi , ke ili estas egalaj .
(trg)="71"> Mogu pokriti ostatak kocke i ako to učinim , vidite da su identične .
(src)="79"> Kaj se vi ne kredas min , vi povas preni la projekciaĵon poste kaj per iom da manipulado konstati , ke ili estas egalaj .
(trg)="72"> Ako mi ne vjerujete , možete poslije dobiti slide i malo čarobirati pa vidjeti da su zbilja identične .
(src)="80"> Sed denove la sama afero , se ni demetas la fonon ,
(trg)="73"> No , to je opet ista priča .
(src)="81"> la iluzio revenas .
(src)="82"> Ĝuste .
(trg)="74"> Ako maknemo podlogu , iluzija se vraća , zar ne ?
(src)="83"> Maleblas ne vidi tiun ĉi iluzion .
(trg)="75"> Ne možemo ne vidjeti ovu iluziju .
(src)="84"> Nur daltonismuloj , mi kredas , ne povas vidi tion .
(trg)="76"> Možda ju ne vidite jedino ako ste daltonist .
(src)="85"> Mi volas , ke vi pensu pri iluzio kiel metaforo .
(trg)="77"> Želio bih da iluziju shvatite kao metaforu .
(src)="86"> Vidi estas unu el niaj plej bonaj kapabloj .
(trg)="78"> Vid je jedna od najboljih stvari koju imamo .
(src)="87"> Ni havas grandegan parton de nia cerbo dediĉita al vidado , pli grandan ol la partoj dediĉitaj al kio ajn .
(trg)="79"> Ogroman dio mozga posvećen je vidu , više nego ičemu drugome .
(src)="88"> Ni vidas dum pli da horoj de unu tago , ol ni faras ĉion ceteran .
(src)="89"> Kaj ni estas laŭevolue preparitaj por vidi .
(trg)="80"> Bavimo se gledanjem više sati dnevno nego ijednom drugom aktivnošću i evolucijski smo osmišljeni da bismo gledali .
(src)="90"> Kaj se ni faras tiujn antaŭvideblajn , ripetiĝantajn erarojn de vidado , en kio ni estas tiel bonaj , kiuj estas la ŝancoj , ke ni ne faros eĉ pli da eraroj en tio , pri kio ni ne estas tiel bonaj ?
(src)="91"> Ekzemple , farante financajn decidojn . & lt ; ridoj & gt ;
(src)="92"> Io , pri kio ni ne havas evoluan kialon por fari .
(trg)="81"> Ako u vidu , u kojem smo tako dobri , stalno ponavljamo jedne te iste predvidljive pogreške , kolike su šanse da ne radimo još veće pogreške u nečemu u čemu nismo toliko dobri , naprimjer , u financijskom odlučivanju ( smijeh ) za koje nemamo evolucijske predispozicije , nemamo specijalizirani dio mozga i ne radimo to veći dio dana .
(src)="94"> Kaj oni povas argumenti , en tiuj kazoj , ke
(src)="95"> la interesaĵo estas ĝuste , ke ni ja faras pli da eraroj tiurilate .
(trg)="82"> U tim slučajevima , argument može biti da upravo zato radimo puno više pogrešaka .
(src)="96"> Kaj eĉ pli malbone , mankas facila maniero vidi ilin .
(src)="97"> Ĉar en vidaj iluzioj ni povas facile elmontri la erarojn , sed ĉe scia iluzio estas multe , multe pli malfacile elmontri al la homoj la erarojn .
(trg)="83"> Što je još gore , ne možemo ih samo tako prepoznati jer kod optičkih iluzija možemo lako pokazati greške dok je kod kognitivnih iluzija puno , puno teže
(src)="98"> Mi do volas montri al vi kelkajn sciajn iluziojn aŭ decidofarajn iluziojn , laŭ la sama maniero .
(trg)="85"> Želim vam pokazati neke kognitivne iluzije odnosno iluzije donošenja odluka .
(src)="99"> Kaj jen unu el miaj preferataj sociaj sciencaj grafaĵoj .
(src)="100"> Ĝi estas el verko de Johnson kaj Goldstein .
(trg)="86"> Ovo je jedna od mojih omiljenih tema u društvenim znanostima , a dio je članka Johnsona i Goldsteina .
(src)="101"> Ĝi baze montras
(src)="102"> la proporcion de homoj , kiuj indikis ke ili estis interesataj doni siajn organojn .
(src)="103"> Tiuj estas diversaj landoj en Eŭropo .
(trg)="87"> Ta iluzija zapravo pokazuje postotak ljudi koji su izrazili želju za doniranjem organa u različitim europskim državama .
(src)="104"> Kaj vi esence vidas du tipojn de landoj .
(trg)="88"> Zapravo vidite dvije vrste država :
(src)="105"> Landoj , dekstre , kie oni ŝajnas multe doni , kaj landoj , maldekstre , kie oni ŝajnas doni tre malmulte aŭ multe malpli .
(trg)="89"> Države s desne strane , koje naizgled puno doniraju i države s lijeve strane koje doniraju vrlo malo ili puno manje od prvih .
(src)="106"> La demando estas : kial ?
(src)="107"> Kial iuj landoj donas multe kaj aliaj landoj donas malmulte ?
(trg)="91"> Zašto neke zemlje doniraju u velikoj mjeri , a neke vrlo malo ?
(src)="108"> Kiam oni demandas homojn pri tio , ili kutime pensas , ke temas pri io ligita al kulturo .
(trg)="92"> Kada postavite ovo pitanje ,
(trg)="93"> ljudi obično misle da je to vezano uz kulturu .
(src)="109"> Ĉu ?
(trg)="94"> Zar ne ?
(src)="110"> Kiom multe vi zorgas pri aliuloj ?
(trg)="95"> Koliko vam je stalo do ljudi ?
(src)="111"> Postlaso de viaj organoj al iu alia probable rilatas kun kiom vi zorgas pri la socio , kiel ligita al ĝi vi estas .
(trg)="96"> Doniranje organa je vjerojatno pitanje brige o društvu i povezanosti .
(src)="112"> Aŭ eble estas io religia .
(trg)="97"> A možda je i pitanje vjere .
(src)="113"> Sed se vi rigardas tiun ĉi grafikaĵon , vi povas vidi , ke landoj , kiujn ni konsideras tre similaj fakte montras tre malsamajn sintenojn .
(trg)="98"> Ako pogledate ovaj graf , možete vidjeti da se države koje smatramo sličnima zapravo vrlo različito ponašaju .
(src)="114"> Ekzemple , Svedio estas tute dekstre kaj Danio , kiun ni taksas kulture tre simila , estas tute maldekstre .
(trg)="99"> Naprimjer , Švedska je sasvim desno , a Danska , koju smatramo kulturološki vrlo sličnom , je sasvim lijevo .
(src)="115"> Germanio estas maldekstre .
(src)="116"> Kaj Aŭstrio estas dekstre .
(trg)="100"> Njemačka je lijevo , a Austrija desno ;
(src)="117"> Nederlando estas maldekstre , kaj Belgio , dekstre .
(src)="118"> Kaj fine , depende de via propra versio de Eŭropa simileco , vi povas vidi Brition kaj Francion kiel kulture similaj aŭ ne , sed montriĝas , ke rilate al organdonado ili estas tre malsimilaj .
(trg)="101"> Nizozemska je lijevo , a Belgija desno ; i konačno , ovisno o vašoj osobnoj verziji europske sličnosti možete Veliku Britaniju i Francusku smatrati kulturološki sličnom ili ne , ali ispada da su u doniranju organa vrlo različite .
(src)="119"> Parenteze , la nederlanda kazo estas interesa .
(trg)="102"> Vrlo je zanimljiva priča u vezi Nizozemske .
(src)="120"> Efektive , Nederlando estas pli- malpli la plej granda de la malgranda grupo .
(src)="121"> Montriĝis , ke ĝi atingis 28 elcentojn post leteri al ĉiu domo en la lando petante , ke oni aliĝu al la programo de organdonado .
(trg)="103"> Ona je najveća unutar male grupe , ispada da su dobili 28 % nakon što su svakom kućanstvu u državi poslali pismo s molbom za učlanjenje u program doniranja organa .
(src)="122"> Vi konas la esprimon , " Almozpetado havas sian limon " .
(trg)="104"> No , moliti ne znači i dobiti .