# de/0Ect7xGrwfMf.xml.gz
# mk/0Ect7xGrwfMf.xml.gz


(src)="1"> Vor einigen Monaten kam eine Vierzigjährige zur Notaufnahme im Krankenhaus in meiner Nähe .
(src)="2"> Sie war verwirrt .
(trg)="1"> Пред неколку месеци , 40 годишна жена дојде на ургентното одделение во болницата близу местото каде што живеам , и таа беше збунета .

(src)="3"> Ihr Blutdruck war besorgniserregend , 230 zu 170 .
(trg)="2"> Нејзиниот крвен притисок беше алармантни 230 со 170 .

(src)="4"> Binnen weniger Minuten erlitt sie Kreislaufstillstand .
(trg)="3"> После само неколку минути , таа доживеа срцев колапс .

(src)="5"> Sie wurde wiederbelebt , stabilisiert , schnell zu einem CAT- Scanner gleich neben der Notaufnahme gebracht , weil Blutgerinnsel in der Lunge vermutetet wurden .
(trg)="4"> Таа беше реанимирана и стабилизирана , и беше префрлена на рентгенско снимање веднаш до одделот ургентното одделение , заради сомнежи за згрутчена крв во белите дробови .

(src)="6"> Der Scan zeigte , dass sich in der Lunge keine Gerinnsel befanden , sondern bilaterale , sehbare , fühlbare Brustmasse ,
(src)="7"> Tumore , mit weit ausgedehnten Metastasen im ganzen Körper .
(trg)="5"> Рентгентските снимки не регистрираа згрутчена крв во белите дробови , туку двострани , видливи , опипливи ткива во дојките тумори на дојките , чии метастази беа далеку раширени низ целото нејзино тело .

(src)="8"> Das wirklich Tragische ist , dass ihre Akten zeigen , dass sie in den Jahren davor in vier oder fünf Krankenhäusern untersucht worden war .
(trg)="6"> И трагично беше тоа што , доколку погледнете во нејзиното медицинско досие , таа била прегледана во четири или пет други здравствени институции во претходните неколку години .

(src)="9"> Vier oder fünf Möglichkeiten , sich die Brustmasse anzuschauen und sie anzufassen , früher einzugreifen , als zu dem Zeitpunkt , als wir sie sahen .
(trg)="7"> Четири или пет можности да се забележат ткивата во дојките , да се опипаат и да се интервенира во многу порана фаза од оваа во која ние ја прегледавме .

(src)="10"> Meine Damen und Herren , diese Geschichte ist nicht ungewöhnlich .
(trg)="8"> Дами и господа , ова воопшто не е необична приказна .

(src)="11"> Leider kommt das ständig vor .
(trg)="9"> За жал , вакво нешто се случува цело време .

(src)="12"> Ich scherze , aber nur halb , wenn ich sage , dass Ihnen im Krankenhaus niemand glauben wird , wenn Sie mit einem fehlenden Glied ankommen , ohne vorherigen CAT- Scan , MRI und orthopädische Konsultation .
(trg)="10"> Се шегувам , но само половично , дека ако дојдете во една од нашите болници со исечен екстремитет , никој нема да ви поверува се додека не направат рендгенска снимка , или магнетна резонанца или да се консултираат со ортопед .

(src)="13"> Ich bin kein Maschinenstürmer .
(trg)="11"> Не сум лудит .

(src)="14"> Ich lehre in Stanford .
(trg)="12"> Предавам на Стенфорд

(src)="15"> Als Arzt praktiziere ich auf dem neuesten technischen Stand .
(trg)="13"> Јас сум лекар кој работи со помош на најновата технологија .

(src)="16"> Aber in den nächsten 17 Minuten möchte ich dafür plädieren , dass , wenn wir die körperliche Untersuchung abkürzen , wenn wir lieber Tests anfordern , als mit dem Patienten reden und ihn untersuchen , wir nicht nur einfache Diagnosemöglichkeiten in einem behandelbaren Frühstadium übersehen , sondern sehr viel mehr als das verlieren .
(trg)="14"> Но би сакал да ви образложам во наредните 17 минути дека кога ги скратуваме прегледите , кога се потпираме само на испитувања отколку на разговор и преглед на пациентот , не само што пропуштаме да дадеме едноставни дијагнози кои можат да бидат дијагнозирани во излечива , почетна фаза , туку губиме и нешто многу повеќе .

(src)="17"> Wir verlieren ein Ritual .
(trg)="15"> Губиме еден ритуал .

(src)="18"> Wir verlieren ein transformierendes , transzendentes Ritual , das meiner Meinung nach das Herz der Beziehung zwischen Patient und Arzt ausmacht .
(trg)="16"> Губиме ритуал кој што верувам дека е трансформациски , трансцендентален , и кој лежи во срцето на односот пациент- лекар .

(src)="19"> Hier bei TED mag es vielleicht Häresie sein , aber ich möchte Ihnen eine der bedeutendsten Innovationen vorstellen , die es meiner Meinung nach in den nächsten zehn Jahren in der Medizin geben wird , und das ist die Kraft der menschlichen Hand -- anfassen , Trost spenden , diagnostizieren und Behandlung in die Wege leiten .
(trg)="17"> Ова можеби ќе звучи како ерес овде на ТЕД , но би сакал да ви го претставам најважната иновација , според мене , во областа на медицината кое треба да дојде во наредните 10 години а тоа е моќта на човековата рака -- да допре , да утеши , да дијагностицира и да одреди терапија .

(src)="20"> Zunächst möchte ich Ihnen diese Person vorstellen , deren Bild Sie vielleicht erkennen .
(trg)="18"> Прво сакам да ве запознаам со човекот чија што фотографија можеби ја препознавате .

(src)="21"> Das ist Sir Arthur Conan Doyle .
(trg)="19"> Ова е сер Артур Конан Дојл .

(src)="22"> Da wir hier in Edinburgh sind :
(src)="23"> Ich bin großer Fan von ihm .
(trg)="20"> Бидејќи сме во Единбург , а ќе додадам и дека сум голем обожавател на Конан Дојл .

(src)="24"> Vielleicht ist Ihnen nicht bekannt , dass Conan Doyle die medizinische Fakultät hier in Edinburgh besuchte . und sein Charakter , Sherlock Holmes von Sir Joseph Bell inspiriert wurde .
(trg)="21"> Можеби не знаете дека Конан Дојл студирал медицина овде во Единбург , и неговиот лик , Шерлок Холмс , бил инспириран од сер Џозеф Бел .

(src)="25"> Bell soll ein außergewöhnlicher Lehrer gewesen sein .
(trg)="22"> Џозеф Бел бил одличен учител , по сите основи .

(src)="26"> Conan Doyle , der über Bell schrieb , berichtet das folgende Vorkommnis zwischen Bell und seinen Studenten .
(trg)="23"> И Конан Дојл , пишувајќи за Бел , го опишал следниот разговор помеѓу Бел и неговитре студенти .

(src)="27"> Stellen Sie sich vor , dass Bell in der Ambulanz sitzt , umringt von seinen Studenten , die Patienten melden sich in der Notaufnahme an , werden registriert und hereingebracht .
(trg)="24"> Замислете го Бел како седи во амбулантата опкружен со своите студенти , а пациентите се пријавуваат на ургентно и откако се евидентирани , доаѓаат кај него .

(src)="28"> Da kommt eine Frau mit Kind und Conan Doyle beschreibt folgendes Vorkommnis :
(trg)="25"> И доаѓа една жена со дете , а Конан Дојл ја опишува следната ситуација :

(src)="29"> Die Frau sagt :
(src)="30"> " Guten Morgen " .
(trg)="26"> Жената вели , " Добро утрo . "

(src)="31"> Bell fragt :
(trg)="27"> Бел ја прашува :

(src)="32"> " Wie war Ihre Überfahrt mit der Fähre von Burntisland ? "
(trg)="28"> " Какво беше патувањето со траект од Брнтајленд ? "

(src)="33"> Sie antwortet :
(src)="34"> " Es war gut . "
(trg)="29"> Таа вели : " Добро беше . "

(src)="35"> Darauf Bell :
(trg)="30"> А тој вели :

(src)="36"> " Was ist mit dem zweiten Kind ? "
(trg)="31"> " Каде ви е другото дете ? "

(src)="37"> " Den habe ich bei meiner Schwester in Leith gelassen . "
(trg)="32"> Таа вели :
(trg)="33"> " Го оставив кај сестра ми во Лит . "

(src)="38"> Bell fragt :
(trg)="34"> А тој вели ,

(src)="39"> " Sie haben die Abkürzung über die Inverleith Row genommen , um hier ins Krankenhaus zu kommen ? "
(trg)="35"> " Дали дојдовте по скратениот пат преку улицата Инверлит за да стигнете до амбулантата ? "

(src)="40"> " Ja , das habe ich " , antwortet sie .
(trg)="36"> Таа вели :
(trg)="37"> " Да . "

(src)="41"> Bell :
(src)="42"> " Arbeiten Sie denn immer noch in der Linoleumfabrik ? "
(trg)="38"> Потоа тој прашува : " Дали сè уште работите во фабриката за линолеум ? "

(src)="43"> Sie sagt :
(trg)="39"> А таа вели :

(src)="44"> " Ja .
(src)="45"> Das tue ich . "
(trg)="40"> " Да , работам . "

(src)="46"> Dann wendet sich Bell an seine Studenten .
(trg)="41"> Тогаш Бел им објаснува на студентите .

(src)="47"> " Sehen Sie , als sie " Guten Morgen " sagte , habe ich ihren Akzent von Fife erkannt .
(trg)="42"> Тој вели :
(trg)="43"> " Гледате , кога таа рече " Добро утро , " по акцентот го насетив дијалектот од Фајф .

(src)="48"> Die nächste Fähre von Fife geht über Burntisland .
(trg)="44"> А најблискиот траект од Фајф е преку Брнтајленд .

(src)="49"> Also muss sie die Fähre genommen haben .
(trg)="45"> Значи мора да дошла со тој траект .

(src)="50"> Sie bemerken , dass der Mantel , den sie dabei hat , dem Kind in ihrer Begleitung zu klein ist , also muss sie die Reise mit zwei begonnen haben ,
(src)="51"> ließ eins jedoch unterwegs zurück .
(trg)="46"> Забележувате дека палтото кое го носи е премногу мало за детето кое е со неа , значи , тргнала на патов со две деца , но го оставила едното по пат .

(src)="52"> Sie bemerken den Lehm an ihren Schuhen .
(trg)="47"> Ја забележувате глината на нејзините стапала .

(src)="53"> Diesen roten Lehm gibt es nirgends im Umkreis von 150 km um Edinburgh , außer im botanischen Garten .
(trg)="48"> Таква црвена глина нема во круг од стотина милји од Единбург , освен во ботаничките градини .

(src)="54"> Deshalb muss sie die Abkürzung über Inverleith Row genommen haben , um hierher zu kommen .
(trg)="49"> Па затоа знам дека одела по кратенката преку улицата Инверлит за да стигне до овде .

(src)="55"> Schließlich hat sie Dermatitis an den Fingern ihrer rechten Hand , eine Dermatitis , die es nur bei den
(src)="56"> Arbeitern der Linoleumfabrik in Burntisland gibt . "
(trg)="50"> И за крај , таа има дерматитис на прстите на нејзината десна рака , дерматитис кој е карактеристичен за работниците од линолеумската фабрика во Брнтајленд . "

(src)="57"> Wenn Bell nun den Patienten auszieht und anfängt zu untersuchen , können Sie sich vorstellen , was er alles erkennen würde .
(trg)="51"> А откако Бел ќе го соблече пациентот , и ќе започне со прегледот , можете да замислите уште колку многу работи може да открие .

(src)="58"> Als Lehrer der Medizin , als Student , inspirierte mich diese Geschichte sehr .
(trg)="52"> Како професор по медицина , и како студент , јас бев многу инспириран од оваа приказна .

(src)="59"> Vielleicht ist Ihnen nicht klar , dass unsere Fähigkeit , den Körper einfach von Innen anzuschauen mit unseren Sinnen , recht jung ist .
(trg)="53"> Но можеби не знаете дека нашата способност да го посматраме телото на едноставен начин , користејќи ги своите сетила , е сосема скорешна .

(src)="60"> Auf dem Bild , das ich Ihnen hier zeige , ist Leopold Auenbrugger , der im späten 18. Jahrhundert die Perkussion entdeckte .
(trg)="54"> Фотографијата која ви ја покажувам е од Леополд Оуенбругер кој што , во доцниот XVII век , ја откри перкусијата .

(src)="61"> Die Geschichte besagt , dass Leopold Auenbrugger
(trg)="55"> Приказната оди вака :

(src)="62"> Sohn eines Schankwirtes war .
(trg)="56"> Леополд Оуенбругер бил син на гостилничар .

(src)="63"> Sein Vater ging häufig in den Keller und klopfte an die Weinfässer um zu bestimmen , wie viel noch vorhanden war , oder ob neuer bestellt werden musste .
(trg)="57"> И неговиот татко одел долу во подрумот да потчукне од страната на бурињата со вино за да одреди колку вино е останато во нив и да види дали треба да нарача уште .

(src)="64"> Als Auenbrugger Arzt wurde , fing er an , genau dasselbe zu tun .
(trg)="58"> Па затоа кога Оуенбергер станал доктор , започнал да го прави истото .

(src)="65"> Er fing an , die Brust seiner Patienten abzuklopfen , ihren Unterleib .
(trg)="59"> Тој потчукнувал на градите од неговите пациенти и на нивнитре стомаци .

(src)="66"> Im Grund alles , was wir über Perkussion wissen , man kann sie sich als den damaligen Ultraschall vorstellen --
(src)="67"> Organvergrößerung , Flüssigkeitsansammlungen in Herz und Lunge
(src)="68"> Veränderungen im Unterleib -- all das beschrieb er in diesem wundervollen Manuskript
(trg)="60"> И скоро се што ние знеме за перкусијата , кое што можете да го наречете и " ултразвук на тоа време " зголемување на орган , течност околу срцето , течност во белите дробови , стомачни промени -- сè ова е објаснето во неговото прекрасно дело

(src)="69"> " Inventum Novum " , " neue Erfindung " , das im Dunkeln verschwunden wäre , wenn nicht dieser Arzt , Corvisart , der berühmte französische Arzt -- berühmt nur , weil er der Arzt dieses Herren war , -- die Arbeit popularisierte und wieder einführte .
(trg)="61"> " Инвентум Новум " - " Ново откритие , " кое ќе исчезнело во заборав , да не бил еден лекар , Корвисар , познат француски доктор -- познат само затоа што му бил лекар на овој господин -- кој повторно не претставил неговото дело .

(src)="70"> Ein oder zwei Jahre später erfand Laennec das Stethoskop .
(trg)="62"> А тоа било пропратено една или две години подоцна со откривање на стетоскопот од страна на Ленак .

(src)="71"> Angeblich sei Laennec die Straßen von Paris entlang spaziert und hätte zwei Kinder mit einem Stock spielen gesehen .
(trg)="63"> Ленак , наводно се шетал низ Париските улици и видел две деца кои се играле со прачка .

(src)="72"> Eins kratzte am einen Ende des Stocks , das andere lauschte am anderen Ende .
(trg)="64"> Едно од нив гребело од едната страна на прачката , а другото дете слушало од другата страна .

(src)="73"> Laennec dachte , das wäre doch eine wunderbare Art , die Brust oder den Unterleib mit einem Gerät , das er Zylinder nannte , abzuhören .
(trg)="65"> И Ленак помислил дека ова е одличен начин да се слушаат градите или стомакот со нешто што тој го нарекувал " цилиндерот . "

(src)="74"> Später benannte er es in Stethoskop um .
(trg)="66"> Подоцна го нарекол стетоскоп .

(src)="75"> So entstanden das Stethoskop und die Auskultation .
(trg)="67"> Така се родиле стетоскопот и аускултацијата .

(src)="76"> Innerhalb von ein paar Jahren im späten 19. und frühen 20. Jahrhundert
(src)="77"> löste plötzlich der Arzt , der versuchte , eine Diagnose zu stellen , den Barbier ab .
(trg)="68"> После неколку години , во доцниот XIX и раниот XX век , одеднаш , берберот- хирург му одстапил место на лекарот кој се обидува да даде дијагноза .

(src)="78"> Wenn Sie sich erinnern , ging man vor dieser Zeit , bei allen möglichen Leiden zum Barbier , der auch als Chirurg fungierte , der Sie schröpfen , zur Ader lassen , Ihren Darm entleeren würde .
(trg)="69"> Ако се сеќавате , многу пред ова време , без разлика што и да те мачи , одиш кај берберот- хирург кој те преврзува , ти пушта крв , те прочистува .

(src)="79"> Wenn Sie wollten , bekamen Sie obendrein noch einen Haarschnitt -- seitlich kurz , hinten lang -- und den Zahn gezogen , wo Sie gerade hier sind .
(trg)="70"> И да , доколку си сакал , можел да те подстриже -- кратко од страните , долго кај тилот -- и да ти го извади забот додека си веќе таму .

(src)="80"> Er versuchte gar nicht , eine Diagnose zu stellen .
(trg)="71"> Тој не се ни обидувал да дава дијагноза .

(src)="81"> Vielleicht wissen einige von Ihnen , dass der rot- weiß gestreifte Barberpole , Insignie der Barbiere , die Blutverbände des Barbierchirurgen und die Behälter an den Enden die Töpfe symbolisieren , in den das Blut aufgefangen wurde .
(trg)="72"> Всушност , некои од вас можеби добро знаат дека берберскиот столб , црвено- белите пруги ги претставуваат крвавите завои на берберот- хирург , и кутиите на двата краја ги претставуваат лончињата во кои крвта била собирана .

(src)="82"> Aber die Ankunft von Auskultation und Perkussion stellten einen Umbruch dar , den Moment , als Ärzte anfingen in den Körper hineinzuschauen .
(trg)="73"> Појавувањето на аускултацијата и перкусијата претставувале огромна промена и момент кога лекарите започнуваат да гледаат во внатрешноста на телото .

(src)="83"> Meiner Meinung nach bezeichnet dieses
(src)="84"> Bild den Gipfel , den Höhepunkt , dieser klinischen Ära .
(trg)="74"> И мислам дека оваа слика , претставува врв на таа клиничка ера .

(src)="85"> Das ist ein sehr berühmtes Bild :
(trg)="75"> Ова е многу позната слика :

(src)="86"> " The Doctor " von Luke Fildes .
(trg)="76"> " Докторот " од Лук Филдс .

(src)="87"> Luke Fildes wurde von Tate beauftragt , dieses Bild anzufertigen , der dann die Tate Gallery gründete .
(trg)="77"> На Лук Филдс му било наложено од страна на Тејт , кој тогаш ја оформил Тејт Галеријата .

(src)="88"> Tate bat Fildes um ein Bild von gesellschaftlicher Bedeutung .
(trg)="78"> Тејт го поканил Филдс да наслика слика од општествено значење .

(src)="89"> Interessant ist , dass Fildes diese Thema wählte .
(trg)="79"> И интересно е што Филдс ја избрал оваа тема .

(src)="90"> Fildes ältester Sohn , Philip , starb mit 9 Jahren an Heiligabend nach kurzer Krankheit .
(trg)="80"> Најстариот син на Филдс , Филип , починал на девет годишна возраст на Бадник после кратко боледување .

(src)="91"> Fildes war so angetan von dem Arzt , der für zwei , drei Nächte am Bett des Jungen wachte , dass er sich entschloss , den Arzt in unserer Zeit zu malen -- fast als Tribut an diesen Arzt .
(trg)="81"> И Филдс бил импресиониран од лекарот кој бдеел над неговиот кревет две , три ноќи , па решил да се обиде да го претстави современиот лекар -- скоро да му оддаде почит на тој лекар .

(src)="92"> Folglich ist das Gemälde " The Doctor " sehr berühmt .
(trg)="82"> И така се родила и сликата " Докторот " , многу позната слика .

(src)="93"> In vielen Ländern war es auf Briefmarken und Kalendern .
(trg)="83"> Таа се наоѓа на календари , поштенски марки во многу различни земји .

(src)="94"> Ich frage mich oft , was Fildes getan hätte , wenn man ihn gebeten hätte , das Bild in der modernen Zeit zu malen , im Jahr 2011 .
(trg)="84"> Често се прашувам што би правел Филдс доколку бил замолен да наслика слика во модерново време , во 2011 година ?

(src)="95"> Hätte er den Patienten mit einem
(src)="96"> Computerbildschirm ersetzt ?
(trg)="85"> Дали би ставил компјутерски монитор на местото од пациентот ?

(src)="97"> Im Silicon Valley hatte ich Ärger bekommen , als ich sagte , dass der Patient in seinem Bett beinahe ein Icon geworden ist für den echten Patienten im Computer .
(trg)="86"> Имав проблеми во Силиконската Долина затоа што реков дека пациентот во кревет скоро да е претворен во иконка на компјутерот која го претставува пациентот .

(src)="98"> Auch prägte ich einen Begriff für diese Computereinheit .
(trg)="87"> Дури смислив и назив за таква работа на компјутерот .

(src)="99"> Ich nenne sie den iPatient .
(src)="100"> Der iPatient wird überall in Amerika wunderbar versorgt .
(trg)="88"> Го нареков иПациент . иПациентот добива големо внимание низ цела Америка .

(src)="101"> Der echte Patient fragt sich oft , wo sie denn alle sind .
(trg)="89"> Пациентот честопати се прашува , каде се сите ?

(src)="102"> Wann kommen sie und erklären , was mit mir los ist ?
(trg)="90"> Кога ќе дојдат да ми објаснат некои работи ?

(src)="103"> Wer ist verantwortlich ?
(trg)="91"> Кој е надлежен овде ?

(src)="104"> Zwischen der Wahrnehmung des Patienten und der der Ärzte im Hinblick auf die bestmögliche medizinische Versorgung besteht ein echter Widerspruch .
(trg)="92"> Постои вистинска подвоеност меѓу перцепцијата на пациентот и перцепциите на докторите , дури и во најдобрите медицински установи .

(src)="105"> Auf diesem Bild sehen Sie , wie Patientenrunden aussahen , als ich noch in der Ausbildung war .
(trg)="93"> Сакам да ви покажам една фотографија за да видите како изгледаа визитите кога јас бев на пракса .

(src)="106"> Der Patient war im Mittelpunkt .
(trg)="94"> Целиот фокус беше свртен кон пациентот .

(src)="107"> Wir gingen von Bett zu Bett .
(trg)="95"> Одевме од кревет до кревет .

(src)="108"> Die Verantwortung lag beim behandelnden Arzt .
(trg)="96"> Дежурниот лекар беше надлежен .

(src)="109"> Heute sehen Patientenrunden zu oft so aus :
(src)="110"> Die Besprechung findet in einem Raum weit weg vom Patienten statt .
(trg)="97"> Деновиве , премногу често , визитите изгледаат вака , а дискусиите се одвиваат во соба која е далеку од пациентот .

(src)="111"> Die Diskussion dreht sich um Computerbilder , Daten .
(trg)="98"> Дискусиите се во врска со сликите и податоците на компјутерот .

(src)="112"> Das wichtigste , der Patient , fehlt jedoch .
(trg)="99"> Еден многу важен дел , недостасува . пациентот .

(src)="113"> Ich möchte zwei Anekdoten mit Ihnen teilen , die bei mir dieses Denken beeinflusst haben .
(trg)="100"> На моето мислење повлијаеа две анегдоти кои сакам да ги поделам со вас .

(src)="114"> Eine hat mit einer Freundin zu tun , die Brustkrebs hatte .
(src)="115"> Bei ihr wurde ein kleiner Tumor in der Brust entdeckt - sie hatte ihre Lumpektomie , wo ich damals wohnte .
(trg)="101"> Едната е поврзана со една моја пријателка која имаше рак на градите , и беше пронајден мал рак на градата -- и имаше лумпектомија во градот во кој живеев .

(src)="116"> Damals lebte ich in Texas .
(trg)="102"> Ова беше додека живеев во Тексас .

(src)="117"> Sie verbrachte danach viel Zeit mit der Suche nach der besten Krebsklinik der Welt für ihre Nachsorge .
(trg)="103"> И таа тогаш долго време истражуваше за да го пронајде најдобриот центар за рак во светот за да ја добие соодветната постоперативна нега .