# eo/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
# fi/0XyEHWkqeiS8.xml.gz
(src)="1"> Mi rakontos al vi iomete pri malracia sinteno .
(trg)="1"> Kerron teille irrationaalisesta käyttäytymisestä .
(src)="2"> Ne la via , kompreneble .
(trg)="2"> En tietenkään teidän vaan muiden ihmisten .
(src)="3"> Tiu de aliaj homoj . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="3"> ( Naurua )
(src)="4"> Nu , laborinte ĉe MIT [ Teknologia Instituto de Masaĉuseco ] kelkajn jarojn , mi ekkomprenis , ke verki universitatajn raportojn ne estas tre ekscite .
(trg)="4"> Oltuani MIT : ssä muutaman vuoden , tajusin , ettei akateemisten tutkimusten kirjoittaminen ole kovin jännittävää .
(src)="5"> Bone , mi ne scias kiom da tiaj tekstoj vi legis .
(trg)="5"> En tiedä paljonko luette niitä .
(src)="6"> Sed ne estas amuze legi -- kaj ofte , verki -- ilin .
(trg)="6"> Mutta niitä ei ole hauska lukea eikä kirjoittaakaan .
(src)="7"> Eĉ pli malbonas ilin verki .
(trg)="7"> Kirjoittaminen on jopa ikävämpää .
(src)="8"> Tial mi decidis provi verki ion pli amuzan .
(trg)="8"> Joten päätin tehdä jotain hauskempaa .
(src)="9"> Kaj venis al mi la ideo verki kuirlibron .
(trg)="9"> Sain idean kirjoittaa keittokirja .
(src)="10"> Kaj la titolo de mia kuirlibro estus
(trg)="10"> Keittokirjani halusin nimetä :
(src)="11"> " Vespermanĝo sen paneroj : la arto manĝi super la lavkuvo " . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="11"> " Ruokailua ilman muruja :
(trg)="12"> Kuinka syödä tiskialtaan yllä . "
(trg)="13"> ( Naurua )
(src)="12"> Kaj ĝi estus perkuireja alrigardo al la vivo .
(trg)="14"> Sen oli tarkoitus katsoa elämää keittiön kautta .
(src)="13"> Mi estis sufiĉe ekscitita pri tio .
(trg)="15"> Olin hyvin innostunut siitä .
(src)="14"> Mi estis pritraktonta iomete esploradon , iomete kuiradon .
(trg)="16"> Aioin kertoa vähän tutkimuksesta , vähän keittiöstä .
(src)="15"> Nu , vi scias , ni tiom multe faras en la kuirejo kaj mi pensis , ke tio estus interesa .
(trg)="17"> Teemme paljon asioita keittiössä ; arvelin sen olevan mielenkiintoista .
(src)="16"> Mi verkis kelkajn ĉapitrojn , kaj mi portis ilin al la eldonejo de MIT , kie oni diris :
(trg)="18"> Kirjoitin muutaman luvun .
(trg)="19"> Vein sen MIT : n kustantamoon ja he sanoivat :
(src)="17"> " Bele .
(src)="18"> Sed ne por ni .
(trg)="20"> " Söpöä , mutta ei meidän alaamme .
(src)="19"> Serĉu alian eldonejon " .
(trg)="21"> Etsi joku toinen . "
(src)="20"> Mi provis aliloke , kie oni diris la samon ,
(trg)="22"> Kaikki sanoivat samaa :
(src)="21"> " Bele .
(src)="22"> Ne por ni " .
(trg)="23"> " Söpöä , mutta ei meille . "
(src)="23"> Ĝis kiam iu diris
(trg)="24"> Lopulta joku sanoi :
(src)="24"> " Nu , se vi serioze pensas fari tion , vi devas unue verki libron pri via esploro .
(trg)="25"> " Jos olet tosissasi tästä asiasta , ensin sinun pitää kirjoittaa kirja tutkimuksistasi - julkaista jotain .
(src)="25"> Vi devas publikigi ion , kaj tiam vi ekhavos la okazon verki ion alian .
(trg)="26"> Sitten saat mahdollisuuden kirjoittaa muuta .
(src)="26"> Se vi vere volas fari ĝin , jen la vojo sekvenda " .
(trg)="27"> Jos todella haluat sitä , sinun on tehtävä niin . "
(src)="27"> Tiam mi diris :
(trg)="28"> Joten sanoin :
(src)="28"> " Nu , mi vere ne volas verki pri mia esplorado .
(trg)="29"> " En halua kirjoittaa tutkimuksestani .
(src)="29"> Mi faras tion la tutan tagon .
(trg)="30"> Teen sitä kaiket päivät .
(src)="30"> Mi volas verki ion alian .
(trg)="31"> Haluan kirjoittaa jostain muusta .
(src)="31"> Ion iomete pli libere , malpli strikte " .
(trg)="32"> Vähän vapaammin , ilman rajoituksia . "
(src)="32"> Sed tiu homo estis tre insista kaj diris
(trg)="33"> Tämä henkilö sanoi hyvin voimallisesti :
(src)="33"> " Aŭskultu .
(src)="34"> Tio estas la sola maniero laŭ kiu vi faros ĝin " .
(trg)="34"> " Se on ainoa keino . "
(src)="35"> Tiam mi diris " Okej , se mi devas fari ĝin -- "
(trg)="35"> Joten sanoin :
(trg)="36"> " Ok , jos kerran täytyy ... "
(src)="36"> Mi prenis tutjaran libertempon .
(src)="37"> Mi diris :
(trg)="37"> Olin välivuoden vietossa .
(src)="38"> " Mi verkos pri mia esplorado se ne estas alia maniero .
(src)="39"> Kaj tiam mi sukcesos fari mian kuirlibron " .
(trg)="39"> " Jos on pakko , kirjoitan tutkimuksestani - sitten saan tehdä keittokirjani . "
(src)="40"> Mi do verkis libron pri mia esploro .
(trg)="40"> Joten kirjoitin kirjan tutkimuksestani .
(src)="41"> Kaj ĝi montriĝis sufiĉe amuza tasko laŭ du aspektoj .
(trg)="41"> Se olikin aika hauskaa .
(trg)="42"> Kahdella tapaa .
(src)="42"> Unue mi amuziĝis en la verkado .
(trg)="43"> Nautin kirjoittamisesta .
(src)="43"> Sed la plej interesa afero estas , ke mi komencis lerni de la homoj .
(trg)="44"> Mutta mielenkiintoisempaa oli , että aloin oppia ihmisiltä .
(src)="44"> Verki niaepoke ja estas interesege ĉar multajn reagojn oni povas ricevi de legantoj .
(trg)="45"> Kirjoittaminen on ihanaa aikaa , koska ihmisiltä saa niin paljon palautetta .
(src)="45"> Oni skribas al mi pri sia persona sperto kaj pri siaj ekzemploj kaj pri kio oni malkonsentas kaj pri nuancoj .
(trg)="46"> Ihmiset kirjoittavat minulle omista kokemuksistaan , esimerkeistään , ja mistä ovat eri mieltä , ja vivahteista .
(src)="46"> Kaj nur estante tie ĉi -- tio estas , ke de kelkaj tagoj mi spertis verajn kulminojn de obseda sinteno , pri kiuj mi neniam antaŭe pensis . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="47"> Jopa täällä , viimeisen kahden päivän aikana , olen nähnyt niin pakkomielteistä käytöstä , etten edes tiennyt sellaista olevan .
(trg)="48"> ( Naurua )
(src)="47"> Kio laŭ mi estas simple fascina .
(trg)="49"> Mikä mielestäni on kiehtovaa .
(src)="48"> Mi parolos al vi iomete pri malracia sinteno .
(trg)="50"> Kerron teille vähän irrationaalisesta käyttäytymisestä .
(src)="49"> Kaj mi volas komenci prezentante al vi kelkajn ekzemplojn de vida iluzio kiel metaforon pri racieco .
(trg)="51"> Aloitan antamalla teille visuaalisia esimerkkejä metaforana rationaalisuudesta .
(src)="50"> Do pensu pri tiuj ĉi du tabloj .
(trg)="52"> Katsokaa näitä pöytiä .
(src)="51"> Kaj vi certe jam vidis tiun ĉi iluziaĵon .
(trg)="53"> Olette varmasti nähneet tämän illuusion .
(src)="52"> Se mi demandus al vi kiu estas pli longa , ĉu la vertikala linio sur la maldekstra tablo aŭ la horizontala linio sur la dekstra tablo ?
(src)="53"> Kiu el ili ŝajnas pli longa ?
(trg)="54"> Jos kysyisin , kumpi on pidempi , pystysuora viiva pöydässä vasemmalla , vai viiva vaakatasossa pöydässä oikealla -- kumpi on pidempi ?
(src)="54"> Ĉu iu vere vidas , ke la maldekstra estas malpli longa ?
(trg)="55"> Näkeekö kukaan muuta kuin vasemman pidempänä ?
(src)="55"> Ne , ĉu ?
(src)="56"> Neeble .
(trg)="56"> Ei , se on mahdotonta .
(src)="57"> Sed la amuza afero pri vida iluzo estas , ke oni povas facile elmontri erarojn .
(trg)="57"> Visuaalinen illuusio on siitä kiva , että voimme helposti näyttää virheen .
(src)="58"> Mi povas surmeti kelkajn liniojn , sed tio ne helpas .
(trg)="58"> Lisään viivoja .
(trg)="59"> Ei auta .
(src)="59"> Mi povas animacii la liniojn .
(trg)="60"> Voin animoida viivat .
(src)="60"> Kaj se vi kredas , ke mi ne mallongigis la liniojn , kion mi ja ne faris , mi pruvis al vi , ke viaj okuloj trompis vin .
(trg)="61"> Ja jos uskotte , etten kutistanut viivoja , kuten en tehnyt , olen osoittanut , että silmänne pettivät teitä .
(src)="61"> Nun , la interesa afero pri tio estas , ke kiam mi forviŝas la liniojn estas kvazaŭ vi ne lernis ion ajn en la lasta minuto . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="62"> Mielenkiintoista tässä on se , että ottaessani viivat pois , on kuin ette olisi oppineet mitään äsken .
(trg)="63"> ( Naurua )
(src)="62"> Vi ne povas rigardi tion kaj diri " Okej , nun mi vidas la realon tia , kia ĝi estas " .
(trg)="64"> Tätä ei voi katsoa ja sanoa :
(trg)="65"> " Okei , nyt näen sen niin kuin se on . "
(src)="63"> Ĉu ne ?
(src)="64"> Estas neeble superi tiun senton , ke tiu ĉi estas fakte pli longa .
(trg)="66"> On mahdotonta päästä yli tunteesta , että tämä on pidempi .
(src)="65"> Nia intuicio estas vere trompanta nin laŭ ripetiĝanta , antaŭvidebla , kohera maniero .
(trg)="67"> Intuitiomme huijaa meitä toistettavasti , ennustettavasti ja johdonmukaisesti .
(src)="66"> Kaj preskaŭ nenion oni povas fari rilate al tio , krom preni liniilon kaj mezuri ĝin .
(trg)="68"> Emmekä voi tehdä sille lähes mitään .
(trg)="69"> Paitsi ottamalla mittanauhan ja mittaamalla .
(src)="67"> Jen plia ekzemplo .
(trg)="70"> Tässä toinen .
(src)="68"> Tiu ĉi estas unu el miaj preferataj iluzioj .
(trg)="71"> Tämä on lempi- illuusioni .
(src)="69"> Kiun koloron vi vidas montritan de la supra sago ?
(trg)="72"> Mitä väriä ylempi nuoli osoittaa ?
(src)="70"> Brunan .
(trg)="73"> Ruskeaa .
(src)="71"> Dankon .
(trg)="74"> Kiitos .
(src)="72"> De la malsupra ?
(trg)="75"> Ja alempi ?
(src)="73"> Flavan .
(trg)="76"> Keltaista .
(src)="74"> Fakte , ili estas la sama .
(trg)="77"> Osoittautuu , että ne ovat identtisiä .
(src)="75"> Ĉu iu vidas ilin kiel la sama ?
(trg)="78"> Näkeekö kukaan ne identtisinä ?
(src)="76"> Tre , tre malfacile .
(trg)="79"> Erittäin vaikeaa .
(src)="77"> Mi povas kovri la ceteran supran parton de la kubo .
(src)="78"> Kaj se mi kovras la ceteron de la kubo vi povas vidi , ke ili estas egalaj .
(trg)="80"> Voin peittää loput kuutiosta , ja näette , että ne ovat identtisiä .
(src)="79"> Kaj se vi ne kredas min , vi povas preni la projekciaĵon poste kaj per iom da manipulado konstati , ke ili estas egalaj .
(trg)="81"> Jos ette usko minua , saatte kalvon minulta myöhemmin , ja voitte askarrella nähdäksenne , että ne ovat identtisiä .
(src)="80"> Sed denove la sama afero , se ni demetas la fonon ,
(src)="81"> la iluzio revenas .
(src)="82"> Ĝuste .
(trg)="82"> Mutta taas käy samoin , jos tausta poistetaan , illuusio palaa .
(src)="83"> Maleblas ne vidi tiun ĉi iluzion .
(trg)="83"> Emme voi estää tämän illuusion näkemistä .
(src)="84"> Nur daltonismuloj , mi kredas , ne povas vidi tion .
(trg)="84"> Ehkä jos sattuu olemaan värisokea , ei näe sitä .
(src)="85"> Mi volas , ke vi pensu pri iluzio kiel metaforo .
(trg)="85"> Ajatelkaa illuusiota metaforana .
(src)="86"> Vidi estas unu el niaj plej bonaj kapabloj .
(trg)="86"> Näköaisti on yksi parhaista taidoistamme .
(src)="87"> Ni havas grandegan parton de nia cerbo dediĉita al vidado , pli grandan ol la partoj dediĉitaj al kio ajn .
(trg)="87"> Suuri osa aivoistamme on erikoistunut näköaistiin .
(trg)="88"> Enemmän kuin mihinkään muuhun .
(src)="88"> Ni vidas dum pli da horoj de unu tago , ol ni faras ĉion ceteran .
(trg)="89"> Käytämme näköasitiamme enemmän kuin teemme mitään muuta .
(src)="89"> Kaj ni estas laŭevolue preparitaj por vidi .
(trg)="90"> Evoluutio on suunnitellut meidät näkemään .
(src)="90"> Kaj se ni faras tiujn antaŭvideblajn , ripetiĝantajn erarojn de vidado , en kio ni estas tiel bonaj , kiuj estas la ŝancoj , ke ni ne faros eĉ pli da eraroj en tio , pri kio ni ne estas tiel bonaj ?
(src)="91"> Ekzemple , farante financajn decidojn . & lt ; ridoj & gt ;
(trg)="91"> Jos meillä on ennustettavia , toistettavia virheitä näkökyvyssä , missä olemme niin hyviä , niin mikä on todennäköisyys sille , että teemme vielä enemmän virheitä asioissa , missä emme ole niin hyviä - kuten talousasioissa .
(src)="92"> Io , pri kio ni ne havas evoluan kialon por fari .
(trg)="93"> Evoluution kannalta ne eivät ole tärkeitä .
(src)="93"> Ni ne havas specialigitan parton de la cerbo kaj ni ne faras tion dum pluraj horoj de la tago .
(trg)="94"> Aivot eivät ole erikoistuneet niihin , emmekä tee niitä useita tunteja päivässä .
(src)="94"> Kaj oni povas argumenti , en tiuj kazoj , ke
(src)="95"> la interesaĵo estas ĝuste , ke ni ja faras pli da eraroj tiurilate .
(trg)="95"> Voisi väittää , että siksi teemme niissä päätöksissä niin paljon virheitä .
(src)="96"> Kaj eĉ pli malbone , mankas facila maniero vidi ilin .
(trg)="96"> Ja mikä pahinta , emme huomaa niitä helposti .
(src)="97"> Ĉar en vidaj iluzioj ni povas facile elmontri la erarojn , sed ĉe scia iluzio estas multe , multe pli malfacile elmontri al la homoj la erarojn .
(trg)="97"> Visuaalisilla illuusioilla on helppo demonstroida virheitä .
(trg)="98"> Kognitiivisten illuusioiden virheitä on paljon vaikeampi demonstroida .
(src)="98"> Mi do volas montri al vi kelkajn sciajn iluziojn aŭ decidofarajn iluziojn , laŭ la sama maniero .
(trg)="99"> Joten haluan näyttää teille kognitiivisia illuusioita , tai päätöksiin liittyviä illuusioita , samalla tavalla .
(src)="99"> Kaj jen unu el miaj preferataj sociaj sciencaj grafaĵoj .
(trg)="100"> Tämä on yksi lempikuvaajistani yhteiskuntatieteissä .
(src)="100"> Ĝi estas el verko de Johnson kaj Goldstein .
(trg)="101"> Se on Johnsonin ja Goldsteinin julkaisusta .
(src)="101"> Ĝi baze montras
(src)="102"> la proporcion de homoj , kiuj indikis ke ili estis interesataj doni siajn organojn .
(trg)="102"> Se näyttää kuinka moni ihminen prosenteissa olisi kiinnostunut luovuttamaan elimensä .
(src)="103"> Tiuj estas diversaj landoj en Eŭropo .
(trg)="103"> Nämä ovat eri maita Euroopassa .
(src)="104"> Kaj vi esence vidas du tipojn de landoj .
(trg)="104"> On kahdenlaisia maita .
(src)="105"> Landoj , dekstre , kie oni ŝajnas multe doni , kaj landoj , maldekstre , kie oni ŝajnas doni tre malmulte aŭ multe malpli .
(trg)="105"> Maat oikealla näyttävät antavan paljon .
(trg)="106"> Maat vasemmalla näyttävät antavan hyvin vähän , tai paljon vähemmän .
(src)="106"> La demando estas : kial ?
(trg)="107"> Miksi ?
(src)="107"> Kial iuj landoj donas multe kaj aliaj landoj donas malmulte ?
(trg)="108"> Miksi jotkut maat antavat paljon ja toiset vähän ?
(src)="108"> Kiam oni demandas homojn pri tio , ili kutime pensas , ke temas pri io ligita al kulturo .
(trg)="109"> Yleensä ihmiset arvelevat sen liittyvän jotenkin kulttuuriin .
(src)="109"> Ĉu ?
(src)="110"> Kiom multe vi zorgas pri aliuloj ?
(trg)="110"> Miten paljon välitetään ihmisistä ?
(src)="111"> Postlaso de viaj organoj al iu alia probable rilatas kun kiom vi zorgas pri la socio , kiel ligita al ĝi vi estas .
(trg)="111"> Elimiensä antaminen jollekin toiselle kertoo varmaankin jotain siitä , miten paljon välittää yhteiskunnastaan .
(src)="112"> Aŭ eble estas io religia .
(trg)="112"> Tai ehkä se liittyy uskontoon .
(src)="113"> Sed se vi rigardas tiun ĉi grafikaĵon , vi povas vidi , ke landoj , kiujn ni konsideras tre similaj fakte montras tre malsamajn sintenojn .
(trg)="113"> Mutta tässä näkee , että maat joiden ajattelemme olevan hyvin samankaltaisia käyttäytyvät hyvin eri tavoin .